Inleiding
Er is een nieuw, hip woord in Silicon Valley: privacy. Apple gebruikt dat al langer als verkoopargument voor zijn producten, maar twee andere techgiganten raken er nu ook niet over uitgepraat. Facebook wil zich omvormen tot een op privacy gericht platform; Google zette DuckDuckGo in Chrome en komt met een nieuwe Android-versie met meer opties op privacygebied.
Bij de oprechtheid kun je vraagtekens zetten, want privacy lijkt niet in het belang van beide bedrijven. Zij leven immers van het verzamelen van data, om advertenties gerichter te maken en dus om geld te verdienen. De wind in Silicon Valley is echter duidelijk van richting aan het veranderen en privacy wordt belangrijker. Wat nu als Facebook en Google het voor het voortbestaan van hun bedrijf nodig vinden om privacy te omarmen? Dan zijn deze ontwikkelingen een sprong in het duister.
Over sprongen in het duister gesproken, in deze nieuwe Android-versie zit ook een donkere modus. Die is standaard niet te vinden; daarvoor moet je even usb-foutopsporing aanzetten en vervolgens via adb een commando uitvoeren. Zie de zin hiervoor als een test; als je precies weet wat die betekent, dan kan het een goed idee zijn om Android Q op je telefoon te zetten, anders niet.
Hoewel Google het een bèta noemt, is deze build vooral bedoeld voor ontwikkelaars. Zij kunnen zien wat er gaat veranderen voor apps, zoals hoe de donkere modus werkt en welke gevolgen zaken als het beperken van toegang tot data zullen hebben. Dit jaar is bovendien iets anders dan andere jaren. Het is namelijk niet langer geheim wat Android Q zal brengen. XDA-Developers kreeg een vroege build al een paar maanden geleden te pakken en heeft er uitgebreid over gepubliceerd.
Desondanks is het interessant om naar te kijken. Om dat te doen, hebben we een Pixel 2 en Pixel 3 voorzien van de nieuwe Android-versie en gekeken naar de wijzigingen die er tot nu toe in zitten.
Wijzigingen in de interface
Laten we beginnen met de grootste, ingrijpendste wijziging; het is in Android Q eindelijk beter mogelijk om dataverzameling op de achtergrond tegen te gaan. De belangrijkste en zichtbaarste verandering is de locatietoegang. Onder Instellingen/Locatie is het nu mogelijk om per app in te stellen of en hoe die toegang heeft tot je locatie. Dat kan uitstaan, altijd aanstaan of alleen aanstaan als je de app gebruikt. Daardoor kun je ook Googles eigen apps de locatie alleen laten opvragen op de voorgrond. Dat verhindert dataverzameling niet, want Google Play Services draait nooit op de voorgrond en kan dus ook niet beperkt worden.
Ook is het daar mogelijk om scannen via wifi en bluetooth niet langer toe te staan en dat is een nieuwe toestemming. Daarbij gaat het dus om apps die wifi en bluetooth willen gebruiken om de locatie te achterhalen of om erachter te komen of een apparaat in de buurt is. Dit gaat wifitracking in winkels bijvoorbeeld niet tegen. Om dat soort tracking tegen te gaan, gebruikt Android Q willekeurige mac-adressen.
Voor de rest is er in de instellingen een Privacy-submenu bijgekomen en hebben de menu's voor machtigingen een likje verf gekregen, maar daarin hebben we geen nieuwe functies kunnen ontdekken. Wel is het duidelijker zo, want bijvoorbeeld de optie om locatiegeschiedenis naar Google te sturen is zo een stuk makkelijker te vinden, al had die ook onder Locatie kunnen staan bijvoorbeeld.
De andere grote wijziging is de donkere modus. In deze eerste bèta vind je nog geen schuifje om die aan te zetten. Het aanzetten van de donkere modus moet via een adb-commando: adb shell settings put secure ui_night_mode 2. Ook kun je de accubesparing aanzetten, maar ja, dan werken zaken als haptische feedback bijvoorbeeld ook niet meer.
Het donkere thema werkt dus in notificaties en in instellingen, maar apps zijn duidelijk nog niet voorbereid. Ook Googles eigen apps openen vaak nog automatisch witte versies, waardoor het effect op de accuduur vooralsnog beperkt zal blijven. Waar de donkere modus wel werkt, zoals in Foto's, ziet het er slecht uit. Goed om te vermelden: vrijwel elke bekende fabrikant van Android-smartphones had zelf al een donkere modus ingebouwd, dus dit is alleen leuk voor mensen die een Google Pixel-telefoon hebben of een Android One-smartphone bezitten.
Voor de rest zijn er nog kleine dingen. Het wegvegen van notificaties kan alleen nog naar rechts. Naar links open je het menu om een melding te snoozen. Een notificatie lang indrukken geeft een nieuw, grafisch menu met opties en dat ziet er beter uit. Wat er ook beter uitziet, is de Bestanden-app. Er zijn nog maar weinig apps die Google niet updatet via de Play Store, maar Bestanden is daar een van.
Het uitschakelen van apps heet vanaf nu 'verwijderen', hoewel de apps niet van de telefoon verdwijnen. Dit is vermoedelijk een wijziging om het voor gebruikers duidelijker te maken. Diverse zaken lijken ook verdwenen; de optie om Inactieve Display uit te zetten troffen we niet langer aan en ook Android Beam om bestanden te verzenden is niet meer te zien.
