Door Hayte Hugo

Redacteur

Hoe moet het met eCall zonder 2G en 3G?

112-beller in auto's leunt op verouderde netwerken

26-07-2022 • 06:00

102

Multipage-opmaak

Inleiding

Iedere nieuwe auto die nu van de fabrieksband afrolt, krijgt eCall. Dit systeem zorgt ervoor dat als je een ongeluk krijgt of de alarmknop indrukt, de alarmcentrale meteen wordt gebeld en er bepaalde informatie over het ongeluk wordt meegestuurd. Het idee is dat de responstijd bij een ongeluk zo wordt verkleind en dat hulpdiensten bovendien meer weten over wat ze bij een ongeluk kunnen verwachten. Het is een levensreddende techniek, maar mogelijk werkt het systeem over een paar jaar voor miljoenen auto's niet meer.

Dat heeft alles te maken met 2G en 3G. Autofabrikanten gebruiken deze mobiele netwerken om de eCall-meldingen naar de 112-centrale te kunnen sturen. Daarvoor gebruiken ze dezelfde 2G- en 3G-netwerken als bijvoorbeeld telefoons gebruiken; in Nederland zijn dat de netwerken van KPN, T-Mobile en Vodafone.

En dat is een probleem. Netwerkproviders zijn al bezig met het afstoten van 2G- en 3G-netwerken. T-Mobile heeft 2G afgestoten, KPN en Vodafone stopten juist weer met 3G. Zo willen ze bandbreedte vrijmaken voor bijvoorbeeld 5G. In Nederland zijn er nog wel 2G- en 3G-netwerken, maar providers willen deze netwerken, zoals het er nu uitziet, niet eeuwig blijven ondersteunen.

ECall kan dus over enkele jaren niet meer werkzaam zijn, terwijl autofabrikanten ook nu nog auto's produceren waarbij eCall alleen met 2G- of 3G-netwerken werkt. In dit artikel kijken we naar waarom autofabrikanten auto's nog met 2G en 3G uitrusten, en wat betrokkenen eraan doen om de ondersteuningsproblemen op te lossen.

Bannerfoto: baloon111 en -VICTOR- / Getty Images.

eCall infographic

2G en 3G vs 4G en 5G

Het verhaal begint bij de Europese Commissie. Autofabrikanten implementeren eCall niet (alleen) omdat het levens kan redden, maar omdat ze dit verplicht zijn onder een Europese verordening. Onder deze verordening zijn fabrikanten verplicht om auto's te voorzien van een eCall-systeem dat met een circuitgeschakelde, of circuit-switched, verbinding werkt, met andere woorden: 2G- en 3G-verbindingen. 4G en 5G ondersteunen geen circuitgeschakelde verbindingen, maar werken pakketgeschakeld, of packet-switched.

Dit roept natuurlijk vragen op. Waarom zijn auto's bijvoorbeeld verplicht om circuitgeschakelde verbindingen te gebruiken? De Europese Commissie probeert vaak verordeningen als eCall technologieneutraal te maken, juist om het probleem dat eCall nu heeft te voorkomen. Waarom de Europese Commissie dat bij eCall niet heeft gedaan, is niet duidelijk. De Commissie reageerde niet voor publicatie op vragen van Tweakers.

Mogelijk heeft dit met de tijdspanne te maken waarin eCall werd ontwikkeld. Een van de eerste Tweakers-berichten over eCall stamt uit 2010 en daarvoor was de EU er al jaren mee bezig. Wellicht stond de EU er toen niet bij stil dat providers op termijn zouden stoppen met de circuitgeschakelde netwerken 2G en 3G.

Tegelijkertijd is het niet alsof de Europese Commissie voor de introductie niet is gewaarschuwd. ECall is sinds 2018 verplicht in auto's, jaren nadat providers al landelijk dekkende 4G-netwerken hadden. In 2013 zei KPN al na te denken over het uitschakelen van 3G en eind 2017 kondigde Vodafone aan dit daadwerkelijk te gaan doen. EENA, een Europese noodnummerorganisatie, waarschuwde in februari 2016 al dat het afkoppelen van 2G en 3G voor problemen kan zorgen.

2g3gvolte

Nederlandse providers

Europese landen hebben nog wel 2G- en 3G-netwerken, dus vooralsnog werkt eCall in de gehele EU. Maar zeker in Nederland lijkt het niet lang meer te duren voordat eCall in de problemen komt. Tweakers benaderde voor dit artikel de drie Nederlandse telecomproviders met de vraag wanneer ze verwachten volledig te stoppen met 2G en 3G.

KPN was de enige provider die bevestigde op termijn te willen stoppen met beide netwerken: "KPN heeft inmiddels 3G uitgezet en volgens plan zullen we 2G tot 1 december 2025 blijven ondersteunen. Daarna starten we met afschakelen." De provider geeft aan met eCall-klanten duidelijke afspraken te maken over het afschakelen van 2G en merkt daarbij op dat 'verreweg de meeste eCall-gebruikers' geen KPN-klant zijn. Dit bedrijf zegt er voor te pleiten dat eCall met IP-technieken gaat werken, zodat de continuïteit gewaarborgd blijft.

Vodafone zegt 2G 'in ieder geval tot eind 2024' in de lucht te houden. "Mochten we besluiten ons 2G-netwerk af te schakelen, dan zullen we dit net zo zorgvuldig doen als de afschakeling van 3G en zullen we dit ruim van tevoren communiceren." Net als KPN zegt Vodafone in contact te zijn met het ministerie over het afschakelen van zijn netwerken en de mogelijke gevolgen voor eCall. T-Mobile zegt 3G 'de komende jaren' in de lucht te houden, maar geeft daar verder geen details over.

Provider KPN VodafoneZiggo T-Mobile
Heeft 2G? Ja, tot december 2025 Ja, 'in ieder geval tot eind 2024' Stopte juni 2021 (consumenten)
Stopte juni 2022 (bedrijven)
Heeft 3G? Stopte 31 maart 2022 Stopte 4 februari 2020 Ja

Schakelt een provider zowel zijn 2G- als 3G-netwerk uit, dan betekent het niet direct dat een deel van de auto's geen eCall meer zal ondersteunen. Autofabrikanten maken voor hun auto's afspraken met providers voor de ondersteuning van eCall, maar als een provider beide netwerken uitschakelt, dan kunnen auto's met roaming nog steeds 112 bellen via het netwerk van een andere provider, merkt Vodafone op.

