Inleiding
De introductie van Intels X299-platform, afgelopen juni, verliep wat gehaast. De nieuwe processors werden van de geplande introductie van augustus naar juni gehaald en dat hield ongetwijfeld verband met AMD's net aangekondigde Threadripper-processors, waarvan het topmodel over liefst zestien cores beschikt. De snelste Intel-processor had op dat moment tien cores, in de vorm van de Core i9-7900X, maar Intel kondigde toen alvast aan dat er ook Skylake-X-processors met meer cores op de rol stonden.
Die belofte heeft Intel intussen ingelost en vanaf vandaag liggen Skylake-X-processors met twaalf, veertien, zestien en achttien cores in de winkel. Intel kan zich dus weer beroemen op het hebben van het hoogste aantal processorcores op het hedt-platform. Het complete processoraanbod voor de X299-chipset ziet er dankzij de nieuwe processors als volgt uit:
Processor |
Architectuur |
C/T |
Kloksn./turbo2/ turbo3 |
L3-cache |
Pcie-lanes |
Geheugen |
Tdp |
Prijs |
Core i9-7980XE |
Skylake-X |
18/36 |
2,6 / 4,2 / 4,4GHz |
24,75MB |
44 |
ddr4-2666 |
165W |
$1999 |
Core i9-7960X |
Skylake-X |
16/32 |
2,8 / 4,2 / 4,4GHz |
22MB |
44 |
ddr4-2666 |
165W |
$1699 |
Core i9-7940X |
Skylake-X |
14/28 |
3,1 / 4,3 / 4,4GHz |
19,75MB |
44 |
ddr4-2666 |
165W |
$1399 |
Core i9-7920X |
Skylake-X |
12/24 |
2,9 / 4,3 / 4,5GHz |
16,5MB |
44 |
ddr4-2666 |
140W |
$1199 |
Core i9-7900X |
Skylake-X |
10/20 |
3,3 / 4,3 / 4,5GHz |
13,75MB |
44 |
ddr4-2666 |
140W |
$999 |
Core i7-7820X |
Skylake-X |
8/16 |
3,6 / 4,3 / 4,5GHz |
11MB |
28 |
ddr4-2666 |
140W |
$599 |
Core i7-7800X |
Skylake-X |
6/12 |
3,5 / 4,0GHz / - |
8,25MB |
28 |
ddr4-2400 |
140W |
$389 |
Core i7-7740X |
Kaby Lake-X |
4/8 |
4,3 / 4,5GHz / - |
8MB |
16 |
ddr4-2666 |
112W |
$339 |
Core i5-7640X |
Kaby Lake-X |
4/4 |
4,0 / 4,2GHz / - |
6MB |
16 |
ddr4-2666 |
112W |
$242 |
Van de twee snelste processors, de Core i9-7960X en de -7980XE hebben we een reviewsample weten te bemachtigen en die hebben we uiteraard getest. In deze review kijken we naar de prestaties van de nieuwe cpu's en maken we uiteraard de vergelijking met AMD's Threadripper-processors.
/i/2001663021.jpeg?f=imagenormal)
Testsystemen en synthetische benchmarks
De i9-7960X en 7980XE zijn processors met een LGA-2066-voet die gebouwd zijn op de Skylake X-architectuur. Behalve met het aantal cores en de tdp verschillen de nieuwe Skylake-X-processors niet van de eerdere i9-processors. Kort door de bocht komen de grootste wijzigingen ten opzichte van voorganger Broadwell-E neer op het gebruik van een nieuwe verdeling van de caches, waarbij per core de L2-cache is toegenomen, terwijl er minder L3-cache beschikbaar is. Cores communiceren nu onderling via een mesh-netwerk, wat beter schaalt dan een ringbus en lagere latencies oplevert, vooral bij processors met veel cores. Daarnaast zijn de Skylake X-processors voorzien van Turbo Boost Max 3.0, waarbij de processor niet één core, zoals bij turbo boost 2.0, maar twee cores op de maximale frequentie kan klokken. Tot slot zorgt natuurlijk de overstap van de Broadwell- naar de Skylake-architectuur, samen met hogere klokfrequenties, ook voor de nodige extra snelheid. Een uitgebreid achtergrondverhaal over de architectuur en de bijbehorende chipset hebben we bij de review van de i7-7740X- en i9-7900X-processor al gepubliceerd.
