Zoekmachines en je privacy

Kun je 'Googelen' zonder alles prijs te geven?

DuckDuckGo

DuckDuckGo heeft waarschijnlijk de sufste naam van alle zoekmachines, maar het is misschien wel de bekendste. Deze zoekmachine komt steevast naar boven, ook onder tweakers, als je op zoek bent naar een privacyvriendelijk Google-alternatief. Niet heel gek, want DuckDuckGo timmert hard aan de weg met veel nieuwe features en levert prima resultaten.

De dienst is open over het aantal gebruikers. Op een pagina over het verkeer staat dat DuckDuckGo dagelijks 93,3 miljoen keer wordt gebruikt. Dat is een kleine afname ten opzichte van begin dit jaar, maar veel meer dan de 65 miljoen bezoekers van een jaar geleden. DuckDuckGo profileert zich als een zoekmachine die gebruikers op geen enkele andere manier trackt en richt zich specifiek op gebruikers die weg willen bij Google en Bing, omdat die dat juist wel zouden doen. Intussen krijg je voornamelijk Bing-resultaten te zien als je het gebruikt.

Eerste indruk

De homepage is op z'n zachtst gezegd niet subtiel met de hoofdboodschap. “Tired of being tracked online? We can help”, staat er met koeienletters op de homepage onder de zoekbalk. Een grote faq even verderop beantwoordt vervolgens nog eens vragen over het verschil tussen Google en DuckDuckGo, en nieuwe gebruikers krijgen bij zoekopdrachten eerst een grote pop-up te zien die oproept de extensie te installeren.

De zoekmachine slaat naar eigen zeggen geen zoekopdrachten op en blokkeert trackers. Je kunt zoeken op afbeeldingen en nieuws, en zelfs op kaarten die zijn gebaseerd op Apple Maps. Zoekopdrachten zijn internationaal, maar je kunt ze ook lokaliseren op alleen Nederlands. DuckDuckGo heeft ook prettige, toegankelijke instellingen voor bij het zoeken. Om te beginnen is er een dark mode, maar je kunt ook oneindig scrollen aanzetten, links in nieuwe tabs laten openen en het font wijzigen.

Een kleine irritatie is hoe opdringerig DuckDuckGo kan zijn. Je krijgt constant pop-ups met de vraag of je DuckDuckGo aan je browser wil toevoegen, instructies hoe je dat moet doen en vragen of je je wilt aanmelden voor nieuwsbrieven van DuckDuckGo zelf. Ook krijg je gebruikersenquêtes voorgeschoteld, is de homepage volgeplempt met advertenties voor de eigen dienst en staan er op veel pagina's lovende teksten over hoe de zoekmachine bijvoorbeeld energieneutraal werkt. Veel van die opties kun je wel uitschakelen in de instellingen. Daar zit ook een knop waarmee je advertenties aan en uit kunt zetten, en met complimenten aan DDG krijg je geen huilend gezichtje of een andere soort pop-up met de vraag of je dat wel zeker weet.

Apps en instellen als standaard

Je kunt DuckDuckGo als standaardzoekmachine instellen in Firefox, Chrome, Opera, Brave en veel andere browsers. Daarnaast heeft DuckDuckGo apps voor Android en iOS. Dat zijn niet alleen zoekmachines, je krijgt er een volwaardige browser voor terug met wat handige extra privacysnufjes. Zo is er een knop in de URL-balk waarmee je meteen al je geschiedenis kunt verwijderen en blokkeert de browser standaard alle trackers op websites. Voor zowel Android als iOS heeft de app ook een zoekwidget die lijkt op de Google-zoekbalk. Daar zit wel de kanttekening aan dat je er geen andere browser aan kunt koppelen. Je kunt de zoekresultaten bijvoorbeeld niet in Safari of Firefox openen.

Extra functies

DuckDuckGo heeft alle opties die je van een zoekmachine mag verwachten. Zoeken naar afbeeldingen is mogelijk en bevat veel opties, zoals safe search en het filteren op grootte, bestandstype en -formaat, en het zoeken naar licenties. Er is een optie om naar video's te zoeken. Die geeft voornamelijk resultaten weer van YouTube en weinig van alternatieven zoals Vimeo.

Voor serieuze zoekresultaten ondersteunt DuckDuckGo verschillende syntaxes die je ook van Google kent. Filetype:pdf levert pdf's op, - laat een zoekterm weg, en zoekresultaten "tussen aanhalingstekens" bevatten alleen die exacte resultaten. Ook kun je met \ meteen naar het eerste resultaat gaan.

Tot de leuke dingen van DuckDuckGo behoren de verborgen opties, die je net even moet weten, maar die voor de poweruser echt handig én privacyvriendelijk zijn. DuckDuckGo converteert bijvoorbeeld URL-shorteners. Niet allemaal, maar links van bit.ly en tiny.cc worden automatisch uitgerold door DuckDuckGo en dat is toch handig. Ook kan DuckDuckGo vanuit een zoekresultaat een QR-code maken.

