Samsung heeft tegen de verwachting in de 990 Pro-ssd met een PCIe Gen4-interface in plaats van Gen5 uitgebracht. De snelheid ligt een stuk hoger dan wat de 980 Pro haalde, maar de verschillen zijn niet groot genoeg om een upgrade te rechtvaardigen. De snelheid van de Gen4-interface is te zeer een beperktende factor, waar ook andere courante drives tegenaan lopen. Ook is de prijs van de 990 Pro, in ieder geval bij introductie, te hoog om deze drive te prefereren boven die van andere fabrikanten.
Samsung heeft tegen de verwachting in de 990 Pro-ssd met een PCIe Gen4-interface in plaats van Gen5 uitgebracht. De snelheid ligt een stuk hoger dan wat de 980 Pro haalde, maar de verschillen zijn niet groot genoeg om een upgrade te rechtvaardigen. De snelheid van de Gen4-interface is te zeer een beperktende factor, waar ook andere courante drives tegenaan lopen. Ook is de prijs van de 990 Pro, in ieder geval bij introductie, te hoog om deze drive te prefereren boven die van andere fabrikanten.
Toen de geruchtenmachine rondom Samsungs nieuwe consumenten-ssd deze zomer op toeren kwam, werd gesproken over een next-gen drive. Met de aanstaande introductie van AMD's en Intels platforms met PCIe Gen5-lanes én met documenten die bij de PCI-SIG verschenen, leek de introductie van de 990 Pro met Gen5-lanes een formaliteit. De werkelijkheid bleek anders, want dit najaar bracht Samsung de 990 Pro uit met een Gen4-interface.
Daarmee is de Samsung 990 Pro een directe doorontwikkeling van de bekende 980 Pro, al is het wel een nieuw product. De controller is namelijk vernieuwd en ook het gebruikte flashgeheugen is van een nieuwe generatie. Samsung belooft uiteraard betere prestaties voor de 990 Pro dan de 980 Pro levert, maar loopt net als met de overige Gen4-drives altijd tegen beperkingen van de interface aan.
De nieuwe 990 Pro-drives zijn in twee capaciteiten per direct te koop. De 1TB-uitvoering kost ongeveer 190 euro en de 2TB-variant kost 360 euro. Op termijn moeten er ook versies met een heatsink te koop zijn en een drive met 4TB is op komst. Wij hebben de 1TB- en 2TB-varianten zonder heatsink getest en vergelijken die met de voorganger en de concurrerende modellen van andere fabrikanten.
De 990 Pro onder de loep
Samsung lijkt sprekend op Western Digital, in die zin dat de Koreanen evenmin als de Amerikanen loslippig zijn over de gebruikte hardware. Over het gebruikte flashgeheugen zijn ze allebei nog wel open, maar de controller is een ander verhaal.
Daarom beginnen we maar bij het nand, want Samsung geeft daar specificaties van op. Het is v-nand van de zevende generatie dat in de 990 Pro zit, waar de 980 Pro het met de zesde generatie moest doen. Dat 7th Gen V-Nand, zoals de marketingafdeling het graag noemt, is opgebouwd uit 176 laagjes tlc-nand en kan snelheden halen tot 2Gbit/s. De zesde generatie v-nand uit de 980 Pro heeft 128 laagjes tlc-cellen met een snelheid van 1,2Gbit/s. De lees-latency van de 'nieuwe' - de zevende generatie werd al in 2021 aangekondigd - is weer wat verlaagd en de schrijfsnelheid is drastisch verhoogd, van 82MB/s naar 184MB/s op die-niveau.
De dies zijn 512Gbit, dus met twee packages zijn de 1TB-drives voorzien van 16 dies en de 2TB-drives van 32 dies. De Elpis-controller van de 980 Pro heeft 8 kanalen met ieder 8 chip enables. Als de nieuwe controller dezelfde architectuur volgt, is hij in de 1TB- en 2TB-drives niet volledig bezet. Dat zou pas het geval zijn als Samsung zijn 4TB-drive uitbrengt, met 64 512Gbit-dies. Of die nog steeds in twee packages zouden passen of dat Samsung een dubbelzijdige ssd maakt, is nog even afwachten. Theoretisch moet de 4TB-drive sneller zijn dan de 1TB- en 2TB-drives.
