Bits of Freedom heeft de genomineerden voor de 2024-editie van de Big Brother Awards bekendgemaakt. Demissionair minister Yeşilgöz-Zegerius, de marechaussee, staatssecretaris Marnix van Rij en techbedrijven Meta, X en Telegram zijn in de running voor de prijs van grootste privacyschender van het jaar.
Kiezers kunnen vanaf donderdag 7 december stemmen op de genomineerden voor de Big Brother Awards. Dat is een prijs voor de grootste privacyschender van het jaar, die door digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom wordt uitgereikt. Het is mogelijk om tot 8 januari te stemmen voor de publieksprijs. Daarnaast wordt een 'expertprijs' uitgedeeld, waarvan de winnaar wordt bepaald door een vakjury. Op 15 januari worden de prijzen uitgereikt.
Demissionair minister van Justitie en Veiligheid Yeşilgöz-Zegerius is dit jaar kanshebber voor de prijs omdat ze 'mensen die onterecht op een terreurlijst staan, aan hun lot overlaat', aldus BoF. De burgerrechtenorganisatie doelt hiermee op de 'minimaal tachtig mensen die zich hebben gemeld bij het Meldpunt: Fouten in Overheidsregistraties van Muslim Rights Watch Nederland'. BoF beweert dat de politie heeft erkend dat deze mensen onterecht op een internationale terreurlijst zijn gezet, maar dat 'zij nalatig is geweest in het ongedaan maken van de signalering nadat bleek dat iemand er onterecht op stond'. Yeşilgöz zou hierbij geen verantwoordelijkheid genomen hebben om dit probleem zo snel mogelijk op te lossen door te stellen dat 'de slachtoffers vooral zelf in actie moeten komen' voor een oplossing.
De Koninklijke Marechaussee is genomineerd 'vanwege haar roekeloze surveillance van demonstranten'. Om erachter te komen wie aanwezig waren op een klimaatdemonstratie in Schiphol, heeft de marechaussee op sociale media gezocht naar accounts die positief waren over actiegroep Extinction Rebellion en de gezichten van de profielfoto's vervolgens gematcht met de gezichten in de Catch-databank, het systeem van de politie voor automatische gezichtsherkenning. Op die manier werd gepoogd demonstranten op te sporen, wat Bits of Freedom een 'disproportioneel surveillancemiddel' noemt. Bovendien zou dit meermaals hebben geleid tot foutieve identificatie, waardoor verscheidene mensen onterecht werden beschuldigd van aanwezigheid bij de demonstratie.
Marnix van Rij, staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst, staat tussen de genomineerden voor 'het stelselmatig overtreden van wet- en regelgeving, waaronder de Europese privacywet'. BoF stelt dat de Belastingdienst na de toeslagenaffaire 'niet van zijn fouten heeft geleerd'. Zo zou de privacywet nog steeds stelselmatig worden geschonden en zouden illegale praktijken bij de Belastingdienst niet worden bestraft. "Er wordt in de jacht op fraudeurs door de Belastingdienst steeds opnieuw zelf frauduleus gehandeld", aldus de digitale burgerrechtenbeweging.
Tot slot vallen de techbedrijven Meta, X en Telegram onder een gezamenlijke nominatie. Bits of Freedom verwijt hen dat ze 'stuk voor stuk de stem van onschuldige mensen in oorlogsgebied ontnemen'. De organisatie beweert dat 'legitieme accounts' worden afgesloten, wat niet ongedaan gemaakt kan worden, en dat de mogelijkheid om accounts te volgen, in sommige gevallen wordt geblokkeerd, 'waarmee de reikwijdte van verhalen wordt ingeperkt'. Ook wordt gesteld dat de verspreiding van bepaalde berichten tersluiks wordt ingeperkt en dat Meta 'de standaardinstelling voor de verspreiding van berichten van gebruikers uit de getroffen regio heeft beperkt tot friends only, waarmee het aantal mensen dat bepaalde updates kan zien, verder wordt ingeperkt'. Bits of Freedom schrijft dat de socialemediabedrijven hiermee 'de gruweldaden in gebieden zoals Gaza faciliteren'.
De uitreiking van de Big Brother Awards vindt volgend jaar voor de achttiende keer plaats. Tijdens de afgelopen editie kreeg minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken de expertprijs vanwege haar voorstel om het toezicht op de Wiv te versoepelen, en won Eurocommissaris Ylva Johansson de publieksprijs. De Big Brother Awards draaien voornamelijk om de prijzen voor de grootste privacyschender, maar er wordt ook een positieve prijs uitgereikt. De Felipe Rodriguez Award wordt aan iemand gegeven die juist veel voor privacy heeft gedaan.