SURF raadt Nederlandse scholen af Microsoft 365 Copilot te gebruiken - update

SURF raadt Nederlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen af Microsoft 365 Copilot te gebruiken. De ICT-coöperatie zegt dat deze generatieve-AI-tool privacyrisico's heeft. De organisatie zegt in gesprek te zijn met Microsoft om deze te mitigeren.

Die privacyrisico's draaien vooral om een gebrek aan transparantie vanuit Microsoft, schrijft SURF, een ICT-coöperatie voor onderwijs- en onderzoeksinstellingen. Zo is het niet duidelijk welke persoonsgegevens Microsoft verzamelt en bewaart, stelt SURF. Microsoft zou in inzageverzoeken ook geen volledige of begrijpelijke gegevens delen. "Daarnaast is het aannemelijk dat Microsoft 365 Copilot onjuiste en onvolledige persoonsgegevens genereert, en merken gebruikers niet dat ze met onjuiste gegevens werken, omdat ze te veel vertrouwen op de generatieve-AI-tool."

SURF zegt in gesprek te blijven met Microsoft voor mitigerende maatregelen. De risico's zouden nu echter te hoog zijn. "Daarom adviseren we onze leden om Microsoft 365 Copilot vooralsnog niet te gebruiken." SURF baseert zich voor het advies op een Data Protection Impact Assessment die de organisatie heeft laten uitvoeren.

Update, 20.56 uur - Microsoft zegt in een reactie het niet eens te zijn 'met enkele tussentijdse conclusies'. "We hebben er vertrouwen in dat publieke en commerciële klanten de productiviteits- en efficiëntievoordelen van Microsoft 365 Copilot kunnen benutten in overeenstemming met de AVG", schrijft Microsoft. Het bedrijf merkt daarnaast op dat 'privacyaudits uitgevoerd door de Nederlandse overheid aantonen dat Microsoft al technische en organisatorische maatregelen toepast om persoonsgegevens te beschermen en te verwerken, en daarnaast contractuele verplichtingen en uitgebreide garanties biedt'. Microsoft zegt de bevindingen te evalueren en te blijven samenwerken met de Nederlandse overheid.

Reacties (192)

[Exhonor]

Mij lijkt het in sowieso verstandig voor scholen om zo ver mogelijk weg te blijven van AI en maatregelen te nemen om te voorkomen dat studenten het kunnen gebruiken voor schoolwerk.

Het niveau van dingen als rekenen, taal en lezen is al jaren naar beneden aan het gaan, en AI gaat dat probleem nog veel erger maken wanneer studenten al het werk kunnen outsourcen.

Wat mij betreft is het tijd om het digitaal leren terug te brengen tot dat wat alleen digitaal kan, zoals computerles, en de rest weer volledig fysiek tijdens de les op te pakken.

We moeten koste wat kost voorkomen dat de toekomstige generatie zo afhankelijk worden van technologie en AI.
Het klinkt mooi in theorie om te zeggen dat scholen studenten moeten leren om te gaan met AI, maar het lijkt mij zeer naïef om te denken dat studenten de zelfdiscipline hebben om het vervolgens niet alsnog te gebruiken.
We hebben allemaal op school gezeten en ik denk dat we allemaal wel kunnen toegeven dat ook wij shortcuts probeerde te vinden waar mogelijk.

[Reactie gewijzigd door Exhonor op 18 december 2024 16:55]

[CyberFive]

Oh, laten we de AI ontwikkeling lekker negeren net zoals we in het verleden met computer onderwijs ook lang hebben gedaan. En dan vreemd vinden dat we straks achterlopen en het niveau niet concurerend is.

Of je wilt of niet, AI is een onderdeel van de toekomst en begrip en kennis daarover is cruciaal.

[Llopigat]

Ik vind dat wel meevallen. In de jaren 80 had ik al diverse vakken die de computer ruimte gebruikten. Zoals ruimte meetkunde. Was toen nog originele IBM PC's.

[dasiro]

verklaar dan maar eens waarom zoveel gebruikers onder de 40 nog niet eens blind kunnen typen of weten hoe ze hun pc moeten upgraden.

[Llopigat]

Nou dat is omdat ze dat gewoon niet meer hoeven. Mensen onder de 40 gebruiken overwegend hun mobiele telefoon voor alles. Dat is ook prima. Upgraden van een PC is een zaak voor specialisten, op je werk doe je dat ook niet zelf, dat doen de IT nerds. En in de praktijk ruilen die ook gewoon je laptop om voor een nieuwe want veel is daar niet meer aan te upgraden.

En blind typen kon in 'mijn tijd' ook niemand. Er was een optionele typecursus op school maar die werd gegeven door een bijna bejaarde dame die er op stond dat we mechanische typmachines gebruikten. Als computernerd had ik er helemaal niks aan om te leren hoe ik keihard op toetsen kon stampen. Dus ik heb dat gewoon zelf door de jaren heen geleerd.

[DarkForce]

Nou dat is omdat ze dat gewoon niet meer hoeven. Mensen onder de 40 gebruiken overwegend hun mobiele telefoon voor alles. Dat is ook prima. Upgraden van een PC is een zaak voor specialisten, op je werk doe je dat ook niet zelf, dat doen de IT nerds. En in de praktijk ruilen die ook gewoon je laptop om voor een nieuwe want veel is daar niet meer aan te upgraden.

Je vergeet dat het grootste gros van de jongeren, jong volwassenen gewoon een laptop hebben vanwege hun opleiding. Of je nu naar het VMBO gaat, het MBO, HBO... een enorm groot deel van de lessen wordt met digitaal lesmateriaal aangeboden.

Digitaal maakt het niet alleen voor leerlingen/studenten gemakkelijker, maar ook voor leerkrachten daar huiswerk gewoon digitaal kan worden ingeleverd, het papier bespaart etc. etc.

En neen, op scholen is er niemand die rondloopt om laptops te voorzien van updates, die verantwoordelijkheid ligt bij de leerling/student en/of diens ouders. Er is dan wel een kennisdesk, alleen is deze desk niet voor het uitvoeren van updates of upgrades bedoeld.

En blind typen kon in 'mijn tijd' ook niemand. Er was een optionele typecursus op school maar die werd gegeven door een bijna bejaarde dame die er op stond dat we mechanische typmachines gebruikten. Als computernerd had ik er helemaal niks aan om te leren hoe ik keihard op toetsen kon stampen. Dus ik heb dat gewoon zelf door de jaren heen geleerd.

Secretaresses e.a. mensen die veelal achter type- / schrijfmachines zaten, racete al heel rap over die toetsenborden heen alsof het niets was. Enige wat vaak wel de nodige problemen opleverde was het uitprinten van een document op de matrixprinters of soms zelfs het opstarten van Word Perfect 5.1 want in tegenstelling tot een simpel icoontje anno nu, was het soms nog wel eens nodig om een commando in te typen(hoe moeilijk kon het zijn):

C:\> wp {enter}

[B64]

Digitaal maakt het niet alleen voor leerlingen/studenten gemakkelijker, maar ook voor leerkrachten daar huiswerk gewoon digitaal kan worden ingeleverd, het papier bespaart etc. etc.

Als dat goed gebeurt heb je gelijk ja. Maar in de praktijk blijkt dat die voordelen ook een nadeel hebben. Vroeger maakte je voor diverse vakken gewoon een werkstuk - onderzoek doen, verhaal schrijven, plaatjes erbij, klaar. Tegenwoordig willen docenten heel vaak een padcast of een vlog - dan kun je al die dingen doen, plus opnames maken (waarbij papa of mama moet helpen) én moet dat ook nog eens ge-edit worden. Kost het hele verhaal dus zo twee keer zoveel tijd.

En breek me de bek niet open over sommige digitale lesmethodes die ik bij mijn kinderen heb zien langskomen (en nog steeds zie langskomen). Taalmodules die bij oefeningetjes wel aangeven dat de leerling iets fout deed, maar die niet uitleggen wát er fout was, en verbeteren kan achteraf niet meer. Wat leeft zo'n kind daarvan? Niks. En dan moet je maar hopen dat een docent dat in de les doorneemt, wat niet zelden NIET het geval is omdat die alleen maar kijkt of iedereen de opdrachten gemaakt heeft.

Ik weet het, N=2 en die vertegenwoordigen heus niet alle middelbareschool-leerlingen, maar mijn twee pubers hebben 10x liever een boek dan een digitale metheode. Ondanks dat er heus wel goede digitale, en erg slechte papieren methodes zijn.

EN of het voor docenten nou allemaal zo heel veel makkelijker is... Alles gaat nu digitaal, maar dat betekent ook dat die mensen veel makkelijker hun werk mee naar huis nemen. En dan niet alleen die stapel proefwerken na een toetsweek, maar altijd. Ze reageren op mails en Team-berichten op de meest vreemde tijden (weekends, vakanties, 's avonds om 23:00u...) - als je je nog afvraagt hoe het komt dat het aantal burn-outs in het onderwijs zo hoog is?

[Llopigat]

Ze reageren op mails en Team-berichten op de meest vreemde tijden (weekends, vakanties, 's avonds om 23:00u...) - als je je nog afvraagt hoe het komt dat het aantal burn-outs in het onderwijs zo hoog is?

Simpel. Gewoon niet doen dan.

Ik heb hier zelf geen problemen mee, ik loop vaak nog vragen te beantwoorden 's avonds (ben geen docent overigens). Maar ik heb veel baat bij een gebrek aan prive/werk scheiding, zo zit ik gewoon in elkaar. Soms doe ik de hele dag geen fuck en ga 's avonds aan het werk. Soms andersom. Mijn werk en leven lopen door elkaar heen en dat vind ik prettig. Ik zou er absoluut niet tegen kunnen als mijn werkgever blokkeert dat ik 's avonds emails kan openen zoals er veel in Duitsland en Frankrijk gedaan wordt.

Maar veel collega's, vooral die wel een gezin hebben en een ingeregeld leven, hebben hier wel problemen mee en die willen het scherp afgescheiden hebben. Kan ook allemaal natuurlijk.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 19 december 2024 02:54]

[B64]

Je weet hoe pubers in elkaar zitten? Die raken op de meest idiote momenten compleet in paniek, sturen berichtjes naar docenten. En vinden het inmiddels dus ook doodnormaal om ruim buiten de schooluren antwoord te krijgen. En dan ben ik blij dat ik niet zo'n docent ben die werk en privé wél gescheiden houdt...

[Llopigat]

Nouja dat is ook iets waar je mee moet leren leven. Vroeger kon ik ook de docent niet bereiken 's avonds.

Ik zie dat wel als een goede voorbereiding op het volwassen leven.

Ik ben ook iemand die geen strakke werk en prive scheiding heeft hoor. Maar ik vind dat een keuze die iedereen voor zich moet maken. Sommige mensen hebben echt die mentale rust nodig. Vooral als ze een gezin hebben met veel verplichtingen.

[Llopigat]

En neen, op scholen is er niemand die rondloopt om laptops te voorzien van updates, die verantwoordelijkheid ligt bij de leerling/student en/of diens ouders. Er is dan wel een kennisdesk, alleen is deze desk niet voor het uitvoeren van updates of upgrades bedoeld.

Ah ik dacht dat je hardware upgrades bedoelde. Maar Windows forceert tegenwoordig updates. Dus dat is geen probleem meer.

[Dutch_CroniC]

Valt je vies tegen, mensen negeren dat gewoon, en zolang ze de laptop in slaapstand blijven zetten worden deze niet volledig doorgevoerd.

Pas als er door een onvoltooide update iets niet meer werkt zoals voorheen krijg ik ze aan de lijn en laat ik ze eerst rebooten vanwege de updates.

In sommige gevallen uptimes gezien van bijna 4 maanden met half verwerkte updates op de achtergrond.

Dus ja, het wordt geforceerd geinstalleerd, maar niet afgerond.

[xSNAKEX]

Die reboot wordt ook gewoon uitgevoerd en de update wordt dus netjes volledig doorgevoerd. Niet dat het ooit nodig was om hier elke laptop en pc voor af te gaan aangezien dit op andere manieren al te automatiseren en geforceerd kon worden.

[rob12424]

Jep, totdat je zoals mij een hersenafwijkingbhebt waardoor je dingen super goed kan leren en tot wel 30 jaar kan onthouden. Behalve als het van een scherm afkomt (teveel prikkels) Dan onthoudt ik het nog geen 5minuten.

Ontopic: AI is leuk tot je onderzoeksdata hebt en de server of slecht beveiligd is of in China staat.
Of je Chinese vertaal programme's hebt die per woord 3 GB aan data nodig hebben om een woordje te vertalen. (En ja die bestaan) En dat is niet om de vertaal AI te trainen

[MarcMK2]

Zelfs de IT nerds doen dit bij ons niet meer, wij willen ons bezig houden met andere zaken. Defecten onder garantie komt de leverancier oplossen.

