Overstappen van membraan naar mechanisch
Het Sharkoon-toetsenbord is niet het beste toetsenbord uit deze test: die eer gaat naar de twee Logitech-toetsenborden, waarbij de goedkopere G815 onze voorkeur heeft. De PureWriter heeft echter grotendeels dezelfde functionaliteit en is voor minder dan de helft van de prijs verkrijgbaar. Op basis van zijn prijs en features raden we daarom dit toetsenbord aan. Als tweehonderd euro voor een toetsenbord dat eigenlijk niet meer dan zo'n 100 tot 130 zou mogen kosten geen obstakel is, moet je voor de G815 van Logitech kiezen.
Prijs bij publicatie: € 80,-
Voor sommige mensen is de liefde voor mechanische toetsenborden van gamers en veeltikkers een moeilijk te doorgronden fenomeen. Veel liever tikken zij op rubber dome- of membraantoetsenborden of chiclets met scissor switches. Een van de bezwaren die weleens geuit worden als iemand voor het eerst een mechanisch toetsenbord onder de vingers krijgt, is de hoogte. Een chiclet-toetsenbord, of bijvoorbeeld je laptop-klavier, is erg laag en de toetsen hebben vaak minder dan een millimeter travel.
Als je dan opeens je handen op een 'mech' legt, moeten ze opeens onder een veel grotere hoek boven het toetsenbord rusten en zul je de toetsen veel verder moeten indrukken. Een mooie tussenweg die sinds enige tijd bestaat, is het zogenoemde low-profile mechanische toetsenbord. De switches daarin zijn veel lager, maar hebben voor een groot deel nog wel het kenmerkende gevoel van een mechanisch toetsenbord. Het voordeel is dat je handen veel lager blijven en je makkelijker kunt overstappen van een door 'mech-liefhebbers' als inferieur toetsenbord gezien, naar een echte mech.
Logitech introduceerde onlangs zijn G815- en G915-toetsenborden: mechanische low-profile toetsenborden in bedrade en draadloze variant. Dat vonden we een mooie aanleiding om dit type toetsenbord eens nader te bekijken. We zullen ons daarom primair richten op die twee nieuwe Logitechs, maar we nemen ook enkele concurrenten mee in deze roundup.
We hebben vijf van die low-profile-toetsenborden onder handen genomen en kijken hoe dat tikt. We testen de toetsenborden met onze texture analyzer en kijken uiteraard hoe de switches en de rest van de toetsenborden in elkaar zitten. Dat doen we aan de hand van de eerder genoemde Logitech-borden, en we zetten daar de SK650 van Cooler Master en de K70 van Corsair tegenover. Als budgetoptie kijken we naar Sharkoons Purewriter-bord en ook bekijken we nog een bord van Hexgears.
/i/2003087688.jpeg?f=imagenormal)
Platte switches
De meeste mechanische toetsenborden hebben Cherry-switches of klonen daarvan aan boord. De switches zijn in verschillende kleuren verkrijgbaar, waarbij de kleur niet voor esthetische doeleinden, maar om de eigenschappen aan te duiden gebruikt wordt. Voor gamers, de grootste groeimarkt voor mechanische toetsenbord-fabrikanten de afgelopen jaren, worden voornamelijk rode switches, ook wel bekend als Cherry Reds gebruikt. Het is dan ook niet verrassend dat Cherry's eerste low-profile switch de rode variant betrof. Die werden tijdens CES 2018 aangekondigd, en inmiddels zijn er een aantal borden beschikbaar.
Een van de bekendste kloonfabrikanten van Cherry's is Kailh, een merk van het Chinese Kaihua. Net als Cherry heeft Kailh low-profile switches met rode eigenschappen gemaakt, maar het bedrijf heeft ook bruine en witte varianten gemaakt van deze zogeheten Choc-switches. De rode variant is een lineaire, net als de rode van Cherry, maar de witte is een clicky switch: een equivalent van de blauwe switches, en de bruine is een zogeheten tactile variant, zonder klik dus, maar wel met een voelbare hobbel. Overigens bracht Kailh zijn Choc-switches al in 2017 op de markt, en heeft het meer varianten van zijn low-profile switches.
Dan is er nog een derde variant, de switches die Logitech in zijn G915 en G815 gebruikt. Je zou denken dat het low-profile varianten van Romer G-switches betreft, maar in feite zijn dat gewoon Kailh Choc-switches. Deze GL-switches zijn in de smaken Linear, Clicky en Tactile, de equivalenten van grote Red-, Blue- en Brown-switches, verkrijgbaar. Aangezien de GL- of Choc-switches min of meer voor gaminglaptops ontwikkeld waren, moeten ze de eigenschappen en travel van de fullsize mechanische switches emuleren, maar veel dunnere toetsenborden mogelijk maken.
