Testen met 5g in Noord-Groningen

Loppersum

Eindeloze vergezichten met akkers, onderbroken door hier en daar wat bomen, water en enkele dorpen en gehuchten. Loppersum, gelegen ten noordoosten van Groningen en ten westen van Delfzijl, is op het oog niet bepaald een hotspot voor baanbrekende technologie. Het is echt platteland, met ongeveer acht mensen per vierkante kilometer. En toch komen juist hier wereldwijde giganten als Ericsson en Huawei en bekende Nederlandse bedrijven als KPN en TNO samen om proeven te gaan doen met 5g, de naam voor de set van technologieën die 4g moet gaan opvolgen als standaard voor snel mobiel internet.

De motor achter dit alles is het Economic Board Groningen, een organisatie die zichzelf ten doel heeft gesteld de economie in Noord-Groningen te stimuleren. Dat is nodig ook, want het gebied rond Loppersum is altijd een van de minder rijke regio's van Nederland geweest en krijgt bovendien te maken met bevolkingskrimp, waardoor op termijn veel voorzieningen en daarna inwoners uit dorpen zouden gaan vertrekken. Bovenop dat alles wordt het gebied getroffen door aardbevingen als gevolg van de gasboringen in Slochteren, dat ten zuiden van Loppersum ligt.

In de omgeving van Loppersum. Beeld: Google Street View

De technologie achter 5g

Het gekke van de serie proeven, die de bedrijven zelf '5g-fieldlab' noemen, is dat alle bedrijven de mond vol hebben van 5g, maar 5g momenteel nog niet voor een bepaalde technologie staat. Er zijn veel verschillende technologieën die wellicht in de toekomst van het ITU, de koepelorganisatie voor telecombedrijven, de stempel 5g gaan krijgen, maar zo ver is het nog niet.

Wel heeft ITU al gedefinieerd waaraan 5g moet voldoen. Het moet een miljoen gebruikers per vierkante kilometer ten minste 100Mbit/s bieden, in de praktijk. Met 4g is dat momenteel volstrekt ondenkbaar. Bovendien heeft de ITU een roadmap gepubliceerd. Daaruit blijkt dat het rond 2019 en 2020 een knoop wil doorhakken over welke technologieën precies 5g mogen heten en welke niet. Bedrijven moeten dan dus zo goed als klaar zijn met het ontwikkelen en testen daarvan, maar ze hoeven niet te wachten met die testen.

Want hoe zat het ook alweer? De 'g' bij mobiele netwerken staat voor generatie. Het begon met analoge netwerken als mobitex, die nu - achteraf - bekend staan als 1g. Gsm, dat nog steeds in gebruik is en in Nederland functioneert sinds 1994, is 2g, terwijl umts in Nederland 3g is. Wereldwijd is 4g zo goed als gelijk aan lte, de technologie die alle Nederlandse providers gebruiken.

Maar er zijn meerdere technologieën per generatie. Zo is 2g niet alleen gsm, maar ook cdma, de technologie die onder meer Amerikaanse providers als Sprint en Verizon Wireless gebruiken. Naast umts is cdma2000, ook bekend als ev-do, een 3g-technologie. En naast lte is wimax er ook nog altijd als 4g-technologie.

Veel verschillende bedrijven zijn bezig met veel verschillende technologieën die wellicht deel gaan uitmaken van 5g, iets waarover Tweakers dit voorjaar al publiceerde. Veel daarvan draaien om mobiel internet via extreem hoge frequenties, maar er zijn ook enkele initiatieven om 5g mogelijk te maken op lage frequenties.

Waarom 5g naar Loppersum komt

De proeven met 5g die er tot nu toe worden gehouden, richten zich op stedelijke gebieden en spitsen zich meer toe op het gebruik van 5g op die hoge frequenties. Het is makkelijk te zien wat er nog meer getest moet worden. Een groot deel van de wereld bestaat immers niet uit stad, maar uit platteland. Bovendien leent het platteland van Nederland zich goed voor zulke testen. Door het vlakke land zijn er weinig natuurlijke obstakels en dat maakt het testen makkelijker.

Bovendien ligt Loppersum niet al te ver van de Eemshaven, waar een belangrijke glasvezelverbinding die de Atlantische Oceaan oversteekt aan land komt. Daardoor is er ook een backbone met voldoende capaciteit in de buurt.