Vofafone_logo_2017T-mobile logoDevSummit22 KPN 2

De next-gen eCall-standaard

Vodafone verwijst daarnaast naar een onderzoek dat het bedrijf in 2016 publiceerde, waarin het al aangaf dat eCall over 2G of 3G een probleem dreigt te worden. Hoewel autofabrikanten vrij zijn om te kiezen welke netwerken ze voor eCall ondersteunen, kunnen meldkamers nog geen noodoproepen en locatiedata ontvangen via IP-netwerken, schreef Vodafone toen. Meldkamers moesten daarom eerst upgraden om dit te kunnen ondersteunen. Verder was er volgens Vodafone nog geen specificatie uitgebracht voor eCall en IP-netwerken, waardoor fabrikanten überhaupt geen eCall-systemen konden maken die compatibel zijn met 4G en 5G.

Het ministerie zegt dat een werkgroep van de Europese standaardiseringsorganisatie CEN aan een next-gen eCall-standaard werkt. Deze werkgroep zegt dat er inmiddels een standaard is waardoor eCall met IMS kan werken. IMS staat voor IP Multimedia Core Network Subsystem en is een framework waarmee IP-diensten via pakketgeschakelde netwerken uitgevoerd kunnen worden.

Toch zijn autofabrikanten nog steeds verplicht om eCall circuitgeschakeld te laten werken, waardoor er nog altijd auto's geproduceerd worden waarbij eCall alleen 2G en 3G ondersteunt. De Europese Commissie wil die wet wel aanpassen, blijkt uit een in 2020 gepubliceerd actieplan, waarbij de jaartallen 2021 en 2022 werden genoemd. Eind vorig jaar is de Commissie volgens het ministerie met een voorbereidende studie gestart, die onder meer kijkt naar het juridische raamwerk voor de ondersteuning van 4G- en 5G-netwerken. Het is echter niet duidelijk hoever de Commissie met die studie is en of ze nog verwacht de wet in 2022 te kunnen aanpassen.

Mogelijke oplossingen voor 'oude' auto's

Ook als de juridische kaders zijn aangepast, is het eCall-probleem nog niet direct opgelost. Autofabrikanten en leveranciers zullen eerst de tijd moeten krijgen om de techniek te kunnen aanpassen en te kunnen implementeren in auto's. Fabrikanten krijgen hier minstens een jaar voor, maar vaak ook langer.

Dat betekent dat tot de Europese Commissie zegt dat eCall ook met pakketgeschakelde netwerken mag werken, er nog auto's geproduceerd worden die met 2G en 3G overweg kunnen. Het is niet duidelijk of er al auto's worden gemaakt waarbij eCall overweg kan met 4G en 5G. Auto's kunnen nu wel overweg met 4G om bijvoorbeeld te kunnen verbinden met een smartphoneapp, maar dat wil niet automatisch zeggen dat eCall daar ook gebruik van kan maken.

De vraag is dan ook wat er met die oudere auto's moet gebeuren. Om een indicatie van de schaal van het probleem te geven: volgens de Europese vereniging van autofabrikanten ACEA is een auto in de EU gemiddeld 11,8 jaar oud. In Nederland en België is de gemiddelde auto wel iets jonger, met respectievelijk 11,2 en 9,2 jaar oud. Maar als auto's alleen eCall over 2G en 3G ondersteunen, dan zijn die netwerken nog ruim een decennium lang nodig nadat de EC de aangepaste verordening presenteert.

RAI Vereniging: 'Het gaat echt niet zomaar gebeuren dat eCall straks niet meer werkt'Meerdere partijen met wie we gesproken hebben, waaronder het ministerie en de RAI Vereniging, zeggen dat het probleem in de praktijk zal meevallen. "Het gaat niet zomaar gebeuren dat eCall straks niet meer werkt", zegt een woordvoerder van de RAI Vereniging bijvoorbeeld. "Er wordt op Europees niveau naar oplossingen gekeken." Wat die oplossingen dan zullen zijn, is niet bekend.

Miljoenen auto's terug naar de garage

Een mogelijke oplossing die de belangenbehartiger van autofabrikanten, importeurs en leveranciers eerder opperde, is dat de 2G- en 3G-auto's via een terugroepactie bij de garage worden voorzien van nieuwere eCall-versies. Daarmee moeten tientallen miljoenen auto's over de hele EU terug naar de garage, waar veel tijd en geld in gaat zitten.

ECall in een AudiIn 2020 sprak de RAI Vereniging over meer dan vijf miljoen auto's die dan terug naar de garage zouden moeten, een cijfer dat iedere dag groter wordt. "De huidige eCall-systemen hangen noodzakelijk af van in-bandmodems die verplicht ingebouwd moeten worden en enkel werken met 2G/3G, zonder interoperabiliteit met hogere netwerken zoals 4G." De auto's kunnen wel in de garage worden aangepast, maar het gaat dan 'om een tijdrovende klus waarvoor de auto zelfs voor een deel uit elkaar gehaald moet worden'. De eCall-systemen kunnen niet met een software-update 4G- of 5G-geschikt gemaakt worden, zei de organisatie toen.

Een andere oplossing is dat providers verplicht worden om 2G- of 3G-netwerken in de lucht te houden voor eCall. De vraag is dan alleen of je alle providers dit laat doen, of één provider per land verplicht een netwerk online te houden. Providers zullen dit ook niet zomaar willen doen; ze willen die frequenties kunnen gebruiken om andere diensten beter te kunnen maken. Waarschijnlijk zullen ze dan ook compensatie willen voor het in de lucht houden van die netwerken. Het in de lucht houden van een 2G- of 3G-netwerk zou niet alleen eCall beter bereikbaar houden, maar ook 112 voor mobiele telefoons.

Mocht een provider verplicht worden om 2G of 3G in de lucht te houden, dan pleit de RAI Vereniging voor een overgangsregeling van tien jaar, gelet op de gemiddelde levensduur van een auto. Dat betekent dat een 2G- of 3G-netwerk nog tot ver in het volgende decennium actief moet blijven, terwijl providers daar over iets meer dan een paar jaar al mee willen stoppen. Een snelle reactie van de Europese Commissie lijkt daarom van belang: het eCall-probleem wordt met de dag erger.