Low-profile Kailh-switches vergeleken met reguliere switches
Vergeleken met normale al dan niet gekloonde Cherry- of Romer G-switches, zijn de low-profile-varianten uiteraard minder hoog. Maar een van de geliefde eigenschappen van mechanische switches is de travel: de vraag is dus hoe de low-profile switches die eigenschap combineren met het lagere formaat. We vergelijken daarom in onderstaande tabel de eigenschappen van de low-profile switches met hun equivalente reguliere switches.
| Switch MK70 |
Cherry Low Profile Speed |
Cherry Speed Silver |
Cherry MX Red |
| Actuatiekracht |
45cN |
45cN |
45cN |
| Pre-travel |
1mm |
1,2mm |
2mm |
| Total travel |
3,2mm |
3,4mm |
4mm |
| Hoogte |
11,9mm |
18,5mm |
18,5mm |
De Low Profile Speed zit in het geteste K70-bord, de reguliere Speed Silver vind je bijvoorbeeld in het gewone K70-bord en de MX Red zijn de normale switches. De Low Profile Red-switch heeft overigens een actuatietravel van 1,2mm.
| Switch G815/G915 |
GL Clicky |
Romer GX Blue |
Kailh Choc White (PG1350) |
| Actuatiekracht |
60cN (tactile) |
60cN (tactile) |
60cN (tactile) |
| Pre-travel |
1.5mm |
1,9mm |
1,5mm |
| Total travel |
2,7mm |
4mm |
3mm |
| Hoogte |
11mm |
18,5mm |
11mm |
De GL Clicky zit in de geteste G815 en G915; de Rober GX Blue vind je bijvoorbeeld in het G Pro-toetsenbord van Logitech. De Choc White van Kailh is de switch waarop de GL Clicky is gebaseerd.
| Switch PureWriter |
Kailh Choc Red (PG1350) |
Kailh Red PG1511 |
Cherry MX Red |
| Actuatiekracht |
45cN |
50cN |
45cN |
| Pre-travel |
1,5mm |
2mm |
2mm |
| Total travel |
3,2mm |
4mm |
4mm |
| Hoogte |
11,9mm |
18,5mm |
18,5mm |
De Choc Red van Kailh vinden we in onder meer de PureWriter, maar de witte variant vinden we onder een andere naam in ook de Logitech-toetsenborden.
De switches zelf zijn natuurlijk maar een deel van het geheel: ook de behuizing en de keycaps zijn bepalende factoren voor de totale hoogte van de toetsenborden. Dat is ook de reden waarom de fabrikanten hun best hebben gedaan een zo laag mogelijke behuizing te maken: de printplaten liggen dicht op de onderkant van de behuizingen en elk stukje winst in hoogte wordt gezocht. Een ander aspect is de keycaps: waar normale mechs, afhankelijk van het keycap-profiel, vrij hoge keycaps hebben, moet dat bij een low-profile toetsenbord beperkt worden. Zoals we zodirect zullen zien, moeten daarom soms flinke concessies gedaan worden.
G815 en G915
De G815 wordt in een keurige doos met afdekpapier over het toetsenbord geleverd. Meer dan het toetsenbord en een klein doosje met de gebruiksaanwijzing vind je niet in de doos. De usb-kabel, een stugge kabel met gevlochten omhulsel, zit vast aan het toetsenbord en is niet vervangbaar. De kabel is ongeveer twee meter lang, waarvan de laatste 25cm gesplitst is in twee kabels met evenzoveel usb-stekkers aan het eind. Dat is om voldoende stroom te kunnen leveren voor de pass-through usb-poort op het toetsenbord.
Het toetsenbord zelf is opgebouwd uit twee halve schalen: de bovenkant is van geanodiseerd aluminium gemaakt en de onderkant van plastic. Het geheel is op de meeste plaatsen ongeveer 10mm dik, met uitzondering van de iets dikkere delen waar de inklapbare voetjes zitten. Als je die voetjes niet gebruikt, rust het toetsenbord op rubberen stroken en als je ze wel gebruikt, verhoog je het toetsenbord in twee stappen met 7mm of 17mm. Daarmee heb je werkhoogtes vanaf de bovenrand gemeten van 15mm, 22mm en 32mm.
De bovenkant van de toetsen steken ongeveer 9mm boven de aluminium plaat uit en van die toetsen heb je het volle aantal van 104 stuks. Daarnaast heb je beschikking over vijf extra G-toetsen links van de reguliere toetsen en boven de F-toetsen en het numpad zitten nog eens extra profiel-toetsen en media-toetsen. De G-toetsen zijn reguliere switches met keycaps, terwijl de overige extra toetsen rubber drukknoppen zijn. Ten slotte is het bord boven het numpad ook voorzien van een metalen scrollwiel.
Uiteraard is het toetsenbord voorzien van rgb-verlichting die volledig instelbaar is, waarbij de optionele G Hub-software volledige controle over profielen, verlichting en macro's geeft. Een andere functie dan volume aanpassen kun je aan het draaiwiel niet toewijzen: we hadden daar graag opties voor gezien.
De switches in het Logitech-bord zijn afkomstig van Kailh en zijn eigenlijk dezelfde Chocs die we ook in bijvoorbeeld het Sharkoon-keyboard vinden. Logitech noemt ze echter Romer GL-switches en wijkt met de naamgeving af van kleuren, maar geeft beschrijvende namen als Clicky, Tactile en Linear aan de verschillende switches. De travel is vergeleken met de Chocs wel een beetje getweaked.
