Met hun diepe zwartweergave, oneindig contrast en groot kleurbereik zijn oledschermen in smartphones en tv's niet meer weg te denken. Bij andere productcategorieën wil de opkomst van dat schermtype maar niet vlotten. Zo wordt er al jaren gesproken over oledmonitoren en die zijn inmiddels te koop, maar ze kosten een rib uit je lijf. De eerste laptops met oledpanelen kwamen al in 2016 uit, maar het bleef tot voor kort bij een paar modellen en lage aantallen.
Daar is dit jaar verandering in gekomen, nadat Samsung Display in januari aankondigde meer dan tien nieuwe oledpanelen voor laptops te gaan maken. Ook zei de fabrikant te verwachten dat de verkopen dit jaar vervijfvoudigen. De eerste resultaten daarvan zijn inmiddels te zien. In dit artikel zetten we de recente ontwikkelingen op een rij en kijken we vooruit naar wat we kunnen verwachten.
Het is niet voor het eerst dat oledschermen in laptops een opleving hebben. In januari 2019 toonden vier fabrikanten op de CES-elektronicabeurs nieuwe laptops met oledschermen. Niet eerder werden tegelijkertijd zoveel oledlaptops gepresenteerd. We vroegen ons af of er een doorbraak op komst was en concludeerden voorzichtig dat er wel iets aan het veranderen was, maar ook dat het nog afwachten was of het wel echt zo'n vaart zou lopen. Die doorbraak bleef in de afgelopen jaren uit, maar begint nu eindelijk op gang te komen.
Razer Blade 15 met oledscherm op CES 2019
Massaproductie komt op gang
Nadat Samsung Display in januari nieuwe oledschermen voor laptops aankondigde, zei het diezelfde maand nog dat de massaproductie van 14"-90Hz-oledpanelen in het eerste kwartaal van start zou gaan en dat meerdere laptopfabrikanten die zouden gebruiken. Lenovo kondigde direct een laptop aan met het paneel en die is inmiddels ook uitgebracht, maar lang bleef het daar bij.
In september kondigde Samsung Display nogmaals de start van de massaproductie van 90Hz-oledpanelen aan en het bedrijf gaf aan dat die panelen onder andere terechtkomen in de de recent aangekondigde ASUS-laptops met oledschermen. Ook het 16"-4k-paneel dat ASUS gebruikt, wordt sinds eind september geleverd.
Hoewel Samsung Display de start van de massaproductie twee keer leek aan te kondigen, is dat volgens het bedrijf een misverstand en is er geen sprake van vertraging. "Samsung Display begon in maart met de productie van 90Hz-oledpanelen en is recentelijk begonnen met het leveren van de panelen aan fabrikanten", zegt een woordvoerder tegen Tweakers. Ook benadrukt de schermfabrikant dat er dit jaar 'meer dan tien' oledpanelen in massaproductie gaan, maar welke panelen dat precies zijn en in welke laptops ze terechtkomen, geeft het bedrijf niet prijs.
Variatie in schermen
In 2016 kwam de eerste lichting oledlaptops uit, met schermen van 14" en 13,3" en resoluties van 2560x1600 en 2560x1440 pixels. Het ging om de Lenovo ThinkPad X1 Yoga, Alienware R3 en HP Spectre X360. Die schermen zijn daarna niet teruggekomen in andere modellen en pas in 2019 verschenen er nieuwe oledlaptops, dit keer met een 15,6"-4k-paneel.
Na 2019 kwam er steeds meer oledlaptops uit, die allemaal datzelfde 4k-paneel met een diagonaal van 15,6" en 16:9-beeldverhouding gebruikten. Eind 2020 kwamen er voor het eerst sinds lange tijd weer kleinere oledlaptops uit, met schermen van 13,3" en resoluties van 1920x1080 of 3840x2160 pixels. Ook verscheen toen het eerste 3:2-oledscherm voor laptops; een 13,5"-variant met 3000x2000 pixels. Tot dusver heeft alleen HP dat paneel gebruikt.
HP Spectre x360 14 met 3:2-oledscherm
Dit jaar is de variatie verder toegenomen. Er zijn nu ook laptops met oledpanelen die een 16:10-verhouding hebben. Dat gaat om 13,4"-, 14"-, 15,6"- en 16"-panelen, met resoluties van 3840x2400 of 2880x1800 pixels. De 16:10-beeldverhouding is weer in opkomst, na jarenlang te zijn weggeweest. Dat is niet alleen het geval bij oledpanelen, maar ook bij lcd's.
Daarnaast zijn er nu de eerste 90Hz-oledpanelen voor laptops. Voorlopig gaat het enkel om een 14"-paneel, beschikbaar in uitvoeringen met resoluties van 2880x1800 pixels of 3840x2400 pixels. Alle andere oledpanelen waar laptops momenteel mee zijn uitgerust, hebben een refreshrate van 60Hz.
