Externe ssd's Round-up
Nieuw: Crucial, Kingston, Samsung, Transcend en WD
Inleiding
Niet alleen de ssd's die je in je pc stopt zijn de afgelopen tijd spectaculair in prijs gedaald, ook de ssd's die je kunt meenemen zijn stukken goedkoper geworden. Deze 'USB-sticks on steroids' zijn misschien niet zo goedkoop als hun interne broertjes, maar voor back-ups of het verplaatsen van grote hoeveelheden data blijven ze relevant.
Dat dachten diverse fabrikanten de laatste maanden ook. De reden dat deze round-up nu 's middags gepubliceerd wordt, is een embargo van Samsung en zijn nieuwe T9-drives. Die volgen de enorm populaire T7-varianten op, die op hun beurt weer de T5-serie vervingen. Maar ook andere fabrikanten brachten onlangs hun nieuwe externe drives uit. Van Western Digital ontvingen we de WD_Black P40, Crucial bracht onlangs de X9 Pro en de X10 Pro uit, en Kingston heeft zijn XS2000 opgevolgd met de XS1000. We testen die drives plus oudere externe drives die nog verkrijgbaar zijn, op ons ssd-testsysteem. Een hertest voor die oudere drives dus, want we zijn begin dit jaar op dat Z790-systeem overgestapt.
Overigens zal menige tweaker natuurlijk zelf een externe ssd bouwen met een behuizing waarin een oude NVMe-drive wordt ondergebracht. Wie heeft er immers het laatste jaar, met de lage ssd-prijzen, niet een mooie upgrade gekocht? Omdat het aantal combinaties van externe ssd-behuizing en oude drive die je erin kunt stoppen, natuurlijk schier oneindig is, laten we die categorie goeddeels buiten beschouwing. Wel heb ik mijn eigen Ugreen-behuizing, met een 970 EVO Plus van 1TB, even aan het testsysteem gehangen. De Ugreen is de laatste tijd enorm vaak in de aanbieding geweest voor minder dan 20 euro en de 970 EVO is lange tijd een van de populairste drives geweest.
Voor de prestaties in deze round-up laten we die 'zelfbouwdrive' verder buiten beschouwing. We kijken op de volgende pagina eerst kort naar de belangrijkste eigenschappen van de nieuwe externe ssd's. Daarna duiken we in de benchmarks.
:strip_exif()/i/2006145460.jpeg?f=imagenormal)
De nieuwe drives
Samsung T9
We beginnen met de T9-drives van Samsung. Die zijn wat groter dan de gewone T7-drives die ze opvolgen, maar heel vergelijkbaar met de T7 Shield-serie. Net als die rugged drives heeft de T9 namelijk een rubberen of siliconen mantel om hem extra te beschermen. Die skin heeft een subtiel patroontje, maar dat voorkomt niet dat het een magneet voor stof en vuil is. De drive is ongeveer 60x88mm groot en 14mm dik. Daarmee is hij iets groter dan de T7 Shield en fors groter dan de T7. Samsung levert de drives in capaciteiten van 1, 2 en 4TB. In de doos levert het bedrijf, behalve de ssd natuurlijk, ook twee USB-kabeltjes mee van ongeveer 47cm: een met twee C-stekkers een kabel met een A- en C-stekker. Leuk detail nog: de hele verpakking bevat geen plastic. Samsung heeft voor alle verpakkingselementen karton gebruikt.
WD_Black P40
/i/2006145494.png?f=imagemedium)
Waar Samsung zijn T9 groter dan zijn voorganger heeft gemaakt, koos Western Digital juist voor het omgekeerde. De P40 is namelijk zo'n dertig procent kleiner dan de P50, hij is iets dunner, smaller, korter én lichter. De nieuwe Game Drive is verkrijgbaar in capaciteiten van 500GB, 1TB en 2TB. Het ontwerp is goeddeels hetzelfde gebleven, alleen is de P40 te heet gewassen. Niet alleen het ontwerp is gelijk gebleven, maar ook de interface. De T40 heeft net als de P50 een USB 3.2 Gen 2x2-aansluiting, goed voor 20Gbit/s. De nieuwere P40 onderscheidt zich nog wel met de toevoeging van rgb; twee lightguides laten de ssd oplichten als je hem inplugt.