De controller die het nand moet aansturen, is een vernieuwde controller. Welke veranderingen onder de motorkap zijn doorgevoerd vergeleken met de Elpis-controller van de 980 Pro, maakt Samsung niet bekend. Wel maakt de 990 Pro met de nieuwe Pascal-controller de overstap van NVMe 1.3c naar NVMe 2.0, maar uiteraard nog steeds op een PCIe Gen4-interface. Aangezien Samsung in de summiere informatie die het deelt, zegt dat de Pascal-controller een 'enhanced' controller is, en aangezien de 990 Pro net als de 980 Pro een Gen4-drive is, lijkt het logisch dat Pascal een getweakte Elpis-controller is.
Koeling en cache
De 990 Pro heeft, naast de controller en het nand met dies van 512Gbit, 1 of 2GB Lpddr4 als dram-cachelaag. De controller is voorzien van een metalen (aluminium) heatspreader, met eroverheen een sticker met een koperlaag erin. Dat moet een goede warmtehuishouding mogelijk maken, net als in de voorganger. De temperatuurregeling van de controller is aangepast, waardoor die Dynamic Thermal Guard minder snel hoeft in te grijpen. Concreet betekent het dat de ssd langer op hoog niveau moet kunnen presteren zonder thermal throttling. De 990 Pro-drives met heatsink hoeven volgens Samung zelfs helemaal niet te throttlen, zo effectief zou de koeling dan zijn.
We hebben die koeling van ons 2TB-exemplaar, zonder heatsink, bekeken door een lees- en schrijftest met IOMeter uit te voeren met en zonder actieve koeling. Die koeling bestaat uit een 80mm-ventilator boven op de ssd. De sequentiële workloads bestaan uit lezen en schrijven met vier threads en 16MB-transfersizes. We loggen gedurende tien minuten de temperatuur van de controller en zetten die af tegen de lees- en schrijfsnelheid.
Lezen met koeling
Lezen zonder koeling
Lezen kan de 990 Pro met en zonder extra koeling op ongeveer 7400MB/s. Gek genoeg zien we een paar dipjes als de ventilator op de drive ligt. Zonder koeling zien we die dipjes niet, maar de snelheden liggen ongeveer gelijk en worden gedurende de hele test volgehouden. Wel loopt de temperatuur in de controller tijdens de test enorm hoog op zonder koeling; we noteren 90 graden als hoogste temperatuur. Met actieve koeling is dat slechts maximaal 54 graden.
Schrijven met koeling
Schrijven zonder koeling
Bij het schrijven zien we eerst de slc-cache die gevuld wordt met een snelheid van pakweg 7000MB/s, maar zodra die vol is, zakt de schrijfsnelheid tot slechts ongeveer 1400MB/s. Dat gebeurt met en zonder koeling, maar in dat laatste geval loopt de temperatuur op tot 82 graden, terwijl hij mét koeling op 58 graden blijft steken. Opvallend is dat de temperaturen bij lezen hoger zijn dan bij schrijven, maar de doorvoersnelheid is bij lezen ook veel hoger dan bij schrijven als de slc-cache eenmaal gevuld is. We schrijven iets minder dan 230GB naar de drive voordat dat het geval is.
TurboWrite
Met de 980 Pro bracht Samsung TurboWrite naar de Pro-serie. Tot dat moment zagen we dat enkel op de EVO-drives. De TW 2.0-technologie is niet wezenlijk veranderd. Samsung maakt gebruik van een vaste en dynamische, of intelligente, cache. Zo is de hoeveelheid cache afhankelijk van de behoefte én van de vrije schijfruimte.
Capaciteit
Vaste TurboWrite-cache
Dynamische cache
Totale cache
990 Pro 1TB
6GB
108GB
114GB
990 Pro 2TB
10GB
216GB
226GB
Voor het 1TB-model is de standaardcache 6GB groot, met 108GB dynamisch toegewezen, voor een maximum van 114GB. Dat is identiek aan de 980 Pro. De 2TB-drive heeft 10GB vaste cache en 216GB dynamische cache: een totaal van 226GB dus. Voorheen gaf Samsung nog op welke snelheden je kon verwachten als alle TurboWrite-cache opgesoupeerd was, maar voor de 990 Pro laat het bedrijf dat achterwege.