Afgaande op de introducties van het afgelopen jaar, tellen we nu tien verschillende oledpanelen voor laptops. Al deze schermen zijn afkomstig van Samsung Display; momenteel zijn er geen andere fabrikanten die dergelijke panelen leveren. De schermfabrikant heeft zelf geen overzicht of specificaties van zijn oledpanelen online staan, maar volgens een woordvoerder van het bedrijf klopt onderstaand overzicht, komen al deze panelen uit de fabriek van Samsung Display en worden ze allemaal dit jaar geleverd.
Diagonaal
Verhouding
Resolutie
Refreshrate
Gebruikt in (o.a.)
16"
16:10
3840x2400px
60Hz
ASUS ProArt Studiobook 16 OLED ASUS VivoBook Pro 16X OLED
15,6"
16:9
3840x2160px
60Hz
15,6"-laptops van ASUS, Dell, Lenovo, HP, Razer, etc
15,6"
16:9
1920x1080px
60Hz
ASUS MQ16AH-monitor Samsung Galaxy Book Pro 15
15,6"
16:10
3456x2160px
60Hz
Dell XPS 15 9510 Xiaomi Mi Notebook Pro X 15
14"
16:10
3840x2400px
90Hz
ASUS ZenBook 14X OLED
14"
16:10
2880x1800px
90Hz
ASUS ZenBook 14X OLED Lenovo Yoga Slim 7 Pro
13,5"
3:2
3000x2000px
60Hz
HP Spectre x360 14
13,4"
16:10
3456x2160px
60Hz
Dell XPS 13 9310
13,3"
16:9
3840x2160px
60Hz
ASUS ZenBook Flip S HP Spectre x360 13
13,3"
16:9
1920x1080px
60Hz
ASUS ZenBook 13 HP Envy x360 13 Samsung Galaxy Book Pro 13
Waar blijft het 15,6"-fhd-paneel 'voor de massa'?
Een van de interessantste panelen op de lijst is vrijwel niet terug te vinden in laptops. Dat is een 15,6"-paneel een resolutie van 1920x1080 pixels. Wat specificaties betreft is dat paneel niet zo bijzonder, maar Samsung Display zei begin dit jaar dat de productie ervan in februari zou starten en dat het bedoeld is voor de 'volumemarkt', ofwel relatief goedkope laptops.
Samsung bracht zelf de Galaxy Book Pro 15 en 360 Pro 15 uit, dat zijn vooralsnog de enige laptops die dit paneel gebruiken. Samsung verkoopt geen laptops in Nederland en België, maar in Duitsland is dit model verkrijgbaar vanaf zo'n 1100 euro. Laptops met een 15,6"-4k-oledpaneel kosten op het moment van schrijven minimaal zo'n 1400 euro.
Samsung Galaxy Book Pro 360 met 15,6"-full-hd-oledpaneel
Vooralsnog zitten oledschermen vooral in hoger gepositioneerde laptops. Als het 15,6"-fhd-paneel breder beschikbaar komt, zou daar verandering in kunnen komen. Vooralsnog hebben andere fabrikanten geen laptops met dit paneel aangekondigd. Wel kondigde ASUS een draagbare monitor aan met dezelfde eigenschappen: de ZenScreen OLED MQ16AH. Het is nog niet duidelijk wanneer hij verschijnt en wat het scherm gaat kosten.
Samsung Display zegt tegen Tweakers dat de massaproductie van het 15,6"-fhd-paneel wel van start is gegaan dit jaar, maar het bedrijf doet geen uitspraken over andere fabrikanten die het paneel eventueel gebruiken.
Wat kost een oledscherm?
De zeldzame oledlaptops die in de afgelopen jaren verschenen, kostten allemaal meer dan duizend euro. In de eerste helft van dit jaar bracht ASUS de ZenBook 13 OLED uit. Die laptop is voorzien van een 13,3" groot full-hd-oledpaneel en kost momenteel zo'n 800 euro. Daarmee is het de goedkoopste oledlaptop tot nu toe. Ook HP heeft sinds eind vorig jaar laptops in zijn assortiment met datzelfde paneel, maar die zijn een paar honderd euro duurder.
Wat oledpanelen voor laptops precies kosten, maken fabrikanten niet bekend. Het feit dat ze inmiddels te vinden zijn in laptops vanaf zo'n 800 euro, geeft echter aan dat het geen enorm hoge kostenpost meer is. We krijgen daar een beeld van door prijzen van laptops te vergelijken die zowel met oledscherm als met een lcd verkrijgbaar zijn. Die vergelijking is geen exacte wetenschap. Er zit immers ook verschil tussen de prijzen van lcd's en oledpanelen onderling. Schermen met een hoge resolutie en hoge refreshrate hebben een meerprijs ten opzichte van exemplaren met basisspecificaties.
ASUS Zenbook UM325 met 13,3" groot full-hd-oledscherm
ASUS' ZenBook 13 OLED met 13,3"-fhd-oledpaneel staat op het moment van schrijven vanaf 799 euro in de Pricewatch en een vergelijkbaar met model met ips-fhd-paneel is te vinden voor 699 euro. Die uitvoering heeft overigens een iets langzamere processor, dus je kunt stellen dat de meerprijs voor het oledpaneel in dit geval minder dan 100 euro is. Verder zijn er geen hardwarematige verschillen tussen de twee laptops.
