Belgische telecomautoriteit gaat frequenties voor 5g-tests vrijgeven

De Belgische telecomautoriteit Bipt gaat licenties vrijgeven om 5g te testen. Het gaat vooral om licenties op hoge frequenties. Minister Alexander De Croo vindt dat 5g niet beperkt is tot een technische evolutie, maar vermoedt dat het een 'verschuiving in paradigma' teweegbrengt.

Bipt benadrukt dat het gaat om tijdelijke vergunningen die alleen bedoeld zijn om te testen en niet voor commerciële toepassingen, schrijft de Waalse krant L'Echo. Bipt werkt samen met Ericsson, de Zweedse maker van netwerkapparatuur, om te kijken welke frequenties het geschiktst zijn voor de tests.

Het gaat daarbij vooral om hoge frequenties. Veel betrokken bedrijven kijken naar technieken om data te versturen via hoge frequenties, omdat die frequenties het mogelijk maken om meer data te versturen in kortere tijd. Ze zijn echter ongeschikt voor landelijk dekkende netwerken, omdat daarvoor veel antennes nodig zijn en de signalen slecht door muren heen gaan.

Op dit moment zijn telecombedrijven bezig met technieken die mogelijk onderdeel worden van de 5g-standaard, die 4g moet opvolgen. Hoewel al wel duidelijk is wat 5g moet bieden, namelijk hogere downloadsnelheden en vooral een lagere latency, is de standaard nog niet vastgesteld. Dat moet in de komende jaren gebeuren.

Door 5g moeten niet alleen smartphones en tablets een snellere internetverbinding krijgen, telecombedrijven hebben voor ogen dat 5g alles een internetverbinding geeft, waaronder sensoren en auto's. Telecomproviders verwachten dat 5g rond 2022 beschikbaar zal zijn in Europese landen. Als er in België tests komen, zullen dat niet de eerste tests zijn in de Benelux. In het Nederlandse Loppersum, gelegen in het noorden van het land, zijn al vergevorderde plannen.

Reacties (34)

[Sorcerer8472]

Ik snap niet helemaal waarom iedereen zo ontzettend veel verwacht van 5G.

4G is een ontzettend grote vooruitgang t.o.v. 3G:
- geen circuit switched zaken meer; alles is IP-gebaseerd, enorme vooruitgang
- erg lage latency (protocol-latency is 15 ms ofzo?)
- zeer spectrum-efficiënt inclusief toekomstige categories die nog veel efficiënter zijn via MiMo-technieken
- dekking is goed omdat groot aantal frequenties is aangewezen voor gebruik LTE-standaard
- IoT is onderdeel van standaard (Cat 0 penetreert zeer goed in-building)

Wat kan er bij 5G nog worden gedaan om het nog beter te maken dan? Men heeft het over realtime dingen voor zelfrijdende auto's, maar ik zou de werking van mijn auto niet van een foutgevoelig mobiel netwerk maken eerlijk gezegd?

In de praktijk zijn er nog veel onderliggende problemen die beletten dat we op dit moment en in de komende jaren überhaupt iets hebben aan 5G:
- VoLTE in Europa nog steeds nauwelijke beschikbaar, is noodzakelijk voor bellen over 4G/5G
- Backhaul naar mobiele opstelpunten is vaak traag; vaak geen glasvezel en enkel trage microwaves beschikbaar
- Spectrum verdelen over 2G, 3G, 4G én 5G is onefficiënt, laten we eerst eens wat technologieën uitschakelen

Over ruim 5 jaar zijn we er misschien klaar voor, en ik hoop dat het dan meer een evolutie wordt die backwards compatible is, dan dat er totaal nieuwe netwerken moeten worden aangelegd. De LTE-standaard heeft ook nog een hoop (geplande) features die nu nog niet geïmplementeerd zijn en alles veel sneller en efficiënter maken.