Crucial X9 Pro en X10 Pro
Van Crucial ontvingen we de X9 Pro en X10 Pro. Beide drives hebben dezelfde vormgeving, maar verschillen van kleur en interface. De X9 Pro heeft een grijze behuizing en haalt snelheden tot 10Gbit/s met een USB 3.2 Gen2-interface. De X10 Pro heeft dezelfde aluminium behuizing, maar dan in het zwart en haalt tweemaal zo hoge snelheden, tot 20Gbit/s, dankzij een USB 3.2 Gen2x2-interface. De behuizing is enigszins bestand tegen water en stof dankzij een IP55-rating en moet tegen een stootje kunnen. Beide drives zijn in capaciteiten van 1, 2 en 4TB verkrijgbaar. De snellere X10 Pro's zijn wel fors duurder dan de X9 Pro's: die laatste kosten ongeveer 100, 150 en 270 euro, terwijl de snellere drives ongeveer 130, 240 en 455 euro kosten.
Kingston XS1000
Ook Kingston kiest voor een naam met een 'volgnummer' dat lager is dan zijn voorganger: de XS1000 volgt wel degelijk de XS2000 op, maar de cijfers staan er met reden. De XS2000 is namelijk een USB 3.2 Gen2x2-drive, met effectief 2000MB/s bandbreedte dus, terwijl de XS1000 die USB '2x2'-standaard achter zich laat en een veel gangbaardere USB 3.2 Gen2-interface heeft, dus effectief 1000MB/s bandbreedte. De formfactor is identiek gebleven en afgezien van het kleurtje, zwart voor de XS1000 en grijs voor de XS2000, zijn ze nauwelijks uit elkaar te houden.
Transcend ESD310C
De ESD310C van Transcend is een beetje een vreemde eend in de bijt. We noemden de externe ssd's al 'USB-sticks on steroids', maar die omschrijving past als geen ander bij de Transcend-drive. Hij oogt namelijk als een reguliere USB-drive, maar onder de aluminiumbehuizing gaat ssd-hardware schuil. De beloofde prestaties doen dan ook niet onder voor die van reguliere externe ssd's, maar de formfactor maakt de drive bijzonder makkelijk mee te nemen en inplugbaar zonder gedoe. De USB A- en C-poorten zitten namelijk gewoon aan de drive vast, dus je hebt geen gedoe met vergeten kabeltjes. Nu er alleen voor zorgen dat je de beschermdopjes niet kwijtraakt.
Alle geteste drives op een rij
| Drive |
Capaciteiten |
Aansluiting |
Kabels |
Garantie |
Prijs |
Rating |
| Adata SE760 |
1TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A |
3 jaar |
Onbekend |
x |
| Adata SE770G |
1TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A |
3 jaar |
Onbekend |
x |
| Adata SE800 |
1TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A |
3 jaar |
Onbekend |
IP68 |
| Gigabyte Vision Drive |
1TB |
USB C (3.2 Gen2x2, 20Gbit/s) |
C-C, C-A |
5 jaar |
Onbekend |
x |
| Kingston XS2000 |
1TB |
USB C (3.2 Gen2x2, 20Gbit/s) |
C-C |
5 jaar |
€ 91,99 |
IP55 |
| Kingston XS1000 |
1TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C |
5 jaar |
€ 66,74 |
x |
| Kingston XS1000 |
2TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C |
5 jaar |
€ 112,42 |
x |
| Lacie Rugged-ssd |
1TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A |
5 jaar |
€ 153,- |
IP67 |
| Samsung T7 Shield |
1TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A |
3 jaar |
€ 109,31 |
IP65 |
| Samsung T7 Shield |
4TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A |
3 jaar |
€ 299,- |
IP65 |
| Samsung T5 |
1TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A |
3 jaar |
Onbekend |
x |
| Samsung T7 |
1TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A |
3 jaar |
€ 92,13 |
x |
| Samsung T7 Touch |
1TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A |
3 jaar |
€ 213,28 |
x |
| Samsung T9 |
1TB |
USB C (3.2 Gen2x2, 20Gbit/s) |
