Onze review was positief en de voorraden leken enorm, zeker in vergelijking met de Nvidia-launches. Niets leek in de weg te kunnen staan van een geslaagde release van de AMD Radeon RX 9070 en RX 9070 XT. Toch eindigde vorige week donderdag voor veel tweakers in teleurstelling en zelfs woede. Hoe kon het zo misgaan? Tweakers legt uit wat er aan de hand is en blikt vooruit naar hoe het nu verder moet.
Positieve stemming voor de release: ruime voorraden
Nadat de reviews van de RX 9070 en RX 9070 XT op woensdagmiddag gepubliceerd waren, was het nog vierentwintig uur wachten tot de verkoop van start zou gaan om 15.00 uur Nederlandse tijd. De release viel in de ochtend in de VS, waar vóór openingstijd al rijen ontstonden voor de winkels van computerketens. Daar wachtten forse voorraden videokaarten op hun nieuwe eigenaren. Bij Nederlandse webwinkels - fysieke verkoop van computeronderdelen stelt in onze regio weinig meer voor - was het niet anders. Elke grote winkel had vele honderden kaarten liggen, gezamenlijk waren dat er volgens een schatting van Tweakers zelfs enkele duizenden.
Dat is een compleet ander verhaal dan de releasevoorraden bij recente Nvidia-launches. Bij de RTX 5070 hadden winkels niet meer dan enkele tientallen kaarten beschikbaar; de leveringsproblemen waren zelfs zo erg dat Nvidia zelf zijn eigen verkoopstart niet haalde. Ook bij de andere RTX 50-videokaarten ging het hooguit om enkele honderden kaarten in totaal, soms zelfs om minder dan tien.
:strip_exif()/i/2007308396.jpeg?f=imagenormal)
Om stipt 15.00 uur barstte de chaos los
Menige tweaker zat zodoende om 15.00 uur klaar om een kaart te bemachtigen. Alternate ging al enkele minuten voor de klok sloeg live met diverse RX 9070 (XT)-kaarten, waarvan een aantal voor de officiële adviesprijzen van 695 euro voor de RX 9070 XT en 639 euro voor de RX 9070, zo blijkt uit de bijdragen van diverse tweakers in het inmiddels bijna 3000 reacties tellende RX 9000-levertijdentopic. Bij Azerty kwamen diverse XT-modellen te koop voor prijzen tussen de 700 en 800 euro; iets boven de adviesprijs dus. En bij die andere grote hardwarewinkel, Megekko, was het chaos.
"Het is nog niet duidelijk waarom de website offline ging. Wel kunnen we zeggen dat de sessieaantallen bizar waren."
Megekko is in aantallen de grootste videokaartenverkoper van de Benelux, en had bij eerdere grote releases last van downtime door de grote hoeveelheid requests - zowel van echte mensen als bots. Om dat het hoofd te kunnen bieden, waren er voor deze release diverse maatregelen genomen, waaronder zelfs een speciale versie van de website. Het is nog altijd niet duidelijk waardoor het precies kwam, zo schrijft directeur Adri Broos in een reactie aan Tweakers, maar de webshop ging stipt om drie uur down.
Hoewel de website af en toe een kort teken van leven leek te geven, keken tweakers een halfuur lang naar errorpagina's. Rond half vier meldden meerdere tweakers weer op de site van Megekko te kunnen, waar op dat moment nog enkele kaarten voor de adviesprijs werden aangeboden. Binnen een mum van tijd waren die uitverkocht, waarna alleen hoger geprijsde OC-kaarten overbleven.
Ook bij de andere winkels waren de zogenaamde msrp-modellen - dat staat voor 'manufacturer's suggested retail price' - binnen de kortste keren op. Al tien minuten na de release doken de eerste meldingen op van prijsverhogingen. Kaarten die in het begin nog voor 750 euro te koop waren, kostten een kwartier later opeens honderd euro meer. En de Powercolor RX 9070 XT Reaper, die op het releasemoment bij diverse winkels te bestellen was voor de msrp van 695 euro, kost op het moment van schrijven 900 euro of meer.
Dit gebeurde er aan de achterkant
Vanaf de voorkant leek het alsof de webshops direct misbruik begonnen te maken van de hoge vraag naar de nieuwe AMD-kaarten. Veel tweakers hadden hun mening dan ook direct klaarliggen. 'Stelletje ratten', 'boeven' en 'Megraaikko' zijn termen die in the heat of the moment voorbijkwamen in het forumtopic.
Maar wat gebeurde er aan de achterkant? Om te beginnen is het goed om te weten dat alle partijen waarmee Tweakers sprak, op AMD na, de adviesprijzen afdoen als fictie. "De msrp-prijs kan slechts op één manier tot stand komen en dat is doordat er compensatie is vanuit de fabrikant", zegt Adri Broos, algemeen directeur bij Megekko. Bij deze compensatie wordt er een bedrag per kaart beschikbaar gesteld vanuit sales- of marketingbudgetten. "De mate van compensatie en de maximale aantallen waarop compensatie gegeven wordt, verschillen per fabrikant. De compensatie is per definitie niet geldig op de hele voorraad", licht marketingmanager Rob Verheij van Alternate toe in een reactie op vragen van Tweakers.