Daarnaast is het dan mogelijk om met andere soorten gebruik te experimenteren. In een voorlichtingsbrochure over de testen met de naam 5Groningen spreken de bedrijven onder meer over toepassingen voor e-health en 'slimme landbouwmachines', om bijvoorbeeld te kunnen meten hoeveel mest de meeste opbrengst genereert. Ook denken ze aan drones om gewassen vanuit de lucht te kunnen inspecteren.

De testen in Loppersum

Het is een indrukwekkend rijtje bedrijven die meedoen in Noord-Groningen. Huawei en Ericsson zijn beide bezig met de ontwikkeling van de komende technologie achter 5g en willen daarom betrokken zijn. KPN is als Nederlandse provider bij de testen betrokken, terwijl TNO er als onderzoeksinstituut ook bij is. Daarnaast is het Agentschap Telecom ook aanwezig, omdat het niet altijd gaat over frequenties die de bedrijven vrijelijk mogen gebruiken.

Marco Smit van het Economic Board Groningen zegt dat het vooral zal gaan om proeven met 5g op lagere frequenties, 'wellicht lager dan nu gebruikelijk is voor mobiele netwerken'. "Daarom wilden we het Agentschap Telecom er ook bij hebben, om dat in goede banen te leiden." De proeven met lage frequenties liggen voor de hand, omdat zendmasten met hoge frequenties een veel minder groot bereik hebben en er dus veel meer zendmasten nodig zouden zijn om vanaf de backbone delen van het gebied te bedekken met 5g-signaal.

TNO benadrukt bij monde van Gjalt Loots dat het niet zozeer gaat om een enkele test, maar het maken van een 'ecosysteem' in Noord-Groningen. "Doel van het Fieldlab is het bieden van een laagdrempelige faciliteit waar telecominnovaties kunnen worden ontwikkeld, met een nadruk op toepassingen voor plattelandsgebieden. Door verschillende bedrijven te laten participeren, willen we een ecosysteem creëren die bedrijvigheid en werkgelegenheid in dit gebied bevordert. Groningen kent ook een levendige start-up community en diverse app-ontwikkelaars die we willen gaan betrekken. Kortom er is geen sprake van ‘een test’ maar eerder een testomgeving die de komende jaren uitgebouwd gaat worden maar maar we wel zo snel mogelijk mee gaan starten."

Met welke technologieën de bedrijven gaan testen in Noord-Groningen, is dus vooralsnog onbekend, maar het zijn vermoedelijk de technologieën waaraan Huawei en Ericsson werken. "Het ligt in lijn der verwachting dat hun oplossingen die in ontwikkeling zijn, gaan proefdraaien in Noord-Groningen. Meer specifiek kunnen we op dit moment hier nog niet over zijn."

Desondanks is er al wel wat duidelijk over waar de technologie voor moet gaan zorgen. Zoals met elke nieuwe generatie moet die een veel hogere up- en downloadsnelheid mogelijk maken. KPN spreekt zelfs van dowloadsnelheden die 'honderden' malen hoger liggen dan 4g. Heel geloofwaardig klinkt dat niet, want de maximale downloadsnelheid op het mobiele netwerk van KPN is 225Mbit/s. Vermenigvuldig dat met 200 en je komt op 45Gbit/s. Bedrijven mikken momenteel op ten hoogste 20Gbit/s, maar zelfs dat is al ambitieus.

Een belangrijke verbetering die 5g moet bieden ten opzichte van 4g en die in de proeven naar voren moet komen, is de latency. De telecomindustrie mikt op maximaal 1ms, maar uiteraard is dat beperkt mogelijk, stelt Loots van TNO. Wie in aanmerking neemt dat signalen met maximaal de lichtsnelheid van 299.792.458 meter per seconde kunnen reizen, kan uitrekenen dat je in 1ms nooit verder komt dan ongeveer 300 kilometer via glasvezel. "Zet je switches en andere netwerkelementen in die de communicatie zullen vertragen dan wordt die afstand nog veel korter. Een stervormig netwerk waarbij informatie centraal opgeslagen wordt, zoals bij veel webservers of mailservers het geval is, zal niet bruikbaar meer zijn bij toepassingen met een zeer lage ping. In het '5G fieldlab' willen we actief gaan experimenteren in de praktijk op dit vlak. Zeker met landbouwvoertuigen, omdat die kunnen worden getest in het veld in plaats van de openbare weg."