Testmethode
Onze vier ssd-testsystemen zijn opgetrokken rond de 8-core AMD Ryzen 7 3700X-processor, een ASUS Prime X570-A Pro-moederbord en een Kingston HyperX Fury DDR4-kitje met twee 8GB-modules op DDR4-2666. Op de systemen staat Windows 10 Pro met versienummer 2004. Dat updaten we niet, om onze resultaten consistent te houden. Ook alle benchmarksoftware hebben we gefixeerd op de opgegeven versies.
Grof gezegd draaien we twee soorten benchmarks: synthetische tests en zogenaamde traces. Voor de synthetische benchmarks gebruiken we allereerst AS SSD, een compleet ssd-testpakket dat je gratis kunt downloaden en eenvoudig op je eigen ssd kunt draaien om te vergelijken. Deze test maakt gebruik van niet-comprimeerbare data en bevat deeltests die de sequentiële lees- en schrijfsnelheden meten, maar ook de verwerkingssnelheid bij kleine bestanden en de toegangstijd. De 4kB-test draaien we met een lage (1) en een hoge (64) queue depth, wat zoveel betekent als het aantal opdrachten waaraan de ssd tegelijk kan werken. Per stuk duren de tests vrij kort, waardoor AS SSD niet geschikt is om de worstcaseprestaties van een ssd te testen. Daarnaast draaien we ATTO Disk Benchmark, een oorspronkelijk voor harde schijven ontwikkelde test die met comprimeerbare data werkt. Veel fabrikanten gebruiken juist deze test om de maximale doorvoersnelheden te specificeren.
Praktijktests: traces
Een trace is in feite de opgenomen schijfactiviteit tijdens het uitvoeren van een bepaalde real-world-taak, zoals het starten of gebruiken van een softwarepakket. Zelf hebben we drie van dergelijke traces gemaakt, die we afspelen met behulp van Intels Nas Performance Toolkit, kortweg NasPT.
De light desktop workload bestaat uit het starten van het Windows 10-systeem, waarna alledaagse programma's als de Chrome-browser en Office-applicaties worden gebruikt. Om de testduur te verkorten, wordt de idle-tijd tussen transacties beperkt tot maximaal 100ms. De gemiddelde doorvoersnelheid in de trace is, na verkorting van de idle-tijd, 22,9MB/s. In totaal worden er 1,96GB gelezen en 1,37GB geschreven. 6,8 procent van de transacties is sequentieel.
De 'Photoshop & Lightroom heavy workload' is gebaseerd op een trace van Photoshop en Lightroom in een multitaskingscenario. Hierbij wordt gewerkt met Photoshop-bestanden die zeer veel geheugen gebruiken en daarmee een grote aanslag plegen op de scratchfile die wordt gebruikt voor het bijhouden van de history states. Gelijktijdig met het gebruik van Photoshop wordt door een catalogus met 20-megapixelfoto's in Lightroom gebrowsed, en worden foto's van een netwerkshare naar de lokale drive gekopieerd en vandaaruit in Lightroom geïmporteerd. De Photoshop & Lightroom heavy workload is een zware trace. Om de testduur te verkorten, wordt de idle-tijd tussen transacties beperkt tot maximaal 100ms. De gemiddelde doorvoersnelheid in de trace is, na verkorting van de idle-tijd, 162,9MB/s. In totaal worden er 19,1GB gelezen en 56,0GB geschreven. 4,0 procent van de transacties is sequentieel.
De gametrace met de games Grand Theft Auto V en Rise of the Tomb Raider is een relatief lichte workload met veel idle-tijd tussen de transacties. Om de testduur te verkorten, wordt de idle-tijd tussen transacties beperkt tot maximaal 15 milliseconden. De gemiddelde doorvoersnelheid in de trace is, na verkorting van de idle-tijd, 54MB/s. In totaal worden er 13,0GB gelezen en 1,3GB geschreven. 31,2 procent van de transacties is sequentieel. Deze test betreft de gemiddelde doorvoersnelheid over de totale duur van de transacties in de trace. Dat wil zeggen dat de tijd waarin de ssd of harde schijf idle is, niet wordt meegeteld.
Daarnaast meten we de ssd door met PCMark 10, dat eveneens gebruikmaakt van traces van een hele trits programma’s en zo tot een totale bandbreedtescore komt.
