Moederbord Best Buy Guide

De beste AMD-socket AM5-moederborden

Beste mini-ITX socket AM5-moederbord

Moederbord Best Buy Guide

• Overzichtspagina
• Beste AMD socket AM4-moederborden
• Beste AMD socket AM5-moederborden
• Beste Intel socket 1700-moederborden

Helaas boet het mini-ITX-segment de laatste jaren aan populariteit in - tot ons onbegrip, want waar heb je al die PCIe-slots anno 2023 nog voor nodig - en dat zie je terug in het aanbod. Er zijn in totaal slechts vier socket AM5-moederborden in mini-ITX-formaat beschikbaar: twee van ASUS, een van ASRock en een van MSI. Gigabyte heeft er dus überhaupt geen.

Aanraders

Drie van de vier borden maken gebruik van de B650-chipset; alleen de ASUS ROG Strix X670E-I Gaming WiFi is gebaseerd op de X670-chipset. Uiteraard is er op geen van de borden plek voor meer dan twee DDR5-slots en ook op andere vlakken lopen de fabrikanten tegen ruimtegebrek aan. Met inventief ontwerp kan de featureset echter toch best uitgebreid zijn.

Het X670-bordje van ASUS is wat prijs en featureset betreft een klasse apart. Dankzij de gestapelde M.2-slots is dit het enige bordje waarbij ook de ssd in het secundaire slot wordt gekoeld, want bij alle andere ITX-bordjes zit dat tweede slot op de achterkant. Verder vallen de aanwezigheid van twee USB4-poorten en juist de afwezigheid van onboard audio op. Je krijgt een losse ROG Strix Hive-geluidskaart bij het moederbord, die je aansluit via USB-C. Die heeft een grote volumeknop en maakt bovendien de biosflashbackknop, de statusleds en de instelbare FlexKey makkelijk bereikbaar.

Van de betaalbaardere AM5 ITX-bordjes is de MSI het goedkoopst, maar ook het basaalst uitgerust, geheel zonder PCIe 5.0-ondersteuning en met slechts vijf USB-poorten. Ook van het kleine ventilatortje als ssd-koeling zijn we geen fan. De ASRock biedt voor wat meer geld wel PCIe 5.0-support (x16 én M.2), een sterkere vrm en meer poorten. ASUS' B650-model is nog wat duurder, maar veel simpeler van concept dan het X670-bord van dat merk en daardoor weinig onderscheidend van de ASRock. Echt goedkoop kunnen we deze bordjes toch al niet noemen en eigenlijk zouden we er dan toch al gauw naar neigen om nog wat meer uit te geven aan ASUS' veel rijker uitgeruste X670-model.

	ASRock B650E PG-ITX	ASUS ROG Strix B650E-I Gaming	MSI MPG B650I Edge	ASUS ROG Strix X670E-I Gaming
Prijs (bij publicatie)	€ 289,- € 319,-	€ 249,99 € 339,-	€ 238,99 € 269,-	€ 368,67 € 449,-
Chipset	B650	B650	B650	X670
Vcore-vrm	1260A	700A	640A	1100A
PCIe x16-slots	PCIe 5.0 x16	PCIe 5.0 x16	PCIe 4.0 x16	PCIe 5.0 x16
M.2	1 PCIe 5.0 x4, 1 PCIe 4.0 x4	1 PCIe 5.0 x4, 1 PCIe 4.0 x4	2 PCIe 4.0 x4	1 PCIe 5.0 x4, 1 PCIe 4.0 x4
M.2-heatsinks	1	1	1	2
USB-poorten	4x USB 2.0, 4x 10Gbit/s	2x USB 2.0, 5x 10Gbit/s, 1x 20Gbit/s	2x 5Gbit/s, 3x 10Gbit/s, 1x 20Gbit/s	3x USB 2.0, 5x 10Gbit/s, 2x USB4
Netwerk	2,5GbE (Killer)	2,5GbE (Intel)	2,5GbE (Realtek)	2,5GbE (Intel)
Audio	Realtek ALC1220	Realtek ALC4080	Realtek ALC4080	Realtek ALC4050 (extern)

Reacties (152)

[DennisH82]

Niet helemaal on topic
Maar ik hoop dat er snel wat gebeurd met de lange opstart (boot/post) tijden van het nieuwe AM5 platform, heb de Msi B650M Mortar Wifi met 7700X en (qvl) setje G.skill 32 GB (2x16) 6000 MHz + RX 6650 XT, en het duurt gewoon 45 seconden voor ik in Windows zat, ja zat, want er was een ander issue met M.2 SSD die als uitwerpbaar werd aangegeven, (zie forum) dat is opgelost met een bios update....maar nu geeft deze bios versie problemen met opstarten als er ook een gpu geplaatst is, hij blijft nu namelijk hangen op de gpu / igpu, (lees ik op forums over deze Agesa versie) 50/50 kans dat ie na +/- 30 seconden doorstart, anders harde reset en weer proberen....begint vervelend te worden
Ik ga waarschijnlijk de nieuwste (beta) bios versie maar proberen, en anders maar weer een versie terug, ik had gehoopt dat de kinderziektes er al wat uit waren maar blijkbaar nog niet.
Iemand anders ook / meer ervaring met AM5 ???
Zowel positief als negatief en tips zijn welkom

[Bloom]

Trage opstart tijden is vaak een onbelicht onderwerp bij AM5 reviews en dat viel mij ook zwaar tegen na aankoop.
Het hangt vaak samen met het RAM en je kunt pech of mazzel hebben. Veel mensen hebben pech.

MSI Support claimt dat 40 seconden een acceptable tijd is. Terwijl de helft van de tijd bij elke boot de timings van het geheugen worden berekent. Slaat nergens op want dit hoeft maar één keer lijkt mij.

Ik heb precies hetzelfde mobo en heb de wachttijd kunnen reduceren tot 20 seconden door “Memory Context Restore“ in de OC settings aan te zetten in de BIOS.

Aanpassing: meerdere comments hieronder claimen dat MSI en Asus hier voornamelijk mee kampen. Echter van de ~20 seconden opstarttijden van de concurrentie word ik ook niet echt blij.

[Reactie gewijzigd door Bloom op 22 juli 2024 20:57]

[Grotbewoner]

Het lijkt vooral van fabrikant af te hangen. Gigabyte en Asrock zijn snel, MSI en Asus zijn langzaam (zeg ik gebaseerd op deze video van hardware unboxed, waarbij ik moet zeggen dat mijn Asrock het beter doet dan in die video en de Gigabyte-tijden evenaart). Zou iets zijn om te testen in zo'n guide, want het zou flinke impact kunnen hebben op de score van de fabrikanten.

[Reactie gewijzigd door Grotbewoner op 22 juli 2024 20:57]

[Katsunami]

Ik heb zelf ondertussen de spullen hier thuis liggen om een nieuwe computer te bouwen, op basis van het Asus ProArt X670E bord. (Ik heb al ruim 20 jaar enkel de meer high-end niet-gaming moederborden van Asus, en grafische kaarten van Asus TUF of MSI GamingX om niet teveel RGB te hebben.) Ik gebruik altijd geheugen dat in de QVL van Asus staat, op de standaard timings van de processor c.q. timings op Auto. Edit: meestal Auto / SPD dus. Ik overklok niet.

Ik heb er wel berichten van gezien op YouTube, in de reviews, van mensen die weet ik wat voor willekeurig geheugen in een bord gebruiken en het dan nog verder proberen te pushen dan de timings van het geheugen zelf, ondanks dat het op zijn standaard timings al harder gaat dan wat de processor zelf aan kan. Dan verwacht ik wel problemen ja.

Met geheugen dat op de QVL-lijst staat met alle instellingen op Auto ga ik ervan uit dat het goed gaat en ik niet 40+ seconden hoef te wachten tot het moederbord het geheugen heeft geteld / ingesteld? Dat zou zeer teleurstellend zijn. We zitten niet meer in in 1982...