/i/2003087484.jpeg?f=imagenormal)
De keycaps zijn gemaakt van glad zwart abs met transparante inserts voor de legenda's en pootjes. Die pootjes klikken met haakjes vast in twee uitsparingen van de switches en we raden je aan daar heel voorzichtig mee om te gaan. De pootjes zijn nogal iel en ogen fragiel en de keycaps maken hier en daar een nogal wiebelige indruk. Een profiel ontbreekt aan de Logitech-keycaps: alle keycaps hebben dezelfde vorm die ietwat aan chiclet-toetsen doet denken, maar ze zijn wel ietwat concaaf, zodat je vingers netjes op de keycaps rusten. Ons exemplaar heeft een iso-layout, met grote Enter-toets dus, een getrapte caps-lock en de grote modifiers zijn voorzien van Cherry-stabilizers. De spatie is 5,75u, de linkershift 2,25u en de rechtershift 2,75u. Beide controls zijn 1,5u en de Win- en alt-toetsen 1,25u. Vooralsnog zijn er echter erg weinig vervangende keycaps voor low-profile switches te koop, maar wellicht gaat daar nog verandering in komen. Een pbt-optie op dit soort borden is in ieder geval welkom, net als meer keus in profielen.
/i/2003087486.jpeg?f=imagenormal)
De G915 is op het oog eigenlijk identiek aan de G815: de behuizing is hetzelfde met aluminium en plastic schalen, de keycaps en layout en extra switches zijn ook niet van die van de G815 te onderscheiden. Waar we wel verschil zien, is de interface met de pc. Waar de G815 een vaste usb-kabel heeft, is de G915 voorzien van een afneembare usb-kabel met een micro-aansluiting aan het eind van de enkelvoudige braided kabel. Het toetsenbord ondersteunt dus geen pass-through om randapparatuur op je toetsenbord aan te sluiten. Sterker: de usb-kabel is enkel geschikt om je toetsenbord-accu mee op te laden. Wel zit in de doos een extra dongle, die je in je pc kunt steken zodat je het toetsenbord draadloos kunt gebruiken. De usb-dongle is voorzien van een adapter waarmee je de dongle ook via een micro-usb-connector, bijvoorbeeld met telefoons of tablets, kunt gebruiken.
Logitech noemt die draadloze techniek Lightspeed Wireless en dat zou latencies van minder dan 1ms moeten opleveren. Volgens Logitech moet de accu van het toetsenbord tot 30 uur mee kunnen, maar dat hangt ongetwijfeld van de instellingen van de lichtshow af. Je kunt het toetsenbord ook zonder dongle of kabel gebruiken: dan verbindt je via bluetooth, maar Logitech geeft geen accuduur voor die draadloze verbinding op.
G815
De G815 is de bedrade en goedkopere variant van het G915-toetsenbord dat alleen draadloos te gebruiken is. De G815 is daardoor ongeveer vijftig euro goedkoper en daarom de betere keus. Het toetsenbord is nog steeds te duur, maar wie overstapt van een laptoptoetsenbord naar een mechanisch toetsenbord kan bijna geen prettiger overstap indenken. De toetsaanslag voelt heerlijk en alle features die je wil zijn aanwezig, maar minpunten zijn er nog altijd: de aanschafprijs is te hoog, de kabel is niet verwijder- of verwisselbaar en de G-toetsen zijn een regelmatige ergernis. Ook mag je voor dit geld betere keycaps en onberispelijke kwaliteit eisen.
Eindoordeel
G915
Het met mechanische switches uitgeruste low profile-toetsenbord van Logitech voelt erg lekker om op te tikken, maar de lol vergaat je een beetje als je de prijs ziet. Het is vijftig euro duurder dan de bedrade G815-variant en voor om en nabij de 250 euro mag je eigenlijk niks meer te klagen hebben over een toetsenbord. Voor dit geld krijg je nog steeds fragiele en na verloop van tijd glimmende abs-keycaps, heeft het toetsenbord flex in het midden en kun je weinig meer met het draaiwiel dan geluid regelen. Bovendien zitten de G-toetsen links van het toetsenbord in de weg. Voor minder dan 150 euro zou dit een absolute aanrader zijn.
Eindoordeel
CM SK650
Cooler Master liet zijn SK-serie op Computex 2018 zien en introduceerde zijn platte SK-toetsenborden begin 2019 in een fullsize SK650-variant zoals we hier testen, als tkl in de vorm van de SK630 en als 60% met de SK620. De SK650 beoogt een mechanisch toetsenbord met chiclet-uiterlijk en uiteraard in low-profile te combineren. De zwevende toetsen zijn dan ook vrijwel vlak met slechts een heel licht concaaf profiel. Een keycap-profiel, zoals dsa of Cherry, ontbreekt dan ook: alle toetsen liggen vlak op het toetsenbord. Dat geeft de SK650 een beetje een laptop-uiterlijk, ware het niet dat de toetsen met ongeveer 11mm vrij hoog boven de behuizing steken.
/i/2003087508.jpeg?f=imagenormal)
De behuizing is zoals min of meer gebruikelijk van een combinatie van een geborsteld aluminium bovenschaal en een plastic onderschaal gemaakt. Veel meer dan drie led-indicators in de rechterbovenhoek met de letters N C S voor Numlock, Capslock en Scrolllock is niet op de behuizing te zien. De keycaps zijn wel van dubbele legenda's voorzien, maar Cooler Master heeft het uiterlijk sober gehouden. Het enige logo is het gestileerde beeldmerk van CM op de Windows menu-key.