Steady state: consistencytest
We noemden al even de worstcaseprestaties. Eerder doken we diep in de interne werking van een ssd. Hierbij bleek dat een ssd-controller de prestaties continu optimaliseert door tal van trucjes toe te passen. Belast je een ssd zwaar en langdurig, dan raakt de ademruimte van de controller steeds verder op, waardoor de prestaties langzaam inzakken. Op een gegeven moment bereik je het minimale prestatieniveau van de ssd, ook wel de steady state-prestaties genoemd. Om dit proces en de steady state-prestaties van elke ssd in kaart te brengen, voeren we de PCMark 10-consistencytest uit. Tijdens deze uitvoerige test, die afhankelijk van de snelheid van een ssd meer dan 24 uur kan duren, wordt de volledige PCMark 10-test zestien keer achter elkaar uitgevoerd.
Vooraf wordt de hele schijf twee keer volledig met data beschreven. Dit gebeurt twee keer om ervoor te zorgen dat ook de volledige overprovisioning ‘bezet’ is. Gedurende de acht degradatiefasen van de test wordt de volledige PCMark 10-benchmark gedraaid, met daartussenin telkens een constante workload van random schrijfopdrachten gedurende achtereenvolgens 10, 15, 20 en zo verder tot maximaal 45 minuten. Gedurende de steady state-fase wordt de benchmark nogmaals drie keer gedraaid, met telkens opnieuw vooraf 45 minuten random schrijfworkloads. Tijdens de recoveryfase mag de schijf weer ‘op adem’ komen en wordt de benchmark vijf keer gedraaid met telkens 5 minuten idle tijd vooraf. Gedurende die tijd kan de ssd de garbage collector en andere interne optimalisaties hun werk laten doen.
Energiemetingen
Het stroomverbruik van NVMe-ssd's testen we op ons desktoptestsysteem, waarbij we het met behulp van een riserkaart kunnen meten. We doen dat met zowel een 4k-random write als een 1MB-sequential write-workload.
AS SSD en ATTO Disk Benchmark
Zoals gebruikelijk starten we onze benchmarks met synthetische tests: AS SSD en ATTO Disk Benchmark. We zetten eerst de totaalscore van AS SSD in een aparte grafiek, zodat we in beeld hebben welke controller in elke drive zit.
In de totaalscore is de FireCuda van Seagate de allersnelste, op heel korte afstand gevolgd door de twee 990 Pro-drives.
In de deeltests komt de 990 Pro goed mee, maar alleen in de multithreaded 4k-schrijftest scoren beide drives echt goed. De sequentiële lees- en schrijfsnelheden komen niet ver boven de 6GB/s uit op ons systeem en op singlethreaded 4k-gebied laten de twee drives behoorlijk wat prestaties liggen.
Diskbenchmark ATTO maakt van comprimeerbare data gebruik en daar weten alle ssd's, de 990 Pro incluis, veel beter raad mee. We halen met lezen afgerond de 7GB/sd, al blijft de schrijfsnelheid behoorlijk achter bij de rest van de drives. Dat geldt ook voor de 64k-tests lezen.
In onze traces is de 2TB-variant van de 990 Pro een stuk sneller dan de 980 Pro, maar de 1TB-varianten scoren identiek in de lichte workload. Bij de gamingtest is de 980 Pro zelfs iets sneller in de 1TB-versie, maar is de 2TB-drive van de 990 Pro marginaal sneller dan zijn voorganger. Een vergelijkbaar beeld zien we bij de zware workload.
De PCMark Storage-resultaten zijn compleet anders. Daarin is de 990 Pro de allersnelste ssd, nog sneller dan drives als de SN850X van WD, die tot dusver de snelste was. Als we naar de deelresultaten kijken, veroverde de 990 Pro zijn bovenste plaats met sterk wisselende resultaten. In de ene deeltest is de 990 Pro overtuigend de snelste, terwijl dit in een andere deeltest middenmoters zijn.
Lightdesktopworkload - Doorvoer ex opentijd
Gamingworkload - Doorvoer ex opentijd
Photoshop & Lightroom-heavy workload - Doorvoer ex opentijd
De extreem zware consistencytest is waar de 990 Pro echt zijn spierballen laat zien. De 2TB-drive ligt mijlenver voor op de rest, terwijl ook de 1TB-uitvoering sneller dan de rest is, met slechts een kleine voorsprong op de Seagate 530. Het is waarschijnlijk bekend dat deze test dermate zwaar is dat je je ssd in de praktijk zelden zo zwaar zult belasten, maar als dit je ssd niet op de knieën krijgt, kun je ervan uitgaan dat niets dat doet.
