De “fake”-nieuws hype is allang achterhaald.
Maar het is niet beter geworden, de discussie wordt niet meer gevoerd omdat hele groepen hebben geaccepteerd dat er mensen zijn die een andere/foute waarheid hebben.
De vraag die gesteld moet worden is wat mensen belangrijk vinden en er is daarbij een hele grote discrepantie tussen wat zogeheten “elite” vind en hoe ze dat doordrukken in de mainstream media en wat het gewone “klootjesvolk” belangrijk vind.
Die vraag is op zich terecht maar maak niet de fout om te denken dat er één "elite" is die het onderling eens zijn. Benoem liever de groepen dan het vage woord 'elite' want daarmee wordt een anonieme vijand gemaakt die je onmogelijk kan aanpakken, waarmee iedereen en niemand zich aangesproken voelt.
Want wie zijn nu 'de elite'? Mensen met geld? Filosofen die moeilijke boeken schrijven? Kunstenaars? Politici? Bankiers? De leden van de golf club? Klimaatwetenschappers? Leden van Groen Links? Leden van de SP? Leden van de VVD? Thiery? Geert? Mark? Femke? De directeuren van Shell? Balletdansers? De directeur van het theater? De directeur van de sportzaal? Mensenrechtenactivisten? Olympische sporters? De miljonairs van het nationale voetbalelftal? Journalisten? Invloedrijke vloggers? De directie van de Telegraaf? Het corps mariniers? Straaljagerpiloten? De kapitein van een vissersboot? George Soros? De gebroeders Koch? Tucker Carlson? Steven Colbert? Willem Engel? De pensioenfondsen?
Al die mensen kun je 'elite' noemen in hun eigen stukje van de wereld. Niemand bedoelt ooit al die groepen. Je kan ook moeilijk in het algemeen iets hebben tegen iedereen die ergens goed in is. Als je die verschillende groepen en belangen niet ziet dan krijg je inderdaad al snel het beeld dat het totale chaos is. Maar er is niet één plan, er is niet één einddoel. Talloze groepen hebben hun eigen wensen en belangen en proberen die inderdaad door te drukken met alle middelen die ze hebben.
Laat ik een voorbeeld proberen te geven, je schreef:
Zo vinden we in Nederland een sociaal stelsel heel belangrijk waarbij medewerkers belasting, premies, pensioen betalen, maar ondertussen laten we massaal alles uitbesteden naar landen wat goedkoper is en die principes niet worden toegepast.
Wie zijn "we"? Niet alle Nederlanders. Mij hebben ze nooit direct gevraagd of ik het wil laten uitbesteden. Maar indirect is het wel gevraagd. Ik zou natuurlijk een product kunnen kopen dat wél in Nederland is gemaakt, als ik dat belangrijk vind. Het kan soms lastig zijn om uit te vinden waar het vandaan komt of om een Nederlands alternatief te vinden, maar in principe kan het. Dat kost wel een beetje moeite en waarschijnlijk is het duurder en/of minder goed. Als het goedkoper was en beter dan lag het overal in de winkels. Voor sommige producten maak ik de keuze dat ik niet het goedkope artikel uit de supermarkt wil maar iets dat beter/eerlijker/milieuvriendelijker/slaafvrij/... is en betaal daar de prijs voor. Maar je moet wel weten wat het probleem is en wat de alternatieven zijn. Dat kan ik eigenlijk niet doen voor alles wat ik koop. Zoveel tijd zit er niet in een dag en vanuit Nederland kan ik toch geen goed beeld krijgen van de arbeidsomstandigheden in een Chinese fabriek. Als je toch niet meer over het product weet dan is 'koop het goedkoopste product dat voldoet' al snel de enige zinnige inkoopstrategie.
De winkeliers zouden dat beter kunnen. Die hebben meer controle over waar de spullen vandaan komen en ze kunnen hun leveranciers beter controleren dan gewone consumenten dat kunnen. Maar als de meeste van je klanten de meeste tijd geen andere logische inkoopstrategie hebben dan 'koop het goedkoopste product dat voldoet' dan zul je dus wel het goedkoopste product moeten aanbieden want anders gaan ze naar een andere winkel toe die wel de goedkoopste producten levert.
Er zijn wel gespecialiseerde winkels (zoals EcoPlaza) die proberen de lat wat hoger te leggen maar die hebben een veel kleiner publiek. Wat dubbel lastig is omdat ze daardoor ook minder schaalvoordeel hebben wat het allemaal nog duurder maakt.
Zo houden klanten en verkopers elkaar in de houdgreep. De overheid zou die kunnen doorbreken door basisregels op te stellen waar iedereen zich aan moet houden, of de klanten daar nu om vragen of niet. Maar over het algemeen zit niemand te wachten op overheidsbemoeienis en zeker niet als de prijzen daar door stijgen.
In mijn ogen is de vage afkeer van 'de elite' een valkuil. Het is heel makkelijk om boos te zijn op 'de elite' en mensen daar in mee te krijgen. En als mensen eenmaal boos zijn schuiven ze alle details aan de kant en verliezen ze hun kritische blik. Als ze boos genoeg zijn dan wordt het gevecht winnen belangrijker dan je doelen bereiken. In vechtstand hebben mensen nu eenmaal last van tunnelvisie, dat is een belangrijke overlevingsstrategie. Mensen boos maken op een vage vijand is daarom een uitstekende strategie om je zin te krijgen als er verder geen goede reden is om je idee te steunen.
Deze tekst is al lang genoeg maar ik kan een vergelijkbaar verhaal opzetten over 'het volk'. Dat bestaat ook niet. Er is niet een 'volk' dat het op de meeste punten eens is. Geen enkele politiek partij heeft 75% steun, geen enkele sport wordt door meer dan 75% van de Nederlanders gevolgd, laatstaan beoefend. Geen enkele godsdienst of geloofsovertuiging heeft steun van meer dan 75% van Nederland. Zelfs 50% wordt door vrijwel geen enkele groep gehaald. Zelfs bij de meest breed gedragen standpunten als "moord is slecht" zijn er altijd wel mensen die het er niet mee eens zijn. Iedere groep die ergens voor opkomt is automatisch een minderheid.
'het volk' en 'de elite' als algemene groepen bestaan niet. Een aardige denktruck is om bij dat soort termen even af te vragen om welke groepen het nu precies gaat en waarom de spreker die niet bij naam noemt. Vaak is het antwoord dat de groep eigenlijk niet bestaat of dat er ongelijke groepen tegenover elkaar worden gezet. Dan staat bv "het volk" voor F1-liefhebbers en "de elite" voor de dierenbescherming, net alsof er geen overlap kan bestaan tussen die groepen en het natuurlijke vijanden zijn. En je kan het net zo makkelijk omdraaien. Een sport die 300 euro voor het goedkoopste kaartje vraagt zou je ook 'elite' kunnen noemen en de groep mensen die een gratis wandelpad wil beschermen 'het volk'. Het is maar net wie je boos wil maken.
PS. De termen 'volk' en 'elite' zijn niet automatisch verkeerd zolang maar duidelijk is om welke groepen het gaat. Als je het bijvoorbeeld over het Nederlands elftal hebt is er niks mis met de term 'elite', het is duidelijk dat het om de beste voetballers gaat.
[Reactie gewijzigd door CAPSLOCK2000 op 23 juli 2024 06:29]