[jpsch]

In mijn tijd was blind typen gewoon een verplicht vak op school. Gelukkig wel op computers.

[DataGhost]

Ergens ben ik wel blij dat ik het heb geleerd op een (elektronische) typmachine. Het idee daarachter was dat je geen fouten kon corrigeren dus je werd gedwongen zo foutloos mogelijk te typen. Snelheid komt daarna vanzelf wel.

[jpsch]

Klopt, eerst de techniek en de meters maak je vanzelf wel.

[KingDurk]

Het blind typen vind ik zo bijzonder. Velen die “het vroeger op een typemachine geleerd hebben” en nu we dagelijks typen leren er we het niet . Het is zoveel efficiënter en er zijn zoveel mensen die dagelijks voor hun werk achter de computer zitten of veel administratie hebben.

Ik ben het wel met je eens dat het nooit de focus heeft gehad. Ook in 2000 was extra buiten reguliere school om.

[MainframeX]

Dat heeft gewoon met prioriteiten te maken. Blind typen en een pc upgraden zijn geen lastige zaken om jezelf aan te leren. Mensen kiezen er voor om wat anders te doen.

[jerisson]

Omdat dit in essentie andere vaardigheden zijn dan deze die werden aangeleerd. Én omdat dit geen vaardigheden zijn die nodig zijn om een computer te gebruiken.

Bij technisch tekenen leer je niet blind typen of een computer upgraden. Maar je gebruikt wel een computer.

Bij het vak informatica leerden we in het eerste jaar (2002) wat mappen zijn, wat het internet is, en hoe een mail te versturen. Over updates hebben we niks gezien.

In de latere jaren zag je enkel Office: Word, Powerpoint, Excel en Access.

Als ik kijk naar de studenten die nu bij ons aankomen op de universiteit, dan zitten er daar bij die niet eens weten wat een map of directory is. (Gelukkig niet de studenten informatica, maar toch.) En de meesten van die generaties die opgegroeid zijn met computers en tech kunnen nog steeds niet blind typen.

[Drharlin]

Omdat de interesses anders liggen, zou bijna zeggen de "niet-cli" generatie.... Groot gebracht met autocorrect en snel swipen van woorden.

[CyberFive]

Dat was heel afhankelijk van de school. Er was een 100 scholen project en een paar rijke scholen, de rest viste achter het net.

[bantoo]

Gefeliciteerd want in de jaren 90 en begin jaren 00 was er vrijwel niks te vinden op menig school.

[BernardV]

Bij mij op de middelbareschool ook wel begin jaren 90.
Basiskennis DOS, bat bestandjes maken, WordPerfect en als je wilde kon je aan de slag met GWBasic/Qbasic .

//EDIT: dit was ook geen rijke school, gewoon een standaard middelbareschool.

[Reactie gewijzigd door BernardV op 18 december 2024 18:30]

[Llopigat]

Ja en bij ons werd het ook aangemoedigd als je extra interesse had. Dan mochten we in de pauze spelen in het computerlokaal (computers waren toen nog erg duur voor thuis).

[Get!em]

1991: 30x msx in apart lokaal met permanente opstelling op basisschool met rekenen , topografie en woord leerprogramma’s.
Gewoon in een dorpje in Groningen.

Later nog vele upgrades en uitbreidingen.

[Llopigat]

Echt waar? Wij hadden het altijd. En het was zeker geen rijke school, gewoon een openbare school.

[PCG2020]

Ik moest het, zoals zoveel medeleerlingen op andere scholen, begin jaren '90 op het voortgezet onderwijs doen met een stuk of vier aftandse IBM-computers. Thuis stond er vanwege mijn vaders werk een PC, waar ik ook gebruik van maakte om mijn verslagen te tikken (en uiteraard op te gamen ). Ik hoefde na de eerste computerles niet meer te komen omdat ik binnen de twee roosteruren het hele opdrachtenboek doorgefietst was.

[Exhonor]

Er is een verschil tussen negeren en bewust kiezen om het links te laten liggen.

Als studenten er geïnteresseerd in zijn, laat er dan keuzevakken voor komen.
Maar er moet simpelweg gewaarborgd worden dat kinderen op school ook daadwerkelijk wat leren en voor zichzelf kunnen denken en probleemoplossen.

[CyberFive]

Bewust kiezen het links te laten liggen is negeren. Misschien moeten we de laptop/pc ook maar links laten liggen en het internet blokkeren dan?

[Exhonor]

Voor veruit de meeste vakken op school heb je geen laptop of internet nodig.

Dus tenzij je computerles hebt lijkt het mij een uitstekend idee om dat tijdens de les te verbieden.

Negeren is als je doet alsof het niet bestaat.
Een bewuste keuze om het niet te gebruiken vanwege de vele onzekerheden en gevaren die erachter zitten is een compleet ander verhaal.

[CyberFive]

En dan komen ze van school en missen ze de digitale vaardigheden die de moderne maatschappij van ze verwacht.

De digitale wereld is een integraal onderdeel van de wereld waarin we nu leven. Terug naar vroeger gaat je daar niet verder helpen.

Laat ik duidelijk zijn dat SURF wel degelijk een punt heeft als het gaat om de privacy en de gevaren. Maar wegkijken en mensen niet de digitale weerbaarheid geven is mijns inziens niet de oplossing.

[Exhonor]

Heb je de zin gemist waarin in expliciet praat over computerles?

[Llopigat]

Veel vakken lenen zich voor les via computers. Zelfs in de jaren '80 deden we al ruimtemeetkunde op de computer omdat het gewoon tergend langzaam is om kubussen met de hand te tekenen. Dat deden we wel een klein beetje want dat moest je op het examen ook kunnen, maar de ingewikkeldere constructies deden we op de computer (die toen nog zo langzaam waren dat je ze die ook nog echt kon zien tekenen).

Ik gebruikte zelf ook al 'derive' om bijvoorbeeld wiskundige vergelijkingen op te lossen.

Het willen blokkeren van AI in de les klinkt me meer als "Ik heb dat zelf ook altijd met de hand moeten doen, die luie donders moeten het maar leren". En gaat helemaal voorbij aan dat de maatschappij en het arbeidsleven van nu niks te maken heeft met hoe die 30 jaar geleden waren.

Ik zet bijvoorbeeld zelf altijd de spellingscontrole uit omdat ik die niet nodig heb. Jongere mensen zijn daar sterker afhankelijk van. Ook prima, vind ik.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 18 december 2024 18:43]

[Exhonor]

Ik ben zelf in 2016 van middelbare school afgestudeerd, dus het is niet alsof ik uit de analoge generatie kom en ik werk zelf in de IT.

Als wij een computer nodig hadden bij lessen, dan gingen voor specifiek die les naar het computerlokaal om het te behandelen. En zulke lessen kwamen zo weinig voor dat ik mij niet eens een voorbeeld kan herinneren.

Er is een heel groot verschil tussen een rekenmachine gebruiken om individuele calculaties uit te voeren, en AI gebruiken om de hele opdracht over te slaan.
Daarom kreeg je ook altijd de meeste punten voor het goed uitwerken en de stappen die je hebt genomen, en zelfs als je het uiteindelijke antwoord dan fout had door een typfoutje of rekenfoutje in het begin, dan wist de leraar in ieder geval wel dat je weet wat je moet doen.

[Llopigat]

Er is een heel groot verschil tussen een rekenmachine gebruiken om individuele calculaties uit te voeren, en AI gebruiken om de hele opdracht over te slaan.

Wie heeft het nou over overslaan?

Waar ik dan aan denk is: "Maak met behulp van AI een ...". Waarbij de scholier dan leert waar AI goed voor is, hoe je het efficient kan gebruiken en welke nadelen/zwakten er aan zitten. Allemaal dingen die zeker van pas komen in het leven.

En ik zeg ook niet dat het overal en altijd toegepast moet worden. Maar wel dat het onderdeel moet zijn van het lespakket.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 18 december 2024 18:49]

[Exhonor]

"Maak met behulp van AI een ..."

Dat is wel heel simpel gezegd.

Hoe denk jij dat studenten AI kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld een boekverslag, leestoets of wiskundig probleem zonder dat de AI al het werkt voorkauwt of helemaal uit handen neemt?

[ErikT738]

Je moet je ook afvragen of het standaard boekverslag door AI niet achterhaald is. Ik zie niet in hoe de AI je al te veel zou kunnen helpen bij begrijpend lezen (misschien wel bij onzinnig ontleden?).

Een wiskundig probleem oplossen met AI lijkt me daarintegen ideaal, aangezien LLM's niet kunnen rekenen. De student leert zo de AI te gebruiken om het probleem zelf op te lossen.

[eevh]

<Er is een heel groot verschil tussen een rekenmachine gebruiken om individuele calculaties uit te voeren, en AI gebruiken om de hele opdracht over te slaan. >

Een nóg groter verschil is het kunnen werken werken met een rekenliniaal.
Bijkomend voordeel: geen elektricteit nodig doet het altijd (mits je dat beheerst, uiteraard…).

[PCG2020]

Het gaat erom dat er te veel op AI vertrouwd gaat worden 'omdat die het toch wel weet' en leerlingen straks niet meer zien of die AI ergens een fout heeft gemaakt. Het is een hulpmiddel, net als een telraam, een rekenliniaal, een rekenmachine en een computer dat in het verre en recente verleden waren.

[eevh]

<Het gaat erom dat er te veel op AI vertrouwd gaat worden 'omdat die het toch wel weet' >
Yep! Ik heb inmidels TE veel foute "antwoorden" van AI gezien…

[CyberFive]

Oh, die heb ik niet gemist hoor.

Ik vraag me wel af hoe je dat voor je ziet, computerles. Dan gaan ze leren hoe ze de computer kunnen gebruiken, maar mogen ze die vaardigheden niet gebruiken? Ik ben benieuwd hoeveel bruikbare digitale vaardigheden daar uit gaan komen.

[Exhonor]

Wat is jouw alternatief dan?

Elke student krijgt uitvoerig les in AI en mag dat vervolgens gebruiken om de rest van hun schoolwerk te outsourcen?
Want hoe kan AI anders worden gebruikt in school?

[CyberFive]

In ieder geval niet door bij voorbaat het gebruik uit te sluiten. Of en hoe en wat de AI het beste gebruikt kan worden in diverse schoolvakken is iets dat nog zal moeten groeien.

Het niveau van het onderwijs gaat al vele jaren omlaag, dus dat valt niet toe te schrijven aan AI. Ik heb geen idee of het niveau in andere landen ook daalt, anders zouden kunnen beginnen daar eens naar te kijken.

[Exhonor]

We moeten niet de toekomst van ons land gokken op een stuk software dat volledig in handen is van Amerikaanse bedrijven die het nu alleen zo hard promoten omdat ze weten dat het miljoenen gaat opleveren.

Het niveau is al jaren aan het dalen, maar daar gaat AI echt geen verbetering in brengen. Kinderen gaan niet beter leren lezen, schrijven en rekenen door al die opdrachten te outsourcen.

[CyberFive]

En omdat de software Amerikaans is wil je onze toekomst alvast op 2-0 achter zetten? Roep dan dat we de europese AI modellen moeten gaan gebruiken. (Ja, die zijn er ook.)

Je moet je niet blind staren op dat outsourcen, zoals jij dat noemt. Dat ga je trouwens niet tegenhouden door AI te verbieden op school.

Er zijn diverse studies gaande die onderzoeken hoe AI kan helpen juist bij kinderen met een leer achterstand of beperking. Ook zijn er de eerste studies die aangeven dat, mits juist toegepast, AI juist the leer prestaties verbeterd.

[Exhonor]

Dit heeft niks te maken met op 2-0 achterstand zetten.

Dit heeft te maken met het all-in gaan op een onbewezen technologie die constant foute output levert en doen alsof het wederkeer van Jezus is, want dat is hoe alle tech-goeroe's erover zitten te bazelen.

Zelfs al gebruiken we Europese of Nederlandse modellen, die nemen de inherente limitaties van het systeem niet weg.

Als je een paar van die studies kan linken dan zou ik dat op prijs stellen.

Daarnaast is mijn argument niet beperkt tot de praktische kant, maar ook zeer zeker de morele kant. Want ik vind de andere sociale gevolgen van LLM's en generatieve AI moreel verwerpelijk, maar dat valt buiten de scope van dit gesprek.

