We zouden er haast een template van kunnen maken voor een nieuwsbericht: 'techbedrijf X kondigt ontslagronde aan waarbij Y-aantal mensen hun baan verliezen'. Het lijkt de afgelopen maanden alsof er elke week een nieuwe ontslagronde is. Een greep van de bedrijven die grote ontslagrondes hebben aangekondigd: Microsoft, Google, Meta en Amazon zijn natuurlijk de grootste, maar ook Snap, van Snapchat, Spotify en Twitter horen er natuurlijk bij.
We schreven al eerder dat het aantal ontslagen in 2022 veel hoger lag dan in eerdere jaren, maar om te kijken hoe het zich van maand tot maand heeft ontwikkeld, hebben we de cijfers van vorig jaar en begin dit jaar tot nu toe even op een rijtje gezet, met hulp van de data van Layoffs.fyi.
Hierin is de invloed van de grote techbedrijven goed te zien: in november begon Amazon al, en ook Meta kondigde toen zijn ontslagen aan. Januari was de maand van Microsoft en Google. Die vier bedrijven hebben veel meer medewerkers dan veel andere bedrijven en hoewel de ontslagronde relatief dus even groot kan zijn, bijvoorbeeld als rond de vijf procent van de medewerkers weg moet, gaat het in absolute zin om veel meer mensen.
Waarom dan?
/i/2005599412.png?f=imagemedium)
with their heads down as a Rembrandt painting'. Bron: Dall-E
De bedrijven geven bij benadering dezelfde reden. Tijdens de pandemie hebben ze veel meer mensen aangenomen, omdat ze dachten dat de ontwikkelingen die ze toen zagen, of dat nu meer online shoppen of meer thuiswerken is, onverminderd zouden doorzetten als de acute fase van de pandemie voorbij zou zijn. Nu dat niet het geval blijkt, hebben de techbedrijven mensen te veel.
De opvallendste was misschien wel Google. Die heeft namelijk nooit eerder een grote ontslagronde gedaan, maar deed dat vorige maand wel. "De afgelopen twee jaar hebben we periodes gezien van grote groei. Om die groei te verstevigen, hebben we mensen aangenomen voor een andere economische realiteit dan we nu zien."
Bij Google speelt natuurlijk meer. Aandeelhouders worden zenuwachtig van de aanklachten van overheden, waaronder het Amerikaanse ministerie van justitie dat Google wil opsplitsen en diverse andere onderzoeken elders in de wereld. Ook de opkomst van ChatGPT leidt tot zorg binnen het bedrijf.
Microsoft zegt ongeveer hetzelfde. "Terwijl we tijdens de pandemie klanten meer digitaal zagen besteden, zien we nu dat ze hun digitale uitgaven optimaliseren om meer te doen met minder geld. We zien ook organisaties in elke industrie en in elk land voorzichtig opereren, want sommige delen van de wereld zitten in een recessie en in andere delen van de wereld bereiden ze zich daarop voor."
Bij Amazon is datzelfde te horen. "Managers in het hele bedrijf hebben gekeken naar hun personeelsbestand en zijn prioriteiten gaan stellen die het belangrijkst zijn voor klanten en voor de gezondheid van het bedrijf op de lange termijn. De terugblik op het afgelopen jaar was extra moeilijk vanwege de onzekere economie en doordat we veel mensen hebben aagenomen de afgelopen paar jaar."
/i/2005599416.png?f=thumblarge)
as a dark horror movie set'. Bron: Dall-E
Afgelopen november greep Meta-oprichter Mark Zuckerberg ook de veranderingen na de pandemie aan om de ontslagen te verantwoorden. "Bij het begin van de coronapandemie ging de wereld snel online en de stijging van e-commerce leidde tot een buitenproportionele omzetgroei. Veel mensen voorspelden dat dit een permanente versnelling zou zijn die zou doorgaan als de pandemie voorbij was. Dat geloofde ik ook, en dus nam ik de beslissing om significant meer te investeren. Dit heeft niet uitgepakt zoals ik verwachtte."
Mis je nog een bigtechbedrijf? Inderdaad: Apple. Dat bedrijf heeft op dit moment nog geen ontslagronde aangekondigd. Dat ligt ook niet voor de hand, want het deed ook niet mee aan het massaal mensen aannemen tijdens de pandemie. De manier van geld verdienen wijkt ook wel af van die van andere grote techbedrijven. Terwijl Google, Microsoft, Meta en Amazon verdienen aan softwareproducten als advertenties, webdiensten en e-commerce, leunt Apple nog altijd in hoge mate op hardwareverkopen.
Behalve de grote techbedrijven zijn er nog veel meer bedrijven die mensen hebben ontslagen. In Nederland viel MessageBird op, die 31 procent van het personeel naar huis heeft gestuurd. De reden klinkt bekend. "We groeiden te snel en hebben aangekochte bedrijven niet op de benodigde snelheid geïntegreerd, zodat we dit niet hebben kunnen voorkomen."
/i/2005595040.png?f=imagemedium)
walking out the door'. Bron: Dall-E
Een ander voorbeeld is Spotify, dat 6 procent van het personeel wegstuurde, met wéér diezelfde reden. "Zoals zoveel andere directeuren hoopte ik dat we de sterke wind in de rug tijdens de pandemie konden vasthouden en geloofde ik dat ons wereldwijde bedrijf en beperkte risico door beperkte afhankelijkheid van advertenties ons zou beschermen. Achteraf gezien was ik te ambitieus in het investeren voorafgaand aan de groei in omzet."