[Jazco2nd]

Je hebt helemaal gelijk: we benutten nog totaal niet de mogelijkheden die 4G biedt, zeker als je naar de traditionele toepassingen kijkt: bellen > VoLTE. Hopelijk biedt Tele2 dat dit jaar nog aan (ze hebben alleen een 4G netwerk, niks anders, vallen nu nog terug op TMobiles netwerk).

Maar 5G brengt geheel nieuwe toepassingen met zich mee. Het gaat helemaal niet om "nog sneller", dat is puur de mediasensatie. altijd jammer.

Het gaat om latency van 1ms. Waardoor bijv een chirurg ongeacht zijn locatie, overal ter wereld een operatie kan verrichten. Kun je voorstellen hoe dat beroep dan totaal zal veranderen? Dat soort impact kan een (<) 1ms netwerk hebben.

5G draait om bizar lage latency. De snelheid van 4G is prima. Echter we leven in de consumptiemaatschappij. Er moet altijd iets meer premium komen zodat we meer gaan besteden en onze apparatuur zo snel mogelijk vervangen. Bijv 4K wat in veel woonkamers nutteloos is of 8K. Dan heb je dus wel een nog hogere snelheid nodig.

[Odie]

5G zal nooit sneller worden en een lagere latency krijgen dan traditionele wired technieken. Ik zie niet in waarom 5G het werk van een chirurg zal veranderen zoals jij omschrijft.

[Jazco2nd]

Zeg nooit nooit Het is slechts een voorbeeld, maar wel 1 die de meeste partijen die 5G ontwikkelen aanhalen. Zie ook het voorbeeldfilmpje van Nokia waarbij ze een bal laten vallen, stuiteren, het filmen en realtime streamen naar een aantal telefoons die in een halve cirkel om de stuiterende bal zijn geplaatst. Op de schermpjes van de telefoons zie je de bal stuiteren, dat loopt bijna in sync met de bal die voor de telefoons werkelijk aan het stuiteren is.

[sympa]

Alles wat met '5G' kan, kan nu ook al via bedrade verbindingen.

Ga dus op zoek naar iets wat thuis goed werkt dankzij lage latency, maar van wege hoge latency niet goed kan onderweg. Ik kan niks bedenken, al komt er vast wel iets met real-time vertalingen of augmented reality.

En dat van die chirurg: ik hoor het bij elke verbetering van de netwerken, maar ik heb nog nooit gezien dat er 'voor de lol' op afstand werd geopereerd. Wel van die kijkoperaties natuurlijk. Het zou ook binnen de muren van een ziekenhuis voordelen hebben: patient bij de (steriele!) robot, en de chirurg kan in een kamer ernaast rustig hoesten en een snack eten.

[Odie]

Dat filmpje ken ik, volgens mij vergelijkt het alleen met wireless technologieën. Maar inderdaad: zeg nooit nooit. Ik acht de kans alleen klein maar wie weet. Ik wacht liever op subspace communicatie 😜

[Verwijderd]

Labtesten bewijzen al het tegendeel....

[Odie]

Heb je een bron die dit onderbouwt? Ik heb er nog niet van gehoord dus ben heel benieuwd.

[Sorcerer8472]

En wat als het netwerk ineens druk wordt op een bepaalde locatie en de latency wordt tijdelijk wat hoger door packetloss? Je kunt er echt niet van op aan dat de latency en capaciteit altijd perfect zijn. Zelfde geldt voor 5G en auto's: je kunt nooit aan van draadloze technieken. Er zal altijd veel intelligentie in die auto's moeten zitten om problemen af te vangen.

En de latency, die is bekabeld nu ook al laag toch? En vaak zeer afhankelijk van gebruikte apparatuur en de last mile. Je kunt dus niet meer dan je via een kabel kunt.

Videolatency is trouwens bij zo'n chirurgie veel ingrijpender. Als je kijkt naar 25 fps dan heb je van nature al een latency van 40 ms (de tijd tussen frames). Daarnaast heb je bij veel typen compressie nog een hogere latency van vaak minimaal 150 ms, als je het perfect inregelt. Dus die paar ms?