PCMark 10 Consistency - Steady state bandwidth
Steady state read latency
Steady state write latency
PCMark 10 Consistency - Steady state bandwidth (Gemiddeld)
Samsung belooft een lager verbruik dan bij de 980 Pro, maar in onze tests zien we een hoger verbruik in alle deeltests. We hebben dat op diverse platforms geverifieerd, maar of we op een X570-bord of Z690-bord testten, maakte niet uit. De 990 Pro verstookt steevast meer dan de 980 Pro. Wellicht is dat iets wat met een firmware-update nog opgelost wordt.
In onze prestatie-index voor licht gebruik is de 990 Pro snel, maar is de SN850X sneller. Ook de FireCuda 530 van Seagate is sneller, maar met een verschil van slechts één punt en ook de gewone SN850 is nipt sneller dan de 1TB-versie van de 990 Pro. In de index voor zwaar gebruik stijgt de 990 Pro echter boven alle drives uit, vrijwel uitsluitend dankzij de uitstekende prestaties in de consistencytest.
In ons testsysteem is vooral de 2TB-uitvoering van de 990 Pro marginaal sneller dan de even grote 980 Pro. In de index licht gebruik is de winst een dikke 13 procent, maar de 1TB-uitvoering is slechts een procentpunt of 6 sneller. In beide gevallen is het natuurlijk maar de vraag of je dat verschil gaat merken; wij zouden niet upgraden voor zo'n klein verschil in ieder geval.
De 2TB-versie is relatief sneller geworden, omdat die versie meer nand-dies aan boord heeft. Daarmee is de controller beter bezet en kan er dus meer parallelliteit bereikt worden. In dat licht zijn we ook heel benieuwd naar de prestaties van de 4TB-drive. En los van die prestaties kijken we uit naar een 4TB-uitvoering van de Pro-serie. Dat was een puntje waarmee Samsung een beetje achterliep op de concurrentie. De 4TB 990 Pro wordt Samsungs eerste NVMe-drive voor consumenten met meer dan 2TB capaciteit.
De prijzen op het moment van schrijven zitten op 180 en 330 euro - de adviesprijs voor die laatste is zelfs 360 euro - en dat is in vergelijking met de concurrentie aan de hoge kant. Zelfs de pas uitgekomen SN850X van WD is aantrekkelijker geprijsd én sneller in vrijwel alle gevallen. We raden je dan ook aan om de prijsontwikkeling van de 990 Pro in de gaten te houden en niet te vergeten met een schuin oog naar de 980 Pro te kijken. Die is regelmatig in de aanbieding en als winkels ruimte voor de nieuwe drive willen maken, zou dat zomaar vaker en voor aantrekkelijke prijzen kunnen zijn.
Hoe vaak gebruik je die snelheid dan? Ik gebruik al enkele jaren een Samsung Evo 970 en die is meer dan snel genoeg.
Het enige waar je de snelheid van een SSD waarneemt is een SSD benchmark. En bij het over kopiëren van grote bestanden en bij toepassingen als video bewerking maar daar is zelfs een oude SSD snel genoeg voor.
Een SSD was ooit bedoeld als harddisk vervanger voor de C: partitie, waardoor het systeem vele malen snellere werd.
Tegenwoordig worden zelfs de snelste SSD's gebruikt voor archivering opslag van video's vakantie foto's software enzovoort.
Tja voor archivering is de oude gouden harddisk goedkoper en betrouwbaar, mits deze niet 24 uur per dag draait. Ik gebruik USB harddisks en die zijn alleen actief als ik deze nodig heb dat scheelt enorm in
de levensduur.
Ik vind het opgenomen idle vermogen wel erg hoog, ook dat van de WD Black's trouwens.
Helemaal als je het vergelijkt met de 980 Pro, die stukken minder opneemt.
Met lezen en schrijven lijkt me dat logisch met die snelheden.
Waar zou dit aan liggen (ook bij die WD's) ?
Zou er wellicht gewoon een firmware update nodig zijn ?