Dell biedt de XPS 13 9310 met een 13,4"-oledscherm met een resolutie van 3456x2160 pixels zonder kortingen aan voor 1900 euro. Dat is slechts 50 euro meer dan de variant met een lcd-touchscreen met een resolutie van 1920x1200 pixels en 150 euro meer dan een fhd+-paneel zonder touch. De oleduitvoering is bovendien 50 goedkoper dan een variant met 13,4-lcd met een resolutie van 3840x2400 pixels. Bij de introductie sprak Dell nog over een meerprijs van 300 dollar voor het oledmodel, maar dat bedrag is in de praktijk dus veel lager.
De Dell XPS 15 9510 met een 15,6"-oledscherm en een resolutie van 3456x2160 pixels is ook goedkoper dan een gelijke uitvoering met een lcd van 3840x2400 pixels. De oledvariant kost momenteel 2500 euro en de lcd-versie kost 2550 euro. Het oledscherm heeft wel een flinke meerprijs ten opzichte van een lcd-variant met een lage resolutie van 1920x1200 euro, die kost 2150 euro.
Een HP Envy x360 Convertible met 13,3"-fhd-oledscherm kost momenteel bij de meeste aanbieders 999 euro. Diezelfde laptop met lcd met dezelfde resolutie kost zo'n 889 euro. De oledversie heeft echter een 512GB-ssd, terwijl de lcd-variant is voorzien van een 256GB-ssd. In het hogere segment is er de HP Spectre x360 14 met 13,5"-oledscherm, met een resolutie van 3000x2000 pixels. Hij kost 1699 euro en de variant met lcd kost zo'n 1450 euro. De lcd-versie heeft echter een lagere resolutie van 1920x1280 pixels en een 512GB-ssd in plaats van een 1TB-ssd.
Laptop
Scherm
Prijs met oledpaneel
Prijs met lcd
Prijsverschil
Dell XPS 13 9310
13,5"
1900 euro (3456x2160px)
1950 euro (3840x2400px, touch) 1850 euro (1920x1200px, touch) 1750 euro (1920x1200px)
-50 euro 50 euro 150 euro
Dell XPS 15 9510
15,6"
2500 euro (3456x2160px)
2550 euro (3840x2400px) 2150 euro (1920x1200px)
-50 euro 350 euro
ASUS ZenBook 13
13,3"
799 euro Intel Core i5-1035G4
699 euro Intel Core i5-1035G4
100 euro*
HP Envy x360 13
13,3"
999 euro 512GB-ssd
889 euro 256GB-ssd
110 euro*
HP Spectre x360 13
13,3"
1699 euro (3840x2160px)
1499 euro (1920x1080px)
200 euro
HP Spectre x360 14
13,5"
1699 euro (3000x2000px) 1TB-ssd
1499 euro (1920x1280px) 512GB-ssd
200 euro*
* Bij deze varianten zijn de configuraties niet exact gelijk, waardoor het prijsverschil niet is toe te schrijven aan enkel het oledscherm
Als we bovenstaande tabel bekijken, zit er geen groot verschil in de de prijs van laptops met oledpanelen en vergelijkbare varianten met een hoogwaardig lcd-paneel. In de gevallen waarbij een oledvariant veel duurder is, heeft hij betere specificaties of een veel hogere schermresolutie. Bij Dell zijn de oledversies zelfs wat goedkoper dan de varianten met de 4k-lcd's.
Omdat we de prijzen van de afzonderlijke componenten niet weten, is niet met zekerheid te zeggen dat de oledpanelen inderdaad een vergelijkbare prijs hebben als de lcd's in het hogere segment, maar laptopfabrikanten kiezen er in ieder geval voor om oledvarianten uit te brengen voor gelijkwaardige prijzen.
Als er geen significant prijsverschil is tussen lcd's en oled-panelen, dan lijkt de weg vrij voor de komst van veel meer laptops met oledschermen. Waarschijnlijk wordt dit vooral beperkt door de beschikbaarheid van oledpanelen. Samsung Display is de enige fabrikant die deze panelen maakt voor laptops en de productiecapaciteit is beperkt.
Grote merken zijn overstag, Acer volgt in 2022, wat doet Apple?
Het bovenstaande overzicht laat al zien dat het voornamelijk de grote spelers op de laptopmarkt zijn die voor oledschermen kiezen. Lenovo, HP en Dell vormen de top drie van de markt; daarachter komen bedrijven als ASUS, Acer en Apple.
ASUS is momenteel de fabrikant die het meeste inzet op oledpanelen in laptops. Dat begon met oledschermen in dure topmodellen, zoals de ZenBook Pro Duo, maar de Taiwanese fabrikant kondigde onlangs aan het aanbod van oledlaptops flink uit te breiden. De nadruk lag daarbij op de dure ProArt StudioBook-modellen, maar ASUS stopt ook oledpanelen in lager gepositioneerde modellen in de VivoBook Pro- en ZenBook-series.