Ik mag toch hopen dat mijn eerste volledig AMD-systeem in 20 jaar niet uitdraait op een drama, want Intel en nVidia hebben op het moment niet echt wat ik wil.

[Reactie gewijzigd door Katsunami op 22 juli 2024 20:57]

[Villean]

Ik heb exact dit moederbord genomen voor mijn eerste AMD build. Met 128GB ram duurde de post wel 10 minuten de eerste keer. Maar daarna niet meer. Zeker nog steeds wel een minuut of 2 voor een boot. Verder een extreem stabiel bord.

[Spoonher]

2 minuten is écht te lang. Bizar dat dit kan. Op mijn "oudere" AM4 board, Gigabyte B550I AORUS PRO AX (DDR4), zit ik binnen 10 seconden op mijn login screen voor Windows. Let wel dat ik fast boot heb ingeschakeld.

Ik vraag me echt af wat er exaxt mis gaat op die specifieke AM5 boarden.

[Villean]

Eens maar je doet er niets tegen. Behalve dat ik gelukkig nooit echt boot. Uit sleep gaat gaat heel prima.

[Fedo]

Als je nooit boot, hoe weet je dan dat het (nog steeds) twee minuten is?

[Villean]

Over het algmeen nooit. Die ene keer (in keer per 2 weken) dat ik moet booten omdat ik iets heb geupdate of wat dan ook is het ongeveer 2min...

[Katsunami]

Jezus. 2 minuten per boot? Dat is absurd.

Dit bord gaat 64GB RAM van de QVL-lijst bevatten (Corsair Vengeance.) Ik zou verwachten dat de hele PC online is binnen 20 seconden. Mijn huidige 7 jaar oude i7-6700K met 32GB RAM op een Asus Z170-Pro boot in minder dan 20 seconden en dat is inclusief de 5 pauze seconden van de GRUB bootloader, en vanaf een SATA SSD. (Ik heb Windows, dat op de NVME-SSD staat, al 2 jaar niet meer opgestart, maar het zal niet heel veel langer zijn.)

Een boot-tijd van 2 minuten zou echt triest zijn. Dat heb ik al niet meer meegemaakt sinds 2008. (Mijn computer had destijds een WD Raptor, en later een SSD, en die deed er ook niet langer over dan 20-30 seconden.)

[Villean]

Als ik er 64GB in doe dan boot die in 30 sec. Nog steeds niet erg snel maar redelijk. De 128GB is gewoon iets wat AM5 niet leuk vind. Gelukkig boot ik bijna nooit en uit sleep is het 3 seconde.

Ter info mijn vorige systeem een Intel 5820 met 128GB boote in 25sec....

[Katsunami]

128GB RAM heb ik (gelukkig) niet nodig. In het algemeen heb ik ruim genoeg aan 32GB.

De reden om naar 64GB te gaan met dit systeem is omdat ik overgestapt ben op Linux voor al mijn eigen taken, behalve fotografie: ik wil Capture One, Affinity Photo (en Chessbase) kunnen draaien. Die komen dus nu in een Windows VM met 32GB RAM terecht.

[KotiV10]

Een boot tijd van bijna 2 minuten! daar zal ik gek van worden. Is daar niets aan te doen? Mijn AM4 5800X op een Gigabyte AORUS B550 Elite V2 is in ca. 15 seconden in Windows! Dat doet ook mijn i5 13600K .

[tweaker1982]

Dat doet mijn AM5 7600X met 32GB RAM op een Gigabyte B650 Gaming X AX ook in 15 seconden.

[recyclebin]

MSI heeft ook memory context restore, echter de laatste keer dat ik het probeerde was het systeem super instabiel dus dat laat ik for the time being links liggen...

[evanraalte]

Helemaal mee eens. Ik heb veel reviews bekeken, maar de slow boot is eigenlijk nooit belicht (of ik heb er in mijn enthousiasme overheen gelezen).

Daarnaast vind ik het ook absurd dat ik mijn ram kit niet op de gespecificeerde snelheid kan draaien, op het moment dat deze officieel ondersteund is door het moederbord.

Ik dacht dat AMD het status underdog al een tijdje voorbij was, en had na een half jaar een volwassener platform verwacht.

[Katsunami]

Zelf had ik willen wachten tot augustus, maar heb dat uiteindelijk niet gedaan vanwege de zwabberende prijzen en voorraden van grafische kaarten en moederborden. De RX 6750 XT (Asus TUF / ROG, MSI GamingX) zwabbert tussen €475 en €650, en de ProArt X670 lijkt te zwabberen tussen €435 en €570. Dan heb ik het nog niet eens over wel-niet in voorraad.

Ik heb mijn grafische kaart uiteindelijk gekocht voor €509, en het moederbord voor €435, wat de beste prijs was op het moment dat ze beiden in voorraad waren. De rest van de computer was ook lastig te krijgen; wel-niet in voorraad, en wankele prijzen. Ik heb een maand erover gedaan dit systeem bij elkaar te schrapen.

Nou maar hopen dat het daadwerkelijk fatsoenlijk functioneert als ik het in elkaar zet.

[KotiV10]

Succes ermee!!

[Katsunami]

Bedankt... lijkt erop dat de 7950X toch niet harder kan dan DDR5-3600 als je alle DMM-slots gebruikt (ik zet er 4x 16GB in). Dan laat ik XMP / EXPO simpelweg uit staan en draai ik de geheugenmodules op de standaard snelheid. Dan hoop ik maar dat het gewoon goed werkt zonder idiote opstarttijden van 2+ minuten.

[Zolex1985]

De Asus en Msi moederborden hier veel last van. De Gigabyte borden hebben wel een snelle boot time en de DDR5 timings zijn strakker.
Ik zou dan ook deze twee merken uit de weg gaan.
Dus ligt niet zozeer aan AMD of AM5 of DDR5.

https://youtu.be/DTFUa60ozKY?t=1103

[Reactie gewijzigd door Zolex1985 op 22 juli 2024 20:57]

[twiFight]

Ik dacht dat het aan mij lag, maar het speelt dus breder.
Ik had dit met een ASUS TUF Gaming B650-Plus (WiFi). "Had", want hij is nu teruggestuurd vanwege een defect.

Ik dacht dat het aan de RAM timings lag en dat kan nog steeds wel waar zijn, maar het is niet consistent. 80%+ van de tijd duurt het 30 seconden voordat de boot überhaupt start. En dan soms opeens weer na 2 seconden. Maar dan daarna opeens weer lang. Na het aanpassen van de RAM timings ging het een keer gelijk goed, dus ik dacht betere settings gevonden te hebben, maar daarna duurde het toch weer langer. Geen touw aan vast te knopen.

[Veliremus]

Ik vind dit ook wel degelijk on topic. Ik loop tegen hetzelfde aan met de Mortar, en aan het begin dacht ik echt dat het aan mij lag. Pech met de silicon lottery misschien. Nu zie ik hier (en elders) dat het een veel bekender probleem is dat inderdaad onderbelicht is in reviews. Ergens ben ik ook blij om de reacties te zien omdat ik dus lang niet de enige ben. Sterker nog, blijkbaar mag ik totaal niet klagen gezien ik op (G.Skill) DDR5-6000 CL30 draai zonder problemen naast de lange boot.

Ik kan zoals @Bloom zegt ook de wachttijd reduceren (precies hetzelfde: van 40 naar 20 seconden) door Memory Context Restore aan te zetten (of juist uit? in ieder geval niet auto), maar bij mij leidt dat binnen enkele seconden in Windows 11 tot een BSOD. EXPO uitzetten helpt ook, maar dat is natuurlijk geen oplossing. Ik heb ermee leren leven en hoop stiekem nog op een UEFI die het oplost. Kortom: dit soort problemen zijn blijkbaar alom bekend, maar als iemand die van een Intel Z170A mobo met razendsnelle boot kwam wist ik van te voren niet waar ik aan toe was. Zou ik iets anders hebben gekocht? Waarschijnlijk niet, maar dit hoort wel degelijk thuis in een review.