C-C, C-A |
5 jaar |
€ 117,78 |
x |
| Samsung T9 |
2TB |
USB C (3.2 Gen2x2, 20Gbit/s) |
C-C, C-A |
5 jaar |
€ 202,14 |
x |
| Samsung T9 |
4TB |
USB C (3.2 Gen2x2, 20Gbit/s) |
C-C, C-A |
5 jaar |
€ 337,07 |
x |
| Sandisk Pro G40 |
2TB |
TB3 / USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
C-C, USB A-adapter
|
5 jaar |
€ 499,- |
IP68 |
| Transcend ESD310C |
1TB |
USB C (3.2 Gen2, 10Gbit/s) |
nvt |
5 jaar |
€ 78,72 |
x |
| WD Black P50 |
1TB |
USB C (3.2 Gen2x2, 20Gbit/s) |
C-C, C-A |
5 jaar |
Onbekend |
x |
| WD P40 |
1TB |
USB C (3.2 Gen2x2, 20Gbit/s) |
C-C, C-A |
5 jaar |
€ 141,46 |
x |
| Zelfbouw |
1TB |
USB C (3.2 Gen2x2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A
|
nvt |
ongeveer 85 euro |
x |
| Crucial X9 Pro |
1TB |
USB C (3.2 Gen2x2, 10Gbit/s) |
C-C, C-A |
5 jaar |
€ 130,66 |
IP55 |
| Crucial X10 Pro |
1TB |
USB C (3.2 Gen2x2, 20Gbit/s) |
C-C, C-A |
5 jaar |
€ 182,99 |
IP55 |
Testmethode
Testconfiguratie
| Moederbord |
Asrock Z790 Taichi |
| Processor |
Intel Core i7-13700K |
| Geheugen |
4x Kingston Fury Beast 32GB DDR5 @3600MT/s |
| Systeemdrive |
Corsair MP600 500GB |
| Videokaart |
Geen (igp) |
| Koeler |
Scythe Mugen 5 rev C |
| Voeding |
Seasonic Prime Titanium 650W |
| Windows-versie |
Windows 11 |
| Gebruikte software |
AS SSD 2.0.7316.34247
ATTO 4.01.0f1
CDM 8.0.4
PCMark 10 2.1.2177 64
3DMark |
We testen de externe ssd's op hetzelfde testsysteem als de interne ssd's. Dat testsysteem is opgetrokken rond de Intel Core-i7 13700K en een ASRock Taichi Z790-moederbord. Om een grote ramdisk te kunnen benutten voor onze realworldtest, hebben we 128GB geheugen ingeprikt. Het besturingssysteem is Windows 11 en we zorgen uiteraard voor up-to-date firmware van alle geteste ssd's.
Synthetische tests
De tests bestaan deels uit synthetische benchmarks: ATTO en CrystalDiskBenchmark. Daarmee kunnen we de claims controleren van fabrikanten die ze graag op de verpakking schrijven. De random read- en writeperformance van de drives wordt zelden vermeld, maar uiteraard testen we met CDM ook die prestaties.
Praktijktests
Het tweede deel van de tests betreft praktijktests. Daartoe zetten we PCMark in, om precies te zijn de Data Drive-subbenchmark van de Storage-suite. Daarmee worden 339 afbeeldingen van in totaal 2,37GB naar de externe ssd geschreven, om vervolgens weer naar de systeemschijf gekopiëerd te worden. Ook wordt een kopie van de data op de externe schijf gemaakt, zodat er een schrijftest, een leestest en een lees/schrijftest worden uitgevoerd. Die drie onderdelen worden gezamenlijk driemaal uitgevoerd, waarna het gemiddelde van de drie runs de score bepaalt.
Voor onze eigen praktijktest hebben we een grotere dataset, van 1000 afbeeldingen van ieder 5MB groot, een testbestand van 10GB en een bestand van 50GB. Die testbestanden schrijven we vanaf een ramdisk naar de externe ssd en lezen we vervolgens terug naar de ramdisk, zodat we nooit een bottleneck van onze systeemschijf hebben.
Synthetische tests
We beginnen de tests met twee synthetische benchmarks: ATTO en CrystalDiskBenchmark.
Met ATTO zien we veel hogere leessnelheden voor de Gen2x2-drives, maar bij schrijven krimpt de voorsprong flink en de XS2000 is zelfs helemaal naar onderen verhuisd. De overige 10Gbit/s-drives blijven allemaal aardig in de buurt van de maximale snelheid, al vallen de prestaties van de Adata SE760 wat tegen. De oude T5 is vooral met schrijven erg langzaam; met lezen noteren we nog bijna de limiet van de SATA-interface van die drive.