ASUS ProArt StudioBook met 16"-4k-oledscherm
Acer heeft nog geen laptops met oledschermen in zijn assortiment, maar de fabrikant laat desgevraagd aan Tweakers weten dat die volgend jaar op komst zijn. In welke modellen Acer de schermen gaat toepassen, is nog niet bekend, maar in 2019 introduceerde de fabrikant zijn ConceptD-merk gericht op creatievelingen. Die serie bestaat uit high-end laptops waarbij Acer veel nadruk ligt op de schermkwaliteit, dus de komst van oledpanelen in die categorie lijkt voor de hand te liggen.
Ook Apple heeft nog geen laptops met oledschermen. Over toekomstige producten zegt het bedrijf niets, maar er zijn wel geruchten over de komst van een MacBook Pro 16" met oledscherm. Hij zou op zijn vroegst in 2022 verschijnen. Er gaan echter ook geruchten over MacBook Pro's met miniledbacklight, dus het is nog afwachten voor welke techniek Apple kiest.
Voor- en nadelen van oled
Het grootste voordeel van een oledscherm is het oneindige contrast. De schermtechniek werkt met organische leds die uitstaan als ze zwart weergeven, waardoor zwart ook écht zwart is. Lcd's kunnen daar alleen bij in de buurt komen door een backlight te gebruiken die uit duizenden kleine ledjes bestaat. Dergelijke miniledschermen zijn duur en nauwelijks te vinden in laptops. De meeste oledlaptops halen een helderheid van zo'n 400cd/m². Dat is lager dan de beste lcd's in laptops, maar hogere waarden zijn ook voor lcd's zeldzaam.
Oledpanelen hebben ook een groot kleurbereik. Alle oledlaptops die Tweakers heeft getest, kunnen de volledige DCI-P3-kleurruimte weergeven. Er zijn ook lcd's die dat kunnen, maar die tref je alleen in dure laptops, terwijl je bij oledlaptops dit grote kleurbereik in alle prijsklasse kunt verwachten. Dat grote kleurbereik kan overigens ook een nadeel hebben. Als het scherm geen sRGB-modus heeft, zien de kleuren er in Windows veel te fel uit. Hoewel oledschermen van nature een groot kleurbereik hebben, is dat geen garantie voor nauwkeurige weergave. Fabrikanten moeten daarvoor de schermen wel goed kalibreren.
Een minder voor de hand liggend voordeel is dat er weinig variatie in kwaliteit is tussen verschillende oledpanelen. Koop je een laptop met een oledscherm, dan kun je er vanuit gaan dat de helderheid zo'n 400cd/m² bedraagt, dat het scherm een groot kleurbereik heeft en dat het contrast uitstekend is. Bij lcd's is dat wel anders. Er zijn zoveel verschillende panelen dat je afgaande op de specificaties niet goed kunt voorspellen wat je van het scherm mag verwachten. Er is bij lcd's veel variatie in de helderheid en het kleurbereik. Zeker bij goedkopere laptops zitten daar grote verschillen in en fabrikanten geven niet altijd duidelijk aan wat voor paneel er in een laptop zit.
Refreshrates en responstijd
Op enkele 90Hz-panelen na, hebben alle oledpanelen in laptops een refreshrate van 60Hz. Bij gaminglaptops met lcd's loopt dat inmiddels op tot 360Hz, dus op dat vlak hebben oledschermen nog heel wat in te halen. Ondanks de relatief lage refreshrate is de responstijd van oledschermen veel beter dan die van lcd's en daardoor is er geen ghosting zichtbaar. De testresultaten uit onze review van een BTO-gamelaptop met oledpaneel geven dat goed weer; de responstijd van het 60Hz-oledpaneel komt uit op minder dan 1ms. Bij gaminglaptops met 144Hz-panelen is dat nog altijd op zijn minst 3 tot 4ms en veel laptops zitten daar ver boven.
Slijtage en inbranden
Het grootste nadeel van oledschermen is op papier het risico op slijtage van de pixels en het inbranden van patronen die langdurig worden weergegeven. Dat hangt samen met het feit dat pixels individueel licht geven. Daardoor kunnen ze ongelijkmatig slijten en dat kan de uniformiteit beïnvloeden als continu hetzelfde beeld wordt weergegeven.
Het is moeilijk om te beoordelen in hoeverre dit een concreet probleem is. Oledschermen zijn vandaag de dag voorzien van verschillende technieken om slijtage en inbranden te voorkomen. Panelen bevatten algoritmes die de pixels verversen of steeds iets verplaatsen, zonder dat je daar iets van merkt. In de praktijk is inbranden bij televisies en smartphones met oledschermen geen veelvoorkomend probleem.
Laptops geven over het algemeen langer statische beelden weer dan tv's of smartphones, bijvoorbeeld als je een browser gebruikt of urenlang een tekstverwerker open hebt staan. Dat soort scenario's geven meer risico op inbranden dan gamen en het kijken van films en series; daarbij verandert het beeld steeds en staan de pixels niet lang vast op dezelfde kleur en helderheid.