[Grotbewoner]

Hier in de comments lees ik zo snel alleen maar MSI en ASUS klagers. Mijn Asrock bord doet zijn werk vrij probleemloos tot nu toe (PC is een week oud). Uit de review van Hardware Unboxed blijkt ook dat Gigabyte en Asrock sneller opstarten.

Zijn er mensen met een Asrock/Gigabyte bord die ook last hebben van een trage start?

[Spoonher]

Op mijn "oudere" AM4 board, Gigabyte B550I AORUS PRO AX (DDR4), zit ik binnen 10 seconden op mijn login screen voor Windows. Let wel dat ik fast boot heb ingeschakeld.

Ik vraag me echt af wat er exact mis gaat op die specifieke AM5 boarden.

[Grotbewoner]

Het ligt volgens mij aan DDR5 vs DDR4 geheugen. DDR5 moet vaker de timings trainen (en hertrainen) om er voor te zorgen dat het goed werkt. Dat gebeurt dan aan het begin van de boot. En dat hebben de fabrikanten dan goed en minder goed geprogrammeerd. Maar ik ben bang dat we hier niet snel omheen kunnen.

[Reactie gewijzigd door Grotbewoner op 22 juli 2024 20:57]

[Spoonher]

Speelt dit probleem ook bij Intel LGA1700 zover je weet met DDR5? Of is het echt een AM5 issue bij specifieke merken?

[Grotbewoner]

Lijkt erop van wel, maar het lijkt ook niet zo erg te zijn als bij AM5. Ik hoop dat iemand het ooit goed test. Het zal vast veel dieper gaan dan hoe ik het nu bekijk op basis van wat filmpjes.

[Reactie gewijzigd door Grotbewoner op 22 juli 2024 20:57]

[Spoonher]

Dank voor de link!

[Katsunami]

maar als iemand die van een Intel Z170A mobo met razendsnelle boot kwam wist ik van te voren niet waar ik aan toe was. Zou ik iets anders hebben gekocht? Waarschijnlijk niet, maar dit hoort wel degelijk thuis in een review.

Inderdaad. Ik heb zelf een Asus Z170-Pro met 32GB RAM en die boot binnen 20 seconden tot op het loginscherm. Op internet en youtube kwam ik over de Asus X670E ProArt alleen maar lovende reviews tegen. De enige keer dat ik vermeldingen over traag booten tegen kwam was bij iemand die 128GB RAM van een voor mij onbekend merk probeerde te pushen voorbij de specs die de CPU volgens AMD maximaal ondersteunt, dus ik heb dit toegeschreven een die specifieke review.

Ik overklok zelf niet, en met 4 sticks kan de 7950X toch niet harder dan DDR5-3600 (volgens de AMD-site), dus ik zet het geheugen gewoon handmatig (of via SPD) op de max snelheid die de CPU aan kan en dan hoop ik dat ik niet tegen dit probleem aan loop.

[Luxurydiver]

Helaas bij mijn Asus Tuf x670e plus Wifi zelfde problematiek. Hele lange koude boot start tijden. Heb nu alle mogelijke nieuwe bios updates geprobeerd en draai nu de Beta...
Heb helaas nog wat meer problemen:
1. Als ik mijn computer op Standby zet en weer daarna met een muis klik of toetsenboard uit de rust stand wil halen, komt het 1:5 keer voor dat ik geen beeld meer krijg en ik de computer helemaal uit moet doen. Kortom weer die lange start.
2. Het Kingston Fury Beast geheugen met AMD EXPO staat als compatible op de ASUS site, maar werkte out of the box niet. Moest langzamer corsair geheugen gebruiken om mijn computer initieel out of the box the laten POSTen.
3. Met AMD Expo in de bios aan wilde ik graag in Windows spelen met de AMD Master utility en EXPO I en II snelheden testen plus klein beetje overclocking. Dat liep uit op een drama! Moest bios flashen, standards terug zetten en weer opnieuw beginnen met mijn bios instellen , daarna AMD Master deinstallen (Want hij wilde nog altijd die optimization doorvoeren), etc.

Als positieve noot, eenmaal in Windows met in de bios AMD Expo aan, de rest op standaard. Draait het systeem eigenlijk stabiel en gamed perfect! Nooit een crash gehad of andere vreemde zaken.
Maar het systeem tweaken.... dat moet ik voorlopig uit mijn kop zetten.

[Reactie gewijzigd door Luxurydiver op 22 juli 2024 20:57]

[DavidAxe]

Vergelijkbare vage problemen had ik ook steeds met mijn Asus Tuf X570 mobo.
Ook nog geheugen timings die per bank verschilden, stotterende gaming, etc.

Voor mij geen Asus moederborden meer...

[indospartan]

Ik heb ook vaker problemen met opstarten. Het is dan wel heel random bij mij. Het kan 10x een fast boot zijn, maar ook 3x achter elkaar super lang. Dan lijkt het alsof de gpu en igpu geen beeld geven. Zonder hard reset niet op te lossen. Daarbij zelfs 2x gehad dat hij niet door post kwam. Cpu lampje brande op mobo. Kast uit elkaar gehaald, ram even los en toen deed ie het weer. Nu al tijden gewone start, met heel af en toe 10sec langer. Dit vindt ik wel echt een nadeel tegenover intel. Die zat op oude ssd en boote sneller dan nu am5 met alle toeters en bellen.

[ruftman]

Daarmee wordt denk ik een van de voordelen van een SSD (snelle opstarttijd) dan ook meteen teniet gedaan. Zonde zeg!

[Room42]

Nee, hoor, die SSD wordt pas na de POST voor het OS gebruikt, dus dat heeft niks met de UEFI te maken.

[Sissors]

Lijkt mij eigenlijk bij een moederbord line-up eigenlijk wel heel ontopic. Als we het over moederborden hebben die beginnen bij €200, lijkt het mij een relevant punt als ze langzamer opstarten dan wat ik had 5 upgrades geleden voor er SSDs waren.

[erk.pieper]

Zelfde problemen hier. Mijn nieuwe build kwam regelmatig helemaal niet door POST. Inmiddels heb ik het moederbord (ASUS Prime X670-P) teruggestuurd en laten vervangen en ze hebben me een nieuwe setjes RAM gestuurd. Op het moment van schrijven komt ie wel elke keer door POST, maar duurt dit gemiddeld 30 seconden. Context Memory Restore lijkt ervoor te zorgen dat Windows regelmatig crasht bij het opstarten. Ik heb nu al langer de twijfel of het misschien aan de CPU ligt, want de laatste BIOS firmware blijkt geen zoden aan de dijk te zetten In ieder geval heb ik er al weken last van dit soort problemen en mijn geduld, om ook nog eens de CPU terug te sturen, is inmiddels op.

[jb044]

Hier ook zo een (Prime X670-P), in eerste instantie helemaal geen boot. Volgens Azerty lag dat aan de PCIe SATA kaart die ik erbij gekocht had. Ik kreeg de boel iig bootend terug, sindsdien een stabiele build. Maar booten gaat inderdaad opmerkelijk langzaam. Aangezien je het moet behelpen met de powerled van de kast als status indicator kan ik verder weinig over zeggen.

[erk.pieper]

Inmiddels is er een BETA firmware update beschiklbaar die high density DDR5 beter moet ondersteunen. Die ga ik vandaag een kans geven.

[harmvzon]

Heb hier op de studio nu 3x AM5 workstations. Langzaam opstarten zou ik je niet kunnen vertellen, alle workstation die we hebben starten traag op, ik denk tussen de 25-45 seconden. Maar geen rare timing problemen met de RAM. Wellicht dat het met competabiliteit van de RAM te maken heeft?