/i/2003087506.jpeg?f=imagenormal)
De keycaps zijn van transparant abs dat zwart geverfd is met de legenda's weggelaserd. De keycaps zijn ongeveer 6mm hoog, en met stem is dat 8mm. In hun Cherrry low-profile-switches geprikt steken ze 11mm boven de plate. Het hoogste punt van het toetsenbord steekt ongeveer 21,5mm boven het bureau, en het laagste punt is 13,5mm hoog. Dat betekent dat de functietoetsen ongeveer 32mm hoog zitten, wat niet 's werelds laagste punt is. Als de helling of hoogte van het toetsenbord je niet bevalt, moet je zelf met verhogingen aan de gang, want klappootjes zijn er niet: het bord rust op vier rubber voetjes en is niet verstelbaar.
/i/2003087504.jpeg?f=imagenormal)
Ons toetsenbord heeft Reds, die een travel van 3,2mm mogelijk maken. De switches zijn voorzien van rgb-verlichting die tal van lichteffecten kunnen vertonen. Die kun je via het toetsenbord instellen, maar met de optionele Cooler Master Portal-software heb je uitgebreidere opties, ook voor macro's, custom keymaps en profielen.
CM SK650
Met de SK650 heeft Cooler Master een full-size mechanisch toetsenbord in zijn low profile-assortiment. Er is ook een 60%- en tkl-variant. CM vraagt een flink bedrag voor de SK650, maar dat is niet echt te rechtwaardigen. Op papier lijkt alles in orde, met rgb-verlichting, uitgebreide software, macro-opties, een afneembare kabel, maar de keycaps voelen niet lekker en het geheel is nogal fragiel.
Eindoordeel
Corsair K70
Corsair heeft als low-profile optie zijn K70-bord op de markt gebracht. Er vallen een aantal zaken direct op aan dit toetsenbord zodra je het uit de doos haalt. Ten eerste heeft het een enorm lange en dikke kabel, die richting het eind in twee splitst. Dat laatste is bedoeld om extra stroom naar het toetsenbord te sturen om de usb-passthrough, een extra usb-poortje waarop je bv je telefoon kunt laden, mogelijk te maken. De lengte en vooral dikte lijken met name bedoeld om een gevoel van kwaliteit over te brengen: de kabel is ook van gevlochten nylon voorzien om extra luxe over te komen.
Verder vallen de extra toetsen op: linksbovenin zitten drie membraantoetsen om achtereenvolgens profielen te selecteren, de verlichting te schakelen en een lock-toets om Windows-toetsen uit te schakelen. Aan de rechterkant zit een metalen draaiwiel om het geluid te regelen met ernaast een membraantoets om het geluid te dempen. Daaronder zitten vier mediatoetsen die wat zompig aanvoelen. De bovenrand en onderrand van het toetsenbord zijn verhoogd, wat de toetsen een wat verzonken uiterlijk geeft. Corsair levert een polssteun mee om comfortabeler te kunnen werken. Die steun heeft hetzelfde profiel als de spatiebalk en wordt vastgeklikt aan de onderrand.
De werkhoogte van de bovenste rij met de pootjes ingeklapt is 17,5mm, waarbij de keycaps nog eens zo'n 11mm boven de aluminium plate uitsteken. Het toetsenbord ter hoogte van de onderste rij is ongeveer 12,5mm hoog. De bovenrand steekt 27mm boven het tafeloppervlak uit en de onderrand 16mm. Met de pootjes uitgeklapt in de enige beschikbare stand verhoog je de achterkant van het toetsenbord met ongeveer 10mm.
/i/2003087514.jpeg?f=imagenormal)
Onder de abs-toetsen, die zwart geverfd zijn met een witte basis, zitten Cherry Speed-switches. De switches zijn de low-profile variant van reguliere Speed of Silver-switches, met 45cN actuatiekracht, 1mm pre-travel en 3,2mm totale travel. Uiteraard zijn de switches voorzien van rgb-leds, en die verlichting is zichtbaar dankzij de transparante legenda's op de keycaps: die zijn namelijk niet meegeverfd. De spatiebalk is voorzien van een textuur en Corsair levert extra zilverkleurige keycaps met dezelfde textuur mee voor de arrows en wasd.
/i/2003087516.jpeg?f=imagenormal)
Op het toetsenbord kun je je profielen en verlichting instellen, maar met Corsairs CUE-software heb je volledige controle over het gedrag van de toetsen en de verlichting. Die software komt als installer van 350MB op je systeem en vergt eenmaal geïnstalleerd ongeveer 600MB: flink wat data om de kleuren van je keyboard aan te passen en macro's op te nemen.
Corsair K70
Met de revisie van het K70-bord heeft Corsair ruime keus aan switches voor zijn low-profile aanbod. We hebben de Speed Silver getest en zijn minder gecharmeerd van het toetsenbord. De spatiebalk voelt behoorlijk wankel en los daarvan geven de switches weinig gevoel en maakt het toetsenbord een wat zompige indruk. De kabel is wat lomp dik wat de positionering lastig maakt en bovendien is de kabel niet afneembaar. Tel daar een hoge prijs bij op en het is geen aanrader.