Testsystemen
We hebben de 7960X getest in het testsysteem dat we ook voor de benchmarks van de i7-7740X en i9-7900X hebben gebruikt. We maken de vergelijking met de twee snelste Threadripper-processors en om het geweld van achttien cores in perspectief te zetten, pakken we de snelste processors van de 'gewone' Z270- en X370- consumentenplatformen er ook bij. Het was de bedoeling om de i9-7980XE in hetzelfde X299-moederbord te testen, maar in combinatie met het Asus-bord haalde de cpu zijn maximale turbo-frequentie niet. We hebben de i9-7980XE daarom in een Gigabyte Gaming 7-moederbord getest, waarbij de turbo wel naar behoren functioneerde.
Systeem |
X399 (TR4) |
X299 (2066) |
Z270 (1151) |
X370 (AM4) |
Processors |
1950X 1920X |
i7-7740X i9-7900X i9-7960X i9-7980XE* |
i7-7700K |
Ryzen 7 1800X |
Moederbord |
Asus Rog Zenith Extreme |
Asus Prime X299-A Gigabyte Aorus X299 Gaming 7* |
Asus Maximus VII Ranger |
Asus Crosshair VI Formula |
Geheugen |
32GB ddr4-2667 G.Skill Trident |
32GB ddr4-2667 G.Skill Trident |
16GB ddr4-2400 G.Skill Trident |
16GB ddr4-2667 G.Skill Trident |
Videokaart |
GTX 1080 Ti |
GTX 1080 Ti |
GTX 1080 Ti |
GTX 1080 Ti |
Opslag |
Samsung 850 Evo 500GB |
Samsung 850 Evo 500GB |
Samsung 850 Evo 500GB |
Samsung 850 Evo 500GB |
OS |
Win 10 Pro 64b 1607 |
Win 10 Pro 64b 1607 |
Win 10 Pro 64b 1607 |
Win 10 Pro 64b 1607 |
Koeling |
CM Masterliquid Lite 120 |
CM Masterliquid Lite 120 |
CM Masterliquid Lite 120 |
CM Masterliquid Lite 120 |
Voeding |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Synthetische benchmarks
De eerste benchmarks die we draaien zijn synthetische benchmarks in Cinebench en Geekbench, die geen praktische toepassing buiten benchmarken hebben, maar wel mooi kunnen laten zien hoe de processors zich onderling verhouden.
- Cinebench R15 1T
- Cinebench R15 nT
De Cinebench-benchmark bestaat uit een single- en een multi-test. Bij de single-test wordt een thread belast, terwijl bij de multi-test alle threads worden gebruikt. In de single-test scoren de beide nieuwe Skylake X-processors even hoog als de i7- en i9-processors, wat gezien de vrijwel gelijke maximale klokfrequentie niet opvallend is. Bij de 16- en 18-core-processors is de multi-score natuurlijk veel relevanter. Daarbij is de 7960X met zestien cores een fractie sneller dan AMD's Threadripper 1950X met evenveel cores. De Intel-processor doet dat overigens wel op een lagere frequentie, want als alle cores actief zijn tikt de 7960X op 3,5GHz, terwijl de 1950X al zijn cores op 3,7GHz laat tikken. De hoogste score kunnen we - uiteraard - noteren voor de 18-core 7980XE, die in deze benchmark nog eens tien procent sneller is dan de 16 core-processors.
- GB 1T
- GB nT
- GB 1T integer
- GB 1T fp
- GB 1T crypto
Hoewel Geekbench, net als Cinebench een aparte multithreaded benchmark heeft, blijkt de software zich geen raad te weten met de 18 cores van de 7980XE, waardoor de score zelfs onder die van de 7960X uitkomt. Door de iets lagere turbo-snelheid op een core, vallen de 1T-scores net wat lager uit dan bij de i9-7900X.