[vlaaing peerd]

Het lijkt erop dat VGA init nogal lang lijkt te duren en de noodzaak om steeds meer op FW level te laden gaat ook niet helpen met snel opstarten. Je kan de VGA init versnellen door boot priority van de VGA kaart in te stellen, of indien niet benodigd de iGPU volledig uitschakelen. Uiteraard mits het BIOS menu van je bord dit ondersteunt.

Omdat geheugen in POST vóór de VGA init komt, kan het ook zijn dat je geheugen er lang over doet, stel zoveel mogelijk geheugenwaardes vast in zodat die niet elke keer bij boot door de BIOS bepaald moet worden, XMP profiel, en eventueel "memory learning" of "memory context restore" inschakelen kan dan helpen.

Maar kijk zelf ook even hoe de POST verloopt, het moment dat je scherm aangaat is wanneer de VGA is geinitialiseerd, als deze pas laat in POST komt dan is dat de boosdoener, komt deze juist vroeg dan zou er iets kunnen zijn met het vinden van een bootdevice.

Als je een Port80 LED op je bord hebt zitten kan je kijken op welke code hij lang blijft hangen, en die even nakijken in de handleiding. Ook dat zal hints geven in waar het bij het booten zo lang duurt.

[Grotbewoner]

Ik heb net een Asrock X670e Steel Legend gekocht en de boottime is gewoon prima. 15-20 seconden. Ik heb specifiek ook hierop geselecteerd omdat me dat heel irritant lijkt. Nu is het zo dat de fabrikanten met nieuwe BIOS-software dit misschien fixen wat de keuze ook weer moeilijk maakt. Dus stiekem ben ik wel blij om te horen dat mijn keuze voor Asrock nog steeds een goede is geweest.

Ik zou daarom dus alleen Asrock of Gigabyte kopen op dit moment. Geheel tegen de guide in.

[Meessen]

Zo te horen is het weer eens drama bij AMD. Ik had destijds bij de release van de Ryzen 3000 meteen een cpu gekocht en die hadden ook massaal maanden lang problemen met o.a. temperatuur en voltage, wat aanvankelijk door AMD genegeerd en ontkend werd.

[roberttttt]

Ongelooflijk, zo'n lange starttijd.
Ik ben gewend dat mijn pc (Intel) binnen 10 seconden volledig is opgestart.
Om die reden voor mij geen AMD-mobo

[Katsunami]

Ik heb 1x een AMD CPU geprobeerd, in 2001: een Thunderbird 1400, op een Asus moederbord met een VIA KT133A. Ik heb er zoveel problemen mee gehad dat ik die binnen een jaar heb verkocht en een Pentium 4 heb gekocht.

Het heeft dik 15 jaar geduurd voordat ik weer eens naar AMD ben gaan kijken, vanwege de Ryzen CPU's. Ik wil graag een processor met 16 cores zonder E-cores. Het zou nogal triest zijn als deze computer uitdraait op en drama. Dan ga ik er heel veel spijt van hebben dat ik niet 2 jaar terug nog een Intel 10980XE op de kop heb getikt. Dat heb ik niet gedaan omdat dat platform op zijn tanden liep qua chipset. (Wat; iets van 2017? 2018? In elk geval een jaar of 3 oud op dat moment.)

[Saeverix]

Ik heb eind vorig jaar nog een upgrade van een Intel 9600KF naar Intel 12600KF gedaan. Achteraf had ik spijt dat ik niet voor een switch naar AM5 was gegaan, maar als ik dit nu zo lees ben ik toch wel blij. Over een aantal jaar maar eens kijken of AM5 volwassen is geworden.

[danield]

Ik heb vorige week de beta bios geflashed en “Memory Context Restore“ in de OC settings op enabled gezet en mijn boot times zijn opgelost. ( Asus moederbord )

[Klaus F.]

Ik ben er zelfs voor overgestapt. Was zeer irritant.
Mijn build was niks spectaculairs, ASUS ROG icm 7700 en Corsair Dominator RAM ik meen 5400
Telkens ca. een minuut te moeten wachten, zeker als je aan het inregelen bent was een showstopper voor mij.
Verbazingwekkend dat dit geen hot issue is bij de diverse tech kanalen.

[rickboy333]

Hier hetzelfde. Langse opstartijden met AM5 en soms vasthangen van de boot in combinatie met mijn 4080 op hexcode B6. Zowel mobo als graka (en zelfs de geluidskaart) zijn van Asus.

[Gamebuster]

Random hangen op GPU ook herkenbaar hier, met totaal andere hardware.

7950X + x570 ProArt + 2x 32GB

[pvcholten]

Ik heb de ASRock B650M PG Riptide, en met de laatste BIOS update (v1.18 met AGESA ComboAM5 1.0.0.5c) is de opstarttijd flink verbeterd.

Nog steeds niet perfect, maar van 40 secondes totdat ik in Windows zat, is dat verbeterd naar ongeveer 15-20 secondes. Ik heb 32 GB ram.

[Cid Highwind]

Een handige guide om in te stappen, maar desondanks zijn er een paar aanmerkingen als naar de B650 borden gekeken wordt.

Asus zou volgens Techspot / Hardware Unboxed bepaalde moederborden, zoals de Prime B650M-A Wifi en de B650-Plus, nog gewoon met mosfets uitrusten. De suggestie dat je dus wat dat betreft geen verkeerde keuze kunt maken, gaat dus niet op. Tevens komen ze met slechte koeling, waardoor deze moederborden niet in staat zijn binnen de thermische grenzen te blijven: https://www.techspot.com/review/2633-amd-b650-motherboards/
Nu deden zij de test met een 7950X, dus wellicht dat het met een 7600 zo'n vaart niet zou lopen, desondanks oppassen dus dat er naast aanraders van Asus dus ook duidelijke afraders zijn van hetzelfde merk.

Daarnaast is het Gigabyte die toch wel vrij consequent met de beste geheugentimings om de hoek komt en consequent de snelste opstarttijden biedt. Dat laatste had ook zeker wel aangesproken mogen worden. Er is niemand die verwacht dat z'n hagelnieuwe AM5 systeem er tot een minuut over kan doen om op te starten. Ook hier schijnt het niet Asus, maar Gigabyte te zijn die z'n huiswerk het beste heeft gedaan en zakt vooral MSI door het ijs.

Het is dus opletten met Asus, want kennelijk hebben ze gewoon de markt willen overspoelen, met zowel goede als slechte moederborden, in de hoop de concurrentie te verdringen. Let op de kleine lettertjes.

[Reactie gewijzigd door Cid Highwind op 22 juli 2024 20:57]

[youridv1]

Meh. Ik vind die VRM resultaten niet super schokkend. Je hebt helemaal gelijk dat de Asus moederborden meetbaar en merkbaar slechter presteren. Je moet de metingen alleen wel in context kunnen plaatsen. Er wordt namelijk door hardware unboxed gestresstest met een 7950X op full tilt en bij gaming loads met een RTX 4090. Dat is logisch, want je wil zo duidelijk mogelijke resultaten, maar het is niet indicatief van wat je in de echte wereld zal aantreffen.

Ik zie een instap niveau B650 bord namelijk niet 123 met een 7950X erin en een 4090 erin de hele dag blender renders eruit pompen of super high fps games draaien. Dat kan je use case zijn en dan moet je inderdaad even je huiswerk doen voor een beter moederbord, maar het Asus bord is nog steeds prima in staat om te doen wat 99% van de klanten er mee zullen gaan doen: een game spelen met een 7600-7700 of een 7700X met een powerlimit/eco-mode en een RTX 4070Ti oid. Dan daalt het aantal watts dat door de VRM wordt getrokken ineens naar max 87 en vaak zelfs minder.