In de ontwikkelaarsopties troffen we ook nog enkele onverwachte opties aan. Zo kun je een andere vorm voor iconen instellen en de accentkleur wijzigen. Waar kennen we dat ook alweer van? Ook kun je apps via de ontwikkelaarsopties de toegang helemaal ontzeggen tot het logboek van telefoontjes, sms'jes en apparaatdata als het imei-nummer: een mogelijke volgende stap op privacygebied.
De App Slices uit Android Pie vinden nu hun weg in diverse nieuwe functies. Zo is er een optie voor slices van het instellingenmenu om bijvoorbeeld alleen het bluetoothvenster te openen voor het koppelen van een smartwatch of speaker. Slices staan ook aan de basis van het nieuwe Deel-menu, waar gebruikers direct naar een onderdeel van een app geleid kunnen worden. Dat kunnen we pas laten zien als apps dat ondersteunen. Het Deel-menu ziet er in elk geval iets beter uit en lijkt sneller te werken.
In de instellingen troffen we ook een functie aan voor een desktopmodus en die laat op het scherm een andere interface zien. Het beeld uitvoeren naar een beeldscherm lijkt nog niet mogelijk, waardoor we dit niet uitgebreid kunnen proberen met een desktopset-up.
Ook komt er dualsim-ondersteuning in de Pixel 3. Dat is een dsds-opstelling, waarbij beide netwerken actief kunnen zijn: een met een fysieke simkaart en een met e-sim. Ultiem zou dsda zijn, waarbij beide dataverbindingen tegelijk actief kunnen zijn, maar dat is niet mogelijk. Op de Pixel 2 werkt de dsds-functie vooralsnog niet, hoewel dit toestel ook een e-sim heeft.
Wijzingen onder de motorkap
Onder de motorkap verandert ook het nodige. Behalve dat ontwikkelaars aan de slag kunnen met zaken als Share Shortcuts, het beperken van dataverzameling en de donkere modus, haalt Google ook de riem strakker aan waar het gaat om het gebruik van ongedocumenteerde api's. Wat niet in de sdk zit, mogen ontwikkelaars niet gebruiken.
Een andere grote wijziging is de beperking van het starten van activiteiten op de achtergrond. Dat kunnen gebruikers met een schuifje uitzetten, waardoor apps niet ineens zichzelf mogen starten. Sommige apps zullen daarop leunen en moeten dus worden aangepast. Ze moeten via een notificatie een seintje geven om iets te starten.
Ook worden de permissies om de opslag uit te lezen verfijnd. Waar apps tot aan Pie simpelweg de hele opslag kunnen lezen, kan dat vanaf Q niet meer en krijgen ze slechts toegang tot wat ze nodig hebben, bijvoorbeeld Foto's of Downloads.
Een andere wijziging zit in ART, de runtime voor apps. Processen voor apps kunnen eerder starten en door threading kunnen afbeeldingen sneller worden geladen. Optimalisaties aan de Garbage Collector moeten ervoor zorgen dat ook goedkopere toestellen profiteren van snellere starttijden voor apps.
Iets wat we nog niet kunnen laten zien, zijn de optimalisaties voor vouwbare smartphones. Omdat gebruikers daar veel van schermformaat wisselen, is het belangrijk dat het wisselen tussen schermformaten sneller en soepeler gaat.
Daarnaast kunnen apps diepte-informatie uit foto's uitwisselen, doordat er naast een jpeg een xmp-bestand meekomt dat aangeeft wat de voorgrond en achtergrond is uit de afbeelding. Zo kunnen externe apps gebruikmaken van die data door bijvoorbeeld een persoon van een eerder genomen foto uit te snijden. We kunnen niet wachten om alle leuke achtergronden voor foto's te zien in apps.
/i/2002561490.jpeg?f=imagenormal)
Bovendien is er weer ondersteuning voor meer standaarden. Op het gebied van wifi is beveiliging via wpa3 en owe, of opportunistic wireless encryption, toegevoegd. Beelden kunnen gecomprimeerd worden met de av1-videocodec en afgespeeld worden met hdr10+. Ook de Opus-standaard voor bijvoorbeeld streaming audio zit in Android Q, net als tls 1.3 voor webverkeer.
Tot slot
De vraag is nu natuurlijk: wanneer kan ik dit gaan gebruiken? De bèta is als image te downloaden en te installeren, al kan het ook via een ota. Daarvoor moet je je aanmelden bij het Android Beta-programma. De eerste bèta is beschikbaar en er komen er in totaal zes, zo zegt Google. Die komen grofweg elke maand, waarna de release rond het midden of aan het einde van het derde kwartaal lijkt te komen, in augustus of september dus.
/i/2002560484.jpeg?f=imagenormal)
De bèta is nu alleen beschikbaar voor Pixel-telefoons, maar komt voor veel meer telefoons uit, zo heeft Google al gezegd. Dan kunnen veel meer mensen de nieuwe functies in Android Q proberen, maar wanneer dat is en welke toestellen dat zijn, is nog niet bekend.
De stap naar privacy is, na Digitaal Welzijn uit Android Pie, de tweede keer dat Google groots inzet op iets dat lijkt te schuren met de eigen manier van geld verdienen. Het is in elk geval toe te juichen dat je als gebruiker meer controle krijgt over je eigen data in Googles mobiele besturingssysteem.
Android Q is nog lang niet af, maar de focuspunten van Google zullen veel tweakers in elk geval blij maken. Het blijft jammer dat het vermoedelijk nog een maand of tien duurt voordat gebruikers van de populairste smartphones deze versie kunnen gaan gebruiken.