De bedoeling is dus om data niet meer allemaal te laten lopen via knooppunten als de Amsterdam Internet Exchange, zo zegt Toon Norp, eveneens van TNO, in de brochure 5Groningen. "We krijgen lokale servertjes die het mogelijk maken data lokaal op te slaan en te verwerken. Zo kunnen bijvoorbeeld gegevens van aardbevingssensors snel op een interface getoond worden, omdat ze al bij elkaar opgeslagen liggen. De af te leggen afstanden zijn simpelweg korter."

Tot slot

Dinsdagmiddag hebben alle betrokken bedrijven hun handtekening gezet in Loppersum en gaat het '5g-fieldlab' officieel van start. De eerste tijd zullen zij besteden aan het uitzoeken van hoe de proeven met 5g eruit gaan zien en wat er precies waar getest zal worden. De bedoeling is dat na afloop van de proeven Loppersum in elk geval al een 5g-netwerk heeft.

Hoewel er dus testen komen in Nederland, is 5g nog ver weg. De Japanse providers willen in 2020 bij de Olympische Spelen in Tokio 5g tonen, maar dan zal nog niet iedereen op 5g over kunnen. Europese providers gaven onlangs na een inventarisatie aan dat zij verwachten pas na 2022 5g op grote schaal te kunnen implementeren. Mocht je toch eerder 5g willen, dan kun je overwegen te verhuizen naar Noord-Groningen.

Reacties (53)

[ArcticWolf]

Interessant artikel en tof dat ze in Groningen testen
Echter 1 miljoen gebruikers per vierkante km? Is dat niet een beetje veel? De drukst bevolkte steden ter wereld hebben niet meer dan 20.000 bewoners per km² tel daarbij nog eens 20.000 apparaten erbij dan zit je nog niet eens op 50.000 gebruikers, laat staan 1 miljoen, of mis ik iets

[runelaenen]

Soms heb je honderdduizenden bezoekers op verschillende evenementen, denk aan festivals of dergelijke. Nu moeten er vaak mobiele zendmasten (mobiel als in 'draagbaar') bij gezet worden wanneer dergelijke evenementen plaatsvinden. (zoals bijvoorbeeld Proximus dit jaar deed bij Pukkelpop in Belgie)

[Geckoo]

Maar hebben die menen 100mbit per device nodig?

[Torched]

Ja,
Want, 640K is more memory than anyone will ever need on a computer 'niet Bill Gates'

Dat jij nu nog geen praktisch nut ziet wil niet zeggen dat het niet nuttig is. En zeker met bandbreedte is meer altijd goed. Een leuk gebruik van de verbinding zou kunnen zijn het streamen van de camerafeed van je telefoon, als die al 4K doet ben je al door je 100mbit heen hoor.

[spNk]

Om nog maar niet te spreken over je databundel .

[Cerberus_tm]

Hopenlijk zijn bundels tegen die tijd eindelijk afgeschaft.

[Thipje]

Er is een verwachting dat bundels met 5G niet meer worden verkocht, maar dat elke provider hetzelfde aan zal bieden.

Het scheve hieraan is natuurlijk dat de concurrentie wegvalt het het starten van een telecom bedrijf in mobiele netwerken volledig nutteloos is.

Voorlopig toch nog maar even door tuffen op je oude mobiele bundel.

[Cerberus_tm]

Maar dan kunnen ze concurreren op andere dingen, zoals prijs, betrouwbaarheid, snelheid, helpdesk. Het creëren van beperkingen niet om technische redenen maar puur voor prijsdifferentiatie is niet goed voor economie en samenleving. Alleen zoiets als een spitsheffing (beetje extra betalen wanneer je Internet op een zeer drukke plaats/tijd) zou technisch wel logisch zijn (maar misschien wel erg veel gedoe).

[Thipje]

De vraag blijft dan natuurlijk of de huidige telecom bedrijven met de huidige manier van werken nog wel genoeg omzet kunnen draaien als ze zich niet snel genoeg kunnen aanpassen aan deze nieuwe manier van werken die zich met 5G introduceert.

[Cerberus_tm]

Tja, wellicht moeten de prijzen dan omhoog. Of de overheid moet het netwerk nationaliseren: dat zou de kosten enorm drukken, aangezien we nu drie overlappende netwerken hebben, die niet van elkaar gebruik mogen maken.

[bwt]

Sorry - 4 providers:
KPN - 2/3/4G
Vodafoon 2/3/4G
T-Mobile 2/3/4G
Tele2 4G (2/3G via T-Mobile)

[Anoniem: 670884]

Ja, want de overheid gaat dat natuurlijk rete efficiënt exploiteren....

