Ziggo kondigde eerder deze week een snelheidsverhoging aan van zijn internetabonnementen. Meestal is dat een voorbode van de jaarlijkse prijsverhogingen, die grote providers vaak in mei aankondigen. Dat zou zijn voor inflatiecorrectie en investeringen in het netwerk. Klopt dat?
De aankondiging is meestal in mei of juni en de prijsverhoging zelf is vervolgens in juni of juli. Afgelopen jaren hebben alle grote providers steevast de prijzen van hun internetabonnementen voor thuis verhoogd, onder het mom van inflatiecorrectie. Ziggo noemt dat letterlijk op een pagina op de meest recente verhoging van juli 2020. "Het leeuwendeel van de prijsverhoging bestaat uit de inflatiecorrectie. De gemiddelde prijsverhoging van Ziggo betreft 3,4 procent, waarvan 2,6 procent uit de inflatiecorrectie bestaat. Ook investeren we voortdurend in ons netwerk omdat hier steeds hogere eisen aan worden gesteld."
KPN heeft dezelfde motivatie. "Wij wijzigen de tarieven om ook de komende tijd verder te investeren zodat wij de kwaliteit, stabiliteit en veiligheid van onze producten en dienstverlening nog verder voor u kunnen verbeteren. Daarom voeren wij voor de internetabonnementen een inflatiecorrectie door."
Maar klopt dat wel? Stijgen de prijzen mee met de inflatie? En investeren de providers afgelopen jaren meer in hun netwerk? En hoe zit dat met andere diensten, zoals energielevering, mobiele telefonie en andere communicatiediensten die je kunt afnemen? Hebben die ook een inflatiecorrectie of is vast internet de uitzondering?
Daarbij beperken we ons tot de twee grootste providers, namelijk KPN en Ziggo, samen goed voor zo'n 6 miljoen aansluitingen en ongeveer 80 tot 90 procent van de markt, volgens de Telecommonitor van ACM.
De prijsverhogingen
Stel je voor: je sloot in 2015 het goedkoopste abonnement af bij Ziggo of KPN. Dat kostte je ongeveer 45 euro destijds. Hoeveel betaal je nu voor dat exacte abonnement? Het antwoord is: rond 55 euro. De prijsverhogingen lopen ook ontzettend met elkaar in de pas.
Beide grootmachten hadden in 2015 drie pakketten met internet, tv en vast bellen: eentje voor rond 45 euro, eentje voor rond 60 euro en eentje die rond 80 euro kostte. Inmiddels is dat 55 euro, rond 70 euro en rond 90 euro.
Daarmee is het de moeite waard om op te merken dat de KPN-abonnementen weliswaar nog bestaan, maar dat er nieuwe voor in de plaats zijn gekomen in 2018. De prijsverhogingen blijven doorgaan, maar het zijn niet langer verkrijgbare abonnementen. Nieuwe klanten en mensen die gingen verlengen met een nieuw abonnement kwamen toen uit bij een van de nieuwe abonnementen onder de naam Internet en TV of Hussel.
De prijs van de abonnementen gaat altijd met ten minste 2 procent per jaar omhoog, zo is duidelijk te zien. Een uitzondering is KPN Alles-in-1 Premium in 2017, die toen niet in prijs wijzigde en op 85 euro bleef. Grootste uitschieter is Ziggo Start in 2019, die met meer dan 7 procent omhoog schoot, van 49,50 euro naar 53 euro per maand.
Is het inflatiecorrectie?
Om te kijken of de prijzen van de abonnementen in de pas lopen met de inflatie, hebben we data erbij gepakt van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Die berekent elk jaar de inflatie op basis van de consumentenprijzen voor heel veel verschillende soorten producten en diensten, van yoghurt in de supermarkt tot prijzen voor stroom.
Voor deze grafiek hebben we een gemiddelde genomen van de drie abonnementen van Ziggo en KPN en die afgezet tegen de inflatie in het jaar ervoor. Daaruit blijkt duidelijk dat de prijsverhogingen vaak ver boven de inflatie liggen. Enige uitzondering is vorig jaar.
Ziggo en KPN vergelijken met yoghurt in de supermarkt is natuurlijk niet helemaal eerlijk. En dus hebben we er ook een paar categorieën bij gepakt. Ten eerste energie, want dat is net als vast internet iets dat je nodig hebt voor in huis en via leidingen binnen komt. Het is een andere markt, maar het heeft te maken met dezelfde uitdaging op het gebied van infrastructuur. Ten tweede is dat mobiele telefonie, een markt waar beide grote partijen voor vast internet ook groot in zijn. En ten derde communicatiediensten, de categorie waar vast internet onder valt volgens het CBS.
