Nee, wees niet bang; we waren niet zo naïef om daadwerkelijk te denken dat we een externe ssd van 60TB konden kopen. Al helemaal niet voor het bizar lage bedrag van 35 euro. Want natuurlijk gingen alle alarmbellen af bij het zien van een product dat overduidelijk te mooi is om waar te zijn: een externe ssd van 60TB voor 35 euro. Maar wat zou je daar dan wel voor krijgen?
Net als velen van jullie zit ook ik regelmatig te browsen op sites als AliExpress. Toen de alwetende algoritmes daar met aanbiedingen van externe ssd's voor weinig begonnen te strooien, werd ik benieuwd. Er zijn diverse verkopers die dezelfde, of vergelijkbare producten verkopen: externe ssd's die qua uiterlijk verdacht veel weg hebben van Samsung-drives en worden aangeprezen met onmogelijke capaciteiten als 16TB, 30TB en zelfs 60TB.
De grootste normale externe ssd die je kunt kopen, heeft een capaciteit van 4TB, bijvoorbeeld de Sandisk Extreme Pro, een Crucial X6 of Kingston XS2000, om er een paar te noemen. Er zijn ook een paar speciale drives te vinden op basis van een 7,68TB grote enterprise-ssd, zoals de G-Drive Pro Studio, en er zijn een paar superveilige drives met 16TB en raid-ssd's van zelfs 32TB, maar die kosten allemaal duizenden euro's, zelfs meer dan tienduizend euro.
Een 60TB-drive is dus twee keer zo groot als de grootste externe ssd die te koop is, en dat voor een derde procent van de prijs. We wisten dat we een kat in de zak kochten, maar we wilden wel kijken hoe die kat er dan precies uitziet. Overigens linken we niet naar de listing van de door ons gekochte 60TB-drive, omdat we niemand willen uitnodigen deze rommel te kopen, de winkel inmiddels leeg is en wie zoiets wel wil kopen, dat ongetwijfeld zelf kan opsnorren.
Benchmarks
Om het teleurstellende nieuws maar direct te delen, of nou ja, een van de vele teleurstellingen: we hebben de drive niet echt gebenchmarkt. We wilden eerst eens zien hoe snel de drive zo'n beetje is, en of er überhaupt data naartoe te kopiëren valt. Nou, dat lukt, maar wel met een dermate teleurstellende 15MB/s dat we echte tests maar achterwege gelaten hebben.
We hebben AS SSD gedraaid, wat pakweg een uur duurde, en daaruit blijkt dat lezen marginaal sneller gaat dan schrijven. Maar met 20MB/s is dat geen snelheid die bruikbaar is voor bestanden van meerdere gigabytes.
Wat krijg je (niet)?
Een echt merk heeft deze externe ssd niet: op het simpele witte doosje staat simpelweg dat er een externe ssd inzit, een sticker belooft 60TB en voor zover er specificaties genoemd worden, is dat beperkt tot USB-C voor de interface. In de doos zit een plastic tray met daarin de ssd, weer simpelweg enkel met Portable SSD erop en een kale onderkant. De vormgeving doet sterk aan de T5-drives van Samsung denken: we vermoeden dat dat niet helemaal toevallig is.
Naast de drive krijg je een kort USB-kabeltje van ongeveer twintig centimeter, met een A-stekker aan de ene kant en een C-stekker aan de andere kant, voor in de ssd. Er worden ook twee verloopjes meegeleverd, van USB-A naar USB-C en naar Micro-USB-A.
Het zal je weinig verbazen, maar de externe ssd is helemaal geen drive van 60TB. De waarheid is echter gekker dan je misschien zou verwachten.
Om te beginnen krijg je, als je de ssd met de meegeleverde USB-C-kabel in je pc prikt, niet één drive van 60TB te zien, maar vier logische drives van 15TB. Het is curieus, maar een snelle rekensom leert dat vier keer 15 inderdaad 60 is, dus we zijn niet opgelicht. We kunnen zelfs data schrijven naar de verschillende 15TB-drives, maar dan wel tergend langzaam, met 15MB/s. Stel je voor dat we daadwerkelijk alle 60TB konden volschrijven, dan zouden we bijna zeven weken bezig zijn.
We hebben bij wijze van test bij een van de logische drives de partitie verwijderd en de resulterende vrije ruimte van 15TB geprobeerd opnieuw te formatteren. Dat leverde tot onze verbazing een drive op die in twee delen gesplitst is: één van 2TB en een tweede van 13TB. Die van 2TB konden we alloceren, dus er een beschrijfbare drive van maken, en van die tweede, ongealloceerde ruimte kon Windows' drivemanager of diskpart geen chocola maken.
Op dit punt was nog niet alles verloren: we wisten dat 60TB onzin was, maar na het zien van de vier losse drives en de supertrage schrijfsnelheid begonnen we te vermoeden dat er iets met geheugenkaartjes gedaan werd. Maar omdat we vier keer 2TB over leken te houden, moest er nog iets anders aan de hand zijn, want zoveel capaciteit zou nog steeds te mooi zijn om waar te zijn. Sterker nog, omdat er geen SD-kaartjes, of USB-sticks, van 2TB bestaan, waren we benieuwd wat er nu echt in de drive zit.