Uiteindelijk moeten we vooruit, helemaal mee eens. En de hype is belangrijk om de ontwikkeling gaande te houden, maar zo nu en dan een reality check is wel op z'n plaats. Ik voorspel dat 5G een kleinere vooruitgang wordt t.o.v. 4G dan 4G t.o.v. 3G.

[Blokker_1999]

5G zit nog in een zeer vroege fase. De commerciële uitrol zal nog heel wat jaren op zich laten wachten. 4G is redelijk snel gevolgd op 3G, zo een vaart zal het nu niet lopen mede dankzij de schaalbaarheid die we met 4G nog hebben.

Ik verwacht dat we met 5G ook geen dekkend netwerk meer gaan hebben, maar dat het meer een microcel technologie zal worden die in druk bevolkte gebieden de belasting van 4G kan helpen verlagen.

[Frustus Maximus]

Als je altijd roept dat het wel goed genoeg is, is er nooit vooruitgang.

[Jasphur]

Als ik mij niet vergis gaat 5G onwijs veel betekenen voor Internet-of-Things vanwege o.a. zijn absurd hoge snelheiden en lage latency

[Sorcerer8472]

Hoge snelheden zijn niet zo belangrijk voor het IoT. De lage latency meestal ook niet. IoT doet juist vaak heel weinig verkeer en draait er meer om dat alles "smart" is dan dat alles realtime is, hoewel die realtime component er bij sommige toepassingen juist wel is.

[Odie]

Internet of things in het algemeen is in mijn optiek niet bijzonder gebaat bij hoge capaciteit of lage latency. Het gaat daarbij vooral om alles met alles te verbinden maar niet eens noodzakelijkerwijs via IP. Kijk naar LoRa: redelijk hoge latency, extreem lage capaciteit en geen IP. Voor automotive toepassingen kan ik me wel voorstellen dat lage latency erg belangrijk kan worden maar een hoge bandbreedte?

[Jaco69]

Wat kan er bij 5G nog worden gedaan om het nog beter te maken dan?

Al is het niet beter voor de eindgebruiker (als 4G snel genoeg is) dan is het nog steeds sneller en goedkoper.

Denk aan Ethernetwerken dat ging ook van 10Mb/s hubs naar switches naar 100Mb/s, 1Gb/s, 10Gb/s enz. Boven de 100Mb/s voor thuis wordt het ook al twijfelachtig of je computer de volledige snelheid kan benutten. Maar ondertussen zijn de kosten van het internet wel omlaag gegaan want de Internet provider heeft de capaciteit van de apparatuur en de lijnen kunnen verveelvoudigen tegen minder kosten.

Dat is ook de reden dat 4G op IP gebaseerd is. IP over Ethernet is vele malen grootschaliger en goedkoper geworden dan de traditionele telecom netwerken zoals TDM, SDH of ATM.

[Apollo89]

4G is een ontzettend grote vooruitgang t.o.v. 3G:
- geen circuit switched zaken meer; alles is IP-gebaseerd, enorme vooruitgang

Of dat echt zo'n enorme vooruitgang zal zijn valt nog af te wachten. Bij circuitgeschakelde telefoongesprekken krijg je een eigen communicatiekanaal toegewezen voor de volledige duur van het gesprek. Gesprekken, sms'en en dataoverdrachten van andere klanten hebben daar dus geen invloed op. Bij een pakketgeschakeld telefoongesprek moeten de audiopakketjes samen met die van andere klanten over hetzelfde kanaal. Bij grote drukte kan het dan gebeuren dat de pakketjes niet op tijd aan de andere kant geraken, met een slechte gesprekskwaliteit tot gevolg. Net zoals bij VoIP zal de QoS (Quality of Service) moeilijker te garanderen zijn bij VoLTE dan bij een regulier (circuitgeschakeld) telefoongesprek.