[Cerberus_tm]

In elk geval veel efficiënter dan de huidige telefoonbedrijven, met 3x redundantie en enorm veel verspillen aan reclame e.d. Kijk naar onze netwerken voor electriciteit en water, onze wegen.

[Anoniem: 670884]

Want? Hoe efficiënt worden onze netwerken voor elektriciteit, water en vervoer dan geëxploiteerd? Ik heb geen cijfers om de exploitatie kosten te vergelijken met hoe een privaat bedrijf dat zou doen, maar ik denk dat daar nu toch een boel ambtenaren de spreekwoordelijke koffie aan het drinken zijn van ons belastinggeld.

Daarbij is drie keer helemaal niet zoveel redundantie, zeker niet aangezien we die dekking toch nodig hebben om iedereen (voldoende?) bandbreedte te geven. De wegen- water- en elektriciteitsnetwerken zijn nu overigens ook redundant uitgevoerd (op misschien enkele knooppunten na waar het dus ook inderdaad mis kan gaan)

En oh ja, innovatie kan je ook wel op je buik schrijven als de overheid iets exploiteert.

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 670884 op 24 juli 2024 12:29]

[mxcreep]

Hebben we het werkelijk nodig of wordt ons wijs gemaakt dat we het nodig hebben zodat we blijven consumeren ?

Overigens lijkt het me sterk dat je voor een 4K stream met een goede codec 100Mbit nodig hebt...

[runelaenen]

Nee, op dit moment nog niet, er wordt zowiso ook wel wat overdreven.
Maar in de toekomst? Who knows.

[erwinwernars]

extra zendmasten op de fright nights dagen van walibi zijn ook altijd aanwezig!

zal inderdaad ideaal zijn voor bedrijven als dit niet meer nodig is!
maarja 2022 duurt nog wel even!

[Aikon]

Piekmomenten zullen altijd worden opgevangen door extra apparatuur. Het is gewoon nooit rendabel om extreme overcapaciteit permanent te plaatsen, niet met 1g, niet op 5g en ook niet op 26g.

[Richh]

En wat nou als al die inwoners naar hetzelfde festival of voetbalwedstrijd kijken, met zowel een smartphone, smartwatch en andere slimme electronica op zak die af en toe synchroniseren?

Het is ontzettend veel, eens, en wat mij betreft volstrekt onrealistisch - tot dat we '6G' hebben natuurlijk. Maar onmogelijk is een groot woord toch?

[Anoniem: 459533]

Loppersum is wel degelijk rijk, herstel het hele noorden vanwege het gas en zout wat hier onder andere in de grond zit!

On topic : erg mooie ontwikkeling dat het naar Loppersum gaat maar ik vraag me af of de bedrijven zich niet later terugtrekken hier ivm aardbevingen.

[RobinF]

Zat er nu maar glasvezel in de grond in plaats van zout of gas

[RikH]

Ik denk dat Huawei of Ericsson zich daar niet druk om maken. Aardbevingsbestendig bouwen is niet zo'n enorme opgave, helemaal niet als je de mogelijkheid hebt om een nieuw pand neer te zetten. Het weerhoud Google er ook niet van om een datacenter te bouwen in de Eemshaven. Wat, zoals te zien op deze kaart, best wel dicht bij de aardbevingen ligt.

[Wailing_Banshee]

Ook even off topic: in Loppersum (en omgeving) wordt ook naar gas geboord. Het is het Slochteren veld, dat zich zo ongeveer onder de hele oostelijke helft van de provincie bevindt. Dus er wordt niet alleen in Slochteren geboord!

On topic: deze bedrijven zullen zich hier zeker niet vestigen. Maar het kan natuurlijk wel zo zijn dat wanneer dit allemaal geïmplementeerd is, andere bedrijven wel hier heen komen omdat ze dan wel een fatsoenlijke internet snelheid kunnen krijgen. Zonder dat daarvoor heel veel gegraven moet gaan worden.

[Anoniem: 474132]

Het moet een miljoen gebruikers per vierkante kilometer ten minste 100Mbit/s bieden, in de praktijk.

Dat zijn dus 1000 rijen van 1000 mensen die elk een vierkante meter ruimte hebben en (tegelijkertijd?) ten minste 100Mbit/s bandbreedte hebben. Impressive!

Een stervormig netwerk waarbij informatie centraal opgeslagen wordt, zoals bij veel webservers of mailservers het geval is, zal niet bruikbaar meer zijn bij toepassingen met een zeer lage ping.

Deze begreep ik niet helemaal!