Oledlaptops zijn sinds 2016 verkrijgbaar, maar veel probleemverhalen over ingebrande schermen zijn niet te vinden. Sommige fabrikanten besteden extra aandacht aan de software op hun oledlaptops, bijvoorbeeld door standaard een donkere modus in te stellen in Windows, de taakbalk automatisch te verbergen en extra screensavers in te stellen. Met dergelijke voorzorgsmaatregelen en de steeds beter wordende bescherming in oledpanelen zelf lijkt het risico op beschadigingen van oledschermen gering, al blijft dat iets waar je rekening mee moet houden, zeker voor gebruik op lange termijn.
Sterke groei, beperkt door productie
Het aanbod van laptops met oledschermen groeit dus, maar ons viel op dat BTO en Skikk momenteel geen oledmodellen leveren, terwijl ze dat eerder wel hebben gedaan. Deze Nederlandse bedrijven bieden barebones aan; laptops die je zelf naar wens kunt configureren. Woordvoerders van beide bedrijven geven aan dat ze de oledmodellen vanwege schaarste niet meer kunnen leveren.
Het afgelopen jaar heeft voor veel tweakers vooral in het teken gestaan van gpu-tekorten, maar ook bij andere onderdelen is er schaarste en met name de laptopmarkt heeft daar last van. Doordat veel meer mensen zijn gaan thuiswerken, is de vraag naar laptops sterk gestegen. Skikk verwacht wel dit kwartaal nieuwe modellen te kunnen leveren met een nieuw type oledscherm. Eerder leverde het bedrijf alleen het 15,6"-4k-oledpaneel.
Productiecapaciteit
Momenteel is Samsung Display de enige fabrikant die op grote schaal oledpanelen voor laptops levert. Als de schermtechniek populairder wordt in laptops, zal de productiecapaciteit omhoog moeten. Dat kan als meer fabrikanten dergelijke schermen gaan maken, of als Samsung Display zijn productiecapaciteit uitbreidt.
Volgens Zuid-Koreaanse media is dat laatste in ieder geval iets dat wordt overwogen. The Elec schrijft dat de schermfabrikant momenteel Gen 6-glassubstraten van 1500x1850mm gebruikt voor de productie van oledschermen voor laptops. Samsung Display zou dat willen gaan doen op een Gen 8.5-productielijn met substraten van 2200x2500mm, waar meer panelen uit gehaald kunnen worden. Dat zou de productiecapaciteit flink kunnen verhogen.
Oledproductie bij Samsung Display
Flinke groei, minimaal marktaandeel
Samsung Display zei begin dit jaar te verwachten dat de verkoop van oledpanelen voor laptops met 500 procent zou groeien. Inmiddels loopt het jaar op zijn einde en we vroegen de schermfabrikant of de verkopen of schema liggen of misschien zelfs overtroffen zijn. "De resultaten zijn uitstekend en beter dan verwacht", zegt een woordvoerder, zonder concrete cijfers te noemen.
In een blogpost citeerde Samsung Display afgelopen zomer cijfers van onderzoeksbureau Omdia. Dat becijferde dat de markt voor oledlaptops in 2019 uit slechts 150.000 exemplaren bestond en dat dit in 2021 oploopt tot 1,48 miljoen exemplaren. De onderzoekers denken dat het aantal in 2022 oploopt tot 2,57 miljoen stuks.
Er zit dus een flinke groei in de markt voor oledlaptops, maar het aandeel op de totale laptopmarkt blijft voorlopig beperkt. TrendForce becijfert dat dit jaar zo'n 237 miljoen laptops geleverd zullen worden en denkt dat dit volgend jaar iets zal afnemen, tot ongeveer 222 miljoen stuks. Daaruit is op te maken dat volgend jaar iets meer dan 1 procent van alle laptops een oledscherm zal hebben.
Het marktaandeel van oledlaptops blijft voorlopig dus klein, maar groeit wel enorm ten opzichte van de vorige jaren. Gebaseerd op cijfers van Omdia en TrendForce was het aandeel van oledlaptops in 2019 slechts 0,1 procent van de totale markt. Dit jaar zou dat gaan om 0,6 procent.
Of oledschermen ooit gemeengoed zullen worden in laptops, zoals ze dat nu zijn in smartphones, is nog maar de vraag. Voorlopig is het nog lang niet zover en de productiecapaciteit zal flink omhoog moeten om het waar te maken. Toch is de schermtechniek nu definitief doorgedrongen in de laptopmarkt. Vrijwel alle grote fabrikanten gebruiken de panelen en er is steeds meer keus voor consumenten.
Het inbranden wordt steevast geminimaliseerd maar als ik zie hoeveel zwarte 'vlekken' ik op mijn 3j oude oled tv heb bij normaal (maar wel veel) gebruik dan heb ik toch sterk mijn twijfels bij laptops. (Icoontjes van spelletjes die ik enkel in het begin gespeeld heb kwamen er na 1,5 stilaan door, de 'pauze' balk van telenet en nog andere vlekjes waar ik niet eens weet van waar ze komen)
Iedereen denkt maar dat inbranden opgelost is door de pixels te verschuiven maar als je veelal dezelfde games ofz gaat spelen dan is die 1-5px verschuiving op termijn maar gewoon een uitbreiding van je burn in. Je gaat een zwarte vlek zien met daarrond een zachtere zwarte vlek door de pixel shift.