Dat doen we met indexcijfers, waarbij de gemiddelde prijs in 2015 100 is en we vanaf daar verder rekenen. Ziggo komt dan uit op ongeveer 115, KPN op 119.
De prijzen voor energie vertonen als enige een stijgende lijn net als de abonnementen van Ziggo en KPN, maar communicatiediensten als geheel werden juist goedkoper volgens het CBS. Je betaalt nu nog maar 80 procent van wat je in 2015 betaalde.
KPN en Ziggo lopen dus uit de pas met de inflatie en de prijzen van markten die er een beetje op lijken. De inflatie had de prijzen wel een beetje opgedreven, maar lang niet zoveel als nu gebeurd is. Ter vergelijking: dat abonnement van 45 euro uit 2015 had met alleen inflatiecorrectie nu rond 48,50 euro gekost, geen 55 euro.
Investeringen in het netwerk
De providers verdedigen prijsverhogingen ook vaak met investeringen in het netwerk. Dat moet op termijn leiden tot sneller internet voor iedereen. Op de kabel van Ziggo, nu VodafoneZiggo, gebeurt dat met Docsis 3.1 bijvoorbeeld, terwijl KPN druk bezig is geweest met pair bonding voor koper en het aanleggen van glasvezel.
Deze data komt uit de kwartaalrapportages. Helemaal zuiver is de data niet, want investeringen aan het mobiele netwerk zitten er namelijk ook bij. Ook investeringen in bijvoorbeeld systemen voor administratie horen erbij, in elk geval bij KPN. Desondanks geeft het een beeld van hoe de providers geld hebben geïnvesteerd afgelopen jaren.
De investeringen zijn niet schrikbarend gestegen of gedaald. Het gaat wel om veel geld. Bij Ziggo is het al snel rond 800 miljoen euro per jaar, bij KPN rond 1,1 miljard euro. De prijsverhogingen dekken die investeringen nooit helemaal af. Beide providers zitten in de orde van grootte van drie miljoen aansluitingen bij consumenten. Een prijsverhoging van rond 2 euro per klant per maand levert 24 euro extra per jaar op. Een prijsverhoging levert dus zo'n 70 miljoen euro extra op, als je aanneemt dat niemand naar een goedkoper abonnement gaat.
Als we de procentuele stijging van investeringen afzetten tegen de prijsstijging, zien we ook niet direct een verband. Het lijkt dus niet zo te zijn dat als providers meer hebben geïnvesteerd of meer gaan investeren ze ook meer geld vragen voor een abonnement.
De snelheden zijn afgelopen jaren fors omhoog gegaan. Ziggo Max is van 200Mbit/s naar 600Mbit/s gegaan, terwijl de Alles-in-1-abonnementen van 60 naar 100Mbit/s zijn gegaan. KPN biedt in de nieuwere abonnementen tot 200Mbit/s aan via DSL.
Is het dan zo dat de prijzen omhoog gaan als de snelheden omhoog gaan? Het antwoord daarop is 'nee'. De grootste snelheidsverhoging bij Ziggo was in 2020, toen de prijzen relatief weinig stegen. Bij KPN kwam de relatief grootste prijsverhoging in 2019, toen de abonnementen helemaal geen hogere snelheid meer kregen.
Tot slot
Als prijzen stijgen, heeft dat vaak met vraag en concurrentie te maken. Vrijwel elk huishouden heeft behoefte aan vast internet en wellicht tv en het aanbod is op veel plekken relatief schaars. Soms hebben mensen keuze uit glasvezel, koper en kabel, maar veel huishoudens hebben slechts een van die drie opties.
De providers lijken elkaar op gebied van vast internet niet de tent uit te vechten en dat is terug te zien in de geleidelijke prijsstijgingen, die uit de pas lopen met de inflatie, de eigen investeringen en de situatie in andere markten zoals mobiele telefonie en zelfs de communicatiemarkt als geheel.
KPN en Ziggo hebben hun klanten laten wennen aan de jaarlijkse prijsstijgingen alsof het een natuurfenomeen is. De vraag naar internet zal niet veranderen en providers weten dat klanten niet snel zullen of kunnen opzeggen bij een prijsverhoging, hoe boos ze ook zijn. Wie hoopt op lagere prijzen, moet hopen op meer concurrentie. Met vast internet, dat een eigen netwerkinfrastructuur vereist, is dat op korte termijn een lastige kwestie. Daardoor zullen de prijzen komende jaren vermoedelijk blijven stijgen.