Daarbij is de vraag of de ontslagen helpen, schrijft The Verge op basis van gesprekken met diverse hoogleraren. Studies geven aanwijzingen dat bedrijven die ontslagrondes doen de jaren erna juist minder presteren, maar het bewijs is verre van sluitend. Ook zijn er aanwijzingen dat ontslagen werknemers sneller zorg nodig hebben of zelfs zelfmoord plegen, terwijl werknemers die wel mogen blijven wellicht minder productief zijn en zich minder betrokken voelen door de toegenomen stress en het verlies van collega's. Het kan dus zijn dat die kostenbesparingen in werkelijkheid de werknemers én de werkgevers veel kosten.
De gevolgen
De huidige golf ontslagrondes zijn niet automatisch te linken aan het stoppen met producten en diensten, maar als het een niet komt door het ander, dan zijn het wel beide gevolgen van dezelfde oorzaak: de leiding van een bedrijf vindt dat er kosten bespaard moeten worden.
In retrospect kreeg Stadia als eerste ontslag van Google. De zoekgigant wilde niet langer investeren in zijn gamestreamplatform en trok een paar weken geleden de stekker er definitief uit. Klanten kregen ook iets wat leek op een ontslagvergoeding, want ze kregen geld terug voor games en de controller werd bruikbaar voor andere platforms. Daarnaast stopt Google met Optimize, een dienst voor A/B-testen. Ook incubator Area 120 gaat weg. Er is duidelijk minder ruimte voor experimenten.
Bij Microsoft is het duidelijk dat het bedrijf in bepaalde dingen niet meer investeert en in andere wel. Mixed reality heeft geen prioriteit meer en dus stopt Mixed Reality Toolkit en ook AltSpaceVR zal niet doorgaan. Eerder was al duidelijk dat Microsoft de ontwikkeling van een nieuwe HoloLens-headset op een bijzonder laag pitje had gezet. Er is nog wel geld om te investeren in OpenAI, de maker van plaatjesgenerator Dall-E en chatbot ChatGPT.
Bij Amazon is nog veel onduidelijk. Wellicht zal er veel minder Alexa-hardware gemaakt worden de komende jaren, maar het bedrijf heeft dat niet bevestigd. Veel ontslagen zijn ook gevallen in die divisie. Het bedrijf zegt verder niets over producten of diensten die stoppen als gevolg van de ontslagen. Wel is duidelijk dat Amazon stopt met comicsplatform Comixology en de medewerkers die daarmee bezig waren heeft ontslagen.
Meta stopt met de ontwikkeling van diverse soorten hardware, zoals de Portal-videobelapparaten en smartwatches. Ook wil het geen geld meer uitgeven aan lange ondersteuning van de eerste Quest-headset; daarvan verdwijnen diverse functies dus binnenkort. Meta slaat niet zozeer meer op de trommel over de komende metaverse, maar blijft er wel in investeren, zoals met deze Nederlandse overname die onlangs naar buiten kwam. Die technologie kan Meta helpen bij het maken van speciale, 3d-geprinte brillenglazen.
Bij Spotify is het niet helemaal duidelijk wat er verdwijnt, maar chief content officer Dawn Ostroff verdwijnt wel. Ostroff was als directielid afgelopen jaren verantwoordelijk voor podcasts op Spotify en de advertenties eromheen. Dat komt nu te vallen onder het directielid dat al abonnementen onder zijn hoede had. Dat lijkt erop te wijzen dat het sluiten van deals rond podcasts minder belangrijk wordt. Volgens HotPod zijn de ontslagen mensen verder veelal mensen die binnenkwamen via overnames van Podsights en Chartable, bedrijven die zich specialiseerden in podcaststatistieken. Messagebird zegt alleen dat het teruggaat naar de kern, maar zegt niet waar het precies mee gaat stoppen als gevolg van de ontslagen.
Tot slot
/i/2005595042.png?f=imagemedium)
one side light and an overlapping circle in the middle'. Bron: Dall-E
De economie is een cyclus en zo gaat het ook met mensen aannemen en ontslaan: er waren twintig jaar geleden nadat de dotcombubbel barstte ook massale ontslagen en nu is dat weer zo. Het verschil is wel dat bedrijven nu veel groter en volwassener zijn.
Bedrijven zien zich genoodzaakt om mensen te ontslaan en met diensten te stoppen. De meeste grote bedrijven zijn nu aan de beurt geweest, maar dat betekent niet dat het nu klaar is. Vooral de techgiganten staan onder meer druk dan alleen financiële: ze hebben ook te maken met overheden en toezichthouders die aan de deur kloppen en proberen hun macht te beteugelen. Dat kan gevolgen hebben voor hun omzet en daarmee voor de mensen die er werken. Aan de andere kant weet niemand hoe het verdergaat met de economische situatie. Als die weer aantrekt, kunnen grote techbedrijven ineens weer veel meer mensen nodig hebben.
Dit artikel is de eerste keer dat we door plaatjesgenerator Dall-E van OpenAI gegenereerde afbeeldingen hebben gebruikt. Dit is geen onderdeel van een nieuw beleid, maar een individueel experiment of door kunstmatige intelligentie gegenereerde afbeeldingen een aanvulling kunnen zijn op reguliere illustraties in artikelen. Het bijschrift is de ingegeven prompt.