Burn in is niet 'oh shit mijn tv stond nog aan en nu staat het icoontje erin' maar eerder een proces waarbij bepaalde delen van je scherm veel rood gebruiken over langere periodes en na een tijdje worden die rode leds minder sterk waardoor je op rode achtergronden heel sterk ziet waar de slijtage op rode leds zit adhv zwarte schaduwen.
Anyway ik ben altijd pro oled geweest, zelfs toen mensen er amper van spraken jaren geleden maar de mensen die dit soort spul kopen moeten goed beseffen dat ze na 3-5 (of veel vroeger) jaar misschien wel is met allerlei zwarte vlekken op hun scherm gaan zitten en niet meer tevreden gaan zijn over hun aankoop.
Ja de stroom blijft altijd aan en als er wat image retention is die niet weggaat run ik het program om hem te cleanen (4x nu gedaan ofz in de laatste 3j)
Het meeste inbranden komt doordat veel mensen de helderheid en contrast constant hoog hebben staan.
Ik gebruik mijn C9 als monitor waar ik hele dag op werk en op game. Door met zaken rekening te houden zoals statische iconen heb ik tot op heden geen enkel symptoom gezien van inbranden.
Mijn helderheid staat overdag op 25 en in de avond op 18. Het is in het begin wennen en voelt het te donker aan. Echter is het net zoals met muziek of ander geluid. Als het een tijd lang op laag volume is ga je het vanzelf harder horen.
Hier heb ik mijn apparaten maximaal op 50 staan, maar vaak genoeg op tussen minimale helderheid (eigenlijk 90% van de tijd) en 25 en ik heb nog nooit inbranding gehad. Het liefst zou ik als mijn huidige laptop het begeeft een mooi 13"-model met OLED aanschaffen, want ik vind het vaak net jammer dat LCD donkere elementen als donkergrijs weergeeft. Ik hoop dat er wel meer keuze in laptops is dan ook, maar goed, dan zijn we wel weer een paar jaar verder. Mijn huidige laptop is over een paar maanden 3 jaar oud en is overkill voor wat ik ermee doe, dus ik heb alle tijd om erop te wachten .
...een proces waarbij bepaalde delen van je scherm veel rood gebruiken over langere periodes en na een tijdje worden die rode leds minder sterk...
Vrijwel alle OLED-TV's hebben een panel van LG met daarin alleen witte leds. De kleuren worden geproduceerd door een kleurenfilter. Er is dus niet zoiets als een rode led aanwezig zoals je suggereert. Maar het is wel zo dat verschillende kleuren een iets andere felheid van de witte led op kunnen leveren bij een gelijke waargenomen felheid van de uiteindelijke kleur. Zo komt het felste blauw op het menselijk oog een stuk minder fel over dan het felste groen terwijl de led er toch even hard voor moet branden.
Bedankt voor de verduidelijking. De kern van de uitleg is wel nog relatief hetzelfde. De led wordt minder fel wat sterk zichtbaar is als er wat rode kleuren zijn.
Ik heb de HP Envy 15" geprobeerd met een OLED scherm, maar het is minder mooi dat je zou denken. Alle witte of grijze vlakken hebben een raar patroon. Ik kon er niet aan wennen iig en heb het geretourneerd. Ik zie dit issue in het artikel niet terug komen. Alle HP OLED laptops schijnen dit probleem te hebben.
Dat zal wel pentile zijn... Om de een of andere reden wordt deze indeling erg veel gebruikt bij OLED. Het is jammer want bij resoluties die zo laag zijn dat je individuele pixels ziet, geeft dat gewoon verrot vervelende artefacten. Niet zozeer met video, maar met scherpe overgangen zoals bij tekst, desktop programma's enzovoorts. Volledig RGB is gewoon veel beter. En het kan ook gewoon bij OLED. Samsung's S-tablets hebben bijvoorbeeld RGB-stripe OLED. Overigens geen gewone RGB stripe, maar een rood en groene vertikale en daaronder een horizontale blauwe, grappig genoeg. Maar dit levert geen zichtbare artefacten op zoals Pentile wel doet.
[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 22 juli 2024 16:44]
Voor zij die zich zorgen maken om inbranden door het gebruik als PC scherm: Ik gebruik mijn TV nu bijna 2 jaar vrij intensief -waarvan 30% als PC scherm- maar heb wel een hoop voorzorgmaatregelen genomen.
Voorlopig (klopt op hout) vertoont mijn tv nog 0,0 sporen van inbranden
Ik ga dus wel vrij ver, maar je bent die ingrepen snel gewend.
Als laptop denk ik wel dat de glans/maximale helderheid eerder een issue zal zijn.
Ik vind dat het eigenlijk niet meer waard, een dure TV aanschaffen en er vervolgens heel voorzichtig mee moeten zijn aan de hand van allerlei maatregelen. Ik wil zo'n apparaat out of the box zonder zorgen kunnen gebruiken. Maar als je zin hebt om met voorzorgsmaatregelen te leven dan heb je wel een superieur mooi scherm.