Lees meer

Reacties (102)

102
102
63
8
0
36
Wijzig sortering
Als dit zo'n belangrijk gegeven is die wordt verplicht vanuit de wetgeving, waarom verzorgt de EU dan ook niet op Europees niveau de 2G torens? Je kan wel zitten mopperen dat bedrijven met winstoogmerk niet die oude meuk willen blijven ondersteunen, maar dan moet je ze of daarvoor betalen, of het zelf opzetten.
Beetje een raar verhaal zo.
Of je maakt het verplicht onderdeel bij de veilingen, heb je geen gedoe met geldstromen heen en weer. Zelf doen gaat natuurlijk niet, dat is niet kostendekkend en geloof me dat je dan pas echt steigerende partijen krijgt. Klaarblijkelijk hebben ze nu niets gedaan en dat is sowieso niet goed.

Momenteel hebben we wireless technologie die echt met sprongen vooruitgaat, voor een markt waar men nog steeds auto's verkoopt die 15-20 jaar meegaan. Tja, dat kan tot problemen zorgen, in die zin is het allemaal niet zo verwonderlijk.
Je kan dan beter 3g torens houden.

Maar …. :)
Altijd een maar.

Ik heb een volvo v60 twin engine uit 2015. Daar zit dit systeem ook al in. En nu die maar. Er zit veel meer aan gekoppeld. Wanneer ik via een app bv wil zien hoever het laden van de auto is. Als ik dat niet meet kan gebruiken krijg je vele boetes van te lang aan de laadpaal blijven staan. Ook bv info naar routeplanner. Zien of auto op slot zit, status (storingen) van de auto en nog veel meer.
Daarnaast heb je de mogelijkheid om bv een sim kaart erin stoppen voor de wifi zender in de auto en vele functies in?het dashboard van de auto te kunnen gebruiken. Dit werkt ook alleen via 2g of 3g. Ik heb vodafone en die werkt alleen nog met 2g. Met 2g zijn deze functies gewoon niet meer bruikbaar. Veel te traag. Een tijdelijke oplossing die ik gebruik is een dataconnectie via Bluetooth te maken met mij telefoon. Wifi in auto werkt niet, maar de rest wel hoewel traag door snelheid van wifi.

Mijn mening is dan ook om 3g aan te laten of up te graden naar 4g/5g en dan op zo’n mannier dat in de toekomst ook naar opneem makkelijke manier naar 6g te gaan is of wat er ook gaat komen.
Ik verwacht namelijk dat wanneer de subsidie voor EV auto’s stopt dat er dan meer mensen met oudere auto’s gaan rijden omdat de meeste een nieuwe of gebruikte EV niet kunnen kopen omdat aanschafprijs te hoog is en ook de wegenbelasting veel hoger door het veel hogere gewicht. Daardoor zal die grens van 11,8 veel hoger komen te liggen. Dus die oudere auto’s moeten ook blijven funtioneren.
Hoe zeker ben je ervan dat die APP koppeling via dezelfde 2G/3G module gaat als de eCall functionaliteit.

Ik rij een Skoda van enkele jaren oud. Hier zit eCall in, maar ook heeft Pon er een "connect" optie ingezet welke overigens niet meer werkt en is er ook nog de optie om zelf een SIM kaart te plaatsen waardoor het entertainment "online" komt er die SIM kaart via Wifi in de auto gedeeld kan worden.

Zo zitten er in één auto dus al drie systemen welke gebruik maken van een 2G/3G en mogelijk 4G oplossing.
Ik heb het nagevraagd bij volvo hoe het zit via een kennis die bij volvo werkt.
Alarm melding en connectie via app werken via het ene 2g/3g systeem. Hier heb je trouwens een abbonement voor nodig bij volvo.
Dan kan je mog een sim kaart in het dashboard plaatsen voor overige features van boardcomputer en wifi zender in de auto, maar dit is ook 2g/3g.
Hier aan gerelateerd is deze oproep van de European Emergency Number Association van gisteren om bellen naar 112 of 911 via 4G te fixen https://eena.org/knowledg...when-traveling-to-the-us/
Een goed Plus artikel. al had ik wel graag gezien dat er om een reactie vanuit de fabrikanten gevraagd was. niks staat ze tenslotte in de weg een modem te kiezen die ook geschikt is voor 4G of zelfs 5G.
Veel telefoons ondersteunen tenslotte ook al deze standaarden
Al is 5G nog redelijk nieuw, maar er zijn al genoeg budget telefoons met deze optie. je mag in mijn ogen dan best verwachten dat een auto van minstens 15.000 euro ook wel deze ondersteuning moet kunnen bieden.
Mij maak je niet wijs dat ze hier geen rekening mee hadden kunnen houden. De inkoop tussen een modem die alleen 2/3G ondersteund en een modem die alle standaarden ondersteund is voor mij als particulier slechts €9 verschil. laat staan voor een fabrikant die er tienduizenden af neemt.
Zelfs als ze dit verschil ook 1 op 1 ook betalen en er een marge van 500% op zetten, dan zullen mensen niet de auto opeens niet kopen.

ik voorzie dat dit dan ook meer een geplande terugroep actie gaat worden die niet gratis is, en daarmee meer inkomsten oplevert dan de modem alvast in de auto te zetten.
niks staat ze tenslotte in de weg een modem te kiezen die ook geschikt is voor 4G of zelfs 5G.
Autofabrikanten kiezen graag stabiele, oudere maar bewezen technologie. De microcontrollers in automodules draaien vooral nog (bijvoorbeeld) oudere HC9S12 en HCS08 varianten van NXP, en pas recenter, als in de afgelopen 5 jaar ongeveer, is echt de overstap naar Arm-cores gemaakt. Die chips worden ook gebakken op veel oudere process nodes dan bijvoorbeeld je Intel of AMD-CPU van tegenwoordig. Met uitzondering van een paar pioniers zoals misschien Tesla, is dat in ieder geval hoe fabrikanten hun componenten kiezen: Goed verkrijgbaar en stabiel/bewezen techniek.
Dat niet alleen, de vereisten aan de techniek zijn ook anders zoals bijv bestand tegen hoge temperatuur of schokken.
Vroeger bij Philips gewerkt in Nijmegen, daar werden de auto chips in behuizing getest op werking van. -40 tot +80 graden. Daar binnen moesten ze blijven werken. Kan mij voorstellen dat met de huidige temperaturen in de wereld die 80 al verhoogd is.
Kan mij voorstellen dat met de huidige temperaturen in de wereld die 80 al verhoogd is.
Waar op de wereld wordt het 80 graden? Dat zou betekenen dat er hele volken uitsterven...