[CyberFive]

Ik geef direct toe dat veel van dat onderzoek nog in z'n kinderschoenen staat:

https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4617715
https://www.emerald.com/i...im-02-2020-0054/full/html
https://www.mdpi.com/1660-4601/19/3/1192
https://www.sciencedirect...abs/pii/S0891422224002166

[JWL92]

En dan komen ze van school en missen ze de digitale vaardigheden die de moderne maatschappij van ze verwacht.

Dus tenzij je computerles hebt lijkt het mij een uitstekend idee om dat tijdens de les te verbieden.

[DarkForce]

Voor veruit de meeste vakken op school heb je geen laptop of internet nodig.

Steeds meer scholen vereisen het echter wel omdat het kostenbesparend werkt, of je nu boeken, software of beide afneemt er zit een wel heel erg groot verschil in de prijs van het lesmateriaal. En aangezien de ouderbijdrage, maar ook subsidies naar scholen steeds meer onder druk komen te staan moeten onderwijsinstellingen ergens op letten en laat dit nu vooral ook lesmateriaal zijn.

Daarnaast bied het voor de leerkracht/docent vaak ook een enorme besparing op in tijd, of deze nu digitaal alles nakijkt of op papier. Digitaal verloopt sneller, eenvoudiger en deze kan eindelijk zijn of haar vrije tijd besteden aan iets nuttigs i.p.v. extra uren indienen omdat deze thuis nog even huiswerk nakijkt. In mijn familie maar ook vrienden/kennissen kring heb ik een handjevol mensen die werkzaam zijn op diverse scholen (van VMBO tot WO) en vaak zitten deze hun vrije tijd op te vullen met werktijd.

En sowieso, bij menig werkgever kom je nauwelijks meer onder een computer of laptop uit. Dus in het onderwijs is het zekers een verstandig iets om alvast de basis mee te krijgen. Zelfs in het basisonderwijs zijn laptops (Chromebooks) al niet meer weg te denken!

[Reactie gewijzigd door DarkForce op 18 december 2024 19:12]

[Exhonor]

Automatisch digitaal laten nakijken werkt eigenlijk alleen bij meerkeuzevragen.

Je zult stukken tekst altijd zelf moeten lezen om het te beoordelen en bij rekenkundige vragen is het pad wat je neemt om tot een antwoord te komen meestal nog belangrijker dan het antwoord zelf.


Wat betreft schoolboeken, mij lijkt een mooie oplossing hiervoor het aanschaffen van e-readers. Die zijn goedkoper dan laptops en fysieke boeken, maar kunnen niet worden gebruikt om schoolwerk mee over te slaan.

[Maffie500]

Ik snap dat je niet voor elk vak een computer nodig hebt en daar kan wel eens naar gekeken worden.
Maar in veel gevallen is het wel een handig hulpmiddel.
"Een bewuste keuze om het niet te gebruiken vanwege de vele onzekerheden en gevaren die erachter zitten is een compleet ander verhaal."
Als je die redenatie volgt moeten ze internet ook zeker blokkeren want dat is helemaal een gevaar voor iedereen.

[jerisson]

Bewust kiezen om het links te laten liggen is niet negeren, maar beseffen dat het er is maar er toch voor kiezen om de andere vaardigheden niet te negeren.

Om bewust AI goed te leren gebruiken moet je het niet in ieder vak beginnen in te proppen hetgeen ten koste gaat van andere vaardigheden.

We zien bij ons nu al studenten die voor programmeervakken gebruik maken van AI om hele opgaves op te lossen. Dat de oplossing suboptimaal is en vol fouten zit trekken ze zich niet aan (totdat ze hun score krijgen.) In dit soort situaties is het beter AI tijdens examens te weren zodanig dat ze zelf terug verplicht worden om na te denken en beroep te doen op hun eigen vaardigheden.

Ik hoor ook steeds meer bedrijven waarbij seniors de AI gegenereerde code van de juniors mogen debuggen: puur tijdsverlies.

Laat leerlingen maar eens eerst de nodige vaardigheden deftig ontwikkelen in plaats van hun een tool te geven dat doet alsof het hun werk kan oplossen voor hun, maar het eigenlijk niet kan.

Dat wilt helemaal niet zeggen dat AI genegeerd wordt: je kan er nog altijd les over geven, maar dan ook met aandacht voor de problemen en tekortkomingen.

Wat betreft het internet of laptop weghalen: je weet dat die dingen in school vaak enkel ingezet worden als veredelde rekenmachine, digitaal schrijfblok en digitale bibliotheek? Die vaardigheden zijn niet zo heel anders t.o.v. het analoge tijdperk. Het gaat alleen iets sneller en eenvoudiger voor sommige taken.

[Bjorn89]

Kritsch denken, logica, bepaalde takken van filosofie(wetenschaps), history+contextuele uitleg.

Leer ze fatsoenlijk krititsch denken, menselijke en historische patronen en we hebben al minder problemen met AI.

[kdekker]

AI is sterk overhyped en het cruciale zit op dit moment in dat leerlingen het gebruiken om samenvattingen te schrijven. Dus in die zin cruciaal: als er niet op een verstandige manier mee omgegaan wordt, dan worden de studenten scores nog lager.

In de meeste gevallen is leren-denken en grote hoeveelheden informatie kunnen tot je nemen en classificeren een belangrijker ding om goed te beheersen dan de basale IT vaardigheden, die je in 1 dag of zo ook wel inhaalt. Dat eerste kost veel meer tijd en moeite.

Om een iets ouder voorbeeld aan te halen: zonder Excel-kennis kun je nog prima functioneren. En dat geldt de komende jaren ook nog wel voor AI.

[telenut]

informatie classificeren is totaal niet hetzelfde als leren denken... want dan was een PC 50 jaar geleden ook al superslim.
Logisch denken leer je ook niet met chatGPT.
We leren onze kinderen nu toch ook niet paardrijden als ze 18 zijn... we leren ze met de auto rijden.

[kdekker]

Uit eigen ervaring kan ik je zeggen dat puber kinderen moeite hebben met begrijpend lezen. En zie dat vaker. Om die reden ben ik - ik gebruik beroepsmatig van alles met AI - redelijk terughoudend voor het gebruik hiervan voor middelbare school leerlingen.

Voor vervolgonderwijs ligt dat iets anders, maar dan is iemand ook al 18 of zo. En dan hoop je dat ze er iets beter mee om kunnen gaan. AI leren gebruiken kan prima op latere leeftijd.

De hype is er nu een paar jaar en iedereen die 20 jaar of ouder is, krijgt het ook wel onder de knie, ook zonder dat ze het ooit op school gehad hebben.

[Powerblast]

Laten we in de plaats het feit dat het niveau van rekenen, wiskunde en talen al jaren achteruit gaat dan maar negeren en het nog erger maken doordat alles met AI kan gemaakt worden. Dat maakt het vast beter . AI moet je niet negeren, maar zeker niet als vervanger voor het basis onderwijs gaan hanteren.

[CyberFive]

Dat het niveau al jaren achteruit gaat geeft aan dat dat probleem los staat van AI. AI als vervanger voor het onderwijs lijkt me met het huidige niveau van AI zeker niet wenselijk.

[mhnl1979]

Punt is dat je veel beter kunt wachten met gebruik van chatGPT totdat duidelijk is wat ze precies doen met data en welke gevaren daarin zijn. Voorlichting mbt de gevaren en pas daarna wat je ermee zou kunnen. Want die veranderingen gaan ook megasnel. En je mist nu echt de boot nog niet

[DeltaJuliett]

AI, mits goed toegepast is prachtig.
Wie houd er niet van voorspellende modellen.
Echter de sneaky for profit bedrijven die er achter zitten zijn het probleem.

[User87231]

Spot on! Ik heb de afgelopen jaren veel geholpen in het onderwijs en verbaas mij om de slechte kwaliteit van onderwijs over de laatste technologieën. Überhaupt is de Nederlandse overheid altijd vrij traag met dit soort zaken naar mijn mening.

En wat nu: we krijgen dat men chatgpt gaat gebruiken. Geen controle, LLM gaat getraind worden met data die je niet wilt.

Kortom omarm het en wees kritisch maar ga nou niet zeggen we stoppen het volledig. Laten we als land voorop lopen en onze kenniseconomie ondersteunen met AI. Dit is niet meer te stoppen. Of had men ook nog de stoomlocomotief willen hebben?!

[Reactie gewijzigd door User87231 op 18 december 2024 22:14]

[EAngeli]

Het gaat er volgens mij om dat AI en andere digitale middelen correct worden toegepast in het onderwijs.
Ik heb zelf 2 jongens van 10 en 9 en zie echt wel in de klassen de basiskennis achteruit gaan.
Je kan veel commentaar geven op het onderwijs van vroeger, maar leren rekenen, memoriseren, taalgebruik en zelf schrijven en analyseren is een absolute meerwaarde en een degelijke basis voor later.

Die van ons kunnen gelukkig goed vooruit maar ik zie de kennis en vaardigheden van veel kinderen achteruit gaan omdat huiswerk vaak is gereduceerd tot wat invulboeken en digitale, speelse oefeningen.

Ik ben absoluut voor het gebruik van technologie maar wel op de juiste manier en met het juiste doel. En dan kan AI bv. zeer handig zijn om bv. wiskunde- en taaltheorie opnieuw uit te leggen op individuele basis maar het moet geen antwoordengenerator worden.

[kalikatief]

Dat is een beetje kort door de bocht. Je kunt hetzelfde argument gebruiken om te zeggen dat kinderen hun telefoon in de klas moeten houden want anders leren ze er niet mee omgaan. Onzin toch?

AI is voor scholieren eigenlijk gewoon een zeer geavanceerd spiekbriefje die het gros van het werk voor de leerling/student doet. Maar het is bij het volgen van onderwijs juist de bedoeling dat je zelf de beginselen leert en machtig wordt, en dat zijn juist dingen die je bereikt door deze zelfstandig te doen. Klassieke spiekbriefjes leren op zijn minst het samenvatten aan, en door het samenvatten wordt ook de stof weer beter beheerst, wat deze ver superieur maakt voor een educatieve insteek dan Siri even gemakzuchtig vragen wat het antwoord is.

Computeronderwijs had & heeft zin omdat het het omgaan met de technologie en de verhoudingen daarvan ontwikkelt. Zelfs met enkel Google had je in het XP tijdperk nut omdat je leerde op de juiste manier zoektermen te ontwikkelen en het kaf van het koren te scheiden qua bronnen. Maar AI? Iedereen kan een vraag stellen en voila..! Alle antwoorden komen even geloofwaardig over ook al staan de bronnen er bij gelinkt, maar of het antwoord ook daadwerkelijk klopt... de meesten zullen daar nog meer lak aan hebben dan ze dat bij wikipedia hebben.

Dat je op een informatica studie o.i.d. veel met AI in aanraking komt om te begrijpen hoe het werkt vind ik meer dan redelijk. Maar voor studentjes die hun calculusbeginselen leren, of een boekrapportje Turks Fruit moeten produceren en de AI 90% van het werk laten doen? Het is vroeg genoeg om AI als hulp in te zetten op het moment dat ze het integreren en het rapportje schrijven goed machtig zijn en het handmatig uitvoeren van deze taken nutteloos busywork wordt. (Wat niet inhoudt dat er geen goede werkethiek moet worden aangeleerd, trouwens!)

We geven kleuters toch ook geen rekenmachine om 1+2=3 te laten leren? Of om ze de basis vermenigvuldigingstabellen machtig te maken?

[WolfpackN64]

Begrip erover en het gebruiken zijn twee verschillende zaken.
Leerlingen computervaardigheden bijbrengen is niet hetzelfde als laptops in de klas overal.
Leerlingen leren wat AI is en wat het kan doen vereist niet het gebruik ervan.

[nlinzweden]

IMHO, AI ontwikkeling omarmen in onderwijs, IS computeronderwijs negeren.

[Llopigat]

Dat heeft geen zin. Dat is de vloedgolf tegenhouden met een paraplu.

Laten we ze alsjeblieft voorbereiden op de werkelijkheid en niet de situatie van vroeger. Want na school spelen diezelfde problemen alsnog. We moeten als samenleving gewoon leren omgaan met het bestaan van AI. School is de perfecte tijd om hiermee te beginnen.

[Exhonor]

Over welke problemen heb je het hier?

Als je kinderen vanaf jongs af aan al afhankelijk laat worden van AI, dan gaan ze het later alleen maar moeilijker krijgen.
We hebben als samenleving niet een hele generatie aan prompt engineers nodig.

Dus tenzij je idee is om de lessen te vervangen met een opleiding hoe je LLM's ontwikkeld zie ik weinig manieren om AI toe te passen.