"Verkopen voor de msrp betekent voor ons een verlies."
Deze compensatie is nodig omdat de videokaarten worden geleverd aan webshops voor een bedrag dat hoger ligt dan de adviesprijs. "Als een retailer zich aan deze fictieve straatprijs zou houden, dan moet er op basis van de inkoopprijzen op elke kaart fors geld achteraan", zegt Broos (Megekko). "Verkopen voor de msrp betekent voor ons een verlies", bevestigt een andere grote componentenwinkel.
Slechts voor rond de vijf procent van de totale RX 9070 (XT)-voorraad was bij release compensatie beschikbaar, zo bevestigen meerdere webshops. Het ging daarbij uitsluitend om de goedkoopste modellen van enkele fabrikanten, zoals de Sapphire Pulse, ASRock Steel Legend, ASUS Prime en Powercolor Reaper. Bovendien was niet voor de volledige voorraad van deze modellen compensatie beschikbaar. Zo gebeurde het dus dat een eerste batch kaarten voor de adviesprijs kon worden verkocht en dezelfde kaarten later voor hogere prijzen aangeboden moesten worden.
Webwinkels nemen (ook) meer marge om verkoop te dempen
Nu is dat wel maar een deel van het verhaal. Het is met de huidige inkoopprijzen niet mogelijk om de videokaarten voor de adviesprijs te verkopen, maar wel voor lagere prijzen dan wat we nu zien. Gevraagd naar de prijsstelling van de RX 9070 (XT)-kaarten, geeft Verheij (Alternate) eerlijk toe dat de inkoopprijzen niet de enige reden zijn voor de hoge prijzen. "Ook het mechanisme van vraag en aanbod speelt logischerwijs een rol."
Webwinkels willen namelijk liever niet uitverkopen. "Als we alles uitverkopen in enkele uren, dan kunnen we vaak weken lang geen bestellingen meer uitleveren van klanten die alle onderdelen voor een complete build bestellen", zegt Broos. "Als er een release is van een populair product, stellen we ons altijd de vraag of er voldoende voorraad is om aan de vraag te kunnen voldoen. Meestal is dat niet het geval. Dan komt de factor 'wanneer komen er opnieuw producten binnen?' er nog bij. Hier ontstaat ons dilemma, want we willen ook graag klanten helpen die alle onderdelen voor een complete build bestellen."
Als gpu's uitverkopen levert dat een omzetdip op, want klanten gaan dan wachten tot ze wel weer alle onderdelen voor hun nieuwe game-pc kunnen krijgen. "Om dit te voorkomen zetten we de prijs iets hoger, wat natuurlijk niet fijn is voor de enthousiasteling die alleen een videokaart wil kopen en later mogelijk een prijs ziet die een stukje lager ligt. Maar diegene die volgende week een build wil maken met nieuwe spullen, kan dat gewoon doen en is relatief niet veel duurder uit."
"Als je de prijzen bij
Broos vindt dat zijn bedrijf ten onrechte hiervoor wordt bekritiseerd. "Veel tweakers denken dat wij een marge maken op videokaarten die gelijk is aan de verkoopprijs van een OC-kaart minus de msrp-prijs. Dit is simpelweg niet het geval." Daarnaast wijst hij erop dat Megekko zelf geen pc's assembleert en alle gpu's dus direct aan consumenten aanbiedt, waar concurrenten ervoor zouden kiezen om videokaarten achter te houden om in kant-en-klare pc's te verkopen. "Als je de prijzen bij Megekko te hoog vindt, dan kun je je videokaart ook ergens anders kopen."
Megekko te hoog vindt,
dan kun je je videokaart
ook ergens anders kopen."
AMD ontwijkt vragen over te hoge inkoopprijzen en beperking msrp-voorraad
Vanzelfsprekend hebben we ook AMD een aantal vragen gesteld over het verloop van deze release. Zo wilden we weten waarom videokaarten eigenlijk worden uitgeleverd voor prijzen die te hoog zijn om de adviesprijs te kunnen halen, waardoor het hele compensatiecircus nodig is. Ook wilden we weten waarom er niet voor de volledige voorraad van 'msrp-modellen' de benodigde compensatie beschikbaar was. Helaas wil AMD op deze vragen geen antwoord geven.
De chipontwerper houdt het bij een statement dat het eerder gaf:
"Het is niet correct dat de msrp's alleen bij de release golden. We verwachten dat kaarten bij meerdere leveranciers verkrijgbaar zullen zijn voor de adviesprijzen. Daarvoor werken we met onze aib-partners (kaartfabrikanten, red.), waar meer van op komst is. Tegelijk bieden zij verschillende premiummodellen op hogere prijsniveaus aan, die ook zullen blijven bestaan."