Ik zou eerder denken dat ze die -40 verder verlaagd hebben, want in Siberië alleen al is -40 vrij normaal en het wordt er regelmatig zelfs nóg kouder (het huidige record staat op -70!).

[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 22 juli 2024 19:53]

Tijdens de laatste hete dag (>30gr) hebben we div temperatuur alarmen gezien in het vaste en mobiele netwerk (ik werk iov een NLse provider). Dan hebben we het over temperaturen van boven de 100 graden. En >80 graden in lijnkaarten, kasten en outdoor behuizingen komen zelfs al voor met buiten temperaturen <30.
Ter indicatie, een thermometer die op mijn buiten raam thuis is gemonteerd registreerde om 20:00 in de avond 50 graden(!) met de zon op het raam tijdens de laatste hete dag. Dan kan je wel nagaan wat er gebeurt als in die condities een actief component gegarandeerd foutloos moet opereren zonder dat er active koeling mogelijk is.

Afhankelijk van het component en leverancier vallen apparaten maar denk ook aan aardlek schakelaars en automatische zekeringen, thermische af bij een bepaalde temperatuur om zichzelf te beschermen. Die variëren van 80 tot soms wel 150 graden. Dan gaat het om de interne temperatuur. Dat is die bewuste dag dan ook een aantal keren gebeurt. En helaas komt niet alles meer goed terug als de temperatuur is gedaald, lees niet betrouwbaar, en moet iemand iets doen om de zaak weer aan de praat te krijgen zoals resets of vervanging.
Daar zit je niet op te wachten in een motorvoertuig. Zeker die met een verbrandingsmotor lopen een hoger risico op temperatuur problemen van electronica als deze onder de motorkap zit. In dat licht lijkt het mij dan ook wel zinvol om on die omstandigheden te testen.
Wat zijn lijnkaarten?
Wel eens onder een motorkap gevoeld nadat een auto net 6u lang heeft gereden?
80°C in een auto die de hele dag in de zon heeft staan bakken, terwijl de lucht temperatuur buiten de auto al hard richting de 40°C loopt, klinkt niet heel raar.

[Reactie gewijzigd door Kjoe_Ljan op 22 juli 2024 19:53]

Binnen in een auto? Is verre van onrealistisch.
Op de sensor van je uitlaat bijvoorbeeld ….
Waar op de wereld wordt het 80 graden? Dat zou betekenen dat er hele volken uitsterven...
Dat is geen abnormale temperatuur. Als mijn auto lekker staat de bakken in de zon is het interieur zo'n 65 graden, terwijl het buiten dan zo'n 22 tot 25 graden is. Zet die auto in Spanje neer waar 't deze zomer de 45 heeft aangetikt en dan is 80 graden ineens niet zo ver meer weg. Ga er daarbij oko nog vanuit dat dan de omgevingstemperatuur zo'n ~70 graden is, maar dat de hitte van componenten daar nog overheen komt. Een chip die dan 90 graden aantikt is dan niet heel vreemd

In bv. UAE worden ook temperaturen van 55 graden uit de zon gehaald. Zet er een zonnetje op en 't gaat snel omhoog.

En zie ook:
https://www.europeantimes...-aarde-80-graden-bereikt/

Zo mega uitzonderlijk is 80 graden niet. Zeker niet binnen de behuizing van bepaalde electronica als de omgevingstemperatuur een graad of 10-20 lager ligt.
Ik kan je bevestigen dat dit nog steeds +80 is.
Tesla kon vanwege de lage oplage sneller innoveren. Nu ze ook richting de miljoen auto's per jaar gaan lijkt me dat de innovatie ook langzamer zal gaan verlopen in de toekomst.
Zoals veel fabrikanten nog steeds auto's met de bewezen FM technologie en dan al dure optie aanbieden?
niks staat ze tenslotte in de weg een modem te kiezen die ook geschikt is voor 4G of zelfs 5G.
Kan me zo voorstellen dat met alle chiptekorten er wel degelijk een probleem kan ontstaan als ze opeens over moeten stappen. Autofabrikanten gebruiken quantumcontracten, 100.000 of meer stuks per contract is daar niks bijzonders, en dat moet ook wel om de kosten en de uiteindelijke verkoopprijs laag te houden + de levering te garanderen. Maar even op die schaal overstappen is niet hetzelfde als een paar stuks bestellen bij een webshop…

[Reactie gewijzigd door The Third Man op 22 juli 2024 19:53]

Nu misschien, maar dit had men in 2010 ook al kunnen zien aankomen. Hetzelfde probleem speelt ook met slimme meters, die moeten ook massaal vervangen worden omdat ze geen 4G praten. En dat probleem gaat ongetwijfeld over 10 jaar weer spelen, omdat ze dan geen 6G praten. En ondertussen hebben we draaischijfmeters die na 70 jaar nog prima functioneren.

Ik kan mij toch niet aan de indruk onttrekken dat hier ook een tikkeltje gemakzucht speelt. "Och, dan brengen we dan een nieuwe module uit en vragen daar 500,- per auto voor".

Want 1 ding is zeker.. tegen de tijd dat dit echt een probleem gaat worden is de garantie allang verlopen.
Waarom zou een auto producent dit doen? Ze volgen de regelgeving niets meer, niets minder. Het lastige is dat de huidige regelgeving duidelijk is maar dat het nog onduidelijk is wat de nieuwe standaard wordt. Je kunt wel stellen dat ze een nieuwe modem in de auto kunnen plaatsen echter is dit voldoende? En voldoet deze moden dan wel aan de mogelijke nieuwe eisen van de EU?

Het probleem zit dan ook zoals het artikel zelf aangeeft niet bij de producent noch de netwerkbeheerder maar de EU die bij de huidige standaard ervoor koos om een reeds verouderd netwerk te gebruiken. Dit is totaal zonder enige visie, nieuwere netwerken werden al uitgerold, nog nieuwere netwerken waren reeds bekend, standaarden voor deze netwerken waren ook reeds bekend en toch bleef de EU steken op 2/3G.