Het is jammer dat Asus het slechter doet dan, ehm, elk ander moederbord in de roundup van HU, maar het zou voor mij niet voor iedere PC gelijk een dealbreaker zijn. Ik zou nog steeds kijken naar het prijsverschil en andere features, zeker bij een simpele game pc.
Een vriend van mij gebruikt namelijk een Asus TUF B650M met een R7 7700X met CO op -30 en een temperatuurlimiet in een FD Meshify C Mini met extra intake fans op een laag pitje. Die heeft absoluut geen last van oververhitten VRM componenten en krijgt toch de volledige performance van zijn 7700X.

[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 20:57]

[spoonman]

Die prijzen … waar is de tijd dat je voor minder dan 100 euro een goed moederbord had

[Admiral Freebee]

Los van inflatie en een zwakke euro moeten moderne moederborden ook wel CPU's ondersteunen die heel veel stroom kunnen gebruiken. AMD en Intel proberen van elkaar de prestatiekroon te halen door een deel CPU's te introduceren die hoog en lang (oneindig) mogen boosten. Hiervoor is veel stroom nodig. Verder lijkt het erop dat de tijd van moederborden die zwaardere CPU's niet kunnen draaien wat achter ons ligt en zo kom je bij moederborden die sowieso een dure stroomvoorziening hebben ook al ga je er zelf een zuinige CPU in steken of de CPU niet oneindig laten boosten.

Tel daar dan nog eens bij op dat PCI-E 5.0 en DDR5 kieskeuriger zijn qua signaalintegriteit en dan heb je volgens mij al wel een heel deel van de verklaring voor de hogere prijzen te pakken.

[Ludewig]

Maar als je kijkt naar de PCB analyses dan blijkt dat deze borden wel extreem zware stroomvoorziening hebben, ruim meer dan wat de meest veeleisende CPU nodig heeft. Dus eigenlijk betaal je voor iets dat je nooit zal gaan gebruiken.

[lovly_1]

met je eens ja. dat er voor inflatie en R&D wat bij komt, oke, maar deze prijzen zijn x3 van 4 jaar geleden.
niet echt te rechtvaardigen.

[roffeltjes]

Onzin. De prijzen van pc's (en witgoed) zijn ontzettend inflate-resistent. Prijzen van een pc zijn echt niet 3x zo hoog dan vier jaar geleden ;

[Croga]

Minder dan 4 jaar geleden kocht ik een instap AM4 moederbord voor een euro of 80. Nu zit je et AM5 dik over de 250 euro. En de rest van de componenten zijn niet navenant goedkoper geworden.
Minder dan 4 jaar geleden bouwde ik een budget AM4 PC voor minder dan je nu voor een moederbord betaald.

Mischien is de volledige PC niet 3 keer zo duur geworden maar in bepaalde segmenten zeker wel 2 keer zo duur.

[Reactie gewijzigd door Croga op 22 juli 2024 20:57]

[PageFault]

Wat is jouw definitie van instap AM4 bord? Ik zie er zat staan van 6 tientjes in de pricewatch, wel allemaal micro ATX, dus wellicht dat je een maat groter zoekt. Dan gaat het vanaf 90 euro, dus dat vind ik nog steeds een beetje caliber wat jij opnoemt qua prijs.

Van een aantal van de AM5 borden schrok ik wel van de prijs, zeker de mini ITX!

[Croga]

Ik heb mijn reactie even verduidelijkt. Ik bedoelde dus niet dat AM4 duurder geworden is maar dat wanneer je nu hetzelfde zou willen (een instap PC met de meest recente generatie hardware), je een stuk duurder uit bent....

[PageFault]

Ja dat is zeker waar.

[Cid Highwind]

De instapprijs is gewoon flink hoger. Om maar een klassiek Tweakers autovergelijk er bij te pakken: Het hele segment van de Up en Polo is deze generatie weg komen te vallen en je kunt enkel kiezen uit een Golf of Passat en een aantal leuke Bentleys.

Een AM4 B550 bord kan je al voor 111€ hebben (Gigabyte DS3H AC), maar dan zit je dus met mosfets, langzame USB poorten en een mATX bordt. Wil je een ATX bord wat wat beter is uitgerust ga je ook reeds over de 150€ heen.

Het is minder dan wat men voor de instap AM5 borden vraagt, maar voor onder de 100€ ga je ook geen AM4 bord krijgen wat qua features mee kan komen met de hier getoonde borden.

[roffeltjes]

Dat is zeker waar, het prijsplafond is veel hoger. Neemt niet weg dat een gemiddeld (game) systeem nog steeds tussen de 700-1000 euro zweeft. Wat dat betreft zijn pc onderdelen gewoon nog steeds inflatie resistent.

En dan zijn videokaarten nog steeds de grote costdriver, waarbij prijzen extreem inelastisch naar beneden zijn (prijzen dalen zelden sneller dan dat ze stijgen).

[Croga]

Ik zou dat (game) in je verhaal niet tussen haakjes zetten. Het zijn namelijk *alleen* game systemen die rond dat prijspunt liggen vanwege de reden die je aan haalt. En ook daar zeg ik: Nope. Als je nu een instap, midrange of toprange game PC in elkaar steekt ga je dat ook niet tegen de prijs van 4 jaar geleden kunnen doen. Toen kocht je nog een midrange GPU voor een euro of 200, die zitten nu rond de 500 euro.

AM4 had juist het mooie punt dat de allergoedkoopste CPUs(/APUs) met iGPU geleverd werden en meer dan voldoende kracht hadden voor 95% van de mensen die een PC nodig heeft. Dat hele segment schuift AMD nu linea recta door naar Intel door de prijsstelling van deze moederborden. Daar haal je het ook niet meer met 200 euro maar alsnog wel een heel stuk goedkoper dan AM5.

[roffeltjes]

Amd 5600 is nog geen 150 euro en presteert als een malle.

[Tommy_K]

4 jaar geleden was het AM4 platform 3 jaar oud, nog even geduld dus om te zien wat het AM5 platform na zn 3e verjaardig je terugzet.

meeste mobo fabrikanten waren dus al aan de zoveelste iteratie van borden bezig op dat platform, dat kan je niet vergelijken met de 1e/2e lichting.

edit.
Zie net dat de concullegas van HWI een artikel hebben dat de B620 chipset er waarschijnlijk binnenkort aankomt, Dit zal dan een hele reeks nieuwe goedkopere borden opleven.

[Reactie gewijzigd door Tommy_K op 22 juli 2024 20:57]

[roffeltjes]

AM4. De reden dat AM5 zo duur is staat al in het artikel.

FWIW, een leuke midrange game pc is 800 euro (Ryzen 5600+r6600). Dat is een bedrag wat niet zo bijzonder veel afwijkt van wat ik rond 2010 betaalde voor een midrange game systeem, zeker gezien de inflatie. Eerlijk gezegd is het verbijsterend hoe weinig de prijzen zijn geschoven, zelfs de gpu waanzin in acht nemend.

Als je kijkt naar boodschappen en fietsen is de prijs echt zoveel harder gestegen dan bij pc's en games (in de jaren 80 betaalde je 100 gulden voor een AA titel, bizar stabiele prijs)

[ruftman]

En dan heb je voor dat geld momenteel ook een veel capabelere PC.

[roffeltjes]

Ik heb dit weekend een game pc gebouwd met (ongeveer) de BBG setup en ik was inderdaad ontzettend plezierig verrast. Wat een stilte, ook met nieuwe games (bequiet case helpt misschien heel erg?).

[YangWenli]

Ja "PCIe x16-slot voor de videokaart op PCIe 5.0-snelheid"

volgens mij werkt zelfs een 4090 nog gewoon op PCIe 4 snelheid. Overkill.

[JDx]

Waar is de tijd dat je voor 5 gulden een container uit Azië kon krijgen? Of stroom voor 16 cent?