Bij nieuwe technologie moet je altijd de vraag stellen welk concreet probleem het oplost.
Welk concreet probleem in het onderwijs wordt opgelost door studenten vrij gebruik te laten maken van AI?

[Llopigat]

Als je kinderen vanaf jongs af aan al afhankelijk laat worden van AI, dan gaan ze het later alleen maar moeilijker krijgen.
We hebben als samenleving niet een hele generatie aan prompt engineers nodig.

Nou dat is maar de vraag eigenlijk. Als AI inderdaad zoveel gaat veranderen dat iedereen er alles mee doet dan ja. Als je werk gaat draaien om prompt engineering, waarom zou je dat dan niet op school leren?

Denk aan dingen als berekeningen. Vroeger op school moesten we dat allemaal uit het hoofd doen. Wie doet dat nu nog? Iedereen heeft een calculator in zijn zak. Het is belangrijk dat je een beetje weet hoe het werkt, maar ik kan bijvoorbeeld geen staartdeling meer uit mijn hoofd doen of een integraal maken. Voor dat soort shit heb ik gewoon een calculator en wolfram alpha (als ik het uberhaupt al eens nodig heb).

Dan kan je daar schande van spreken maar de tijd gaat ook voort. Als niemand meer dingen uit hun hoofd doet, waarom moet je het dan weten?

Bij nieuwe technologie moet je altijd de vraag stellen welk concreet probleem het oplost.
Welk concreet probleem in het onderwijs wordt opgelost door studenten vrij gebruik te laten maken van AI?

Het onderwijs is een voorbereiding op de maatschappij en later werk. Als dat allemaal met AI gebeurt dan is het natuurlijk van de gekken om daar niks mee te doen op school.

Welk probleem het oplost? Dat moeten we nog zien. Maar dat het veel gebruikt gaat worden is wel zeker. En ik zeg ook niet dat ze 'vrij' gebruik moeten maken. Alleen dat er in het lespakket best rekening mee gehouden kan worden.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 18 december 2024 18:32]

[Exhonor]

Er zijn zat opleidingen beschikbaar op hogeschool en universitair niveau waarin men dat allemaal kan leren.
Daar heb ik het niet over.

Mij gaat het om de basisschool en middelbare school. Het is niet de bedoeling dat kinderen daar al worden klaargestoomt voor een toekomst als prompt engineer.

Laat het voorbijkomen in een paar computerlessen, maar ik vind het een absurd idee om het hele curriculum met AI te vullen.

Welk probleem het oplost? Dat moeten we nog zien.

En dit is mijn punt. Er is geen probleem.
AI wordt er nu doorgedrukt door bedrijven die ermee willen cashen, en alles moet ervoor wijken.

[Llopigat]

Mij gaat het om de basisschool en middelbare school. Het is niet de bedoeling dat kinderen daar al worden klaargestoomt voor een toekomst als prompt engineer.

Als dat in elke baan te pas komt in te toekomst, dan ja, vind ik wel. Het wordt een stuk gereedschap. Net zoals in 'mijn tijd' het heel belangrijk was dat je netjes kon schrijven (waar ik veel problemen mee had want dat kon ik toen niet en nu ook niet) maar het tegenwoordig totaal niet meer boeit omdat alles nu op de computer gebeurt.

En in die tijd was er ook veel verzet tegen dingen op de computer doen want het was 'te makkelijk' of 'het voegt niks toe' ("ik doe mijn boodschappenlijstje wel op papier", hoorde je vaak). Er was totaal geen visie op hoe de computer ons leven zou veranderen. Maar ook hoeveel meer we nu kunnen doen in dezelfde tijd omdat we nu niet meer alles met een pen op papier hoeven te krassen.

Laat het voorbijkomen in een paar computerlessen, maar ik vind het een absurd idee om het hele curriculum met AI te vullen.

Niemand heeft het over een heel curriculum vullen.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 18 december 2024 18:47]

[Exhonor]

Niemand heeft het over een heel curriculum vullen.

Als ik jou zo hoor praten dan komt het wel redelijk in die richting.

Ik ben het ook pertinent oneens met de uitspraak dat AI simpelweg een stuk gereedschap wordt, want dat gaat het niet blijven.
Het is bedoelt om mensen te vervangen, niet om hen te ondersteunen.

Tuurlijk, in het begin is dat wel zo, maar zodra AI genoeg heeft getraind op het werk van echte mensen zullen de hoge piefen zeggen "Dankjewel en tot ziens" en simpelweg alles door AI laten doen.
Zelfs prompt engineers zijn dan niet meer nodig want dat kunnen ze dan ook wel door een AI laten doen.

[telenut]

je hebt vast wel een voorbeeld van een job die vervangen kan worden door AI?

[jerisson]

Laat prompt engineer nu net de eerste job zijn die overbodig wordt als je deftige LLMs hebt en de gebruikers degelijke taalvaardigheden hebben.

[Llopigat]

Dat wordt ook niet een job an sich maar gewoon een skill die je voor je werk moet beheersen. Net zoals je tegenwoordig niks kan zonder een tekstverwerker te kunnen bedienen.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 18 december 2024 20:11]

[jerisson]

Alleen vraag ik me af of dat wel een nuttige skill is? Een doel van LLM's is net dat je op een zo natuurlijk mogelijke manier moet kunnen communiceren met het systeem. Dat maakt het engineeren van prompts per definitie overbodig, maar zorgt ervoor dat taalvaardigheid en communicatieskills net zeer belangrijk blijven.

[bzuidgeest]

Ik wil je opmerking over het teruglopen van taal en reken niveau wel onderstrepen. Maar dat is geen reden om weg te blijven van AI.
De AI is gewoon een handige assistent zoals zovelen. Ja het kan aan de ene kant leerlingen (en volwassenen) "luier" en afhankelijker maken. Maar het kan ook zorgen dat je meer kan doen met beperkte tijd en zo.

Ik gebruik in mijn programmeer werk ook wel copilot of een van de andere. Het is schrikbarend hoe makkelijk dat ding er boilerplate code uit rammelt. Zelfs met het nakijken en testen van de output ben ik nog steeds vlugger. Ik houd mij bijvoorbeeld zelden bezig met UI, maar soms heb ik dat nodig. Die dingen rammelen er naar specificatie een UI uit in framework naar keuze. Heel handig.

Voor leerlingen is dat niet anders, het is gewoon de zoveelste versneller. En zolang je examineert zonder dat ding moeten ze nog steeds bewijzen dat ze het zelf kunnen.
De AI kan bijvoorbeeld een enorme hoeveelheid informatie samenvatten. Kan startpunten geven voor onderzoek etc etc.. Ook voor leerlingen.

Zelf wetenschappers gebruiken AI tegenwoordig om "onbekende" ontdekkingen te ontdekken. Er is gewoon meer wetenschappelijke literatuur dan verwerkt kan worden door 1 persoon. Dus worden verbanden en gerelateerd onderzoek vaak gemist. Nu kan de AI wereldwijd onderzoek bij elkaar brengen analyseren en relaties tussen onderzoeken in kaar brengen of een oplossing uit onderzoek A plaatsen bij het probleem uit onderzoek B.
AI of beter LLM's zijn fantastische tools voor dit soort dingen.

Vergeet ook niet dat er vroeger alleen werd getoetst op feitjes stampen in veel gevallen. Iets wat bijna waardeloos is, zeker in deze tijd. Je moet mensen leren "hoe" te zoeken en dan maakt het niet uit of het via een boek of AI komt.

[kimborntobewild]

Vergeet ook niet dat er vroeger alleen werd getoetst op feitjes stampen in veel gevallen. Iets wat bijna waardeloos is, zeker in deze tijd.

Bij bijv. wiskunde kreeg je altijd meer punten als je wist hóe je iets moest berekenen, dan als je alleen het antwoord wist. Je kreeg meer punten met een goede redenatie maar een fout antwoord (bijv. omdat je een getal niet goed hebt gelezen of ingetypt op de rekenmachine), dan als je alléén het goede antwoord gaf.
Bij talen moest je grammatica-regels kunnen toepassen.

Dat is toch ieta anders dan feitjes stampen.

[Reactie gewijzigd door kimborntobewild op 18 december 2024 18:27]

[bzuidgeest]

Het aantal docenten dat de redenatie beoordeelde kan ik met minder dan drie vingers tellen. Mogelijk moet ik dan binair tellen.
De meeste keken alleen naar het antwoord want dat kost minder nakijk tijd.

[Exhonor]

Zelfs met het nakijken en testen van de output ben ik nog steeds vlugger.

Het probleem is dat als je de nieuwe generatie programmeurs al vanaf begins af aan een groot deel van hun werk laat outsourcen naar AI, dat ze straks helemaal de kennis niet in huis hebben om dit soort dingen na te kijken of te testen.

Hoe ga je een stuk code dat door ChatGPT is gegenereerd bugfixen als je zelf niet weet hoe het werkt en ChatGPT er zelf ook niet uit komt?

Mijn probleem ligt niet zozeer dat professionals AI gebruiken, alhoewel ik ook daar mijn kantekeningen over heb, maar dat het bij de nieuwe professionals het met de paplepel wordt ingegoten.

Op dit moment heeft men nog genoeg kennis om door te hebben wanneer een AI onzin genereerd. Hoe gaat dat ik de toekomst zijn als mensen die skillsets niet meer hebben?
Je kan goed werk en slecht werk niet onderscheidt als je niet eerst weet wat goed is.

[bzuidgeest]

Het probleem is dat als je de nieuwe generatie programmeurs al vanaf begins af aan een groot deel van hun werk laat outsourcen naar AI, dat ze straks helemaal de kennis niet in huis hebben om dit soort dingen na te kijken of te testen.

Dan verandert er dus niets, want dat is nu ook al het verschil tussen goede en slechte programmeurs. Alleen de plek waarvandaan gekopieerd word veranderd. Github of stack -> AI tool

Hoe ga je een stuk code dat door ChatGPT is gegenereerd bugfixen als je zelf niet weet hoe het werkt en ChatGPT er zelf ook niet uit komt?

Dat kan je niet, dus blijft er altijd noodzaak voor slimme mensen. Net als er altijd noodzaak was voor mensen die slim zijn. Ook hier geen verandering.

Mensen die niet door de onzin van AI heen kunnen kijken worden nooit "proffessionals" of toppers. Niet met de huidige kwaliteit en zelfs niet als de AI's veel beter werden. Een topprogrammeur + perfect AI is nog altijd meer dan een vragensteller aan een perfecte AI.

Ik ben goed met 1 programmeer taal, ben redelijk met een aantal anderen. Ik ben goed met problemen oplossen, maar UI is niet iets waar ik tijd aan wil besteden.
Dus als AI mij UI taken uit de hand kan nemen is het een voordeel dat mij meer ruimte geeft om naar iets anders dat meer belangrijk is te kijken. Voor leerlingen en slechte programmeurs is het hetzelfde. Ze kunnen lamballen, of de extra tijd gebruiken om te groeien. Hun keuze. Maar het is geen nieuwe keuze. Die keuze was er altijd al. Kan je alleen van stack kopieren of kan je zelf ook wat? Kan je alleen huiswerk kopieren of kan je zelf ook wat?

[Deveon]

Laten we scholieren juist AI inzetten als hulpmiddel en niet doen alsof het niet bestaat. Kinderen op de basisschool leren ook nog steeds schrijven terwijl in het hogere onderwijs alles digitaal gaat. AI kan ook gebruikt worden om juist op persoonlijk vlak studenten uitleg te geven en ze helpen om de studenten tot antwoorden te komen in plaats van ze direct te geven.

[Exhonor]

AI kan ook gebruikt worden om juist op persoonlijk vlak studenten uitleg te geven en ze helpen om de studenten tot antwoorden te komen in plaats van ze direct te geven.

Het probleem is dat je niet kan garanderen dat AI correct is, dus je zult altijd een echt persoon nodig hebben om de AI te fact-checken, want daar is AI gewoonweg niet toe in staat.

En op een gegeven moment ga je het probleem krijgen waar AI nu al tegenaan loopt, en dat is dat het informatie gaat halen uit andere AI-gegenereerde teksten.
Het gaat zichzelf vergiftigen.

[telenut]

ah, dat is met de huidige leerkrachten ook al het geval...

[Deveon]

Die verantwoordelijkheid beleg je bij de student. AI is een hulpmiddel net als een rekenmachine maar toch hoeft de student niet met het argument te komen “dit zei de rekenmachine”. Een rekenmachine is net als AI afhankelijk van de input.

Maar je kan natuurlijk ook een heel eind komen door het model specifiek te trainen op educatieve content.

[Exhonor]

Het verschil tussen een rekenmachine en een LLM is dat een rekenmachine altijd het goede antwoord geeft als je het goed intypt.