We checken altijd eerst voor een FW-update voor we testen, in dit geval was die er niet en de FW kwam overeen met wat Samsung communiceerde. Dat is ook de reden dat we nog extra op 2 andere systemen gemeten hebben: alle keren deed de 980 Pro idle gewoon wat we in de grafieken melden, en voor de 990 Pro meten we veel hoger verbruik. Dat sluit een slaapstand of powermanagenent voor de PCIe-link uit en sluit gekke bug met Intel of AMD uit... Zal toch FW zijn en later - hopelijk - middels update verholpen worden...
Hebben jullie ook nog gecheckt voor de WD_Black SN850 die ook zo'n hoog verbruik heeft? Die is ondertussen al wat ouder en de testdata dus mogelijk ook?
Als we het hebben over minder dan 1W idle, het is procentueel wel veel tov concurrenten maar absoluut valt het alleszins mee voor een snel model. Lijkt me dat een andere controller al een aardige verandering teweeg kan brengen in idle, temeer omdat de SSD natuurlijk altijd in de startblokken moet staan om wel te kunnen presteren.
Wellicht hebben sommige snelheidsfeatures dat extra idle verbruik als nadeel.
[Reactie gewijzigd door A Lurker op 18 oktober 2022 21:15]
De 980 pro is meestal verkrijgbaar voor rond de 200 euro, Met een 33% meerprijs slaat samsung de plank absoluut mis. Een gen 5 SSD had deze prijs in ieder geval een stuk beter kunnen verantwoorden
Vergeet niet dat dit een introductieprijs is.
Een Gen5 controller heeft misschien voor dit model op de planning gestaan, maar is misschien om een of meerdere factoren toch niet haalbaar geweest.
De 980Pro was ook bij introductie rond deze prijsklasse.
Daarnaast is als de 990pro in de markt wordt gezet voor een klein prijs verschil, de voorraad 980 modellen een stoffige toekomst tegemoet gaat.
Zodra de voorraad 980 modellen grotendeels is weggewerkt en de 990 overal goed beschikbaar is, verwacht ik dat de prijs snel zal dalen.
Met mijn 980 Pro start ik op onder de 2 seconden na Bios,... Heb ik nauwelijks meer te maken met HDD bottle necks of laadtijden in heftige games,... Ik zou niet weten hoeveel sneller het voor mij nog hoeft te worden.
Als je de ssd wilt gebruiken om real-time data in games te streamen mag het nog wel wat sneller. En met de nieuwe consoles en zaken als direct storage kunnen Devs daar ook meer op gaan inzetten dan voorheen.
Een prima opvolger! Je gaat er niet spectaculair veel van merken met dagelijks gebruik, de prijs zal ook snel op het niveau van de 980 Pro zitten als hier de voorraad van verkocht is, verwacht ik.
In alle gekkigheid bewegen we wel weer de Pata kant op. Waar eerst van parallelle communicatie naar seriële gingen. Wordt nu met de pci-e interface dit alweer parallel gedaan met 2, 4, 8 of 16 lanes (waarbij de 8 en 16 natuurlijk alleen bij de echt pci-e insteekkaarten mogelijk zijn)
De nieuwe 990 is wel een beetje een mixed bag. Lang niet altijd sneller dan de voorganger maar verbruikt wel veel meer stroom. Idle is hoop ik een bug die op te lossen is maar met belasting zal lastiger zijn.
De performance consistency is wel indrukwekkend maar in real world usage zonder hele zware belasting is de SN850X een betere keuze.
Op zich natuurlijk een nette SSD alleen PCIe 5 SSDs zouden volgens de geruchten zo vanaf november kunnen gaan verschijnen. Die zullen vast niet gelijk goedkoop zijn maar dat is de 990 ook niet.
Derhalve vraag ik me af wat de strategie van samsung is door nu de 990 te op PCIe4 te introduceren ? Gaan zij nog lang wachten met PCIe 5 terwijl de concurrentie 'de show steelt'
Gaat later leuk worden als je met een stuk of 12 van deze een ZFS raidz array kan bouwen. Neemt weinig ruimte in en is bloedsnel. Vooralsnog is 3 helaas de max op 1 moederbord wat ik langs heb zien komen.
Er zijn insteekkaarten waar je 4 NVME SSD's op kunt plaatsen en die een x16 slot gebruiken. Met drie van zulke insteekkaarten in drie x16 slots is het mogelijk.