[Katsunami]

Waar is de tijd dat je in een café een pilsje kon krijgen voor fl. 0.33?

In 1969 achtergebleven... vraag maar aan mijn vader van 83. Die zei altijd: "Toen kon ik 15 pils drinken voor fl. 5, en had ik nog een paar cent over."

Kun je het je voorstellen, met fl. 5 de hort op voor een kroegentocht? Misschien fl. 7 als je ook nog een rondje wilde geven...

[Reactie gewijzigd door Katsunami op 22 juli 2024 20:57]

[JDx]

In 1999 kon dit nog in Praag haha, met schoolreis, hele klas dronken voor 5 gulden.

Ja offtopic, maar mensen minnen het toch, ook al is het relevant, alles is extreem gestegen in prijs, ook zijn dit de eerste AM5 moederborden, net als bij Intel komen er straks ook wel budget modellen.

[Sissors]

Dat doet hij alleen niet. Stroom is vooral duurder in Europa geworden, rest van de wereld kan er ook wel wat last van hebben, maar meeste hebben hun gas niet grotendeels afgesloten zien worden door Rusland. En container prijzen zijn al stuk verder genormaliseerd. Natuurlijk heeft wel wat impact hoor, maar zo groot zijn moederborden niet, kan je een hoop in een container van stoppen.

Als het zo simpel was, waarom bestaat de: uitvoering: MSI Pro B660M-G DDR4 dan? Intel borden worden met dezelfde stroom gemaakt en dezelfde containers verscheept. Enige logische verklaring die ik kan geven is dat AMD gewoon hele hoge eisen aan de moederborden heeft gesteld, en mogelijk ook gewoon erg veel geld vraagt voor onderdelen.

[JDx]

Het waren slechts 2 snelle voorbeelden, je hebt nog loonkosten, oorlog, politiek, belastingdruk, onenigheid, financiele instabiliteit, algehele inflatie, noem maar op.

Dacht dat dat "maar vroeger kostte het nog" alleen in de videokaart topics bleef, maar blijkbaar nu hier ook al, als je het niet wil dan koop je het toch niet? Als het moet vanwege werk dan kan je het declareren. Mensen betalen er voor dus zullen ze het wel waard vinden.

Mijn paprika was 89 cent en nu 1,49 omdat het even niet zo mooi weer was in Spanje...

[Sissors]

En nogmaals, alleen AMD AM5 moederborden hebben last van oorlog, politiek, belastingdruk en onenigheid? Intel moederborden en AM4 moederborden hebben dat niet? En natuurlijk, die worden ook duurder door oa inflatie, maar we hebben het over gigantisch veel grotere verhogingen met AM5. Dat op die zaken gooien is gewoon niet waar.

[las3r]

Ik ben niet onder de indruk van het AMD platform. Sure, bang for buck en dergelijke. Ik ben 2 jaar geleden van een intel i7 8600k naar een full amd systeem overgeschakeld (5950X), en ben zoekende naar een upgrade path. Helaas AM4, dus de keuze is voor mij AM5 of weer terug naar Intel, daarom is dit voor mij relevant.

Zaken die me opgevallen zijn bij AM4 (of amd in general?):

• Bios updates voor AMD borden laten lang op zich wachten.
• Compatible memory werkt niet OOTB met de XMPP instellingen (nooit werkend gekregen).
• Waar een OC op het intel platform in een paar tellen geregeld is, moet je bij AMD per core gaan tunen? Nooit stabiel gekregen.
• Waar bij intel de "chipset drivers" iets zijn waar je niet meer over nadenkt, moet je bij AMD zélf checken of er wat nieuws is. Bij introductie Win11 was dit helemaal een feest, waarbij destijds de performance bedroevend was van AMD

Tuurlijk, sample size = 1, maar ik heb wél zo'n 2.5k uitgegeven aan 'goed spul'. Mijn ervaring is iig dat ik niet weer zoveel centjes investeer in AMD. Volgende keer maar weer zo'n heethoofd uit het blauwe kamp.

[Reactie gewijzigd door las3r op 22 juli 2024 20:57]

[Gamebuster]

Ik ben gegaan van een 5950X naar 7950X icm ProArt moederbord uit deze review.

Paar opmerkingen:

- Zelfs met een custom loop (zo'n 500 euro aan EKWB spul, CPU only) is de 7950X zo goed als instant 95C, verbruik zo'n 240 watt. Er is gewoon niet meer te koelen, ongeacht wat voor koeler je gebruikt. Een Noctua DH-15 doet het net zo goed. Dit schijnt normaal te zijn
- Opstarttijd is idioot, bijna een minuut tot je beeld hebt (2x 32GB RAM, 10ns "true latency")
- Soms weigert PC gewoon te starten. Even stroom eraf en erop en hij doet t weer.
- PC is idioot snel (als-ie eenmaal opgestart is)
- Ik gebruik mijn PC (ook) over thunderbolt via een thunderbolt dock: Werkt prima, incl. de video out van mijn videokaart (displayport gaat uit videokaart weer het moederbord in, die het over thunderbolt stuurt)

Ik heb geen spijt van mijn aankoop, maar een vooruitgang zou ik het niet noemen. De enige vooruitgang is de performance en dat ik thunderbolt kan gebruiken met mijn huidige moederbord.

Ik heb geen ervaring met Intel platform van deze generatie dus daar kan ik niets over zeggen.

AM4 was ook ellende naar mijn ervaring. Ik had vooral issues met mijn Gigabyte moederbord die continue mijn TPM key "vergat" waardoor schijf-encryptie weer opnieuw opgezet moest worden. Dit probleem heb ik gelukkig nu niet met mijn AM5 moederbord.

[Reactie gewijzigd door Gamebuster op 22 juli 2024 20:57]

[Katsunami]

$%^%^&^&**(

Waarom is dit soort crap in _geen enkele_ review die ik heb gezien of gelezen naar voren gekomen? Ik ben in één review trage boot-tijden tegengekomen, maar dat was bij iemand die non-QVL-geheugen van een voor mij onbekend merk boven de gestelde snelheden probeerde te pushen.

Ik begin ondertussen spijt te krijgen van mijn aankoop (ook een ProArt, 7950X, en 64GB RAM uit de QVL-lijst) en ik heb het ding nog niet eens in elkaar gezet.

Als dit AMD-systeem weer gedonder geeft net zoals de computer die ik had in 2001 dan verkoop ik de onderdelen wel, haal ik wel de goedkoopste Intel Xeon met 16 cores en een nVidia kaart, en dan kan AMD wat mij betreft van de planeet verdwijnen.

[Reactie gewijzigd door Katsunami op 22 juli 2024 20:57]

[Tomas Hochstenbach]

Je referentiekader is neem ik aan een ouder systeem, maar ook bij Intel zijn de boottijden de afgelopen generaties wel opgelopen. De snelste boots die ik me kan herinneren komen uit de tijd van de 6700K/7700K. Al bij het toevoegen van extra cores werd dat steeds wat langer en socket 1700 zou ik ook absoluut niet snel durven noemen, al spant AM5 gemiddeld gezien wel de kroon qua boottijden.

Vanzelfsprekend schaalt de POST-tijd wel met hoeveel apparaten je hebt aangesloten. Ik kan me voorstellen dat Thunderbolt-controllers en extra netwerkchips dus voor vertraging zorgen, net als heel veel RAM. Daarnaast zou het me niet verbazen als ook sec de toegenomen grootte van het bios zelf (een 256Mbit chip is tegenwoordig standaard) hier een rol in speelt - maar goed, dat kun je niet geïsoleerd testen.

[vlaaing peerd]

Het lijkt me een combinatie van factoren, een deel ervan heb je ook op het intel platform.

De klachten hierboven lijkt me veroorzaakt door gemixte VGA init op moderne borden, een extra (southbridge als je het zo mag noemen) chip voor nog meer (langzame) apparaten, de lange train-tijd voor DDR5 tijdens POST.