- Opgenomen vermogen idle
- Opgenomen vermogen load
We meten het opgenomen vermogen tijdens idle en onder belasting. In dat eerst geval is het X399-platform een stuk minder zuinig dan Intels Skylake-X-processors, die rond de 40 watt zitten. Onder belasting van Cinebench verandert dat en trekken de 16-core-processors van Intel en AMD allebei 240 watt uit het stopcontact. Hoewel de 7980XE dezelfde tdp als de 7960X heeft, had onze 18-core-processor nog ruim dertig watt meer nodig.
Praktijktests
Naast de synthetische tests hebben we ook een aantal praktijkbenchmarks in Premiere Pro, Lightroom en Photoshop ontwikkeld, om te zien hoe de processors presteren in 'real life'-situaties.
- Premiere Pro 4k
- Lightroom Export
- Photoshop fotobewerking
Vooral van Premiere Pro zou je verwachten dat het exporteren een stuk vlotter gaat als er meer cores aanwezig zijn, maar bij meer dan acht cores schaalt de software niet lekker mee, zowel bij AMD- als Intel-processors. De verschillen zijn daardoor niet zo groot als we in bijvoorbeeld Cinebench Multi zagen en een 1950X is nipt sneller dan een twee keer zo dure 7980XE. Ook in Lightroom is het verschil gering, maar Photoshop schaalt weer beter, en daarin zijn de nieuwe Skylake-X-processors duidelijk vlotter dan de eerder uitgebrachte 10-core, al is het verschil tussen 16 en 18 cores dan weer nauwelijks aanwezig.
- Staxrip x264
- Staxrip x265
- Blender 2.78c
In Staxrip komen de processors met veel cores beter tot hun recht. We transcoderen met behulp van de x264- en x265-codecs en daarin kunnen de nieuwe cpu's hun spierballen laten zien. De 18-core is dankzij de twee extra cores steeds tien procent sneller dan de 16-core 7960X. Ook in Blender zien we dat de nieuwe Skylake-X-processors duidelijk sneller zijn. In onze korte benchmark is het verschil maar enkele seconden, maar bij een groot project kan het verschil behoorlijk oplopen.
Gamen en overklokken
We vermoeden dat de meeste 7960X- en 7980XE-processors niet in gamesystemen terecht zullen komen, maar we waren toch benieuwd naar de invloed van de cpu's op de framerate in games en daarom hebben we de nieuwe processors in combinatie met een Nvidia GTX 1080 Ti-videokaart in enkele games getest.
- GTA 1080p Medium
- GTA 1080p Ultra
- GTA 1080p Medium (99p)
- GTA 1080p Ultra (99p)
In GTA, dat op zich wel bekendstaat om zijn honger naar cpu-kracht, zien we het voordeel van de nieuwe Skylake-X-processors in ieder geval niet. De quadcore i7-7700K en de i7-7740X, die eigenlijk dezelfde processors op verschillende platforms zijn, gaan in deze benchmark op medium- en ultra-instellingen aan de leiding. De game weet al die cores van de 7960X en 7980XE niet te benutten en dat levert toch nog een aanzienlijk verschil in framerate op dat kan oplopen tot een procent of tien.
- Witcher 1080p Med.
- Witcher 1080p Ultra
- Witcher 1080p Med. (99p)
- Witcher 1080p Ultra (99p)
Waar we in GTA:V nog wel verschil zien bij de gebruikte cpu is dat in The Witcher 3 een stuk kleiner, maar ook hier blijkt dat je voor die paar procent hogere framerate niet naar een dure Skylake-X-processor hoeft te grijpen, maar genoeg hebt aan een hoog geklokte quadcore.
- Hitman, 1080p Medium
- Hitman, 1080p Ultra
- RotTR, 1080p Medium
- RotTR, 1080p Ultra
Hitman en Rise of the Tomb Raider zijn in tegenstelling tot GTA:V en The Witcher DirectX 12-games. Die api moet beter draaien op processors met veel cores en vooral in Hitman zien we dat een 10-core Skylake X een stuk sneller is dan een quadcore i7-7700K. Draaien er meer cores mee, zoals bij de 7960X en 7980XE, dan blijkt de framerate weer lager uit te vallen. In Rise of the Tomb Raider weten de nieuwe Intel-cpu's op Ultra-instellingen wel de hoogste framerates neer te zetten. Groot is het verschil echter niet en als het je puur om gamen gaat, is een hoog geklokte quadcore over het algemeen sneller en aanzienlijk goedkoper dan een van de nieuwe Skylake X-processors.