In CDM liggen de leessnelheden met een queuedepth van 1 wat lager dan in ATTO, maar nog steeds zijn de 20Gbit/s-drives duidelijk sneller, al heeft de Vision-drive van Gigabyte wat moeite zijn concurrenten bij te houden. Ook de 10Gbit/s-drives vertonen flink wat spreiding. Met een queuedepth van 8 worden de maximale snelheden van de drives wel gehaald en is alleen de tragere T5 de logische hekkensluiter.
Met schrijven komt de XS2000 net als in ATTO minder goed mee, maar is de Vision-drive de snelste. Van de 10Gbit/s-drives scoren de meeste drives op de top van de interface, met een klein beetje spreiding.
Voor random prestaties moet je de Gigabyte Vision hebben en ook de nieuwe Crucial X10 Pro doet het prima. Let wel, een beetje interne ssd is ongeveer vier maal zo snel, dus een volwaardige vervanging voor interne drives zijn de USB-varianten niet.
ATTO
- ATTO - Read - QD 4 - 1MB
- Write - QD 4 - 1MB
CrystalDiskMark sequentieel
- Sequential 1MB - Q1T1 - Read
- 1MB - Q8T1 - Read
- 1MB - Q1T1 - Write
- 1MB - Q8T1 - Write
CrystalDiskMark random
- Random 4KB - Q1T1 - Read
- 4KB - Q32T1 - Read
- 4KB - Q1T1 - Write
- 4KB - Q32T1 - Write
Praktijktests
In de praktijktests testen we de ssd's met echte data. Dat doen we met behulp van de Data Drive-benchmark van PCMark 10. Die test is ontwikkeld voor onder meer USB-drives, nas'en en externe ssd's. Ook kijken we naar de prestaties met onze eigen set data, die we van en naar de drives kopiëren. Dat doen we met duizend kleine bestandjes van 5MB, een 10GB-bestand en een 50GB-bestand. Die bestanden schrijven we vanaf een ramdisk naar de externe ssd's en vervolgens kopiëren we die data weer naar onze ramdisk voor de leestest.
In de Data Drive-test scoort de P40 van WD het best en ook de Vision Drive van Gigabyte doet het uitstekend. Dat geldt ook voor de dure Pro-G40. De 20Gbit/s-drives presteren allemaal wat beter dan de 10Gbit/s-drives, maar we onderstrepen het nog maar eens: je moet dan wel een geschikte aansluiting hebben.
Onze eigen test maakt gebruik van 5GB, verdeeld over 1000 bestanden van 5MB, aan data voor de eerste test, om vervolgens een 10 en een 50GB groot testbestand te kopiëren. Met het lezen van de kleine bestandjes presteren de 10Gbit/s- en 20Gbit/s-drives nog iets onder hun respectievelijke interfacegrenzen, maar bij overdrachten van de grotere bestanden halen ze keurig hun opgegeven maximale snelheid.
Bij het schrijven van de 5MB-bestanden zijn de USB 3.2 Gen2x2-drives al een stuk sneller dan het maximum van de 10Gbit/s-drives, maar met grotere bestanden kruipen ze nog verder omhoog, al halen ze de 20Gbit/s niet. Van de 10Gbit/s-drives zakken er een paar flink in wat prestaties met het 50GB-testbestand betreft.
PCMark 10 Data Drive
- PCMark 10 Data totaalscore
- Lees-test
- Schrijf-test
- Kopieër-test
- Toegangstijd
Realworld-test
- 1000x 5MB-bestand lezen
- 10GB-bestand lezen
- 50GB-bestand lezen
- 1000x 5MB-bestand schrijven
- 10GB-bestand schrijven
- 50GB-bestand schrijven
Prestatie-index
Als we naar de prestatie-index hieronder kijken, zijn het uiteraard de 20Gbit/s-drives die winnen. Daarvan is de XS2000 interessant, want die kost niet meer dan 10Gbit/s-drives, maar biedt in potentie de dubbele snelheid. De Vision, X10 Pro en P40 zijn allemaal stukken duurder dan tragere alternatieven en met het bovenstaande in gedachten, alleen het kopen waard als je ze ook echt altijd die 20Gbit/s-interface kunt bieden.