Het verveldende is dat als consument zijn wij de dupen, uiteindelijk krijgen wij dus auto's zelfs nu die verouderde netwerken ondersteunen die binnenkort zelfs niet meer functioneren. Dus tegen de tijd dat de EU eruit is wat de nieuwe standaard wordt (die waarschijnlijk dan ook veroudert is) zullen wij hiervoor (indirect) betalen, het alternatief het laten bestaan van oude netwerken wederom wij zullen hiervoor betalen. Dus dankzij de totale onkunde van de EU zitten wij als burger met de kosten. Er is niets mis met het idee, maar de uitvoering is ronduit bedroevend.
Het lastige is dat de huidige regelgeving duidelijk is maar dat het nog onduidelijk is wat de nieuwe standaard wordt. Je kunt wel stellen dat ze een nieuwe modem in de auto kunnen plaatsen echter is dit voldoende? En voldoet deze moden dan wel aan de mogelijke nieuwe eisen van de EU
De modem is hardware (en zelfs dat kan via SDR in software zelf) en de specificaties voor 4G/5G zijn gekend. Voor het overige is de implementatie gewoon software die ten allen tijden de updaten is dus op zich is er niet meteen een probleem voor de fabrikanten om pro-actief te zijn.
Ik heb bv een Megane Electric in bestelling staan. Daar hoort een apart Data abonnement bij voor Android Automotive, volgens de info op de Orange site (voor Renault in België) is dat gewoon 4G.
Dus telt dit probleem dan wel voor ‘duurdere’ wagens die letterlijk nu van de band afrollen?

Tegen dat 5G in Belgie overal dekking heeft ben ik al weer aan een nieuwe auto toe :+
Dat een auto 4g of 5g heeft voor andere toepassingen zegt niets over het eCall systeem.
Er wordt toch duidelijk geschreven in het artikel dat het protocol uitgaat van een circuit verbinding, en dat je dat klaarblijkelijk niet 123 omzet naar packet switched. Dit is low level functionality en dan moet je (klaarblijkelijk) met de verbindingstechnologie rekening houden. Dus nee, even omzetten naar 4G/5G gaat niet. Jij gaat uit van je IP verbinding die over die netwerken (2G, 3G, 4G of 5G) heen loopt, maar dit zit dus lager.
Dat neemt toch niet weg dat een chip met ondersteuning voor beide protocollen mogelijk is?
Nogmaals ondersteund een telefoon gewoon alle 4 de technologieën en beide protocollen, het systeem voorziet niks anders dan een ingebouwde telefoon die bij bepaalde omstandigheden geactiveerd wordt en direct vervolgacties uitzet.

1. auto detecteert botsing
2. lees logs uit met o.a. locatie, plekken van impact en snelheid op moment van impact etc...
3. stuur gegevens via analoog data protocol (zoals de oude inbelmodems ook deden)
4. bel hulpdiensten en zet carkit aan

Dat het systeem momenteel geen digitaal communicatie protocol ondersteund, wilt niet zeggen dat er geen rekening gehouden kan worden met toekomstige technologieën. een auto moet meerdere jaren mee gaan en er is door de EU geen verbod op het inbouwen van "extra" ondersteuning.
Ik begreep uit het artikel dat het protocol nog niet eens uitgekristalliseerd is. Natuurlijk kunnen fabrikanten ondersteuning inbouwen, maar daar komt heel wat meer bij kijken dan alleen een betere chip. Je moet dan ook het protocol kunnen upgraden en functies wijzigen van een systeem dat direct verantwoordelijk is voor de veiligheid.

De kans dat ze dit doen zonder enig voordeel voor de fabrikant lijkt me erg klein, want dit kan je nergens kwijt op de reclamefolder voor de auto.
Elke 1 euro die een bedrijf als Volkswagen bespaart op elke geproduceerde auto is 9 miljoen euro besparing/winst per jaar. Vlak dat niet uit.
Dat is onzin, elke euro besparen of spenderen heeft een wezenlijk verschil op de verkoopaantallen. Het is een complexe relatie tussen productiekosten, verkoopprijs en verkoopaantallen.
Probleem is dat de G's zich sneller opvolgen dan een typegoedkeuring voor auto's het bij kunnen houden. De aanvraag duurt al jaren en dan moeten ze nog 10 jaar geproduceerd worden op die typekeuring.

En auto's moeten in alle landen verkocht worden, dan zijn 2 en 3G het meest verspreid.
Je hebt het artikel toch gelezen.
De techniek welke volgens EU regels gebruikt MOET worden is 2G/3G.
4G en hoger gebruikt andere onderliggende techniek en daar is de rest van het eCall systeem niet geschikt voor.
Uiteraard is alles werkend te krijgen, maar het is niet zo simpel om even een 4G modem in te bouwen en dat dan alles werkt.

Wat hier goed uit naar voren komt is dat de EU duidelijk te traag is en niet snel genoeg met de veranderende wereld mee gaat. De regelgeving is een jaar of 10 geleden bedacht met toen gangbare technieken. 4G en nu 5G zijn er inmiddels al een tijdje, maar de EU is nog niet klaar met aanpassen van regelgeving om eCall hier geschikt voor te maken.
Er zal dus geen één fabrikant zijn die zonder regelgeving de systemen in de auto's gaat aanpassen.

Waar we wel meer naartoe gaan is dat in auto's meer en meer geïntegreerd gaat worden.
Waar tot voor kort alles wat digitaal was eigenlijk bestond uit een hele zooi gekoppelde autonome systemen, zie nu nu meer en meer dat er één digitaal systeem wordt toegepast wat een hele berg rollen huisvest.
Door technieken uit de serverwereld is het mogelijk om meerdere virtuele IT systemen gescheiden van elkaar op dezelfde hardware te laten functioneren en ook verschillende prioriteiten en resources mee te geven.
Je virtuele dashboard is bijv. belangrijker dan je onboard entertainment of handsfree telefonie oplossing. Je motor sturing of veiligheid systemen, voor bijv. airbags, zijn NOG belangrijker en een crash in het een zou geen gevolgen mogen hebben voor het ander.
Dat ze niet verplichten dat het hele infotainment systeem + het modem een (makkelijke) verwisselbare unit moet zijn. die aan een standaard moet voldoen en na 10/15 jaar de autofabrikant de specificaties moet vrijgeven.