Zelfs al is een LLM getrained op exclusief kloppende academische rekensommen, dan kan het alsnog gaan hallucineren.

Als een student een vraag fout heeft terwijl die alleen maar een rekenmachine gebruikt, dan ligt het puur bij de student, want die heeft dat ergens of een typfout of een denkfout gemaakt.
Bij een LLM kan het ook zomaar zo zijn dat het heeft gehallucineerd. En als je niet de benodigde skills zelf hebt om deze hallucinatie te ontdekken (omdat je je werk dus door een AI laat doen), dan kom je er ook niet achter totdat je een onvoldoende terug krijgt.
En succes met dan je leraar overtuigen dat het niet aan jou lag.

[Deveon]

En succes met dan je leraar overtuigen dat het niet aan jou lag.

Vertrouwen is goed, controle is beter. Kan de leraar direct uitleggen dat AI soms hallucineert en dus niet klakkeloos overgenomen dient te worden. Net als dat ik vroeger Wikipedia niet als bron mocht vernoemen.

[Exhonor]

Het probleem is dat als leerlingen moeten kunnen herkennen wanneer AI hallucineert, ze eerst de kennis moeten hebben om te weten goed en wat fout is.

Dus je moet ze of eerst alles gaan traditioneel gaan leren, of je moet ze alles wat ze van de AI terugkrijgen laten terugzoeken in externe bronnen.
Beide van deze scenario's maken het gebruik van de AI compleet overbodig.

[Deveon]

Je hoeft natuurlijk niet alles als een wetenschappelijke onderbouwde journalistiek te beschouwen. Je noemde zelf al het voorbeeld waarin de leraar het corrigeert. Die hoeft je volgens niet te overtuigen dat het niet jou fout is, dat is het wel. Corrigeren, les eruit halen en weer door.

Alsof alle andere bronnen wel 100% betrouwbaar zijn..

[Oon]

Wat mij betreft is het tijd om het digitaal leren terug te brengen tot dat wat alleen digitaal kan, zoals computerles, en de rest weer volledig fysiek tijdens de les op te pakken.

Alles dat fysiek kan is allang wegbezuinigd. Tegenwoordig krijg je in groep 3 al een tablet voorgeschoteld en alles dat klassikaal moet gebeurt op een smartboard. Leerkrachten zijn niet meer nodig, alleen een volwassene om de verantwoordelijkheid over de kinderen in te dekken.

[gorgi_19]

Je kunt AI niet tegenhouden. Het is een illusie om te denken dat studenten opdrachten volledig zelfstandig uitwerken en uitschrijven zonder AI. Hooguit passen ze het hier en daar wat aan.

Hetzelfde geldt voor lesmateriaal. Het is een illusie dat docenten prachtige lesmaterialen schrijven die studenten aandachtig doorlezen. Dat gebeurt al jaren niet meer. Studenten komen vooral naar de les om te horen wat écht belangrijk is om een vak te halen, als ze al komen, of omdat het verplicht is. Het doel is om een diploma te halen.

Samenvattingensites floreerden jarenlang, en nu maakt AI het nóg makkelijker. Lange, didactisch verantwoorde teksten worden in één keer herleid tot beknopte, leerbare samenvattingen. Waar nodig kunnen zelfs toetsvragen gegenereerd worden om te oefenen. Het is niet voor niets dat Chegg compleet is ingestort door de opkomst van AI.

AI biedt daarnaast kansen om het onderwijs beter te ondersteunen. Neem bijvoorbeeld Khan Academy, dat AI inzet als 'persoonlijke docent' die leerstof stap voor stap en op jouw niveau uitlegt. Dit kan zelfs in meerdere stappen als dat nodig is. Docenten hebben daar tegenwoordig vaak geen tijd meer voor, maar studenten hebben er wel behoefte aan.

Harde feitenkennis wordt steeds minder relevant. In het onderwijs draait het nu meer om vaardigheden: hoe je kennis vergaart en toepast. Neem bijvoorbeeld een opleiding als Commerciële Economie. Naast kennistoetsen wordt een groot deel beoordeeld via beroepsproducten, presentaties, portfolio-assessments, gedragsassessments en beoordelingsgesprekken. Allemaal zaken voor vaardigheden, waar AI prima in kan ondersteunen, maar waarbij de skills ook een belangrijk aspect zijn.

Het uiteindelijke doel van een hogeschool is om studenten voor te bereiden op het bedrijfsleven. Bedrijven kijken steeds minder naar harde kennis en steeds meer naar de vaardigheid om nieuwe informatie snel eigen te maken en kritisch te beoordelen. Daarnaast zoeken ze professionals met sterke interpersoonlijke vaardigheden, zoals samenwerken, communiceren en problemen oplossen. AI is daarbij een goede tool om taken te automatiseren en om werknemers te helpen kennis te vergaren. Het is bovendien een vaardigheid die in het bedrijfsleven steeds belangrijker wordt: effectief leren omgaan met AI is een waardevolle skill.

Wat je leert in het onderwijs moet aansluiten bij wat het bedrijfsleven écht nodig heeft.

[Reactie gewijzigd door gorgi_19 op 18 december 2024 19:28]

[Exhonor]

Het is een illusie om te denken dat studenten opdrachten volledig zelfstandig uitwerken en uitschrijven zonder AI. Hooguit passen ze het hier en daar wat aan.

Het is zeker geen illusie.
Laat ze dingen maar op papier uitschrijven in de klas, in plaats van het als huiswerk te geven.

Lange, didactisch verantwoorde teksten worden in één keer herleid tot beknopte, leerbare samenvattingen. Waar nodig kunnen zelfs toetsvragen gegenereerd worden om te oefenen.

Het probleem is dat je geen enkele garantie hebt dat een LLM dit correct doet. En als je het zelf niet weet, dan weet je dus ook niet wanneer de AI het fout heeft.

Harde feitenkennis wordt steeds minder relevant. In het onderwijs draait het nu meer om vaardigheden: hoe je kennis vergaart en toepast.

Dat is al jaren zo.
Het probleem wat AI nu gaat veroorzaken is dat mensen straks niet eens meer leren hoe je accurate kennis kan vergaren.
AI's hallucineren, en je kan pas weten wanneer iets gehallucineerd is als je kennis eerst zelf weet.

Je gaat dan de wagen voor het paard spannen.
Je wil dat studenten AI gebruiken om te leren, maar om te voorkomen dat ze foute informatie halen uit de AI moet je ze ook de informatie buiten AI om leren.
Oftewel, waar heb je die AI dan voor nodig?

[Wouterie]

Daar ben ik het niet mee eens. We bannen rekenmachines ook niet uit omdat kinderen niet meer zo kunnen hoofdrekenen als onze opa's en oma's. Het gaat erom dat je leert omgaan met de hedendaagse tools en ontwikkelingen. Je kunt het wel verbieden, maar er is geen enkele manier om het uit te bannen.

Het onderwijs moet goed kijken naar wat ze de student/scholier daadwerkelijk willen leren. Willen we dat ze domweg een stuk tekst produceren, dan is het wachten op een AI die dat voor hen doet. Maar een boekverslag zou je ook kunnen laten presenteren, om maar eens wat te noemen. En als presenteren een drempel is, dan zijn er andere meer interactieve vormen waarbij de student echt door de mand valt wanneer een AI het werk heeft gedaan.

Maar domweg doorstomen op de oude manier en net doen of AI niet bestaat... dat is pas naïef! Ze hebben eerder door hoe ze het kunnen inzetten voor hun studie dan de docent. Juist door hen te leren er mee om te gaan kunnen ze ook leren wat de zwakke plekken zijn en wat het oplevert wanneer je zelf ook je werk doet. De AI als aanvulling en niet als vervanging voor je werkzaamheden. Zeg nou zelf, hoeveel van die gestampte Duitse en Franse woordjes gebruik je nog? Ik 0! En toch weet ik de prachtigste teksten op te stellen voor mijn Duitse collega's. Ze moeten me alleen niet bellen, dat weten ze, en dat doen ze dus.

[Exhonor]

En toch weet ik de prachtigste teksten op te stellen voor mijn Duitse collega's.

Nee, dat doet de AI voor jou.

[Wouterie]

En ik ben verantwoordelijk voor de inhoud.

[GeroldM]

Volledig met je eens.

Alleen een paar gemotiveerde studenten zullen geen moeite hebben om AI nuttig in hun studie-patronen op te nemen. De rest zal veel te veel blind op de AI gaan vertrouwen. En dat is goed voor een bedrijf als Microsoft, want deze heeft nu een levenslang terugkerende klant.

Waarom? De mens heeft namelijk een zeer belangrijk gebrek: liever lui zijn dan moe.

Die paar studenten die wel verantwoordelijk om kunnen gaan met AI, dat zal maar een enkele procentuele digit van het totaal aan studenten zijn. En dan schat ik het nog hoog in. Die verantwoordelijke studenten, die zullen daadwerkelijk wat van hun leven gaan maken. De rest? Die zal staan en vooral vallen bij de beschikbaarheid aan AI op eenderwelk moment.

Zelf leef ik in een land waar het nog gebruikelijk is om met cash geld te betalen. En is er ook nog altijd een cassiere aanwezig in het afrekenproces. En voordat je gaat opmerken: "lange wachtrijen"...nee, de gemiddelde supermarkt hier heeft minstens 10 kassa's (en bijna altijd bezet met cassieres als het drukker wordt bij de kassa's). Lange wachttijden heb je hier vooral met klanten die digitaal willen betalen. Het duurt vaak nog best lang voor de betaling tussen supermarkt/klant/credit- of debitcard is overeengekomen.

En aangezien ik nog wel weet hoe ik moet hoofdrekenen, ben ik altijd heel snel klaar met gepast afrekenen. Maar ook hier zie ik dat jonge cassieres dit hoofdrekenen niet (goed) meer onder de knie hebben. En dit is een land waar een cassiere die de leeftijd van 35 bereikt of word weggepromoveerd of ontslagen. De baas ziet liever een "jong ding" achter de kassa dan iemand die wel weet hoe het moet. En dat "jonge ding" zal ook wel voor een lager salaris werken dan iemand met wat meer ervaring.

Dus ik zie AI wel als een nuttig stuk gereedschap voor een persoon die er verantwoordelijk mee om kan gaan. En zelf verwacht ik dat daardoor 75% van de beroepsbevolking al afvalt. En dus nog veel ergere cijfers voor de nieuwe aanwas van studenten.

[Game-Tea]

Je kan beter verantwoordelijk gebruik van AI als hulpmiddel aanleren dan het te verbieden.

[Vexxon]

Mij lijkt het in sowieso verstandig voor scholen om zo ver mogelijk weg te blijven van AI en maatregelen te nemen om te voorkomen dat studenten het kunnen gebruiken voor schoolwerk.

Ten eerste: hoe ga je dat controleren.
Ten tweede: waarom zou internet wel mogen en AI niet.
Je kunt er beter voor zorgen dat je ze leert er goed mee om te gaan, anders is het vechten tegen de bierkaai.

Het niveau van dingen als rekenen, taal en lezen is al jaren naar beneden aan het gaan, en AI gaat dat probleem nog veel erger maken wanneer studenten al het werk kunnen outsourcen.

Dus er was al een probleem, misschien moet er naar de kern van het probleem gekeken worden en niet steeds aan symptoombestrijding doen. Leer ze ermee om te gaan.

We moeten koste wat kost voorkomen dat de toekomstige generatie zo afhankelijk worden van technologie en AI.

Wat een onzin. Dus jij gebruikte ook geen internet tijdens je studie?

Het klinkt mooi in theorie om te zeggen dat scholen studenten moeten leren om te gaan met AI, maar het lijkt mij zeer naïef om te denken dat studenten de zelfdiscipline hebben om het vervolgens niet alsnog te gebruiken.

Onderbuikgevoel dus.
Als je ze leert goed gebruik te maken van AI en het onderwijs daarop aanpast dan is het dus geoorloofd dat leerlingen AI gebruiken en is deze opmerking nogal vreemd.

We hebben allemaal op school gezeten en ik denk dat we allemaal wel kunnen toegeven dat ook wij shortcuts probeerde te vinden waar mogelijk.

Zoals de waard is...
Het hoeft dus geen shortcut te zijn als je ze er goed mee leert om te gaan.

[blinchik]

Vreemd, ik heb ooit een presentatie van Microsoft gezien en daaruit begreep ik dat CoPilot de data enkel in je eigen tenant gebruikt. En dat er dus gegarandeerd werd dat die data nooit buiten je eigen tenant zou belanden. Maar ja, het is en blijft cloud natuurlijk en het is super veranderlijk.

