De RDI 'maakt zich ernstige zorgen' over veel omvormers voor zonne-energie op de Nederlandse markt. Een groot deel veroorzaakt storingen en is niet goed beveiligd, blijkt uit onderzoek van de RDI. De toezichthouder heeft de fabrikanten gewaarschuwd en dreigt met boetes.
De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur, voorheen Agentschap Telecom, onderzocht negen PV-omvormers van acht fabrikanten die op de Nederlandse markt te koop zijn. Vijf hiervan kunnen lucht- en scheepvaart, radio-omroepen, elektrische verkeerspalen en rfid-tags storen. Geen van de omvormers voldoet aan komende wettelijke normen, waardoor ze eenvoudig gehackt kunnen worden. Zo gebruiken ze zwakke standaardwachtwoorden of hebben ze een slecht updatebeleid.
PV-omvormers moeten in Nederland voldoen aan richtlijnen voor elektromagnetische compatibiliteit, ofwel emc. De inspectie onderzocht de straling die vanuit de behuizing komt en die voornamelijk storing veroorzaakt bij C2000-netwerken die worden gebruikt door noodhulpdiensten en radiozendamateurs. Daarnaast werd de straling onderzocht die komt van de kabels. Kabels van zonnepaneelinstallaties kunnen namelijk werken als antennes en zo storing veroorzaken.
Op basis van deze twee stralingstypes zegt de inspectie dat vier omvormers de potentie hebben om radiocommunicatie onmogelijk te maken bij radio- en tv-omroepen. Drie omvormers kunnen rfid-chips verstoren en twee omvormers kunnen Defensie en radiozendamateurs verstoren. Omvormers kunnen ook 'merkbare verstoring' veroorzaken, waarmee de RDI bedoelt dat communicatie nog wel mogelijk is, maar dat bijvoorbeeld de radio hapert.
Deze verstoringen zouden 'in het meest extreme geval' de nationale veiligheid in gevaar kunnen brengen, als Defensie moeilijk nog onderling kan communiceren. Door zulke verstoringen zou ook de veiligheid van lucht- en scheepvaart in gevaar kunnen komen. De inspectie zegt dat één verstorende omvormer 'misschien niet altijd en direct een aanzienlijk en merkbaar effect' heeft, maar dat de kans daarop groter wordt als een hele straat vol ligt met verstorende omvormers.
Behalve naar emc-straling keek de RDI naar de cyberbeveiliging van de apparaten, ook al zijn fabrikanten pas vanaf augustus 2024 wettelijk verplicht om hiermee rekening te houden. Geen van de onderzochte omvormers voldoet aan die komende wettelijke norm. Bij geen enkele omvormer is het mogelijk om als gebruiker kwetsbaarheden te rapporteren en alle fabrikanten behalve één staan zwakke wachtwoorden toe of gebruiken zwakke standaardwachtwoorden, en hebben een slecht updatebeleid. Bij de producten van vier fabrikanten is het bovendien mogelijk om data te onderscheppen doordat de communicatie slecht is beveiligd. De fabrikanten beveiligen de persoonlijke data wel goed; slechts één fabrikant wordt hierop afgekeurd.
Over de slechte beveiliging zegt de inspectie dat er 'scenario's denkbaar' zijn waarin omvormers op grote schaal worden uitgeschakeld. Dit kan ertoe leiden dat het stroomnet wordt gemanipuleerd of er een landelijk energietekort ontstaat. De omvormers zouden ook in een ddos ingezet kunnen worden, waarschuwt de inspectie.
Voor de gebrekkige cyberbeveiliging kan de inspectie geen boete uitdelen, omdat de normen nog niet wettelijk zijn vastgelegd. Daarom doet de RDI een 'zeer dringend verzoek' om hiermee aan de slag te gaan. Voor de emc-storingen zijn wel boetes mogelijk, al is het vooralsnog bij een waarschuwing gebleven. Volgens de RDI waren de fabrikanten 'voldoende bereid' om maatregelen te nemen en zo aan de wet te voldoen. 'Over een redelijke termijn' gaat de inspectie hercontroles uitvoeren. Voldoen ze alsnog niet aan de wet, dan kan een boete, verkoopverbod of terugroepactie volgen.
De inspectie zegt niet welke negen omvormers zijn onderzocht, maar zich hiervoor te hebben gebaseerd op een lijst van Netbeheer Nederland. Hieruit werden willekeurig negen omvormers gekozen. Volgens de RDI gaat het voor een deel om omvormers van de meest verkochte merken PV-omvormers. De RDI heeft omvormers bij de fabrikanten opgevraagd en vervolgens getest. In het onderzoek heeft de inspectie de focus gelegd op omvormers tot 3,6kW voor residentiële omgevingen.
Het is niet voor het eerst dat de RDI zich kritisch uit over zonnepaneelinstallaties die niet aan emc-richtlijnen voldoen. Zo schreef de inspectie medio 2021 in zijn jaarrapport dat de bruikbaarheid van het C2000-netwerk op het spel staat door dergelijke zonnepaneelinstallaties. De Nederlandse minister Dilan Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid zei afgelopen april voor de komende jaren meer problemen met het C2000-communicatiesysteem te verwachten, deels door storende radiobronnen. Er wordt aan een opvolger van dat systeem gewerkt, maar dat 'vraagt zorgvuldigheid en kost tijd', zei de minister destijds.