Schroefjes om de Portable SSD open te maken zijn er niet, maar na het lospeuteren van de 'achterkant' bleek er een slede in de aluminium behuizing te zitten. Om die op zijn plek te houden, is scheutig met de hete lijm omgegaan, maar na enig overtuigen schoof de slede uit de behuizing. Wat we te zien kregen, is een printplaatje dat ietwat aan een M.2-drive doet denken, maar dan slechts spaarzaam voorzien van chips.
Het pcb
Om het pcb uit de slede te krijgen, moesten we de bijzonder hardnekkige lijm verwijderen en jawel: onder een papieren sticker zaten vier microSD-kaartjes. Daar was onze opslag eindelijk zichtbaar. De zichtbare kant heeft geen opdruk, maar de andere kant leert ons dat het om vier microSD-kaartjes van een whopping 64GB per stuk gaat.
De chips op het pcb zijn vier Chipsbank CBM2199S-controllers die de microSD-kaartjes aansturen. Op de kaartkant van het pcb zit een PL2586-controller: dat is een vierkanaals USB 2.0-controllerchip die als verbinding tussen de pc en de vier geheugenkaartjes dienstdoet. De USB-C-connector is dus puur voor het gemak of om je op het verkeerde been te zetten: de connector is ook bij lange na niet volledig bedraad. Bovendien is de controller USB 2, dus harder dan 480Mbps gaat die nooit kunnen. Dan is onze 15MB/s nog steeds bijna een factor drie te langzaam.
Dan blijft de vraag waarom en hoe we 15TB-partities of logische drives konden zien met microSD-kaartjes van slechts 64GB. Om dat te toetsen, hebben we de no-namekaartjes in een gewone kaartlezer gestopt om te zien wat er dan gebeurt. De kaartjes blijken dan gewoon 64GB. En als we een eigen 32GB-kaartje, of vier daarvan, in de Portable SSD stoppen, krijgen we gewoon vier logische drives van 32GB te zien.
De combinatie van de meegeleverde kaartjes en firmware voor de CBM2199S-controllers lijkt de meest logische veroorzaker van de overdreven capaciteit die we zagen. Dat wordt gesterkt door de zoekresultaten als je naar die controller zoekt: tal van Russische en Chinese sites met tooltjes om de firmware van de controller te manipuleren, duiken dan op. Volgens de vertalingen zou dat voor datarecovery zijn, maar wellicht kan een handige firmware in combinatie met specifieke identifiers van een SD-kaartje ervoor zorgen dat de capaciteit niet helemaal naar waarheid gerapporteerd wordt.
Let goed op, want hoewel de firmware ervoor zorgt dat je data op de 'ssd' lijkt te komen, inclusief bestandsnamen en mappenstructuur, wordt je data gewoon keer op keer overschreven: er is maar viermaal 64GB beschikbaar. We hebben dat getest met videobestanden: geen enkele video die we naar de drive geschreven hebben, was daadwerkelijk afspeelbaar. De namen en bestandsgroottes kloppen, maar leesbare data, ho maar. We hebben de eerste, laatste en willekeurige video's geprobeerd af te spelen, maar niets werkte.
Tot slot
Hoe het ook zij, je krijgt voor pakweg 35 euro een sterk op een Samsung T5 geïnspireerde 'Portable SSD' van zogenaamd 60TB. Dat lijkt een ssd met vier 15TB-drives te zijn, maar feitelijk is het een USB-hubje met vier SD-kaartlezertjes die op USB 2.0-snelheid worden aangestuurd. De kaartjes zijn in ons geval slechts 64GB groot, voor een capaciteit van ongeveer 0,43 procent van de beloofde capaciteit.
Als je nu denkt dat een zeer trage kaartlezer en vier microSD-kaartjes van 64GB voor 35 euro geen slechte deal is, bedenk je dan dat dit niet de beste kaartjes zullen zijn. Wij zouden er in ieder geval nooit iets op zetten dat ook maar in de verste verte iets van waarde heeft, of wat je ooit nog nodig hebt. Dan kun je beter vier gewone merkkaartjes kopen van 64GB. Die kosten samen ongeveer net zoveel, maar dan heb je wel een merk, garantie en geen gesjoemel.
We hebben de losse kaartjes nog wel even in een kaartlezer geprikt om te zien hoe snel ze echt zijn. We kwamen op leessnelheden van 91MB/s en schrijven met 34MB/s in AS SSD. Niet heel slecht, maar nogmaals, we zouden dit soort opslag nog geen bit aan echte data toevertrouwen.
Het bekende verhaal blijkt maar weer eens op te gaan: als iets te goed lijkt om waar te zijn, is het ook te goed om waar te zijn. Natuurlijk kun je geen goed product voor zo bizar weinig geld kopen, en al helemaal niet een product dat technisch niet eens gemaakt kan worden. Anders dan je nieuwsgierigheid bevredigen, heb je natuurlijk geen enkele reden om dit te kopen, want je weet dat je opgelicht wordt.