[Reactie gewijzigd door blinchik op 18 december 2024 16:58]

[Jboy1991]

Volgens mij was dat een inrichting keuze. Zo kon je het inderdaad volledig afschermen of juist wel algemene data ophalen.

[supersnathan94]

Dat kan als je de enterprise varianten gebruikt. Maar dan zit je al vrij diep in Azure hoor.

Neemt niet weg dat een school hier wel erg goed in geadviseerd moet gaan worden aangezien dat doolhof best wel heftig is.

By default wordt het namelijk gewoon "open" gezet en dus moet je er actief achteraan om de data controle te behouden.


Van MS:

The permissions model within your Microsoft 365 tenant can help ensure that data won't unintentionally leak between users, groups, and tenants.

Microsoft zelf gaat dat dus echt niet garanderen zolang 3rd party plugins ook door CoPilot gebruikt kunnen worden. Kan allerlei data als queries over connectors worden gestuurd. Weet MS veel wat daar mee gebeurd.

Nee die garanderen erg weinig.

[Reactie gewijzigd door supersnathan94 op 18 december 2024 17:23]

[bzuidgeest]

Maar ook binnen de eigen tenant kan je data lekken van partijen naar partijen die dat niet mogen hebben. Simpel voorbeeld. De directeur maakt wat met de AI over wie hij het beste kan ontslaan en de AI lekt dat naar het personeel als een document voorbeeld of zo...

Ook binnen je tenant moet je goed kijken naar wat waar blijft met copilot.

[Llopigat]

Dat is ook zo ja, als je de $30 abo hebt dan blijft de data in je tenant en wordt er niet op getraind. De vraag is daarom wel dat al Copilot for M365 niet oke is, waarom is M365 zelf dan wel oke?

[Quintiemero]

MS365 is ook niet oke! Niet voor niets heeft SLM rijk een aparte verwerkersovereenkomst met microsoft, en heeft de Europese privacytoezichthouder de Europese Commissie opgelegd om nadere afspraken met Microsoft te maken. Met de basisvoorwaarden kun je niet compliant zijn. SLM Rijk en surf hebben dat in de eerdere DPIA al geconstateerd.

[Llopigat]

Ah okee, ik dacht al. Want Copilot voegt op zich niet zo heel veel spannends toe op dataverwerkingsgebied. Gebruikt data die toch al allemaal in O365 staat.

[Quintiemero]

Moet wel zeggen dat is de juridische werkelijkheid. Maar wel belangrijk om het risico scherp hebben en de instellingen zo goed mogelijk zetten.

[Llopigat]

Ja ik weet het. Vooral 'oversharing' is iets waar wij op het werk over nadenken. Omdat een AI veel makkelijker op zoek gaat naar bronnen dan je dat zelf doet.

De hele data privacy review voor copilot is voor ons ook nog in gang. Dus we doen er nog niet vele mee behalve wat testen.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 18 december 2024 18:51]

[Quintiemero]

Dat hoor ik ook bij partijen die snel copilot voor je willen activeren. Dan bekijk je het puur vanuit de hoek van informatiebeveiliging. In de praktijk heerst ook nog te veel dat de AVG om datalekken draait of voorkomen van. De AVG is breder dan dat, hoe zit het met verantwoord gebruik van persoonsgegevens, transparantie, dataminimalisatie, rechten van betrokkenen etc. Het zou een gigantische loophole in de AVG zijn als je alles mag doen als het maar binnen je eigen tenant blijft. Overigens is dat wel wat je in de praktijk hoort. MS is 100% compliant want het blijft in je tenant..

Maar wat gebeurt er dan bij support, blijft daadwerkelijk alle data binnen je tenant? (diagnostische en telemetrie). Daar hoor je Microsoft en partners inderdaad niet over

[Reactie gewijzigd door Quintiemero op 18 december 2024 17:16]

[Jabba]

Dat heeft te maken met of je de betaalde versie voor jouw organisatie gebruikt of de gratis versie denk ik

[Krommetenen]

Dan zou in theorie binnen een grote tennant ook al gegevens tussen personen, teams, afdelingen en zelf organisaties gaan mengen lijkt mij?


Als ik co pilot gebruikt heb en het iets van mijn gebruik mee neemt en dat leesbaar wordt voor een externe collega. Ook zonder context kunnen er bijzondere situaties ontstaan?

[Mjelnir]

Dezelfde risicos bestaan natuurlijk ook voor het bedrijfsleven.

[Seb83]

In principe wel. Het verschil is alleen dat in de overeenkomsten met onderwijsinstellingen is vastgelegd dat alle ingevoerde data in de container van de instelling blijft (en in Europa), en dus niet gebruikt wordt om het model / tools te trainen. Om die reden waren / zijn onderwijsinstellingen in de veronderstelling dat de privacy van gebruikers (bij gebruik van een instellingsaccount) geborgd is. Maar dat blijkt dus (mogelijk) niet het geval te zijn.

[Llopigat]

Veel bedrijven hebben die stipulatie ook. Je kan dat ook krijgen bij MS. Alleen als je een multinational bent is het wat lastiger omdat je zelf ook in meerdere continenten bezig bent. We hebben daarom onze Chinese gebruikers op een aparte tenant moeten zetten.

Trainen op jouw data gebeurt sowieso niet op de betaalde Copilot.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 18 december 2024 17:09]

[bh808303]

Ze hebben het hierover MS365 Copilot, dus niet over Copilot of ChatGPT.

Het probleem met MSS365 Copilot dat het zich zelf traint met al je data (mail, teams, sharepoint, etc).

Zonder goede dataclassiificatie en rechten is dit een datalek in wording. Je documenten met gevoelige data verkeer opslaan en het zit in je modellen.

Dit is voor mij de grootste zorg die je als bedrijf moet hebben, als je met dit aan de gang gaat

[the_shadow]

Onzin. Copilot kan dmv GraphML data bevragen, maar is daarbij gebonden aan de rechten op bestanden. Kan de gebruiker er bij, dan zal Copilot de inhoud kunnen gebruiken in het antwoord. Maar: de gebruiker kan hier dus hoe dan ook al bij (Delve, iemand?). Verder worden er geen modellen met die data getraind, spul blijft binnen je eigen tenant en verwerking blijft binnen de zone waar je tenant in leeft. In ons geval: Europa.

[kodak]

Jou uitgangspunt lijkt dat je in de huidige grenzen en toezeggingen genoeg vertrouwen hebt. Het nieuws is dat Microsoft op die manier onvoldoende transparant is om hun toezeggingen en aannames te accepteren bij de risico's voor de gebruikere als het wel mis gaat.

Dus opnoemen hoe het hoort of zou werken als het goed gaat is dan te simpel. Zeker als je daarbij ook geen verantwoordelijkheid neemt voor als je stellingen in de praktijk toch risico's geven. Daar schieten de mogelijke slachtoffers wat betrert de risico's namelijk niets mee op. Dat is vooral handig als je andere prioriteiten hebt.

[Reactie gewijzigd door kodak op 18 december 2024 19:42]

[universalAlex]

En nu gaan die studenten alles kopiëren en plakken in ChatGPT en is er helemaal geen controle meer over de data.

[supersnathan94]

Volledig terechte opmerking. In het onderwijs moeten we ons richten op feiten en wetenschappelijk onderbouwde informatie.

Geen verzonnen teksten en gegenereerde fabeltjes.

Copilot en consorten kunnen prima tekst genereren, maar feitelijk juiste informatie begrijpen kunnen ze allemaal absoluut niet. Statisch Statistisch de meest logische uitkomst voor het volgende woord kiezen is wat een LLM doet, of dat woord ook klopt binnen de feitelijke context weet je niet.

[Reactie gewijzigd door supersnathan94 op 18 december 2024 17:04]

[indigo79]

ChatGPT en consoorten zijn zeker geen volledige vervanging van het menselijk brein en menselijke inspanning, maar met een beetje ervaring kan je daar in een hybride vorm echt wel een meerwaarde uit halen.
Ik gebruik dat regelmatig om mijn eigen ideeën eens te challengen en ik haal uit het antwoord toch regelmatig wat nuttige dingen. .Niet om direct te copy-pasten, wel om mijn eigen tekst/presentatie/code te verbeteren.

[supersnathan94]

Sure, Maar zolang deze zaken geen onderdeel zijn van het curriculum, Docenten niet getraind zijn om er mee om te gaan en niet exact weten hoe het werkt en hoe je het wél kunt gebruiken heeft het alleen maar negatieve effecten.

Ik ben het eens dat deze tools de wereld gaan veranderen en dat het belangrijk is om er mee te leren, maar laten we dat dan in AI lessen doen oid. Dus net als dat we computers vroeger alleen bij informatiekunde hadden (waar we om leerden gaan met Powerpoint, Excel, wat programmeertalen als Java en Python, HTML CSS, Gamemaker) nu AI alleen gebruiken tijdens AI lessen? Dus dat we kinderen nu opvoeden met wat het is en hoe je het kunt gebruiken.


Ik ken nu namelijk al voldoende volwassenen die het niet op de juiste manier kunnen gebruiken en die mensen zijn daadwerkelijk al van school af dus hoe kunnen we dan verwachten dat scholieren en studenten dat wel allemaal goed bevatten? Gaat niet gebeuren.

[WillySis]

AI is nog steeds uitsluitend een hulpmiddel. ChatGPR, Copilot en Gemini zoeken ook het internet af om antwoorden samen te stellen. Dat maakt ze zeker niet wijs. Ik heb ze vaker grote onzin zien verklaren.
Als het gaat om teksten netjes te laten herschrijven in een andere stijl gaat dat prima. Een kort artikel of een korte brief in elkaar flansen lukt ze ook heel aardig, mits je een duidelijke opdracht geeft.

Copilot en ChatGPT zijn met het schrijven van Sinterklaas gedichten flink door de mand gevallen. Van een goede rijm (zonder valse rijmwoorden) met een lopend verhaal lijken ze nog geen kaas gegeten te hebben. Misschien doen ze het in het Nederlands beter, maar in het Engels was het om te huilen.
Mijn zoon moet op de universiteit vaak verslagen nakijken. Dat gaat meestal over zaken waarvan op internet niets te vinden is. toch krijgt hij verslagen zo uit AI-bots binnen. Daar hoeft hij maar een halve pagina van te lezen en dan kan er een kruis doorheen. Een cijfer geven ze dan niet eens meer.

Dat de privacy onderdruk komt te staan verbaast me niets. Alles op internet is er tegenwoordig gericht om zoveel mogelijk op te slaan en als het kan nog wat extra data te verzamelen, zodat per persoon mooie profielen opgesteld kunnen worden. Nog een paar jaar en je hoeft niet meer naar de dokter, want die krijgt jouw diagnose al automatisch via het internet door en hoeft je alleen nog maar de afspraak met de apotheek of specialist door te sturen.

[kimborntobewild]

Misschien doen ze het in het Nederlands beter, maar in het Engels was het om te huilen.

Absoluut niet. Ik heb het geprobeerd in het Nederlands; het was vreselijk.

[Reactie gewijzigd door kimborntobewild op 22 december 2024 09:54]

[bzuidgeest]

Als we het over feiten hebben.

Dan is het een feit dat er meer wetenschappelijke literatuur is op de wereld dan dat 1 persoon kan verwerken, laat staan tijd heeft om te lezen.

Wetenschappers gaan dus met LLM's werken om de hele bende de analyseren en links tussen onderzoeken en conclusies te vinden die de wetenschappers zelf gemist hebben omdat ze nou eenmaal niet alles kunnen lezen. Dit werd zelfs voor de LLM's van nu al gedaan met simpelere tekst analyse

Dat ja die dingen vertonen wel hallucinaties. Maar als ze goed genoeg zijn voor wetenschappers om suggesties te doen dan zijn ze goed genoeg voor leerlingen. Dan kunnen die meteen het nut van nakijken en controle leren en hoe dat te doen.

De LLM's van nu (copilot e.d.) doen ook wel meer dan alleen statistische analyse over word volgorde. Ze kunnen het internet op en bij allerlei andere bronnen om door mensen gemaakte informatie op te diepen en uit te schrijven in een context of vorm die wij kunnen gebruiken. Het zijn in veel opzichten zoekmachines met een gebruiksvriendelijke interface. Zoekmachines die niet alleen dom zoeken, maar ook resultaten kunnen uitdiepen en transformeren of samenvatten op een specifieke manier. Allemaal met een human language interface. Prachtig toch?

[supersnathan94]

Dit werd zelfs voor de LLM's van nu al gedaan met simpelere tekst analyse

Ja met SVMs bijvoorbeeld en Neural Networks. Ik ben daar op afgestudeerd 8 jaar terug oid. Dus ja.