Eindoordeel
Sharkoon Purewriter RGB
We noemen het toetsenbord van Sharkoon voor het gemak de budgetoptie, want met een prijs van ongeveer tachtig euro is het aanzienlijk goedkoper dan de overige tikkers. Voor dat geld zou je een uitgekleed goedkoop toetsenbordje verwachten, maar Sharkoon heeft op de leveromvang en verpakking aardig zijn best gedaan. Zo worden twee losse usb-kabeltjes meegeleverd: een lange van 180cm en een korte van 50cm en het geheel zit netjes ingepakt in een doos met plastic zakjes eromheen als bescherming.
Het toetsenbord zelf is niet de meest luxe ooit, maar toch behoren zaken als afneembare usb-kabel, rgb-verlichting en een topplaat van aluminium tot de features. Als switches zitten Kailh Choc Reds in het toetsenbord, maar desgewenst is het bord ook met Whites, clicky switches dus, verkrijgbaar. De keycaps voor de Kailh-switches hebben ondanks hun beperkte variatie in hoogte nog wel een profiel dat aan het Cherry-profiel doet denken. De keycaps zitten niet zoals Cherry's met een centrale connector vast, maar met twee dunne weerhaakjes. Dat is nogal een fragiel systeem, maar inherent aan de Chocs. Heel veel vervangende keycap-setjes zijn er niet, dus wees zuinig op je abs-keycaps en hoop op vervangende pbt-setjes in de toekomst.
/i/2003087496.jpeg?f=imagenormal)
Het toetsenbord bestaat zoals gezegd uit een aluminium topplaat en de andere helft van de behuizing, de onderkant, is gemaakt van plastic. Als je je toetsenbord liever niet plat op het bureau legt, kun je de pootjes uitklappen. De bovenrand van het toetsenbord komt dan van 14,5mm omhoog naar 25mm. De onderrand zit op 9,3mm en de keycaps steken 9mm boven de plate uit.
/i/2003087494.jpeg?f=imagenormal)
De toetsenbordindeling is een standaard ansi-layout, met een kleine Enter-toets dus en een grote linker-Shift. Die Shift is 2,25u breed; de rechter-Shift is 2,75u en de spatiebalk is 6,25u. De legenda's zijn in geverfde abs-caps gelaserd en hier en daar nogal druk. Het gebruikte lettertype is vrij strak, maar omdat extra's als rgb-verlichting via toetscombinaties geregeld wordt, bevatten veel toetsen extra uitleg.
Sharkoon PureWriter
Sharkoon heeft met de PureWriter een goed betaalbaar mechanisch toetsenbord uitgebracht dat prima functioneert. Heel veel extra opties heeft het toetsenbord niet, maar de Kailh Choc Red-switches voelen prima aan, net als de keycaps met profiel. Die keycaps zijn wel van abs en hebben fragiele pootjes en software levert Sharkoon niet. Wel kun je alle functies als rgb-verlichting en macro's via het toetsenbord zelf instellen, en bovendien levert Sharkoon twee kabels mee.
Eindoordeel
Hexgears X-1
We hebben ook nog een bord dat niet per se verkrijgbaar is in Nederland en België bekeken: het Hexgears X-1 toetsenbord. Deze begon als Kickstarter en is inmiddels via import in onder meer de Kono-store verkrijgbaar voor ongeveer honderdtwintig euro.
Dit toetsenbord is een vreemde eend in de bijt want het is niet echt een fullsize-toetsenbord, maar ook geen echte tkl. Hexgears heeft namelijk geprobeerd een compact toetsenbord te maken met behoud van het numerieke cluster. Daarmee is het blok van zes toetsen boven de pijltjes verdwenen, of liever: dat zit als secundaire functie onder de pijltjestoetsen en het cijferblok. Samen met het vlakke profiel van de keycaps is het even wennen aan de afwijkende indeling van het toetsenbord.
De X-1 maakt gebruik van chiclet-keycaps, wat voor laptopgebruikers bekend terrein moet zijn, maar voor gebruikers van mechanische toetsenborden even wennen is. De toetsen zijn namelijk volledig vlak en hebben geen profiel. Ook de licht concave deukjes van bijvoorbeeld de Logitech-keyboards ontbreekt. Na enkele minuten tikken wen je daar wel aan, maar een deukje of een structuurtje op de toetsen had gemogen.
De keycaps zijn namelijk van glad transparant abs-plastic gemaakt die zijn geverfd met uitzondering van de legenda's. Daardoorheen schijnen desgewenst de rgb-leds. De behuizing is gemaakt van gefreesd aluminium met een plastic onderkant. Die behuizing is bovenaan 17mm hoog en onderaan 11mm hoog en kan desgewenst verhoogd worden met enkelvoudige pootjes naar 24mm hoogte. De keycaps steken bijna 6mm boven het aluminium uit.
Om de draagbaarheid te onderstrepen wordt de X-1 geleverd met draagetui waarin de afneembare usb c-kabel ook opgeborgen wordt. Bovendien is het toetsenbord draadloos, via bluetooth, te gebruiken. Om met meerdere devices te kunnen pairen, is geheugen voor vier bluetooth-verbindingen ingebouwd en de 2400mAh-accu zou dat ongeveer 150 tot 240 uur moeten volhouden. Tot je de rgb-verlichting aanzet: dat reduceert de werktijd tot hoogstens acht uur.