[BAJansen]

Er wordt meer bedoeld dat een netwerk niet meer op die manier opgezet kan worden als je een zeer lage ping wilt bereiken.

[Anoniem: 474132]

Maar met een ster heb je toch juist de minste 'hops' naar het middelpunt in de ster vanuit alle spaken (segmenten) van de ster? Als je niet meer een ster hebt, maar de segmenten in een bus topologie achter elkaar knoopt moet je veel meer hops door, en verlies je dus tijd lijkt me?

[sKweezr]

Het artikel beschrijft dat zeer lage latencies onder 1ms niet haalbaar zijn als data centraal ligt opgeslagen en de spaken zo lang zijn als tegenwoordig. Als mogelijke oplossing wordt kennelijk gezien om data dichterbij de gebruiker (decentraal) op te slaan.

[TD-er]

Of dat apparaten meer direct met elkaar gaan communiceren.
Een beetje het idee van een lokaal meshnetwerk. Geen idee of het namelijk nog via een centrale mast kan met zoveel connecties en zo'n lage ping.

[KoningsGap]

Ik blijf erbij dat dit soort technieken inderdaad ontzettend belangrijk kunnen zijn voor mensen in het buitengebied. In veel buitengebieden is het simpelweg niet rendabel om de grond open te breken en er nieuwe bekabeling aan te leggen zoals glasvezel. In deze gevallen biedt 5g (en 4g zou het ook al aankunnen) uitkomst. Het is alleen wel te hopen dat de latency dan niet te ver achterblijft.

[WALUIGI96]

Dan zouden de kosten toch flink omlaag moeten voor de klanten

[Blokker_1999]

Een groot deel van de wereld bestaat immers niet uit stad, maar uit platteland.

Neemt wel niet weg dat meer dan de helft van de 7,3 miljard mensen op deze bol in een stad of verstedelijkt gebied wonen.

De telecomindustrie mikt op maximaal 1ms,

Zou dat misschien 1ms tot aan de eerste hop kunnen zijn? Zelfs dan is het nog ambitieus natuurlijk.

[TD-er]

[...]
Zou dat misschien 1ms tot aan de eerste hop kunnen zijn? Zelfs dan is het nog ambitieus natuurlijk.

Misschien is de eerste hop wel je eindbestemming.
Voor toekomstige IoT moet je meer in lokale communicatie denken en niet via de centrale routes zoals je nu doet.
Dat is zowel qua bandbreedte als energie verbruik niet realistisch meer.
De centrale punten kun je dan als routeplanner gebruiken en voor data die verder weg moet.

[Anoniem: 219080]

Klinkt als een leuk intiatief! Nu nog zien hoeveel innovatieve oplossingen hier daadwerkelijk getest worden. Zit sinds kort op 4G en dat is echt een verademing t.o.v. 3G, hoewel ik vrees voor mijn databundel :-P.

Voor zo een interessante conglomeratie van R&D is het misschien ook leuk om een datum te geven waarop we meer nieuws kunnen verwachten. Nu is het zo losvast "uitzoeken van hoe de proeven met 5g eruit gaan zien en wat er precies waar getest zal worden", een voor geintresseerden beetje holle statement.

[habbekrats]

Ik heb hier liever glasvezel in de grond, stabieler sneller en eindelijk een goede concurrent voor het wan product wat Ziggo de laatste maanden bied sinds samengaan met upc. Internet gaat nog wel, digitale tv is belabberd.

[Anoniem: 319464]

De provincie waar amper normaal internet te ontvangen is voor GPS correctie voor onze GPS apparatuur, als ik daar aan het landmeten ben heb ik standaard 3 sim kaarten op zak haha.

Zorg eerst eens dat 3G landelijk is.

[Jaco69]

de lichtsnelheid van 299.792.458 meter per seconde

Da's in vacuum. In glas is het 1/3 lager

[nvidia666]

Wat voor mij belangrijk is voor 5G is :

Zeer lage ping en vooral stabiele ping 1ms is overdreven maar stabiel +- 20 ms zou voor mij goed zijn.
Voldoende dekking natuurlijk niet in de onmogelijkste plaatsen.
Voldoende data.
Zou awesome zijn mocht een 5G repeater bestaan voor de moeilijke plaatsen.

Waar ik mij nu nog meest aan stoor is dat het soms nog redelijk lang duurt voor dat je op de gewenste pagina zit op m'n gsm of gewoon niet lukt en hopeloos aan het vernieuwen bent.