laat de markt het oplossen
Dat ze niet verplichten dat het hele infotainment systeem + het modem een (makkelijke) verwisselbare unit moet zijn. die aan een standaard moet voldoen en na 10/15 jaar de autofabrikant de specificaties moet vrijgeven.
Ik ben helemaal voor. Wat mij betreft wachten we niet eens maar wordt het gewoon verplicht om dit soort specificaties vrij te geven. Niet alleen om verouderde modems/entertainment te kunnen vervangen maar ook om het makkelijk te maken voor derde partijen om vervangende/extra onderdelen te bieden. We krijgen steeds meer sensoren, techniek en intelligentie in onze auto's. Op het gebied van zelfrijdende auto's gaan we waarschijnlijk heel snel groeien. Laten we er nu voor zorgen dat we over 10 jaar de auto's van nu kunnen upgraden met de software en sensoren van dan, onafhankelijk van van wat de fabrikant van de auto wil (die wil liever dat je een nieuwe auto koopt).
Daarnaast is het voor de repareerbaarheid belangrijk dat we zoveel mogelijk informatie hebben over de werking. Dat geldt overigens voor alle apparaten, niet alleen voor auto's.
zeker na het posten dacht ik nog even aan die oude 2 DIN scherm radios die je kon inbouwen. dus het bestaat eigenlijk al. alleen net als met veel technomeuk moet alles geintregeerd en verlijmd en strak waardoor je dus alles onderhevig maakt aan veroudering.

mijn oude audi A3 uit 97 had destijds ook de mogelijkheid om een scherm met navigatie en bluetooth etc toe te voegen. zag er alleen niet zo netjes uit als een geintregeerd systeem.

toch als ik zit de brainstormen

1. vast scherm met hdmi+ usb voor touch input
2. infotainment knoppen conform standaard op een usb stekker
3. de CAN bus(weet even niet hoe het werkelijk heet) stekker
4. het brein van het infotainment afmetingen/posities stekkers gestandaardiseerd bij het reserve wiel waar de stekkers gewoon ingeplugd kunnen worden.

maar gezien wat een infotainment systeem van een auto moet kunnen zou een computestick in het handschoenvakje mischien al genoeg zijn.

De sensoren zijn mischien een wat moeijlijker ding om aan te passen ik denk dat parkeersensoren/brake assist etc via een goedkeuringsproces worden aangebracht? 3rd party hier op los laten zou dan ook weer een goedkeuringsproces vragen het kan wel. maar bij infotainment is niemand in gevaar zeg maar.
Inderdaad, een simpel verwisselbare unit bespaart iedereen geld. Er is geen terugroepactie nodig en er is een vrije markt aan modules die de consument zelf kan aanschaffen en verwisselen. Beginnend met een standaard communicatieprotocol met de unit en een standaard formaat module en het hele probleem is t/m het einde van onze planeet opgelost.
Was vroeger zo, en dara zat idd een hele industrie achter.
Tegenwoordig hang je vast aan wat de autobouwer er in stopt.
Dit probleem speelt niet alleen met auto's, maar wat dacht je van machines die via 2G en 3G aangestuurd of onderhouden worden...
Volgens mij werken ook een hoop sensoren en wissels bij de treinen ook nog op 2G en 3G netwerken. Kost een vermogen om dat allemaal te vervangen en dan is het in de lucht houden van de netwerken toch iets eenvoudiger.

Ik snap ook niet waarom niet 1 provider die netwerken in de lucht houdt (Ja, ik weet dat het een hoop bandbreedte kost die ze eigenlijk voor iets anders willen gebruiken). Deze zou dan een monopoly positie krijgen op dat netwerk en daar een vermogen aan verdienen om deze in de lucht te houden. Denk maar eens aan alle abonnementen van alle autofabrikanten bij elkaar...
Volgens mij werken ook een hoop sensoren en wissels bij de treinen ook nog op 2G en 3G netwerken. Kost een vermogen om dat allemaal te vervangen en dan is het in de lucht houden van de netwerken toch iets eenvoudiger.
De spoorwegen maken gebruik van GSM-R (GSM-Rail) wat een op 2G gebaseerde techniek is op licht andere frequenties:
• Uplink: 876–880 MHz
• Downlink: 921–925 MHz

In Nederland wordt dit netwerk uitgebaat door ProRail en het staat dus los van 2G ondersteuning door de providers. Zie ook: https://www.prorail.nl/programmas/gsm-r

In België wordt het netwerk beheerd door Infrabel.

Er is een opvolger beschikbaar in de vorm van LTE-R die gebaseerd is op 4G maar die wordt enkel in Zuid-Korea gebruikt. De UIC (International Union of Railways) werkt ook aan een opvolger gebaseerd op 5G. In ieder geval is het aannemelijk dat het 2G gebaseerde GSM-R netwerk nog een hele tijd ondersteund zal blijven.

[Reactie gewijzigd door Admiral Freebee op 22 juli 2024 19:53]

En als die ene provider nou net een outage heeft, wat gebeurd er dan? Persoonlijk denk ik dat je er iets te zwart-wit naar kijkt.
Bart ® Moderator Spielerij 26 juli 2022 07:44
Krijgt mijn ingebouwde navigatiesysteem dan ook geen actuele file-informatie meer? Als dat via diezelfde 2g/3g-verbinding loopt heeft mijn auto straks geen internet meer...
Dat is een ander systeem en gaat over RDS. Het komt mee met de radio zenders.
Niet noodzakelijk, hangt van het systeem af. Als je auto een dataverbinding heeft dan zal het sneller via die verbinding worden opgehaald tegenwoordig omdat de informatie van de navigatieaanbieder sneller bijgewerkt is en niet moet wachten op die trage TMC stream.
Maar met FM gaan we toch ook stoppen, omdat DAB het moet overnemen? Dat duurt waarschijnlijk nog wel even, maar dat zal ook het einde betekenen van TMC-streams.

Ik vind dat overigens niet echt een heel groot probleem: gebruiken mensen echt nog heel oude navigatiesystemen? Die krijgen al lang geen kaartupdates meer en Google Maps (en concurrenten) zijn gewoon vele malen beter.
Het is alleen al verplicht om een dab radio in te bouwen en met ecall is het verboden (lang leve de bureaucratie) om een 4g of ander geschikt netwerk te gebruiken.
Waarom niet gewoon functioneel omschrijven, de techniek is toch niet relevant voor de wetgeving.
De techniek moet praten met de meldkamer. Ik denk dat die handshake op een onhandige manier in de richtlijn is gezet waardoor zowel meldkamers als auto’s op een oude standaard blijven.

Maar hoe groot is dit probleem? Hoe vaak is er een uitruk op basis van ecall?
Je moet met dat soort technologie overgangen ook wel een beetje kijken naar de winst die het de mensen oplevert. Anders kan ecall nu naar 5G en volgen de meldkamers wel een keertje.
De meldkamers moeten al eerder over omdat telefoons al lang over zijn naar 4g/5g. Voordat de providers de boel uitschakelen moet de meldkamer over zijn.

