Zonnepanelen: wat heb je nodig? Een overzicht voor 'gratis stroom'

Los van een geschikt dak - en dat is je dak al snel - heb je natuurlijk de nodige hardware nodig. Een pv-installatie bestaat uit meer dan alleen zonnepanelen. Zo heb je ook een omvormer nodig, die van de gelijkstroom uit je panelen wisselstroom voor het elektriciteitsnet maakt. Daarnaast moet er in vrijwel alle gevallen een extra groep in je groepenkast aangelegd worden en heb je kabels, installatiemateriaal en eventueel logging-hardware nodig.

Voor die zonnepanelen en omvormer moet je een vrij cruciale, en afhankelijk van je situatie kostenbepalende, keuze maken. Kies je voor een centrale omvormer en een eenvoudige pv-installatie, of kies je voor panelen met elk een micro-omvormer of optimizers? In dat laatste geval heb je nog een centrale omvormer nodig, want zonnepanelen met optimizers leveren nog steeds gelijkstroom, en dat moet worden omgezet in wisselstroom. Micro-omvormers voor elk paneel leveren wisselstroom en daarbij heb je dus geen centrale omvormer nodig.

Overzicht van componenten voor een pv-installatie

De goedkoopste optie is in vrijwel alle gevallen het gebruik van één omvormer voor alle zonnepanelen. De panelen worden dan in één of meer series of strengen aan elkaar gekoppeld en elke streng wordt op de omvormer aangesloten. Ter indicatie: tien panelen van 350Wp kosten pakweg 1500 euro, en een bijpassende omvormer van 3 tot 4 kilowatt kost ongeveer duizend euro. Zonder installatiemateriaal (en installatie) kost zo'n systeem je dus ruwweg 2500 euro. In dit voorbeeld hebben we 350W-panelen van 150 euro per stuk gekozen. Je kunt nog iets goedkopere panelen vinden, maar er zijn ook veel duurdere panelen. Voor all black-panelen van bijvoorbeeld LG of Panasonic betaal je aanzienlijk meer dan voor blauwe Chinese panelen.

SolarEdge optimizers met centrale omvormer — SolarEdge-optimizers met centrale omvormer

Wil je optimizers of micro-omvormers, dan kun je aanzienlijk meer betalen, afhankelijk van de capaciteit van het systeem. Elk paneel heeft in het geval van micro-omvormers zijn eigen omvormer die ongeveer 100 tot 150 euro per paneel kost. Je hebt dan geen grote omvormer van duizend euro of meer nodig, maar vaak nog wel een monitoringkastje waarmee je kunt volgen wat je panelen opbrengen. Bij kleinere installaties met tien tot vijftien panelen zijn micro-omvormers niet veel duurder, maar bij grotere installaties wel. De bekendste fabrikant van micro-omvormers is Enphase met de IQ7-serie, die in diverse varianten voor verschillende vermogensklassen omvormers verkoopt.

Met optimizers combineer je min of meer het voordeel van micro-omvormers met de robuustheid van een centrale omvormer. Elke optimizer regelt de maximale spanning van elk paneel individueel, maar levert nog steeds gelijkspanning. Dat wordt in een centrale omvormer naar wisselspanning omgezet. Omdat optimizers wat minder gevoelig voor met name warmte zijn dan micro-omvormers, is je systeem iets minder kwetsbaar omdat de complexere elektronica binnenshuis wordt geplaatst. De keerzijde is dat je ook voor optimizers een meerprijs betaalt, én nog steeds een centrale, relatief dure omvormer nodig hebt.

Voor zowel optimizers als micro-omvormers geldt als groot voordeel dat je voor elk paneel in je installatie afzonderlijk het optimale rendement haalt. Elk paneel wordt afzonderlijk geoptimaliseerd met mpp-tracking, zodat je de maximale opbrengst van je installatie haalt. In de praktijk betekent dit dat je minder of geen last hebt van schaduw op één of meer panelen. De opbrengst van alle panelen in een streng daalt als een van de panelen schaduw krijgt. Bij gebruik van micro-omvormers of optimizers vermindert echter alleen de opbrengst van de panelen met schaduw. Ook blijft je installatie gewoon met de resterende panelen werken, mocht een paneel uitvallen. Als je geen schaduw of andere prestatieverminderende omstandigheden hebt (zoals de situatie waarbij een deel van je panelen in een andere oriëntatie of hoek ligt), kun je waarschijnlijk beter voor een grote omvormer met een of meer seriële strengen kiezen. Wil je echt de maximale opbrengst of wordt een deel van je panelen suboptimaal geplaatst (zoals in de schaduw), dan kun je voor optimizers of micro-omvormers kiezen. Zo'n installatie is duurder, al verdien je de kosten tijdens de levensduur van de installatie met gemak terug; het duurt alleen iets langer. Een installatie met micro-omvormers of optimizers levert niet alleen inherent meer op dan een installatie met een string-omvormer (en half-cutpanelen), maar biedt ook meer flexibiliteit in de toekomst, met het oog op eventuele uitbreidingsmogelijkheden.