De boottijd kan je verkorten door vaste waardes voor je RAM in te stellen, een primaire VGA kaart in te stellen en bootdevices specifiek aan te merken als bootable en non-bootdevices in te stellen als niet bootable. Als de BIOS daar geen opties voor heeft kan je bv ook in Diskpart of Gparted de schijf op non-actief zetten.

Ik vrees ook dat borden die desondanks dit wél snel opstarten waarschijnlijk wat getweakt hebben in de BIOS, terwijl je liever zelf de instellingen natuurlijk optimaliseert.

[Katsunami]

Ik heb een i7-6700K, en die is in zo´n 20 seconden online: in Linux, inclusief de 5 seconden pauze van de GRUB boot manager, en vanaf een secundaire SATA SSD. (Windows staat al 2 jaar lang bijna ongebruikt op de primaire NVME SSD, maar die start ook in 20 seconden.)

[Gamebuster]

Nog 1 ding: Als je videokaart niet werkt of je krijgt wazige VGA-foutcodes en je denkt de onboard displayport te gebruiken om te debuggen: De DP poort op je moederbord is een DISPLAYPORT INGANG.

Heb je al gezien dat je 450 euro moederbord geen enkele vorm van debug-info heeft anders dan 3 LEDs (geen RGB LEDS, gewoon 3 LEDs) en klassieke piepjes? Werkt-ie nou gewoon niet of is-ie traag? Geen idee! Wacht maar een minuut!

Hey, maar als-ie werkt, het is allemaal super snel! De trage opstarttijd is een beetje stom, maar ik begin de dag met koffie dus ik druk het systeem aan en daarna pak ik koffie. De hoge temperatuur heb je geen last van als je hwinfo sluit.

[Reactie gewijzigd door Gamebuster op 22 juli 2024 20:57]

[Villean]

Ik heb ook de ProArt met 7950X en 128GB maar dit herken ik niet.

Mijn temps blijven Max 92 als ik aan het renderen ben en zelfs dan clock het systeem zich 5.4 All core.
Ook na 40 uur renderen. Wel met water cooling maar geen custom loop. Wel 420Rad.

[Gamebuster]

interessant! mag ik een screenshot van hwinfo tijdens renderen, met temp van alle cores en power consumption? en wat is je cinebench r23 score?

[Grotbewoner]

Ik vind het wel een enorme smak geld voor een moederbord met dit soort problemen. Opstarttijd van een minute zou voor mij een no-go zijn. Ik heb consistent 20 seconden opstarttijd met een bord van een andere fabrikant.

[Gamebuster]

Het schijnt dat deze opstartproblemen niet per se gekoppeld zijn aan moederbord maar meer aan andere factoren gezien de hoeveelheid verschillende opmerkingen erover in andere reacties hier.

Zover ik weet is het afhankelijk van combinatie RAM merk/snelheid/timings/hoeveelheid + moederbord + BIOS, en of het de 1e boot is of niet (duurt langer als je moederbord van stroom af is geweest, schijnt)

Als het specifiek aan dit moederbord ligt had ik natuurlijk zo een andere gehaald, maar destijds was er geen duidelijk antwoord voor en ik had 2 moederborden geprobeerd en ze hadden beiden hetzelfde.

[Reactie gewijzigd door Gamebuster op 22 juli 2024 20:57]

[Grotbewoner]

Van wat ik gezien heb lijkt het vooral aan de fabrikant te liggen. Gigabyte en Asrock zijn snel, ASUS en MSI zijn langzaam. Het lijkt me dat ze het dan ook softwarematig kunnen fixen, maar dat hebben ze allebei dus nog steeds niet gedaan, getuige het klagen in de comments hier.

Ik ben voor Asrock gegaan en alles werkte picobello vanaf dag 1. 20 seconden opstarttijd met een Asrock Steel Legend x670e, voor een flink lagere prijs dan zo'n Asus Proart. Maar ik heb inderdaad nog niet gerommeld met mijn geheugentimings behalve dat ik Expo aan gezet heb.

[Reactie gewijzigd door Grotbewoner op 22 juli 2024 20:57]

[Gamebuster]

voor een flink lagere prijs dan zo'n Asus Proart

Gek he. Je Asrock Steel Legend x670e heeft dan ook geen thunderbolt 4/usb 4, displayport passthrough of 10GB ethernet. Als je die features niet nodig hebt, prima natuurlijk, maar ik kocht de ProArt voor die features

[Reactie gewijzigd door Gamebuster op 22 juli 2024 20:57]

[Grotbewoner]

Ik vind dat je dan ook wel een normale bootsnelheid mag verwachten.

[Gamebuster]

tja het is even mopperen de 1e paar dagen en daarna wen je eraan. Druk aan-knop in en pak koffie. Big deal.

Je hebt gelijk natuurlijk, het is immens stom dat het zo lang duurt, maar het is voor mij geen deal-breaker

[Reactie gewijzigd door Gamebuster op 22 juli 2024 20:57]

[JDx]

Elke build denk ik weer, ok nu laat ik me niet beinvloeden door altijd hetzelfde te nemen en ga ik kijken naar AMD, ook omdat de socket voor de 12600 nu alweer gaat verdanderen na de 13th gen.

Tot nu toe ben ik elke keer toch nog bij Intel uitgekomen omdat ik graag alles van hetzelfde merk wil en dan toch al geen AMD videokaart had bijvoorbeeld.

Hoe veel goedkoper ben je nu nog uit als je voor een full AMD systeem gaat, dus alles smooth op elkaar aangesloten, want prijs zou dan naast langere ondersteuning ook wel belangrijk zijn, maar met deze prijzen scheelt dit ook al niet.

In de curve van onlangs zaten de 6700XT en 3060TI ook extreem dicht bij elkaar qua prijs prestatie, moet je dan een echte AMD fan zijn of is het totaalplaatje nog wel bang for buck?

[roffeltjes]

AM4 is zeer zeker prijst technisch erg sterk, zowel in aanschaf als in energie kosten (laatste geld ook voor AM5). Neem daarbij veel beter thermisch profiel (=stiller, fans slijten minder) en ik zie echt wel een sterk verhaal voor een Amd systeem.

[youridv1]

Tot nu toe ben ik elke keer toch nog bij Intel uitgekomen omdat ik graag alles van hetzelfde merk wil en dan toch al geen AMD videokaart had bijvoorbeeld.

Ik kan me daar soortvan in verplaatsen, maar weet dat het matchen van het merk van je processor en videokaart eigenlijk niets uitmaakt. Evenals het matchen van het merk moederbord en videokaart AIB zoals asus of gigabyte. Het enige wat je daar hooguit mee opschiet is dat alle RGB hetzelfde tooltje gebruikt...

Hoe veel goedkoper ben je nu nog uit als je voor een full AMD systeem gaat, dus alles smooth op elkaar aangesloten, want prijs zou dan naast langere ondersteuning ook wel belangrijk zijn, maar met deze prijzen scheelt dit ook al niet.

Dat ligt eraan in welke categorie je zit te kijken. Als je aan een 3060Ti of een 6700XT zit te denken qua gpu voor een game pc, dan is er eigenlijk weinig reden om voor meer te gaan dan een 5700X met een B550 moederbord. Die kosten samen nog geen 300 euro. Voor dat geld heb je nog niet eens een equivalente i7 zonder moederbord. De R5's en i5's liggen dichter bij elkaar.
De 5700X is ook nog eens heel efficient en heeft een laag piekverbruik, waardoor je met een hele goedkope koeler weg kunt komen en misschien zelfs een instapmodel kast en lichte voeding, als je het bij een GPU van het niveau van de 6700XT houdt.

En als je een new gen pc wil bouwen, dan kost een R5 7600 je 240 euro, waar een 13600K toch 100 euro meer kost. Die 100 euro is makkelijk bespaard als je bedenkt dat de cpu's heel dicht op elkaar zitten en het per game verschilt welke cpu sneller is.