Dat er mogelijk nog niet veel meldingen zijn via ecall komt ook omdat het systeem nog niet zo oud is en omdat de meeste nieuwe auto’s ook systemen hebben die zorgen dat de auto zelf sneller ingrijpt. Ecall doet zijn werk pas bij X G krachten gedetecteerd, plotseling stilstaan en/of airbags die afgaan.
En wanneer er iets gebeurt waarbij je zelf de "S.O.S. Call" knop in zou mogen drukken mensen toch sneller zelf hun mobieltje pakken en zelf 112 bellen.
hmm ja, maar belt dat ding niet automatisch zelf bij een ongeval?
Dat is het hele idee idd. Als je midden in de nacht op een landweggetje in een greppel of tegen een boom aan komt dan ben je blij dat het in je auto zit.

En bijv. dit: https://www.telecompaper....dse-automobilist--1329374
Tuurlijk belt hij wel automatisch, maar als jij zelf iets ziet wat 112 bellen rechtvaardigt mag je er op drukken, of als jij je auto aan de kant zet omdat je je niet goed voelt worden dan kun je er ook op drukken.

Mijn telefoonhouder/lader zitten in de middenconsole onder de armleuning dus het is makkelijker om op de "S.O.S. Call" knop te drukken dan mijn telefoon te pakken, bedenk ook dat de auto automatisch zijn locatie gegevens mee stuurt, dus als je ergens midden in de polder op een lange weg staat en er gebeurt iets weten ze ook gelijk waar je bent.

[Reactie gewijzigd door WhiteSnake76 op 22 juli 2024 19:53]

Als er iets gebeurd waar voor je op die S.O.S. call knop zou moeten drukken dan zijn de mensen helaas te vaak in een paniek mode en vergeten een heleboel dingen.
Ik heb dat helaas mogen ervaren via het overlijden van mijn zus een aantal jaren terug.
Zus krijgt een spontane hard stil stand, Haar tiener dochter reageert alleen met moeder uit de auto te trekken en wel te beginnen met een reanimatie poging terwijl haar nog jonger broertje helemaal in paniek schoot.
Andere volwassenen weten totaal niet wat te doen, mijn zwager die terug komt van de WC doet verwoede pogingen tot dat eindelijk een pomp bediende na minuten pas de 112 centrale belt.
Toen de ambulance er was en die alles hebben geprobeerd was het helaas einde oefening.
Omdat dit in het buitenland gebeurd is zat hij die nacht met zijn kinderen op het politie bureau tot dat duidelijk werd dat het een natuurlijke dood was.
Maar het gemene van dit verhaal, hij herinnerde zich later pas dat die klop in de auto zat, en helemaal frustrerend is dat er een AED op dat pompstation aanwezig was en totaal niet gebruikt werd.
Zoals gezegd, mensen vergeten heel vaak de meeste dingen van hoe te handelen in een nood situatie door alle stres in de paniek mode waarin ze dan verkeren.
Nee, veel auto's gebruiken tomtom data die via 3G binnen komt.
Tomtom? De meeste autofabrikanten hebben een eigen dienst om hier kosten mee te besparen (lees: meer aan te verdienen). Iig VAG wel.
Peugeot werkt met TOMTOM kaarten en traffic.
Wel in hun eigen software, maar de kaarten en data zijn van tomtom.

Andere gebruiken bv Navtec of data van Google.
Met TMC rijd je uzelf vast op gewestwegen.

[Reactie gewijzigd door System op 22 juli 2024 19:53]

Tmc werkt niet in mijn octavia4, dat heeft VAG zo gemaakt dat je een abonnement van 70euro per jaar moet afsluiten. Zo slim zijn ze wel...
idd, en meestal veel te duur.
Gelukkig is er tegenwoordig android auto en carplay die het gratis leveren :)
Oude auto's met file-informatie werken meestal via TMC, niet via 2g
klopt, maar tmc heeft bitter weinig verkeers info.
Enkel de snelwegen en enkele gewest wegen worden erdoor gedekt.
Via data heb je meestal ALLES.
Ik vind het zoizo een slechte zaak dat 3G/2G worden uitgeschakeld als ze bij veel toestellen geen VoLTE ondersteunen. Mijn OnePlus 3T is een telefoon uit een tijdperk die ik juist graag wil houden. Ik wil niet hoger dan Android 10 gezien ik daarna Android te restrictief vindt, en deze telefoon kan nog prima door safetynet heen als je hem root gezien de checks die benodigd zijn om dat te detecteren niet in de hardware zitten. Het is een snelle en prettige telefoon om te gebruiken die ik volledig naar wens gebruik en niet wil vervangen.

Maar ga ik er mee bellen? Dan is die weer niet goedgekeurd door de provider en krijg ik automatisch 3G tot mijn gesprek klaar is. De telefoon ondersteund VoLTE en 4G. Maar weer niet bij de provider. En dat vind ik een slechte zaak met LTE want nu ben je ineens afhankelijk van de provider die je specifieke telefoon moet ondersteunen. Wat erg onprettig is voor telefoons waar ze die moeite niet in hebben gestoken of die niet in nederland verkocht worden.

Ik hoop dat er in die tijd een mogelijkheid bestaat om toch VoLTE te kunnen gebruiken met mijn telefoon. De provider die 3G aan laat staan of bij de 3T VoLTE ondersteund wint dan automatisch, niet omdat ik dan blij ben met de prijs maar omdat het werkt.
Als ik even snel in de pricewatch kijk zie ik 75 toestellen met Android 10 en 5G van 150 to 1500 euro.
Het is meestal niet de provider die een toestel 'niet goedkeurt' voor VoLTE, het is meestal vaak het toestel die niet samen wil werken met het IMS van de operator. Operators hebben een belang bij het vrijmaken van de 2G netwerken, waarom zouden ze dat actief tegenwerken?
Mijn Opel Astra stopte plotseling met alle 'online' veiligheidssystemen nadat Opel overgenomen werd door Peugeot. De auto was op dst moment nog maar 2 jaar oud ongeveer. Daat was ik al bijzonder chagrijnig over, want we hadden daar best wat voor betaald...
Dan is je auto stuk en doet/kan hij niet meer waarvoor je hebt betaald

Één ritje naar de rechtswinkel (gratis) had je dat kunnen vertellen dan had je hoe dan ook recht op herstel, vervanging of waarde verbinding (terugbetalen van een deel van de aankoopprijs)
Nou nee. Want het verificatieproces geeft duidelijk aan dat dekking per regio kan verschillen. Laten ze het nu in Noord Amerika nog wel gebruiken. Corsa uit 2018 dacht ik had het toen ook ineens. Je kreeg brieven en mails erover. Je kon er vrij weinig mee in dat geval. (Opel Onstar heette het hier. Daar is het van GMC dacht ik). Emergency call bij de Opel bleef het wel doen, maar de echte spraak assistenten (iemand op een call center) kapte ermee.