[Sorcerer8472]

In theorie ja, maar in de praktijk deel je op veel punten capaciteit met anderen bij circuitgeschakelde gesprekken/data: radiogolven, backhaul naar het hoofdnetwerk. De tijd dat het écht dedicated was, ligt lang achter ons. De ontzettend grote flexibiliteit die VOIP biedt in combinatie met goede QoS maakt dit volgens mij een winner

[Blaatpraat]

Momenteel wordt er nog steeds gebruik gemaakt van 3.9G, de voorloper van het echte 4G, ook wel LTE genaamd.
Omwille van marketing heeft men de toelating gekregen om dit al te verkopen als 4G.

Nu gaan ze al naar het zogenaamde 5G, waarvan de standaarden, voor zover ik weet, nog niet gedefinieerd zijn (hoe kun je dan al beginnen testen?).
Zouden ze nu beter eerst inzetten op het echte 4G? Met 4G kun je al snelheden hebben van 3Gb/s. Wel onder ideale omstandigheden, maar daar mag van mij gerust wel wat marge op zitten dan.

[Odie]

3.9G slaat op HSDPA (zoals AT&T zijn HSDPA als 4G verkoopt in de VS) of op LTE in de eerste release. Echt er, LTE-Advanced is gewoon echt 4G. Alle grote carriers in NL bieden inmiddels LTE-A.

[Verwijderd]

Is 3,9G niet eerder HSDPA+?
Of valt HSDPA en HSDPA+ onder dezelfde G?
Ik dacht toch echt dat HSDPA 3,5G was en HSDPA+ dient zoals jij zegt.

Hopelijk ben je nog mee met mijn verwarrende vragen.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 21:52]

[Odie]

De hele normering is een rommeltje. Het hangt er volgens mij helemaal vanaf tegen wie je praat, welk toestel je hebt, wie je carrier is en zelfs welke SIM er in je toestel zit. Zo toont mijn iPhone 6s op het KPN netwerk met een KPN SIM "4G" maar met mijn MVNO SIM (op datzelfde KPN netwerk) "LTE". Beide SIMs laten op HSDPA 3G zien. En ik zit nu op AT&T in Colorado en daar krijg ik dus ook 4G terwijl ik toch echt op HSDPA zit, als ik op LTE zit zie ik ook echt LTE.

[418O2]

Een standaard definiëren zonder praktijktest lijkt me weinig verstandig er is wel een draft gok ik.

En je moet vooruit blijven kijken. Je kan niet denken "nou, we hebben 4g, het is wel goed zo"

[Reactie gewijzigd door 418O2 op 22 juli 2024 21:52]

[Sorcerer8472]

Het eindeloze gezeur over wat 4G nou precies is is wel vermoeiend. Hoe dan ook werken we in Nederland inmiddels wél met LTE-Advanced wat dan juist weer wel 4G is, ook al noemen providers en fabrikanten het nu 4G+.

[Iblies]

Hoe simpel het eigenlijk kan zijn,
gebruik bestaande infrastructuur.

De kastjes worden vandaag de dag steeds kleiner waardoor het een optie wordt om ze bijvoorbeeld in lantaarnpalen te bouwen.
Daarnaast kun je proberen zoveel mogelijk gebruik te maken van de bestaande infrastructuur als fiber.


Partij als Ziggo zie ik dat nog wel doen, KPN kan het nog ook, maar dan krijg je ongetwijfeld een heel grote discussie over gesloten netwerken ed. T-mobile heeft niets onder de grond en Vodafone is ook alleen mobiel.

[Cafe Del Mar]

Op zich hoeft het geen probleem te zijn dat een bepaalde partij een onderdeel ontbeert.
In BE en NL moet het ex-staatsbedrijf (respectievelijk Proximus en KPN) hun DSL infrastructuur voor redelijke tarieven (lees: opgelegd door de telecomregulator) openstellen voor concurrenten. In BE moet sinds enige tijd de grootste kabelboer ook zijn kabel openstellen (Telenet, dochter van Liberty Global dat in NL ook Ziggo heeft). Als ik me niet vergis heeft een dwaze rechter verordent dat Ziggo dat in NL niet hoeft te doen. Het is me nog altijd niet duidelijk waarom 1+1 voor KPN 2 is en 1+1 voor Ziggo 3 is .
Anyway. Je kan dus prima infrastructuur delen, aan gereguleerde prijzen.
Telenet heeft bv lang een deal gehad met Mobistar (ondertussen vervelt tot Orange) om via hen als MVNO triple en quadriple paketten aan te bieden. TV Vlaanderen (sat TV) bood ook enige tijd triple pakket aan via SAT+DSL (dat was zelfs met interactieve TV - retour via DSL lijn).