Alleen werken die systemen heel anders dan LLMs.

Maar als ze goed genoeg zijn voor wetenschappers om suggesties te doen dan zijn ze goed genoeg voor leerlingen.

!!
nee
!!

Die wetenschappers hebben jaren aan studie gedaan om te leren hoe je onderzoek doet. HBO gappies zoals jij en ik in een wat meer praktische vorm dan universitair geschoolden, maar wel 4+ jaar lekker leren hoe je artikelen moet lezen, hoe je conclusies mag trekken en discussies mag voeren. Iets wat je op de middelbare school bijna niet doet en op lager onderwijs al helemaal niet. Wetenschappers kunnen soms al slecht omgaan met tools zoals dit (door niet zelf de conclusies te verifiëren) laat staan dat scholieren dit kunnen.

Prima om suggesties te doen, maar wij snappen nu onderhand wel dat we een LLM moeten checken.

Zolang leerlingen nog steeds de boel dusdanig niet checken dat ze zelfs het antwoord van ChatGPT met daarin de tekst: "goh dit lijkt wel heel erg op een huiswerkopdracht, maar hier toch maar een oplossing" meekopieren, dan zijn leerlingen er dus obviously nog niet klaar voor.

[bzuidgeest]

Veel volwassenen zijn er dan niet klaar voor. Sommigen zijn er nooit klaar voor.

De enige manier om te leren lezen en checken is op je plaat gaan om het maar bot te zeggen of de houding van nature te hebben. De meeste mensen worden nooit meer dan radertjes (jij en ik wellicht ook, de geschiedenis beoordeeld dat). En voor hen is het tooling om te gebruiken. Het zal weinig aan het eindresultaat veranderen.

Kijkend naar mijzelf. Ik heb maar 24 uur in een dag. Ik kan mij niet expert maken in alles. Dus ik kan code voor bv UI prima laten genereren door mijn UI secretaresse, dan hoef ik het alleen nog maar te controleren. Goed genoeg. Het geeft mij de ruimte om te focussen op de dingen die ik belangrijk vind. Het zou voor leerlingen ook zo kunnen functioneren. De slechte leerlingen met de don't care houding zijn met of zonder nog steeds hetzelfde. De leerlingen met can do houding komen met deze tool vlugger verder omdat ze meer kunnen met hun tijd.
In de balans veranderd er niets. Maar op het totaal komen de mensen die echt uitmaken verder.

[WillySis]

De totale hoeveelheid wetenschappelijke literatuur doet er eigenlijk helemaal niet toe. Niemand wil alles van alles weten. Als je wetenschappelijke literatuur zoekt, dan is het eerste wat je doet het definiëren van het vakgebied. Vervolgens zoek je een aantal tijdschriften die in dat vakgebied zijn gespecialiseerd. In mijn begintijd ging dat nog door dagen in de bibliotheek rond te hangen. Zoekmachines zoals AltaVista, Yahoo en Google hebben vooral de eerste stappen enorm versneld. Van de moderne literatuur kwamen de abstracts online beschikbaar, waardoor je in een paar dagen wel wat literatuur over je onderwerp kon vinden (en bij een bibliotheek of uitgever opvragen).
De LLM's voegen op dit moment niet heel veel toe, behalve dat het ineens ook mogelijk is om wetenschappelijke literatuur die in het Russisch of Chinees is geschreven nu ook toegankelijk. Een LLM kan je nog wel inzetten om een artikel samen te vatten. Transformeren naar een meer uniforme schijfstijl of een wat gemakkelijker leesbaar "Jip en Janneke" tekst levert soms hele vreemde zaken op waarbij zaken compleet omgedraaid worden. Het uitdiepen van meerdere artikelen lukt eigenlijk zelden. Daar kan je echt niet op vertrouwen. Dit is nog echt mensenwerk.
Studenten die op de LLM's vertrouwen vallen bij hun verslagen over het algemeen al heel snel door de mand. Niet door de manier van schrijven, maar omdat de inhoud gewoon onzin is.

[Seb83]

Dit is irrelevant. Waar het om gaat is of het gebruik van de tool in een onderwijscontext veilig is. Niet of de tool teksten genereert die feitelijk of inhoudelijk juist zijn.

Bij dat laatste kun je natuurlijk vragen stellen (en terecht), maar dat is niet de reden dat SURF het gebruik ontraadt.

[supersnathan94]

maar dat is niet de reden dat SURF het gebruik ontraadt.

Klopt! Maakt het ondersteund wel de conclusie: CoPilot hoort nu nog niet thuis in het onderwijs.

edit: Ik zit trouwens nog even het artikel door te lezen, maar de juistheid van het resultaat is wel degelijk waar SURF óók voor waarschuwt:

Daarnaast is het aannemelijk dat Microsoft 365 Copilot onjuiste en onvolledige persoonsgegevens genereert, en merken gebruikers niet dat ze met onjuiste gegevens werken, omdat ze te veel vertrouwen op de generatieve-AI-tool.

[Reactie gewijzigd door supersnathan94 op 18 december 2024 17:25]

[slowdive]

Voor andere ai geldt dit niet, of is dit voor de andere bedrijven (nog) niet vastgesteld.

[supersnathan94]

Voor vrijwel alle AI geldt dit.

Meeste scholen (en bedrijven ook) hebben alleen directe overeenkomsten met Microsoft (want office pakketen enzo) dus daarmee ligt CoPilot ineens heel dicht in handbereik. Ook is het zo dat CoPilot by default dezelfde rechten aanneemt als de gebruiker zelf. Dus alles waar de gebruiker bij kan, kan door CoPilot worden gebruikt om een antwoord te formuleren. Dus ook e-mails en volgens mij ook Teams-gesprekken.

Met een ChatGPT is dat niet het geval. Daar begin je eigenlijk altijd met niks en bouw je zelf wat op als gebruiker. Die kan niet ineens bij je e-mails ofzo. Ook niet als je met je Microsoft of gmail account aanmeld

[slowdive]

Voor Google (met Gemini) zou dus een met Microsoft vergelijkbare situatie kunnen gelden?

[supersnathan94]

Ja, zeker als zo'n onderwijsinstantie bijvoorbeeld de Google suite gebruikt (en iedereen dus op Chromebooks werkt). De vraag is dan dus welke data er allemaal voor Gemini beschikbaar is en hoe daar dan mee om wordt gegaan.

[ibmpc]

Euhm, in het onderwijs moet je juist leren omgaan met LLMs in plaats van ze juist niet te gebruiken.

Als ik precies zou doen zoals het in het onderwijs is verteld, dan had ik nu geen carriere gehad:
1. Sollicitatiebrieven handgeschreven -> Ik heb het een keer voor de grap geprobeerd, ik moest hem opnieuw insturen. Getypt
2. Met links schrijven -> Ik voel de pijn van de lineaal nog op mijn linkerpols
3. Grafische rekenmachine -> Tool die wiskunde voor een breder publiek begrijpelijk maakte, maar nee, grafische rekenmachine mag niet
4. Twijfelen aan God (lees ook: twijfelen aan een LLM) -> Strafhoekje

In plaats van afraden om het te gebruiken kun je er ook een wetenschap van maken in hoeverre de tool juist wel kan worden gebruikt. Of leerlingen uitleggen op welke manier je een "onbetrouwbare" tool toch nuttig kunt gebruiken. Bijvoorbeeld: Vanaf dag 1 op school uitleggen "Een dollar/euro kun je maar één keer uitgeven" en "Geld lenen kost geld". Nee, leningen zijn niet slecht by default, maar je moet weten hoe je je leningen gebruikt. Er staan heus wel goede dingen in de bijbel, je hoeft er niet perse voor een geloof aan te hangen. Een LLM doet heus wel goede dingen, maar je moet het niet op de verkeerde manier gebruiken.

[Reactie gewijzigd door ibmpc op 18 december 2024 17:09]

[supersnathan94]

In plaats van afraden om het te gebruiken kun je er ook een wetenschap van maken in hoeverre de tool juist wel kan worden gebruikt.

Klopt, maar dan wel op andere manieren en niet specifiek met data van de leerlingen. Je kunt dit prima theoretisch uit gaan leggen om mee te beginnen en daarna met praktijk voorbeelden aan de gang, maar daar heb je niet de hele zwik tenant data bij nodig die CoPilot wel gaat gebruiken als je de boel niet dichtzet.

lees ook even mijn andere reactie hierover:
supersnathan94 in 'SURF raadt Nederlandse scholen af Microsoft 365 Copilot te gebruiken'

[ibmpc]

Een privacycursus had 30 jaar geleden al onderdeel moeten zijn van het onderwijs. Dus omdat het onderwijs achter loopt, moeten we alle moderne technologie maar blokkeren. Ik denk dat we eerder keihard een inhaalslag moeten gaan maken en moeten accepteren dat we wat groeipijnen zullen hebben.

[supersnathan94]

moeten we alle moderne technologie maar blokkeren

Aangezien de halve EU top valt over de enorme privacy implicaties van AI en hoe Amerikaanse partijen er mee omgaan: Ja, misschien moeten we dat voor iedereen onder de 18 vooral niet by default door een partij laten bepalen die er ook 0,0 verstand van heeft (het schoolbestuur/IT afdeling) en waar jij dan niks meer over te zeggen hebt als ouder/verzorger/leerling.

Ik ben er absoluut geen tegenstander van dat we dit soort technieken leren toe te passen in het onderwijs, maar dan wel in afzonderlijke lessen (tijdens informatiekunde oid), met opt-in en niet met alle data en rechten van alle leerlingen in de hele school.

Want Microsoft kan echt van alles beloven (wat ze overigens al niet eens doen), maar vertrouwen dat het ook echt klopt kun je ze bijna niet. Heeft er ook mee te maken dat er gewoon veel te veel settings zijn, dus als het een keer fout gaat en alle data op straat ligt kun je er donder op zeggen dat het een inrichtingsfout is van beheer. Dus daar kan MS ook niks aan doen eigenlijk.

[M3m3nt0m0r1]

Toch grappig dat ze bezorgf zijn over privacy implicaties omtrent AI, maar wel alle telefoons gescand willen hebben.
Contradictio in terminis.

[kimborntobewild]

Heeft er ook mee te maken dat er gewoon veel te veel settings zijn, dus als het een keer fout gaat en alle data op straat ligt kun je er donder op zeggen dat het een inrichtingsfout is van beheer. Dus daar kan MS ook niks aan doen eigenlijk.

Dat is onjuist; er komen ook zeroday's/bugs/hacks voor, en ontwerpfouten (ook waar Microsoft voor gewaarschuwd is zoals bij Azure/opvolger, maar Microsoft heeft besloten dat te negeren)

[supersnathan94]

Goede aanvulling ook. maar neemt niet weg dat MS nog steeds niets garandeert over dataveiligheid.

[SirBlade]

Rekenmachines in het algemeen: "Je moet kunnen hoofdrekenen want je hebt later ook niet altijd een rekenmachine bij je". Ok, ik ben blij dat ik snel "ongeveer is goed genoeg" uit mijn hoofd kan doen, maar GSM's en later smartphones hebben dat excuus grondig om zeep geholpen.

[MrMonkE]

Precies. Als er 20 jaar leugens als waarheid op het internet zijn geplempt zonder veel tegen gas zou een LLM bijvoorbeeld zomaar kunnen denken dat -oh.. komt MrMonkE weer met zijn walvis voorbeeld- dat een walvis geen zoogdier is.

edit: Oh en was in het Engels dus het woord vis was niet de oorzaak.

[Reactie gewijzigd door MrMonkE op 18 december 2024 17:49]

[supersnathan94]

Nou buiten dat om. als het statistisch gezien de kans groter is dat het volgende woord "ja" is, dan zal een LLM dat doen terwijl uit de context juist "nee" had moeten blijken. Het gaat niet om feitelijke juistheid, maar om statische kans dat het tekstueel juist is.

[svenk91]

En laat LLM’s nou mooi helpen om je wetenschappelijke informatie goed te dissemineren. Ik heb er goed gebruik van gemaakt bij mijn wetenschappelijke publicaties, scheelt een hoop werk zodat je je meer op echte wetenschap kan focussen.

Ik zou willen dat ze in het onderwijs goed gebruik van LLM’s aanleren, daarbij wel enkel LLM’s gebruiken die geen privacy risico opleveren, daar ligt misschien ook wel een rol voor SURF juist om een goede Nederlandstalige LLM voor onderwijs te hosten.

LLM’s uit het onderwijs weren is een beetje alsof je aardrijkskunde doet met kaarten waar Flevoland nog niet op staat. Leuk voor een geschiedenisles maar verder niet optimaal kwa onderwijs geven.