In de curve van onlangs zaten de 6700XT en 3060TI ook extreem dicht bij elkaar qua prijs prestatie, moet je dan een echte AMD fan zijn of is het totaalplaatje nog wel bang for buck?

Ik kan het ook omgekeerd stellen, moet je dan een echte Nvidia fan zijn? Er zitten aan beide kaarten voor en nadelen namelijk. De Nvidia kaart heeft betere raytracing support en DLSS, maar wel weer een driver met een hoop CPU overheid, wat je duur kan komen te staan in CPU intensieve titels.
Bovendien heeft de AMD Videokaart meer videogeheugen en in een aantal VRAM heavy games komt dat heel goed van pas.
Dat de 3060Ti ongeveer hetzelfde prijskaartje heeft als de 6700XT is ook pas iets van de laatste tijd, zoals je in de history van de pricewatch kunt zien. Die kaarten zijn sinds afgelopen zomer min of meer lineair naar beneden gaan zakken vanaf ~550 euro tot het huidige prijsniveau. De daling van de 6700XT is veel sneller gegaan en zit al langer op deze prijs, dus vandaar dat er nog steeds een beetje de notie is dat de AMD kaart betere value is.

Maar het is zeker niet zo dat je gegarandeerd de beste value krijgt als je voor een volledig AMD systeem gaat.

[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 20:57]

[DavidAxe]

Hoezo wil je alles van hetzelfde merk kopen? Intel moederborden zie ik al een tijdje niet meer in de pricewatch en hoewel de Intel A770 videokaart potentie heeft, zou ik dat nog niet aandurven.
Op dit moment ben je denk ik beter af met een Intel 13600K met één van de goedkopere Z690 moederborden (die bijna allen een goede vrm hebben). Een Amd 6700 XT doet het daar prima op en is iets sneller dat een 3060 Ti.

[JDx]

Als ik voor een AMD systeem ga dan zou ik graag een AMD videokaart en moederbord hebben, maar heb al een 3060 Ti, dus dan gaat die vlieger al niet op. Andersom heb je natuurlijk geen NVidia moederbord.

[DavidAxe]

Maar waarom wil je dan een Amd videokaart? De 3060 Ti zou toch prima moeten functioneren met een Amd mobo + cpu.

Ik vind de totale kosten van de AM5 setups te hoog. Misschien dat dat verandert met de 7800X3D, maar voor nu vind mijn Intel voorstel gunstiger.

[Reactie gewijzigd door DavidAxe op 22 juli 2024 20:57]

[JDx]

Bijgeloof? OCD? Geen idee, zou net dat extra zetje geven.

Net als dat ze goedkoper zijn de overweging waard is, maar dat zijn ze ook al niet meer.

[elinsen]

Over het goedkoopste bord de Asrock B650M-HDV/M.2 staat aangegeven dat er maar 2x 5Gbit USB aanwezig is. Echter volgens de website van Asrock zit er 7x USB 3.2 Gen 1 (5GBit) en 1x USB 3.2 Gen 2 (10Gbit) op.

Als je je hardware van meet af aan goed in richt zoals met bv. 2x 16GB DDR5 dan zijn zelfs de 2 DDR5 sloten niet zo zeer een probleem lijkt me. Voorlopig zal een upgrade naar 64GB voor de meesten toch een beetje overkill zijn, dat is slechts in specifieke gevallen nog een pré.

[Tomas Hochstenbach]

Daar telt ASRock de interne headers mee (waarbij elke USB 3.0-header ook nog voor twee poorten telt). In de tabellen in dit artikel gaat het uitsluitend over de USB-poorten op het i/o-panel

[elinsen]

Zelfs dan klopt het nog niet, want als je kijkt naar de foto's van het i/o panel dan zie je duidelijk dat er 2x USB 2.0 en 2x USB 3.2 aanwezig is naast 1x USB 3.2 als C-connector. In de tabel van het artikel staat 4x USB 2.0

[Tomas Hochstenbach]

Ehh, volgens mij niet hoor? De vier USB-poorten links zijn 2.0, de drie blauwe poorten (1x USB-C, 2x USB-A) zijn 3.2 Gen1 / 5Gbit/s. Als je goed kijkt zie je het vijfje er ook bij staan. https://tweakers.net/i/23...05e32AY=/i/2005672566.png

[Cid Highwind]

Sterker nog, AM5 chips hebben baat bij een hoge geheugensnelheid en lage timings. Laat dit nu net een probleem opleveren zodra er 4 RAM sloten in gebruik zijn.

[VaporX]

Ik heb zelf niet zo'n last van de post times van AM5. Ik zag wel in een video van Hardware Unboxed over B650 borden een overzicht met load times into Windows. Daarbij deed met name MSI er erg lang over (53 seconden) en Gigabyte deed het in 23 seconden. Lijkt dus wel afhankelijk van de moederbord fabrikant, ook Asrock en Asus waren aan de langzame kant. Vandaar persoonlijk voor Gigabyte gegaan i.c.m. een 7700X en nergens last van gelukkig.

[Gamebuster]

Het schijnt ook te maken te hebben met hoe strak je RAM timings zijn en hoeveel RAM je hebt.

[Grotbewoner]

Hier voor Asrock gekozen met dezelfde video in het achterhoofd en ook zeer tevreden. ASUS en MSI laat ik links liggen door die video.

[honey]

Opvallend veel Asus aanbevelingen, terwijl dat merk voor mij een harde grens is vanwege matige kwaliteit en nog slechtere service.

[Katsunami]

Wat zou je dan moeten nemen? Gigabyte is ook al niet meer wat het geweest is en Asrock is wat mij betreft een budgetmerk. De spullen van Asus kkomen in het algemeen goed tot zeer goed uit de reviews. Bij grafische kaarten kies ik al 20 jaar lang zonder problemen tussen Asus en MSI, en ik heb nooit andere moederborden gehad dan die van Asus.

Ik heb nog nooit van de service van Asus gebruik hoeven maken. (Van alle borden die ik heb gehad is er 1 kapot gegaan, maar dat was jaren buiten de garantie; daar heb ik dus nooit wat mee gedaan.)

[honey]

Ik probeer zoveel mogelijk MSI te nemen. Mijn laatste build had o.a. de MSI PRO Z790-A WIFI met MSI GeForce RTX 4080 16GB GAMING X TRIO.

ASUS heeft de neiging te liegen, dan ben je me snel kwijt.

[trash__]

Terwijl Asus de enige was die poscap/mlcc gate goed doorkwam....
Terwijl Asus intel moederborden de enige zijn die zich aan de voltage specs van Intel houden....
Terwijl msi's 4090 gaming x niet eens een vapor chamber heeft...

[honey]

Ik heb meerdere slechte ervaringen met dit merk, maar de doorslag was voor mij een high-end laptop waar ze zonder het te vermelden een veel slechtere monitor in hadden gezet. Na expliciet vragen werd dit keihard ontkent. Later bleek het toch zo te zijn. Dan ben je mij kwijt.

MSI heeft me nog nooit teleurgesteld. Wellicht hebben andere mensen andere ervaringen.

[Lampiz]

Jeetje, ik overwoog een upgrade naar am5. Maar dat laat ik nog maar even zitten zeg. Wat een prijzen.

[ZenTex]

Moederbord prijzen zijn toch wel een slechte grap zeg.

Had ik indertijd qua ITX de keuze tussen X470 en de X570 toen die net uit was voor rond de 150 Euro prijs ontliep elkaar nauwelijks, en waren ook geen kale bordjes, de budget opties waren nog goedkoper.

En nu is de goedkoopste bijna dubbel in prijs. OK, inflatie en lage Euro helpt niet, verminderde populariteit van mITX ook niet maar toch.