Overklokken
Alle Skylake X-processors heben een vrij instelbare multiplier en daarom hebben we gekeken in hoeverre de beide processors zich lieten overklokken. Uiteindelijk bleek er redelijk wat rek in de kloksnelheden te zitten. De 18-core 7980XE liet zich tot 4,6GHz op alle cores klokken, terwijl we met de 16-core-processor op 4,7GHz uitkwamen. In beide gevallen is dat maar een paar honderd megahertz boven de maximale turbosnelheid van 4,4GHz, maar die wordt normaal gesproken met maximaal twee cores gehaald. Wij lieten bij een spanning van 1,2 volt alle cores meedraaien en konden vervolgens de multiplier nog iets verhogen.
Het resultaat levert op beide processors een indrukwekkende winst van ruim dertig procent op. Mochten deze processors op standaardsnelheden nog niet snel genoeg voor je zijn, dan blijkt er dus nog behoorlijk wat ruimte voor overklokken. Het opgenomen vermogen schiet dan wel omhoog; bij de 7960X trok het hele systeem onder volle belasting 540 watt, terwijl de 7980XE in dezelfde situatie 550 watt trok.
Conclusie
Toen we de eerste lichting Skylake X-processors reviewden, schreven we dat Intel weer een krachtig hedt-platform met indrukwekkend prestaties uit de hoge hoed had getoverd. We schreven ook dat we blij waren dat de prijzen gedaald waren. De nieuwe 10-core i9-7900X kost bijvoorbeeld 1000 euro, terwijl de 10-core van de generatie daarvoor, de i7-6950X, nog 1600 euro kostte. Op dat moment wisten we nog niet wat de grote concurrent, Threadripper, zou gaan kosten en hoe die processor zou presteren.
Ondertussen weten we dat wel en hebben we de 12- en 16-core Threadripper-processors en nu ook de snelste 16- en 18-core Skylake X-processors getest. Het mag duidelijk zijn dat Intel op dit moment weer de snelste processor in huis heeft, maar dat het verschil, in tegenstelling tot de prijs, niet groot is.
Die snelheid daadwerkelijk benutten blijkt lastig te zijn. Gebruik je grafische software als Lightroom en Premiere Pro, dan blijken al die extra cores van de nieuwe Skylake X-processors weinig toe te voegen en ook bij games is Skylake X een investering die je beter kunt laten. We zijn achter de schermen aan het kijken of we meer benchmarks kunnen optuigen die met zo veel cores overweg kunnen, maar uit software die dat wel kan, zoals Cinema4D, Staxrip en Blender blijkt de snelheid van de nieuwe cpu's wel duidelijk en zijn ze ook steeds de snelste.
Verdien je je brood met software die enorm hongert naar rekenkracht met veel threads, dan kunnen we ons voorstellen dat je de aanschaf van een nieuwe Skylake X-processor kunt verantwoorden, maar het zijn wel enorm dure cpu's. De 7960X staat op moment van schrijven voor ongeveer 1600 euro in de Pricewatch, terwijl de 7980XE ongeveer 1900 euro noteert. Koop je AMD's snelste Threadripper-processor met 16 cores, dan ben je voor minder dan duizend euro klaar en heb je een processor die in een aantal van onze benchmarks behoorlijk in de buurt van de 7960X komt en af en toe sneller is.
In de praktijk zal je de keuze voor Skylake X dus het beste af kunnen laten hangen van de specifieke software die je gebruikt. Over het algemeen vinden we echter wel dat je erg diep in de buidel moet tasten ten opzichte van de 16-core-processor van AMD. Je koopt met Intel dan weliswaar de snelste, maar ook ruimschoots de duurste processor op het hedt-platform.
- Core i9-7960X
- Core i9-7980XE