Heeft wel een vraag naarboven gebracht; waarom zien we eigenlijk geen matte OLED schermen in laptops?
[Reactie gewijzigd door Stronk op 22 juli 2024 16:44]
Ik geef je geen ongelijk hoor, maar het hoort wat bij de techniek hé.
Het is een beetje als een screenprotector of een case rond je smartphone...
het moét niet, maar je moest maar eens een kras hebben hé...
Bij LCD vs Oled redeneer ik soms zo: Ofwel heb je out of the box perfect beeld met een béétje risico op iets minder beeld na enkele jaren, ofwel out of the box iets minder beeld en misschien wat backlight bleed, maar wel helderder en 100% zorgenloos.. Het is een afweging hé.
Genoeg mensen die hun oled zorgeloos gebruiken en nooit last van inbranden hebben (zoals op je smartphone bv)
Om die reden heb ik een jaartje geleden gewoon een lcd gekocht met goede zwartwaarden (sony). Absoluut geen spijt van, want over het beeld valt niet te klagen, en ik kan hem gewoon gebruiken zonder te moeten piekeren over dingen die lang op het scherm blijven staan etc …
Ik denk dat je gewoon fijn gebruik moet maken van je dure scherm zonder al die maatregelen die je scherm eigenlijk op donker zetten.
Je oled is juist zo sprankelend van kleur, dus ik zeg, fijn gebruiken en er van genieten
Dat ligt niet aan de oled schermen maar eerder aan de type laptops die gebruik maken van dit soort schermen. Vaak zijn dit nog powerhouses. Bovendien zijn de meeste oledpanelen nog 4k. Ben er 100% van overtuigd dat de batterijduur alleen maar ten goede komt met deze nieuwe panelen en zuinige chips
Dat is onjuist. OLED panels consumeren bij dezelfde lichtopbrengst meer stroom dan lcd. Kijk de testen maar na op notebookcheck, zoals deze zeer recente van een Razer Blade met 13 inch oled display:
"An der Akkukapazität hat sich nichts verändert (53,1 Wh), aber der OLED-Touchscreen benötigt deutlich mehr Strom als das IPS-Panel. Wie bei allen Geräten mit OLED-Panels kommt es zudem auf den Inhalt an; helle Inhalte benötigen technologiebedingt einfach mehr Strom als dunkle Inhalte. Während das IPS-Modell des Blade Stealth 13 beispielsweise 9 Stunden in unserem WLAN-Test (bei 150 cd/m²) durchgehalten hat, sind es beim OLED-Modell jetzt nur noch knapp 4,5 Stunden. Bei der vollen Helligkeit sind es sogar nur noch 3,5 Stunden. Bei einem derart kompakten Notebook, welches sich ja durchaus auch für den mobilen Einsatz eignet, könnte das schon ein K.o.-Kriterium sein."
Ik ben het verder met @SpiceWorm eens dat dit achtergrondsartikel wel wat diepgang mist. Het lijkt meer op een "unboxing" zonder daadwerkelijk onderzoek. Zo is ook niet vermeld dat OLED alleen met spiegelend scherm te koop is. Dan kan je 100 nits aftrekken van de helderheid als je er buiten mee wil gaan zitten. Het probleem van banding bij sommige mondellen is hierboven al genoemd. Verder is het inbranden deels ondervangen met software, maar die is behoorlijk rigoureus en grijpt soms ook zichtbaar in door bijv. het terugbrengen van de helderheid. Ook leidt de veroudering van de organische leds tot een gestage afname van de helderheid van het paneel over de levensduur en kan die veroudering ook de juiste kleurweergave aantasten.
Na mijn onderzoek enige maanden geleden ben ik tot de conclusie gekomen dat de nadelen duidelijk nog niet opwegen tegen de voordelen.
Dat komt omdat die ips stealth een fhd is en de oled een 4k. Vind het niet een gek getal als je 4x zoveel pixels op het scherm moet tonen. Overigens heb ik zelf een 15 inch 4k oled laptop met een rtx 2080, red zelf gemiddeld 6 uur met een volle accu. Dus ben wel benieuwd waarom die razer zo ‘onzuinig’ is..
Ah mijn fout, dacht dat de stealth alleen verkrijgbaar was als 4k oled. Maar dan blijft nog steeds mijn vraag waarom de razer zo weinig uren perst, zeker in tegenstelling tot mijn 2x zo ‘sterkere’ laptop met een groter scherm en niet eens een veel grotere accu.
Hoezo moet je 100 nits aftrekken bij glanzend scherm in zon?
Heb je een bron en of logica?