Onder de keycaps liggen Choc-switches van Kailh en het keyboard is leverbaar met rode, bruine of witte (ofwel blauwe) switches. Aan keycap-kleuren heb je de keus tussen zwart en wit.
Hexgears X-1
Het Hexgears-toetsenbord is geboren uit een Kickstarter en vooral ontwikkeld voor iedereen die een compact mechanisch toetsenbord wil, maar het numerieke blok niet kwijt wil. De switches voelen lekker, maar de keycaps zijn erg vlak en daardoor mis je wat houvast bij blind tikken. Ook is het numpad minder intuitief door de afwijkende indeling en is het toetsenbord na importheffing en verzendkosten prijzig. De vier bluetooth-profielen en de optie om bedraad te werken maken het toetsenbord wel vrij uniek.
Eindoordeel
Testresultaten
We bekijken de resultaten van onze texture analyzer, waarmee we de drukkracht die elke toets vereist om te actueren, of signaal door te geven, meten. Dat visualiseren we middels een keyboard-layout, waarop we de actuatiekracht van elke toets weergeven. Zo meten we ook de actuatie- en totale travel van de toetsen.
Dagelijks gebruik
We kunnen de hele dag naar testdata kijken, maar het daadwerkelijk uitproberen van een toetsenbord blijft een van de meest directe manieren om te beoordelen of een keyboard lekker tikt. We hebben uiteraard een of meerdere dagen op elk toetsenbord getikt om te beoordelen hoe ze voelen. Daarbij moet gezegd worden dat dit onderdeel vanzelfsprekend behoorlijk subjectief is, en als disclaimer moeten we melden dat de reviewer meer van clicky of tactile switches houdt dan van lineare varianten.
Corsair K70
Het gebruik van de Corsair iCUE-software om profielen te regelen en de rgb-verlichting in te stellen werkt prima, met als enige minpunt dat je een enorm programma moet installeren om iets relatiefs eenvoudigs te regelen. Het tikken op het K70-bord levert erg weinig feedback en de spatiebalk rammelt behoorlijk. Bovendien hoor je de veren in sommige toetsen goed terugveren: dat viel vooral bij de Window-toets, rechter-Control, M en N, F4, - en ↑ op. Ten slotte zijn we over de extreem dikke usb-kabel ook niet erg te spreken: die is weliswaar lekker lang, maar erg stug en bovendien niet demontabel. Het is wel fijn dat een polssteun wordt meegeleverd en het keycap-profiel tikt ook fijner dan vlakke toetsen.
Veel grote uitschieters in actuatiekracht zien we niet, behalve de spatiebalk en linker-Shift: die zijn respectievelijk aardig licht danwel zwaar. In de travel zit wat meer variatie: we zien afstanden van 0,8mm tot 1,2mm waar 1,0mm de norm is.
Sharkoon PureWriter
Het Sharkoon-bordje is de goedkoopste van de geteste low-profile toetsenborden en dat zie je terug in de featureset en het uiterlijk. Voor sommigen zal dat een minpunt zijn, maar het sober vormgegeven toetsenbord is redelijk subtiel en biedt nog altijd rgb-verlichting en profielen, een game-mode en tal van shortcuts. De Choc-switches tikken fijner dan Speed Switches en geven in ieder geval subjectief een prettiger gevoel.
De actuatiekracht voor het PureWriter-bord volgt de 45cN-specificatie aardig, met een paar uitschieters naar 49cN voor de Enter en 48cN voor de F-toets. Afwijkingen naar onder komen iets meer voor, met uitschieters naar 38cN. De travel varieert nogal, en bij de rechter-Shift hebben we een data-fout: die voelt niet zo licht als de cijfers zeggen.
Cooler Master SK650
Qua uiterlijk oogt de SK650 zeer strak, met vlakke chiclet-toetsen en weinig toeters en bellen, zowel qua toetsenbord-extra's als wat de opdruk op de keycaps betreft. Dat strakke uiterlijk wordt niet gevolgd door strakke switches, want als je op het keyboard tikt valt op dat sommige toetsen nogal wiebelig zijn. Dat zijn natuurlijk vooral de grotere modifiers, maar ook de gewone alfanumerieke toetsen zijn niet gevrijwaard van dat gevoel. Daar komt nog bij dat de behuizing niet erg robuust aanvoelt en een van de lichtste uit de test is. De afneembare usb c-kabel is wel prettig en gelukkig zijn de keycaps licht concaaf om een betere positionering mogelijk te maken.
Het SK650-toetsenbord voldoet prima aan de specificaties waar het de actuatiekracht betreft, maar de travel komt regelmatig iets te kort.
Logitech G815/G915
Om de een of andere reden is het niet mogelijk de G915 bedraad te gebruiken: de usb-kabel die je erin kunt prikken dient enkel om de accu op te laden, niet om voor een verbinding met je pc te zorgen. Daarvoor moet je de dongle of bluetooth gebruiken, of voor de goedkopere G815 kiezen. Daarvan is de dubbele kabel echter weer dermate stug, dat het routeren ervan lastig is: hetzelfde euvel als waar Corsair in trapt.