[Keneo]

als je dan gigabit snelheden wil halen moet je wel fiber leggen naar elke lantaarnpaal...
en da's niet zo goedkoop.

[De Tulp]

Hoe simpel het eigenlijk kan zijn,
gebruik bestaande infrastructuur.

De kastjes worden vandaag de dag steeds kleiner waardoor het een optie wordt om ze bijvoorbeeld in lantaarnpalen te bouwen.
Daarnaast kun je proberen zoveel mogelijk gebruik te maken van de bestaande infrastructuur als fiber.

Het is technisch inderdaad haalbaar. Voorbeeld van een (wifi) netwerk ken ik. Is op een camping. Bij de wc gebouwen stond een zender die bedraad was en bij de lantaarnpalens een sinaal versterker. Zo had de hele camping een goed werkende internet aansluiting. Wat met wifi kan, kan ook met bijvoorbeeld 5g. I.p.v. Door zenden naar een wc gebouw, stuit je het aan op de straatkasten van Ziggo of KPN.

[tmfh]

Kunnen we nu dan ook gelijk de 5G banden gelijk trekken in heel europa? Geen gedoe met smartphones die in sommige landen wel en in andere landen niet werken.

[Sorcerer8472]

In Europa zijn ze al gelijk, je kunt beter naar Noord-, Midden- en Zuid-Amerika kijken. Vooral de VS en Canada wijken flink af.

Veel fabrikanten spelen daar al op in: een moderne Samsung-telefoon (S6, S7) kun je ook prima op 4G in de VS gebruiken bijvoorbeeld.

Dat mensen hier Chinese toestellen (grijs) importeren die alleen LTE op 1800 MHz ondersteunen, is natuurlijk een ander verhaal.

[Cafe Del Mar]

Hopelijk gaat de overheid nu ook geen miljoenen vragen voor de licenties. Wat zogezegd winst is voor de overheid zorgt in de praktijk voor heel hoge prijzen voor de consument.
De telecomboeren moeten die investering terugverdienen: dat kan alleen met hoge prijzen. Aangezien elke telecomboer flink heeft moeten betalen, gaat er geen de incentive hebben om veel lager te gaan dan de concurrenten.
Zoveel geld op tafel leggen houdt natuurlijk ook een risico in. Wat als 5G niet van de grond komt (zoals MMS), dan zit je met een gigantische kater. Ook dat risico zal zich vertalen in hogere prijzen voor de consument.
Omdat je veel geld op tafel moest kunnen leggen om een 4G licentie te krijgen, zijn er niet zo gek veel telecomboeren die er brood in zagen en al helemaal geen nieuwe providers. Dus concurrentie? Ach wat. In België hebben we 3 providers: Base, Orange (ex-Mobistar) en Proximus. De ene is enkele centen goedkoper dan de andere, maar echt concurrentie... bwaah.

Ook de regulatoren zijn er ondertussen achtergekomen dat weinig spelers (3 of minder) op de markt niet in het voordeel van de consument is. Recent heeft de Britse telecomregulator laten weten tegen de deal tussen "O2" en "Three" te zijn: The Economist 06/02/0216: Three's a crowd.

[mutley69]

Is het BIPT snel op traag? Da's de vraag - lagere latency is altijd mooi meegenomen - hopelijk vaardigt het BIPT ook een besluit uit dat IPv6 moet - en IPv4 verboden moet zijn voor 4 en 5G - en daarenboven mag men ook verbieden dat de 2.4 en 5GHz band misbruikt wordt door telco's ongeacht de vorm.

[Blokker_1999]

paradigma is toch echt een correct nederlandstalig woord. Zijn vertaling is dan ook helemaal correct.