Conclusie
De externe drives met een USB 3.2 Gen2x2-interface, die we steeds drives met 20Gbit/s hebben genoemd, zijn ontegenzeggelijk de snelste. Dat is op papier heel leuk, maar in de praktijk heb je daar niet enorm veel aan. Terwijl je er achter op een modern moederbord nog vaak een tegenkomt, komt deze aansluiting op laptops amper voor. In de praktijk zul je een 20Gbit/s-drive dus vaak gebruiken op 10Gbit/s-snelheden. Het kan natuurlijk geen kwaad om zo'n in potentie snelle Gen2x2-drive te kopen, maar het hoeft niet je primaire selectiecriterium te zijn.
Dat gaat in de toekomst waarschijnlijk niet veranderen, want de Gen2x2-standaard maakt geen deel uit van USB4 of Thunderbolt 4 en ook niet van de opvolgers daarvan: USB4 2.0 en Thunderbolt 5. Echte USB4-ssd's zijn er voorlopig nog niet, al zagen we op de Computex deze zomer al wel voor het eerst een werkend demonstratie-exemplaar. Sandisk heeft met de Pro-G40 een voorlopige oplossing, maar met zijn Thunderbolt 3- én USB 3-controller aan boord, is die veel te duur en complex om voor de meeste gebruikers het overwegen waard te zijn.
Op basis van bovenstaande prijs-prestatievergelijking zou de XS2000 de beste koop zijn, maar dat is natuurlijk wel op basis van de prestaties op een aansluiting die bijna niemand heeft. Dat geldt ook voor de Vision Drive en de Crucial X10. Op basis van de prijs en prestaties op een 10Gbit/s-interface zijn de Samsung Shield-drives nu nog interessanter dan de T9-drives. Als de T9-drives vergelijkbaar geprijsd zijn en de Shield minder goed verkrijgbaar, zijn dat vanzelfsprekend goede alternatieven. Voor 1TB- en 2TB-drives zouden we echter de Kingston XS1000-drives kiezen. Ze zijn de goedkoopste drives per GB en presteren het best van de 10Gbit/s-drives. Excellent-awards zijn dus op hun plaats. Voor 4TB-drives gaat de keus naar de T7 Shield van Samsung, omdat die laag geprijsd is en prima presteert. Deze krijgt een Great Value-award, tenminste totdat de T9 voor een vergelijkbare prijs te koop is. Die heeft ook een meer industry standard garantieperiode van vijf jaar, waar dat bij de T7 slechts drie jaar is.
De Transcend ESD310C verbaasde een beetje. De drive is vermomd als USB-stick, maar presteert wel gewoon goed. Bovendien is het een van de goedkoopste drives uit de test; alleen 4TB-drives zijn per gigabyte goedkoper. Ook heb je geen kabels nodig, want de ESD310C heeft zowel een C- als een A-stekker aan boord. De lage prijs, het gemak en de prestaties leveren de Transcend-ssd een Excellent-award op.
:strip_exif()/i/2006145460.jpeg?f=imagegallery)
/i/2006145526.png?f=imagegallery)
/i/2006145528.png?f=imagegallery)
/i/2006145494.png?f=imagegallery)
/i/2006145500.png?f=imagegallery)
/i/2006145502.png?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2006145582.webp?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2006012664.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006683578.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2006234572.jpeg?f=fpa_thumb)
/u/46032/74daijirox.GIF?f=community)
:strip_exif()/i/2005992284.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005992278.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2005324764.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005714196.png?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005807248.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005521336.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005309830.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005263812.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005208424.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005214984.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005172010.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005054156.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004782048.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004561530.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004231570.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2005990606.png?f=fpa)
/u/217510/crop660db19c1cf7b_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/501518/Messenger_Hawk.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/519631/crop5ee2333fe9644_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/335350/crop61a63ee1f224f.jpg?f=community){kind=small}
/u/99142/crop62758e978b3e3_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/470048/crop6064bd5fee1c2_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/28880/crop63705e0287ae4_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/496922/Balance%252060x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/327701/crop67b5f4bdc7fce_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/432714/crop6287e94322cf6_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/590416/crop5d8a8f12228ba_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/247151/moppersmurf-60px.png?f=community){kind=small}
/u/818375/crop5a3a84cbe9595_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/334438/60px-Circle_arrow_right_font_awesome.svg.png?f=community){kind=icon}
/u/345172/crop58f93c8ebe8aa_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/567214/crop60759ec284fe4_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/472627/crop5c83fe498b36e_cropped.png?f=community){kind=small}