Onderzoekers van de Amerikaanse Yale-universiteit hebben geconcludeerd dat de aanpak van nepnieuws op sociale media via feitencheckers en het markeren van twijfelachtige berichten, weinig effect heeft.
Volgens de psychologen heeft het markeren van mogelijke valse nieuwsberichten slechts een zeer beperkte impact op de vraag of lezers de inhoud beschouwen als 'waar'. Het toevoegen van de opmerking zoals 'dit bericht wordt in twijfel getrokken door feitencheckers' leidt ertoe dat participanten van de studie slechts iets vaker in staat waren om op juiste wijze berichten als vals aan te merken. Ten opzichte van de situatie zonder 'twijfelmarkeringen' was er een daling van slechts 3,7 procentpunten van het aantal berichten met markering dat als accuraat werd bestempeld.
Tegelijkertijd constateerden de onderzoekers dat het markeren ook averechts kan werken. Met name onder leden van de groep Trump-aanhangers en de groep volwassenen onder de 26 jaar, bleek dat het markeren van nepnieuws uiteindelijk kan leiden tot het vergroten van de kans dat deze mensen nepnieuws geloven. Dat heeft te maken met de veelheid aan nepverhalen op sociale media. Door dit grote aantal, is het onmogelijk voor feitencheckers om elk verhaal te checken. De aanwezigheid van markeringen bij sommige nepverhalen, bleek te leiden tot de situatie dat deze twee groepen andere nepverhalen zonder markeringen juist eerder geloofden. De onderzoekers hadden het onderzoek niet specifiek ingericht op leeftijdsgroepen; pas na de analyse van de gegevens, bleek op basis van een algoritme dat er een patroon was te zien bij volwassen tussen de 18 en 25 jaar.
Voor het onderzoek zijn 7500 mensen ondervraagd. De onderzoekers hebben in eerste instantie een controlegroep gebruikt, en hen 24 willekeurig gekozen headlines voorgeschoteld; 12 daarvan waren echt, terwijl de andere 12 verhalen nep waren. De groep werd daarna gevraagd hoe ze de accuraatheid van de nieuwsverhalen beoordeelden. De koppen van de verhalen waren allemaal afkomstig van berichten die in 2016 en 2017 op Facebook zijn verschenen. De leden van de controlegroep waren in 59 procent van de gevallen in staat echt nieuws als zodanig te herkennen; in 18,5 procent van de gevallen werd nepnieuws toch geloofd. Dit experiment werd meerdere keren herhaald met meerdere andere groepen, alleen daarbij werden van de 12 nepverhalen 6 stuks gemarkeerd als 'disputed'.
De onderzoekers stellen overigens dat er geen harde conclusies uit dit onderzoek kunnen worden getrokken; een van de onderzoekers heeft tegen Politico gezegd dat de effecten slechts minimaal zijn en dat er meer onderzoek nodig is. Daarbij hopen ze dat Facebook in het vervolg meer data beschikbaar wil stellen. Een woordvoerder van Facebook heeft gereageerd op het onderzoek, en heeft daarbij vraagtekens gezet bij de methode. Zo stipte hij aan dat het onderzoek is uitgevoerd via een internetenquête en niet via Facebook zelf. En volgens de woordvoerder is het controleren van feiten slechts één van de methodes die Facebook hanteert om nepnieuws tegen te gaan.
Het onderzoek is gepubliceerd als paper, onder de titel Assessing the Effect of “Disputed” Warnings and Source Salience on Perceptions of Fake News Accuracy.