Het is een beetje jammer dat het toetsenbord nogal meeveert als je toetsen in het midden indrukt, want verder tikt het keyboard erg lekker. De keycaps voelen prima dankzij de holling en ook zonder profiel is het toetsenbord prima te gebruiken. De switches geven lekkere feedback, maar zoals gezegd: ik hou van blauw. Wel jammer, naast het veren, is dat de keycaps nogal veel speling hebben. Als je over het toetsenbord glijdt, geven de toetsen wat mee. Ze zitten dus niet lekker vast, maar dat ligt maar ten dele aan de keycaps en ook voor een groot deel aan de switches: de 'stems' hebben nogal wat speling, en ook de switches zelf kunnen wat in hun metalen plate bewegen.
Nog een positief punt voor muziekliefhebbers: hoewel de extra ronde toetsen niet mechanisch zijn, voelen ze in de praktijk prima, alsof je op drumpads drukt. Bedenk wel dat Logitech van zijn G-toetsen aan de linkerzijkant houdt: je zult eraan moeten wennen dat blind de meest linker toets zoeken geen Control oplevert. Ook lijkt het onmogelijk het volumewiel een andere functie dan volumeregeling te geven: het wieltje als scrollwheel gebruiken leek een aardige optie.
G815
De variatie in actuatiekracht is behoorlijk, waarbij de benodigde kracht vaker onder de specificatie dan erboven komt. De travel lijkt gemiddeld wel prima in orde, maar ook daar zien we flinke uitschieters.
G915
Gemiddeld komt de actuatiekracht voor het G915-bord wat hoger uit dan de opgegeven kracht, maar ook hier zijn weer genoeg uitschieters naar boven en beneden opgetekend. Ook in de travel zit behoorlijke variatie.
X-1
Tikken op het X-1 toetsenbord vergt wat gewenning omdat het volledig vlakke chiclet-toetsen zijn. Het toetsenbord is vooral geschikt als alternatief voor tkl's of 60%-borden en gemaakt om mee op pad genomen te worden. Dankzij de kortere stem zitten de keycaps iets steviger op de switches dan bij het SK650-bord.
Over het algemeen scoort de X-1 best aardig, maar het heeft wel behoorlijke uitschieters, waarvan flink wat in bovenste rij alpha's. De travel is wel redelijk netjes, maar toetsen als de Enter en Spatie zijn vrij 'trigger happy' met lagere actuatiepunten dan gespecificeerd.
Conclusie
Mechanische toetsenborden zijn de laatste jaren vooral als gamer-accessoire op de markt gezet, en dat legt zeker bedrijven die daarop reageren met rgb-toetsenborden geen windeieren. Mechanische toetsenborden zijn echter ook voor veeltikkers geschikt, en voor iedereen daartussen. De hogere prijs en gewenning die veel toetsenborden vergen schrikken mensen potentieel af, waardoor zij liever bij hun vertrouwde membraantoetsenbord blijven. Om de overstap te vergemakkelijken, of gewoon om een alternatief te bieden, zijn er dus het soort low-profile varianten uit deze review.
Het K70-bord kon ons niet charmeren. Enerzijds is het toetsenbord relatief duur, maar dat voel je niet terug in de kwaliteit, trucjes als extra dikke en stugge kabels ten spijt. De switches voelen niet erg prettig en het gerammel van de spatiebalk kan echt niet voor 150 euro. Ook de SK650 valt wat ons betreft af. Voor twee of drie tientjes minder dan het Corsair-toetsenbord koop je een keyboard dat met zijn vrijwel vlakke toetsen niet erg lekker tikt, behoorlijk goedkoop aanvoelt en weinig extra biedt om zijn aanschafprijs te rechtvaardigen.
Het Sharkoon-bord vonden we vrij verrassend: hoewel rode switches niet onze voorkeur genieten, voelt het keyboard lekker en er zijn weinig aspecten aan het toetsenbord die echt storen. Het is wat eenvoudig, maar een beetje soberheid mag best, en als je dat niet bevalt, kun je altijd nog een lichtshow aanzetten. Het komt erop neer dat je voor ongeveer 80 euro een bordje koopt dat vrijwel dezelfde features biedt als duurdere exemplaren. En als je lineaire switches niet lekker vindt, kun je altijd voor een variant met clicky-keys kiezen.
De Logitech-keyboards tikken lekker, dankzij de vorm van de keycaps en de responsieve switches eronder, maar er is nogal wat af te dingen op de G815 en G915. Ten eerste is er de prijs: tweehonderd euro voor een niet meer dan redelijk mechanisch toetsenbord is prijzig, en als je vijftig euro extra betaalt voor een draadloze variant heb je in ieder geval geen geld tekort. De kwaliteit is niet meer dan redelijk, getuige de wiebeligheid van sommige toetsen en de flex in de behuizing zelf. Voor dit geld zou je gewoon niets te klagen mogen hebben en dat is niet het geval. Ook is het jammer dat het draaiwiel alleen voor volume te gebruiken is en het blijft raar dat je de G915 niet bedraad kunt gebruiken. Aan de andere kant is de kabel van de G815 overdreven dik en niet demontabel.