Ontopic over de modems: ik zie het een beetje als het uitsterven van de autotelefoon. Het idee is toch dat auto’s juist op 5g gaan? Ombouwmodem zou dan wel prima wezen. Geloof dat de Renault’s in 2010(?) dezw e-call functie kregen. 12 jaar (tm 2025, 15 jaar) is voor een stuk techniek qua tech afgeschreven. Zoals veel infotainment ook. Ik zie dan ook meer in het aanpluggen van je Carplay/Android auto. Een telefoon vervang je gemiddeld om de 3 jaar. Een auto vaak langer en heeft nog een hele tijd te leven op de 2e hands markt.

[Reactie gewijzigd door Kecin op 22 juli 2024 19:53]

Dan moeten Android en Carplay wel ondersteuning voor het bellen van hulpdiensten tijdens ongelukken gaan inbouwen en dat afstemmen met autofabrikanten. Mijn telefoon weet nu niet of mijn airbag is afgegaan en of de auto op zijn kop ligt of alleen de telefoon zelf.

[Reactie gewijzigd door mac1987 op 22 juli 2024 19:53]

Dat is zeker een goed idee. In iOS 14 (of 13 of eerder) kwam de mogelijkheid voor auto’s met Carplay om meerdere schermen te gebruiken. Dat zie ik in de praktijk nog niet. Ook is er de optie voor draadloos Carplay dat zie je gelukkig steeds meer. Het lijkt me opzich makkelijk om dat stukje data “crash” door te voeren richting een externe telefoon. Ik gok dat privacy de reden is dat dit nog niet gebeurd.

Ik schrok er destijds van hoeveel een boardcomputer onthoud. Ik heb een EV en die geeft echt alles aan, te gek door een bocht? Datum en tijd vast, camera bij de spiegel maakt een kleine opname (die ze normaal gebruiken voor verkeersbord herkenning enzo). Zelfde met hard remmen, lijnen overschrijden zonder knipperlicht, snel optrekken etc. Dealer liet een kleine demo zien destijds en ging ervan uit dat verzekeringsmaatschappijen in de toekomst wat met die data willen doen.
Nu Opel eigenaar is van een Fransoos moet je er alvast niet meer van verwachten.
Echte rommel autos.
Onzin, er zijn genoeg duitse merken die het veel slechter doen in de betrouwbaarheids cijfers.
Uw woord tegen het hunne:
klik
Hier hetzelfde met mijn Opel Astra, het is een mooi stukje techniek maar het valt of staat met de ondersteuning vanuit de fabrikant. Als die, zoals Opel, besluiten om er mee te stoppen heb je er nog niks aan. Of is het, net zoals bij telefoons, de bedoeling dat je om de zoveel jaar een nieuwe auto gaat kopen?
Daarom moet je ook nooit betalen voor ingebouwde diensten. Klikt leuk, maar alleen tot de support ineens stopt en daar staat altijd was voor in de kleine letters.

Het enige wat een auto moet hebben is een mogelijkheid te koppelen met een telefoon. Een telefoon alles beter en hij is makkelijk up to date te houden. Met screencasting zou je zelfs je ingebouwde dashboard kunnen gebruiken. Moet er iets nieuws komen dan is een telefoon goedkoper gewisseld dan een auto.
Eind vorig jaar is de Commissie volgens het ministerie met een voorbereidende studie gestart, die onder meer kijkt naar het juridische raamwerk voor de ondersteuning van 4G- en 5G-netwerken. Het is echter niet duidelijk hoever de Commissie met die studie is en of ze nog verwacht de wet in 2022 te kunnen aanpassen.
Die studie is momenteel in volle gang. De Commissie heeft (zoals gebruikelijk is) een consortium de opdracht gegeven om een ondersteunende studie voor te bereiden, en dat consortium is hier al sinds begin dit jaar (op z'n minst) mee bezig.

Vanwege de tijdsdruk dat vermeld werd in het artikel, is de studie in twee delen opgesplitst, en het eerste deel kijkt inderdaad (o.a.) naar 4G/5G op de korte termijn. (Het tweede deel kijkt dan naar de langere termijn, waarbij ook gekeken wordt naar of de methode van regelgeving aangepast moet worden i.v.m. de gemiddelde levensduur van een auto vs. de netwerken. Daarnaast ook wordt als onderdeel van dit punt ook gekeken naar wat gedaan moet worden met de huidige vloot met 2G/3G ecall, en een mogelijke uitbreiding naar andere voertuig types (e.g. motoren)).

Het plan was dat het eerste gedeelte van de studie nu al afgerond zou moeten zijn, zodat de Commissie nog voor het eind van het jaar met aanpassingen aan de regelgeving kan komen. Ondanks dat ik niet weet of het eerste gedeelte van de studie afgerond is, weet ik wel dat ze al bezig zijn met het tweede gedeelte van de studie - wat in lijn is met de planning. Trekt u daarom maar zelf een conclusie :)
Na het lezen van dit artikel had ik na één alinea weer het gevoel van altijd... In het bestuur van Europa zitten een hoop nitwitten die achter hun bureautje dingen beslissen over materie waar ze niet het minste over weten.
Ik vraag me af of de gemiddelde mandataris wel weet wat 2G-3G,.... precies betekent.

Nu ze dan toch achter de feiten aanhollen... Creëer dan een wet die stelt dat een bepaalde provider bvb de oudste technologie (compatibiliteit en bereik gegarandeerd) in de lucht houdt. Massa's data gaan in zo'n Emergency situatie toch niet de lucht in.
Desnoods de provider die dat doet subsidiëren om de oude technologie te blijven ondersteunen.
En zo te lezen ben ik niet de enige die daar zo over denkt.

Levensreddende situaties heeft men in de coronaperiode genoeg gesubsidieerd.

Laksheid, onwetendheid, postjespakkerij en zakkenvullerij gaat de ondergang van Europa worden. Gegarandeerd.
Zeker nu er bepaalde belgen aan het roer staan... In de eigen regering is het al precies hetzelfde.

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.