USB4 is in theorie het beste van de USB- en Thunderbolt-werelden. Vrijwel iedere moderne Intel-laptop en ook steeds meer AMD-laptops beschikken erover, maar op de desktop bleef de situatie behelpen. De reden? De cpu-fabrikanten integreren het voorlopig niet in hun desktop-cpu's en er was tot nu toe maar één chip beschikbaar om deze functionaliteit alsnog te bieden: Intels Thunderbolt-controllers. ASMedia beloofde al ruim een jaar geleden om met een alternatief te komen, maar pas nu zag ik dat voor het eerst in werking. Later dit jaar moet dit dé chip worden die USB4 naar de massa brengt.
Intel heeft de Thunderbolt-specificatie in 2017 vrijgegeven, bijna op de dag af zes jaar geleden. Twee jaar later combineerde standaardenorganisatie USB-IF de bestaande USB-specs en Thunderbolt officieel in de volgende generatie USB, die USB4 ging heten. Vrijwel direct daarna ging controllerfabrikant ASMedia, dochterbedrijf van ASUS maar leverancier aan alle moederbordfabrikanten, aan de slag met het ontwerpen van een USB4-chip. Een vertegenwoordiger van het bedrijf vertelde mij dat de ruim drie jaar ontwikkelingstijd nodig was doordat ASMedia from scratch aan de slag moest; de door Intel geschreven Thunderbolt-spec bleek een steile leercurve te hebben.
USB4-insteekkaart en ASM4242-controller
Op de Computex-booth van MSI kwam ik een demo-opstelling van USB4 tegen. Een beetje vreemd, want USB4 met een Intel-controller is niets nieuws. Toen ik de heatsink van de controller verwijderde, bleek wat ik al vermoedde: dit was de nieuwe ASMedia ASM4242-controller, waar al ruim een jaar over gesproken wordt. Die wordt niet alleen goedkoper dan de bestaande Intel-chips, maar is ook technisch superieur. De bestaande Intel-controllers gebruiken namelijk nog PCIe 3.0 x4, wat de maximale snelheid beperkt, vooral als je beide poorten tegelijk wilt gebruiken. De ASMedia-controller ondersteunt PCIe 4.0.
De demo maakte gebruik van een prototype van een 'USB4 PD100W Expansion Card', een PCIe 4.0 x4-kaart met twee 40Gbit/s-USB4-poorten en twee DisplayPort 1.4-ingangen. Met die laatste twee kun je het beeldsignaal van je videokaart doorlussen naar de USB4-poorten. De eerste poort ondersteunt bovendien snelladen via USB-PD met maar liefst 100W (20V/5A), gevoed via de PEG6-stekker aan de binnenzijde van de insteekkaart. De tweede poort levert maximaal 27W (9V/3A).
In het demosysteem was de insteekkaart verbonden met een soort externe ssd-behuizing, waarin een WD SN850X-ssd was geplaatst. Hoewel de printplaat van dit prototype niet bereikbaar was voor mijn nieuwsgierige handen en er een heatsinkje op de controller zat, durf ik met zekerheid te stellen dat ook deze USB4-controller afkomstig was van ASMedia. Ik vermoed dat het om een ASM2464PD ging.
Benchmarks
Een CrystalDiskMark-test leverde sequentiële snelheden van ruim 3700MB/s op voor zowel lezen als schrijven. Ook kon ik een groot 40GB-bestand kopiëren van de externe ssd naar de interne ssd van het systeem, wat met snelheden van 3 tot 4GB/s ging. Dat is aanzienlijk sneller dan wat ik tot nu toe bij gekunstelde 'USB4'-ssd's met dubbele controller heb gezien. In een vergelijking van twee van zulke ssd's kwamen we begin dit jaar nooit boven de 3GB/s uit en in praktijktests zelfs niet boven de 1,5GB/s.
Beschikbaarheid en impact
De getoonde ASMedia-controller was een engineeringsample. De proefproductie start in de tweede helft van dit jaar, waarop de fabrikant verwacht dat we rond de jaarwisseling, potentieel op CES 2024, daadwerkelijk producten gaan zien met de ASM4242 aan boord. Hoewel ASMedia een dochterbedrijf van ASUS is, levert het traditioneel aan alle fabrikanten. Ook nu is het bedrijf met alle moederbordfabrikanten in gesprek, bevestigt een vertegenwoordiger aan Tweakers. Dat juist MSI de eerste demo kon geven, bevestigt ook wel dat er geen sprake van een sterke voorkeur voor het eigen zustermerk is.
Ik verwacht dat met de beschikbaarheid van deze USB4-controller veel meer en vooral ook goedkopere moederborden dan nu het geval is, voorzien zullen worden van USB4-poorten. Dat is hard nodig, want tot nu toe is deze feature uitsluitend voorbehouden aan dure high-end modellen of speciale creator-borden. Vooral bij moederborden met een AMD-chipset ligt het gebruik van een Intel-controller logischerwijs gevoelig. Ook voor sommige laptops is de komst van deze chip goed nieuws, want zowel AMD als Intel hergebruikt de laatste tijd desktopchips voor zijn meest high-end mobiele processors en door die afkomst ontbreekt daarin dus Thunderbolt- of USB4-ondersteuning.
Waar je nu nog goed moet zoeken én flink geld moet spenderen om je nieuwe pc uit te rusten met USB4, gaat deze chip er hopelijk voor zorgen dat USB4 tegen het jaareinde net zozeer gemeengoed is op desktops als op laptops het geval is. Dat is mooi, want die combinatie van de compatibiliteit van USB en de snelheid van Thunderbolt is zonder twijfel de stekker van de toekomst.