Zo komen we op een minpunt dat al deze keyboards delen: hun gebrek aan aanpasbaarheid. Mechanische toetsenborden zijn inherent aanpasbaar met nieuwe sets keycaps, andere kleuren modifiers, nieuwe kabels en natuurlijk je keus aan switches. Dat is waar deze low-profile toetsenborden nogal achterblijven bij de reguliere mechs. Als je low-profile Cherry-switches wil, kun je Red's en Speed kopen, beide lineaire switches, terwijl je bij reguliere Cherry's de keus hebt uit veel meer, waaronder populaire Brown- en Blue-switches. Bij Kailh Chocs is de keus wat groter, maar dan komen we bij probleem twee: de keycaps.
Alle keyboards die we getest hebben zijn voorzien van geverfde abs-caps en daar zul je het mee moeten doen. Er zijn namelijk, voor zover bekend, geen low-profile keycapsetjes te koop voor Cherry-stems of Chocs. Je toetsenbord aanpassen is er dus niet bij, en als je abs-keycaps versleten zijn, zit je met een afgeleefd toetsenbord. Dat scenario is gezien de productie niet ondenkbaar omdat double-shot-keycaps zeldzaam blijken: laser etching van legenda's op geverfde abs zal niet 's werelds meest langdurige keycaps opleveren. Materialen als pbt kun je ook vergeten, zeker bij de Chocs: de bevestiging is daar te bros voor.
Dat gezegd hebbende, de Logitech-toetsenborden tikken lekker, maar zijn veel te duur. Het SK650-bord voelt en klinkt niet erg lekker en kost ook te veel, hetzelfde geldt voor het K70-bord van Corsair. Het budgetkeyboard van Sharkoon is nog de beste optie. Het X-1-bordje is alleen handig om mee te nemen en heeft echt betere keycaps nodig. Kortom, met de beperkte keuze aan low profile mechanische toetsenborden betaal je een behoorlijke meerprijs voor deze toetsenborden, met uitzondering van het Sharkoon-bord. Als je de lage formfactor-eis zou laten varen, kun je voor dezelfde prijs betere toetsenborden kopen, of in prijs zakken als je eisen lager liggen. Dan krijg je ook de optie om in de toekomst je keyboard nog eens te upgraden met nieuwe keycaps, wat met deze modellen erg lastig is.
:fill(white):strip_exif()/i/2001910005.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2003087670.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087542.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087544.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087546.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087488.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087490.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087492.jpeg?f=imagegallery)
/i/2003087484.jpeg?f=imagegallery)
/i/2003087486.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2003036900.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2004828962.webp?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2003087554.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087556.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087558.jpeg?f=imagegallery)
/i/2003087508.jpeg?f=imagegallery)
/i/2003087506.jpeg?f=imagegallery)
/i/2003087504.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2002476282.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2003087548.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087550.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087552.jpeg?f=imagegallery)
/i/2003087514.jpeg?f=imagegallery)
/i/2003087516.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002272311.png?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2003087578.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087580.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087582.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087498.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087502.jpeg?f=imagegallery)
/i/2003087496.jpeg?f=imagegallery)
/i/2003087494.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087566.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087568.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087570.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003087526.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2002438730.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2004828962.webp?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2003036900.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005394628.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2004989596.png?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/u/87978/crop566e036cc3e24_cropped.jpeg?f=community)
/u/468821/crop594848c6b86e5.png?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/2001910005.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2002476282.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2002272311.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2002438730.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004366986.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2002776124.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2001689995.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2001241891.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2001138925.png?f=fpa)
/i/2000868135.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1303128799.gif?f=fpa)
/i/1233910364.png?f=fpa)
:strip_exif()/u/101588/the_lemmings_masacre_2_by_wormthingy.gif?f=community){kind=small}
. Verder is het toetsenbord lekker stevig en zit er voor mijn gevoel weinig flex in. Dat is voor mij, als een redelijk zware typist, tevens erg belangrijk.:strip_icc():strip_exif()/u/81288/simpson_homer2_klein.jpg?f=community){kind=small}
Na een discussie met Havit is dat daarna teruggezet. Om maar even aan te geven hoe rebranded het allemaal is /u/212879/crop65533a9730699_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/450695/crop64b92b627ebdf.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/24088/felix.jpg?f=community){kind=small}
/u/1019793/crop5e0eb28067928_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/65430/crop6800dcc7497ad_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/247151/moppersmurf-60px.png?f=community){kind=small}
!
:strip_icc():strip_exif()/u/387510/butterfly_on_the_nose.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/396800/D-_3427da0a9c293b63f2a66dea2e642102.gif?f=community){kind=small}
/u/375324/crop5d95a2d427d1d_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/1054665/crop5be31086906cf_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/581217/crop561138f7472d5_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/34634/crop57875dfe76a04_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/296065/crop6605d0ad37170.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/81614/crop65815849159f0_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/9676/12.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/132250/d1ca484677dbb1382705e67689809639.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/486359/crop5679254888b42_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/57694/crop60981f5527123_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/30891/crop6139bdd81fbdd_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/571482/crop5fda1b5a1f9b1_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/259705/AC.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/62644/crop5bea7d690991d_cropped.gif?f=community){kind=small}