[supersnathan94]

LLM’s uit het onderwijs weren is een beetje alsof je aardrijkskunde doet met kaarten waar Flevoland nog niet op staat. Leuk voor een geschiedenisles maar verder niet optimaal kwa onderwijs geven.

Ben ik het niet mee eens. Aangezien de grote bedrijven nog helemaal geen idee hebben van de langetermijneffecten voor LLMs in de praktijk, lijkt het mij niet goed om het maar algemeen toe te passen in het onderwijs. Laten we eerst de basis maar eens uitleggen in het onderwijssysteem. Als we dat al niet kunnen invoeren, lijkt mij het ook niet correct om dat helemaal door te trekken naar "hier Microsoft doe maar al onze data gebruiken zodat we zo contextueel mogelijk de verkeerde info kunnen krijgen".

Zolang al deze modellen in de meest simpele gevallen nog steeds aantonen geen flauw benul te hebben wat een getal is en hoe je moet tellen heeft het geen zin.

Als ik er niet op kan vertrouwen dat de wordcount van een stuk tekst klopt, is het dan handig om te gebruiken?

Voor jouw context, Ik ben gezakt omdat ik bij Nederlands examen verkeerd geteld had met het aantal woorden in de samenvatting. Ik had er tien te veel. Van een computer verwacht ik dergelijke fouten niet. Toch hebben LLMS al keer op keer gedemonstreerd zelfs een simpele lijst van 10 woorden niet correct te kunnen maken. Of de hoeveelheid letters A in een woord.


Nee begin eerst maar met duidelijk te maken waar de gebreken liggen van LLMs en waar je dus zelf nog steeds op moet letten. En dat begint dus bij feitelijke juistheid en bronnen.

[svenk91]

Die word count kan heel simpel in Word, waarom moet een LLM dat persé doen? Daar is een LLM niet voor gemaakt (die kan hoogstens de juiste software daarvoor aansturen als je er om vraagt). Jou verhaal overtuigd mij juist dat het een goed idee is om LLM’s mee te nemen in het onderwijs

[supersnathan94]

Die word count kan heel simpel in Word, waarom moet een LLM dat persé doen?

Het gaat er niet om dat het in word kan het gaat er om dat een LLM dus niet kan tellen. Dus alles wat je met nummers zou willen doen, moet je dus al aannemen als onwaar. terwijl het natuurlijk doodnormaal is om bijvoorbeeld om 2,3,5 of 10 voorbeelden van iets te vragen.

Kans is ook groot dat je herhalingen krijgt en weet ik veel allemaal wat nog meer, maar dat moet je dus weten en je je van bewust zijn. Dat moet dan dus eerst geleerd worden, de tekortkomingen in de techniek.
Daarna kunnen we het dan misschien een keer hebben over het opsturen van alle hebben en houwen naar MS. Want DAT is waar SURF terecht vragen bij stelt.

[supersnathan94]

maar zoveel op feiten en wetenschappelijke onderbouwde informatie wordt er niet gegeven bij de meeste vakken.

Nou ik hebt Natuur en Techniek gedaan. Als er iets is dat op feiten en wetenschap is gebaseerd dan hoop ik in ieder geval dat dat profiel in het lijstje zit. Wiskunde, Natuurkunde, Scheikunde, Informatiekunde, Biologie, de verschillende talen.

[Kalief]

De STEM-sectie.

Maar natuurlijk zijn de vakken Frans, Duits, Engels, Economie, Geschiedenis, Aardrijkskunde ... net zo goed op feiten en wetenschap gebaseerd.

[Exhonor]

maar zoveel op feiten en wetenschappelijke onderbouwde informatie wordt er niet gegeven bij de meeste vakken.

Dan weet ik niet op wat van school jij hebt gezeten, maar op levensbeschouwing en kunst na heb ik alleen maar feiten en wetenschappelijk onderbouwde informatie gekregen.

[3dmaster]

Een FvD school misschien

[com2,1ghz]

Dan zal AI wel van toegevoegde waarde zijn.

[Llopigat]

Nee zelfs een AI hallucineert niet zo hard.

[kimborntobewild]

Dat is wel een erg starre houding.

Maar het is de juiste.
Ik gebruik bijv. ChatGPT e.d. zowat dagelijks, omdat er vaak sneller bruikbare antwoorden uitrollen dan bijv. de zoekknop in Google. Maar ik weet ook héél goed dat ik de antwoorden niet kan vertrouwen. Vaak rolt er volstrekte onzin uit. En herhaalt hij (in hetzelfde 'gesprek') steeds dezelfde fouten, ondanks dat je hem op die fouten hebt gewezen.

[supersnathan94]

Ik gebruik bijv. ChatGPT e.d. zowat dagelijks, omdat er vaak sneller bruikbare antwoorden uitrollen dan bijv. de zoekknop in Google.

Dit verbaasde mij heel erg. Google is de laatste jaren echt zo gigantisch veel slechter geworden dat is niet grappig. Dingen die voorheen prima werkten en juiste antwoorden gaven geven nu gewoon keiharde trijf. Of precies niet datgene wat je zoekt. Heel apart.

[Bockelaar]

hetzelfde advies vanuit SLM Rijk: https://slmmicrosoftrijk....nload=1&download_id=12356

[Quintiemero]

Surf doet het voor SLM rijk

[WAFOE]

Incorrect. SURF heeft de DPIA uitgevoerd samen met consultants bij Privacy Company voor Nederlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen. Er is een samenwerkingsverband tussen SURF en SLM Rijk. Vandaar dat SLM Rijk grotendeels dezelfde DPIA heeft gepubliceerd.

[Quintiemero]

Ooh thanks! De samenwerking wist ik, maar niet dat er nog een aparte versie was. Dacht dat Surf gewoon in 'the lead' was en er maar 1 DPIA was.

[arievl]

Dit risico averse gedrag is er in mijn ogen de oorzaak van dat we zover achterlopen op de VS. Alles moet eerst zo kapot dichtgepraat zijn dat we jaren verder zijn voor er een innovatie omarmd kan worden.

[Exhonor]

Met de toekomst van kinderen moet je niet gaan gokken.

De VS loopt voor als het gaat om technologische innovatie, maar wat kopen ze ervoor?
Door het gebrek aan wetgeving, fatsoenlijke standaarden en beperkingen op de macht van corporaties zijn dingen als privacy een nachtmerrie in de VS.

[arievl]

Wat is de gok dan? Dat niet duidelijk is welke persoonsgegevens Microsoft verwerkt? Levensgevaarlijk...

[Exhonor]

Het hele gebruik van AI is een gok.

Het hele systeem is een black box. We weten niet precies hoe het werkt en het hallucineert nog steeds constant.
Zo'n systeem kan je niet toevertrouwen met de opleiding van kinderen en tieners.
Stel je voor dat scholen opeens een nieuw soort rekenmachine introduceren die een willekeurige kans heeft om een fout antwoord te geven. Dat zou toch onacceptabel zijn.

[arievl]

Het gaat hier om een tool waarvoor een licentie van enkele tientjes per maand wordt betaald. Ik zou geen bestuur in bijvoorbeeld het basisonderwijs weten die Copilot daarom inzet bij kinderen. We gebruiken het met name bij teamleden, en dan zelfs nog beperkt gezien de kosten. Dus deze zorgen zijn niet echt te plaatsen.

[kimborntobewild]

Dit risico averse gedrag is er in mijn ogen de oorzaak van dat we zover achterlopen op de VS. Alles moet eerst zo kapot dichtgepraat zijn dat we jaren verder zijn voor er een innovatie omarmd kan worden.

Net alsof Musk daar praat. Of Stockton Rush.
Who the fuck cares about veiligheid, privacy, menselijkheid, milieu, etc?

[emphy]

De organisatie zegt in gesprek te zijn met Microsoft om deze te mitigeren.

"Mitigeren" is het beperken van risico's.

Op de gelinkte website wordt gesproken over "oplossen".

[kodak]

De meeste risico's zijn nooit volledig uit te sluiten. En aangezien er ook tegenstrijdige belangen zijn zal niet iedere keuze als oplossing opgevat kunnen worden. Dus hou er maar rekening mee dat oplossen in die tekst een nogal ruim begrip is.

[Quintiemero]

Inderdaad, een oplossing is ook al het verlagen van Hoog-restrisico naar midden-restrisico, want bij midden-risico heb je geen voorafgaande AP verplichting. Dus denk dat dat ook al 'oplossen' is.

[Llopigat]

Leuke droom maar de scholieren hebben het allang gevonden voor hun huiswerk

[supersnathan94]

Prima dat ze het zelf gebruiken, maar dan zijn ze zelf verantwoordelijk voor de data die ze aanleveren.

CoPilot onder M365 pakt in principe alle data waar de gebruiker ook bij kan als aanvullende data als context. Dus ook jouw e-mails en chatgesprekken.

[Llopigat]

CoPilot onder M365 pakt in principe alle data waar de gebruiker ook bij kan als aanvullende data als context. Dus ook jouw e-mails en chatgesprekken.

Ja klopt maar die staan toch al in Office 365. Teams is een view op Sharepoint, Onedrive ook. Je mailbox wordt gebruikt om allerlei dingen in op te slaan (bijvoorbeeld copilot prompts komen daar in een verborgen folder in je online outlook mailbox).

Het is daarom geen nieuwe data die Copilot aanspreekt, het is allemaal data die toch al in de cloud stond, en bovendien draaien alle worker processen binnen de context van je eigen tenant.

Verder belooft Microsoft dat ze niet trainen of op andere wijze die data gebruiken voor doelen anders dan je eigen dienstverlening. Laten we wel wezen, daar betaal je ook genoeg voor.

[supersnathan94]

Ja klopt maar die staan toch al in Office 365.

Ja, maar wel alleen beschikbaar voor de gebruiker. Met CoPilot is het dus al gebeurt dat die data intern dus al gelekt werd naar mensen die dat niet mochten zien.

nieuws: Microsoft 365 Copilot kan intern te veel data delen, admins krijgen i...

het is allemaal data die toch al in de cloud stond

Nou en? Betekent niet dat je ook daadwerkelijk het recht hebt om daar dan voor een ander doeleinde verwerking mee te doen.

Verder belooft Microsoft dat ze niet trainen of op andere wijze die data gebruiken voor doelen anders dan je eigen dienstverlening. Laten we wel wezen, daar betaal je ook genoeg voor.

Ze beloven alleen ook dat ze geen verantwoordelijkheid hebben voor datalekken door gebruik van 3rd party connectors in M365 en laten dat nou precies connectoren zijn waar CoPilot dus allerlei queries overheen kan gooien.

MS belooft helemaal niks anders dan dat ze het zelf niet gebruiken om Foundation LLMs mee te trainen.

[Llopigat]

Ja, maar wel alleen beschikbaar voor de gebruiker. Met CoPilot is het dus al gebeurt dat die data intern dus al gelekt werd naar mensen die dat niet mochten zien.

Ja oversharing heet dat. Komt niet door copilot maar doordat luie mensen het vinkje 'delen met iedereen' aanzetten. In plaats van netjes de doelgroep te specificeren.

Tot nu toe was die data moeilijk te vinden omdat er in een organisatie gewoon zo veel data rondhangt in een SharePoint. Maar het was altijd al te vinden voor iemand die goed liep te zoeken. De kans dat het boven water komt is nu groter omdat copilot goed is in zoeken.

Maar ik vind dit geen inherent copilot probleen. Het is een menselijk probleem dat aan het licht gebracht wordt door copilot. Wij zijn ook bezig met een campagne om mensen die keuzes beter te laten maken en ook duidelijk te maken dat ze er op worden aangesproken als ze dat niet doen. Dit deden we ook al voor copilot. En Microsoft heeft ons altijd al op dit gevaar gewezen.

En ja met third party connectoren zijn wij ook voorzichtig om die reden maar met alle organisaties waar die queries geen gaan hebben we ook dataverwerkingsovereenkomsten.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 19 december 2024 18:22]

[RedBull]

Scholen kunnen beter overgaan op Chromebooks(plus).

[Reactie gewijzigd door RedBull op 18 december 2024 17:46]

[kimborntobewild]

Ik denk niet dat Google héél veel beter omspringt met je privacy.

[Exhonor]

Scholen kunnen beter overgaan op pen, potlood en een goed schrift en de digitale hulpmiddelen beperken tot lessen waar ze ook daadwerkelijk nodig zijn.

Er is geen reden dat voor talen, geschiedenis, wiskunde, natuurkunde en scheikunde altijd een laptop nodig is.
Als de lesboeken allemaal digitaal zijn dan lijkt mij iets als een e-reader ook een uitstekend alternatief.