- Frank Azor, Chief Architect of Gaming Solutions and Gaming Marketing bij AMD
Hoewel dat statement de inhoud van onze vragen hooguit schampt, lijkt AMD er wel in te hinten op voortdurende msrp-compensatie. Meerdere Nederlandse webwinkels bevestigen aan Tweakers dat ze inmiddels zijn gecontacteerd door AMD over nieuwe compensatie. Het lijkt er dus op dat er ergens in de komende week opnieuw batches RX 9070 (XT)-videokaarten voor de adviesprijs verkocht kunnen worden, maar ook dit keer zal dat slechts voor een beperkte oplage gelden.
Tot slot wil ik niet onvermeld laten dat AMD nu onder het vergrootglas ligt, terwijl het bij deze release ook veel dingen goed doet. Webshops benadrukken richting Tweakers dat de leveringen van Radeon RX 9070 (XT)-kaarten zeer royaal te noemen zijn in verhouding tot die van Nvidia's RTX 50-videokaarten; die waren en zijn lachwekkend laag. Het is een publiek geheim dat Nvidia de veel lucratievere AI-accelerators voor datacenters, die uit dezelfde wafers gesneden kunnen worden, prioriteit geeft bij de allocatie van de productie. Dat AMD nog zaken moet verbeteren, wil zeker niet zeggen dat de concurrentie het beter doet.
Voorlopige conclusie
De release van de Radeon RX 9070 en RX 9070 XT had een feestje moeten zijn, met een prima prijs-prestatieverhouding en daadwerkelijke verkrijgbaarheid. Voor veel potentiële kopers eindigde het echter alsnog in een teleurstelling. Wiens schuld is dat?
Waarom zijn de kaarten 'te duur' geleverd?
Het blijft een interessant feit dat zelfs de goedkoopste RX 9070-kaarten aan webshops zijn geleverd voor prijzen die verkoop voor de adviesprijs bij lange na niet mogelijk maken. Dat is ongebruikelijk en hoe dat komt, blijft een raadsel.
Onze beste gok is dat er toch een kern van waarheid zat in het eerdere gerucht dat AMD eerder van plan was om hogere adviesprijzen aan de RX 9070-kaarten te hangen - wat overigens ontkend werd. De hypothese: AMD verkocht de setjes van gpu en geheugen aan fabrikanten voor prijzen die daarop gebaseerd waren, waardoor die uiteindelijk geen videokaarten konden uitleveren voor prijzen waarmee AMD's msrp haalbaar was. We hebben dit niet kunnen bevestigen; slechts een select groepje hoger personeel van AMD en zijn boardpartners zal weten of dit inderdaad zo was.
Het begint bij AMD zelf. De constructie dat videokaarten aan winkels worden geleverd voor een prijs die hoger ligt dan de beoogde verkoopprijs, is in de kern gewoon raar. Daardoor moeten er allerlei trucs worden uitgehaald met compensatie. Daarvan was er te weinig om de volledige releasevoorraad msrp-kaarten aan te kunnen bieden voor de adviesprijs. Bovendien lag er geen plan klaar voor het compenseren van opvolgende leveringen en is er geen compensatie voor de wat duurdere modellen met lichte overkloks en betere koelers, waardoor die onevenredig veel duurder zijn. Maar als de videokaarten gewoon aan winkels waren geleverd voor prijzen waarmee shops zonder gekkigheid de msrp konden halen, was dit allemaal niet nodig geweest.
Goed, AMD had dat met zijn partnerfabrikanten een stuk handiger aan kunnen pakken en dat AMD niet inhoudelijk in wil gaan op onze vragen, komt ook niet sympathiek over. Maar ook webwinkels gaan niet vrijuit. De ongecompenseerde, te hoge inkoopprijzen verklaren maar een deel van de hoge prijzen die je op dit moment in de Pricewatch ziet. Een ander deel komt doordat shops zelf de prijzen opschroeven, naar eigen zeggen omdat ze niet willen uitverkopen zonder zicht op voldoende nieuwe leveringen. Voor de redenering dat dan de verkoop van veel andere onderdelen instort omdat er geen complete build in onderdelen meer besteld kan worden, zullen sommigen wel enig begrip op kunnen brengen. Leuk is anders en de extra marge per kaart verdwijnt natuurlijk gewoon in de zakken van de shops.
In de nabije toekomst lijken er weer beperkte drops van kaarten voor de msrp te komen.
In de nabije toekomst lijken er dus weer beperkte drops van kaarten voor de msrp te komen. De huidige opzet, waarin AMD al dan niet via zijn partnerfabrikanten geld moet uitkeren aan winkels om dat mogelijk te maken, is alleen geen duurzame oplossing. De uiteindelijk oplossing zal uit twee delen moeten bestaan: de prijzen waarvoor videokaarten aan winkels worden geleverd moeten omlaag en er moet zekerheid zijn dat er voorlopig voldoende kaarten worden geleverd. Het shoplandschap in Nederland moet vervolgens competitief genoeg zijn om ervoor te zorgen dat de verhoogde marges als sneeuw voor de zon verdwijnen, zoals ook op allerlei andere componenten zeer dunne marges gebruikelijk zijn.