(Persoonlijk heb ik het voordeel van mat zelden gezien, ondanks dat iedereen om me heen dat wel doet... een mat scherm in de zon wordt gewoon een soort wazige soep of soort beslagen spiegel... ja een glanzend scherm ga je reflecties in zien maar door reflecties kan je heen kijken (zie je ramen) zonder scherpte of veel kleur verlies. In sommige gevallen is mat fijner (perfect recht ervoor, licht uit juiste hoek), maar in mijn ogen in de meeste gevallen geeft het gewoon bagger beeldkwaliteit. (Dat de beeldkwaliteit bij mat scherm daalt is overigens ook bewezen en logisch als je de techniek en glasbreking kent)
Weer van de grondige Duitsers van Notebookcheck:
"Die Blickwinkelstabilität des OLED-Touchscreens ist sehr gut, auch wenn es je nach Winkel zu leichten Verfärbungen kommt, die für OLED-Panels aber typisch sind. Durch die spiegelnde Oberfläche ist der Einsatz im Freien deutlich schwieriger als mit den matten IPS-Panel. Zudem ist die Helligkeit nicht hoch genug, um die Reflexionen kompensieren zu können. Die komfortable Nutzung ist daher nur an bewölkten Tagen möglich."
Ik kan bovenstaande alleen maar bevestigen door veel ervaringen met eigen laptops. Zo heb heb een Surface book met prachtig glanzend 400 nits scherm en als ik dat buiten gebruik naast mijn Lenevo mat scherm van 300 nits is het laatste beter leesbaar. Om dezelfde reden kon ik mijn Acer Swift 5 met een 15 inch glanzend scherm van ca 350 nits amper buiten gebruiken. Ik zat vooral naar mijn eigen smoel in een spiegel te kijken. Geen pretje ;-)
Ik deel wel je mening dat een glanzend scherm, zoals de Book, bij matig omgevingslicht een (veel) scherper en contrastrijker beeld oplevert. Maar om te zeggen dat een mat scherm "baggere beeldkwaliteit" heeft, lijkt mij zwaar overdreven. Iedereen mag daar zelf over oordelen.
Inbranden gebeurd helaas na een paar jaar wel degelijk.. mn lg oled heeft helaas het logo van een bekende kinderzender permanent zichtbaar op rode/oranje vlakken..
Als ik een volledig rood beeld op zet kan ik het Netflix logo terug zien, bij normaal beeldmateriaal zie je het niet en mijn tv is ruim 4 jaar in gebruik op maximale helderheid maar vroeg of laat krijgt elke OLED tv wel ergens last van burn-in.
Als je ondertiteling gebruikt ga je dit ook vroeg of laat terug zien.
Het stoort me nu nog niet en ik wist dat ik deze tv in 5 jaar zou afschrijven (zie prijsverloop nieuwprijs en tech verbeteringen). Ik ga hierna weer voor OLED maar je moet niet verwachten dat je een OLED 5 tot 10 jaar kan gebruiken voor streaming diensten zonder dat je burn in gaat krijgen.
[Reactie gewijzigd door StelioKontos op 22 juli 2024 16:44]
Ligt eraan hoe lang en vaak jij straks een stilstaand item in felle kleur op je scherm hebt staan lijkt me.. ik wil alleen zeggen dat het nog steeds kan, als je maar een x pech hebt.. bij mij was het ook 'ineens' nadat een bepaalde zender lang had aangestaan. In de winkels heb ik wel eens balken gezien bij ondertitels die op een demo loop stonden.. en pixel refresh werkt dan niet helaas..
Ben ik de enige die OLED op laptops gewoon lelijk vind ? Ik heb een HP notebook gehad met een OLED display, maar je zag duidelijk een soort van raster waardoor je 4k display op 1080 lijkt en alles beweeg, het is gewoon niet stabiel qua beeldopbouw. voor films en content is het prachtig, maar foto bewerking, tekst verwerking etc is het gewoon niet prettig om naar te kijken
Ik heb een tijdje op een relatief goedkope 4k oled tv foto's bewerkt omdat ik tijdelijk geen andere monitor had. Ik kon hem niet kalibreren maar verder heb ik er geen problemen mee ervaren.
Zelfde hier met mijn S8 die nog een stuk ouder is. Geen inbranden en ik heb een hele tijd dingen als de knoppen onderin aan gehad (nu niet meer). Gek dat daar per model zo veel verschil in zit.
Nou is flitsmeister ook wel iets dat je scherm constant aan houdt en dat hakt er natuurlijk wel in. Voor dat soort speciaal gebruik zou ik gewoon een telefoon met TFT pakken.
:strip_exif()/i/2002447702.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004305806.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004647816.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004380794.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004647818.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004628276.jpeg?f=imagegallery)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004855984.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004113986.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2005167580.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005163812.jpeg?f=fpa)
/i/2004719138.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005073926.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004864140.jpeg?f=fpa)
/i/2004765120.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004607634.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004582602.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004582528.jpeg?f=fpa)
/i/1349425400.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2002952368.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004105072.jpeg?f=fpa)
/u/1219196/crop6324b2e35d04c_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/813615/crop57eb90f0c41fd_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/32860/dawn.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/119419/candc-60px.gif?f=community){kind=small}
/u/997585/crop5fa32548d23a3_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/281030/crop601496411ce87.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/230241/crop5db74093e7dc1_cropped.jpeg?f=community){kind=small}