Een handige functie van DuckDuckGo is de standaardimplementatie van zogeheten bangs. Die kun je toevoegen aan een zoekopdracht om direct naar specifieke zoekresultaten te zoeken. !sof naast een zoekterm zoekt bijvoorbeeld standaard antwoorden op StackOverflow, maar je kunt ze ook specifieker gebruiken zoals !sojob om te zoeken naar vacatures op die site. DuckDuckGo zegt meer dan 13.500 van zulke bangs te ondersteunen, maar daar zitten veel dubbele bij. Zo zijn er alleen al zes bangs om op GitHub te zoeken, en dan ook nog specifieke bangs voor GitHub-repo’s, -gebruikers en -topics. Je kunt zelf bangs voorstellen aan DuckDuckGo die de dienst dan naar eigen inzicht kan toevoegen, maar het is niet mogelijk om eigen bangs op te zetten en dat voelt een beetje aan als een gemiste kans. Aan de andere kant zitten er wel verschillende Tweakers-bangs bij - Wij waren het niet!

Crawler

Opa vertelt: vroeger stond DuckDuckGo vooral bekend als een privacyvriendelijke schil over Bing-zoekresultaten, maar dat is een tijd geleden. Inmiddels is de situatie iets genuanceerder. DuckDuckGo zegt op zijn eigen site dat het gebruikmaakt van zeker 400 verschillende bronnen. Dat zijn voornamelijk websites die worden gebruikt voor de instant answers. Je krijgt bijvoorbeeld een kader met informatie van Wikipedia te zien, maar er zitten ook veel programmeerbronnen in, zodat je meteen een lijst met namen van kleuren in css kunt zien, of de Common Vulnerabilities and Exposures-database, zodat je meteen informatie kunt zien over kwetsbaarheden met een CVE-klassificatie. DuckDuckGo heeft een openbare lijst online staan met al die bronnen erin.

DuckDuckGo heeft wel een eigen crawler, maar veel zoekresultaten komen nog van andere zoekmachinesDan blijft de vraag waar de zoekresultaten zelf vandaan komen. Voor het overgrote merendeel lijken die resultaten nog steeds afkomstig van voornamelijk Bing. DuckDuckGo is niet heel open over de zoekresultaten. Het bedrijf zegt zelf dat de resultaten van 'verschillende partners, met name Bing' komen. Het is niet bekend welk percentage dat is en welke andere bronnen er worden gebruikt. Er zijn immers andere zoekmachines, zoals Yahoo en het Russische Yandex. Het enige wat DuckDuckGo schrijft, is dat er in ieder geval geen resultaten van Google worden gebruikt.

Daarnaast heeft DuckDuckGo een eigen crawler. Die heet DuckDuckBot. Over DuckDuckBot is niet zoveel te vinden. Het is dan ook moeilijk te zeggen hoe belangrijk de crawler voor de zoekmachine is. Een snelle, maar niet erg representatieve test lijkt erop te wijzen dat de resultaten grotendeels met Bing overeenkomen, maar dat is niet met zekerheid te zeggen.

Dataverzameling

DuckDuckGo noemt zichzelf expliciet een privacyvriendelijke zoekmachine en dat zie je overal terug, niet alleen in het thuisscherm, maar ook op bijvoorbeeld de blog, die toepasselijk Spread Privacy heet. Er is een verschil tussen de zoekmachine in de browser en de browser-add-on aan de ene kant, en de app aan de andere. Die laatste heet Privacy Simplified en werkt op Firefox en Chrome. Hij verandert niet alleen de zoekmachine, maar blokkeert ook trackers en cookies en fungeert als een adblocker.

DuckDuckGo maakt er in zijn privacybeleid een hele excercitie van om te vertellen welke informatie het níét verzamelt en vooral ook waarom niet. In de praktijk noemt het bedrijf alleen concreet de useragent en het IP-adres, dat het actief zegt te schrappen uit de logs, zodat er geen koppeling kan worden gelegd tussen een gebruiker en een zoekopdracht. Ook plaatst DuckDuckGo bij standaardzoekopdrachten geen cookies, maar dat gebeurt wel als gebruikers een instelling willen opslaan.

Het is niet zo dat DuckDuckGo helemaal geen informatie verzamelt. Zoekopdrachten worden wel degelijk opgeslagen met het doel de zoekmachine te verbeteren. Die opdrachten worden echter niet gekoppeld aan identificeerbare informatie, zegt DuckDuckGo, waarbij het bedrijf specifiek weer de useragent en het IP-adres noemt. DuckDuckGo schrijft niet op welke manier die zoekresultaten geordend worden en of het bijvoorbeeld in theorie mogelijk zou zijn ze via een identifier of de inhoud aan individuele gebruikers te koppelen.

DuckDuckGo plaatst alleen contextuele advertentiesOok waarschuwt de zoekmachine dat sommige informatie wordt gedeeld met andere partijen. Dat gebeurt bijvoorbeeld als je op een advertentie klikt. DuckDuckGo zegt dat het niet aan gerichte advertenties doet, maar geeft het typische voorbeeld van contextual advertising. Gebruikers krijgen bij zoekopdrachten naar auto’s advertenties te zien over auto’s en dat is genoeg om de relatief kleine dienst in leven te houden. Daarover is DuckDuckGo transparant, maar ook wel erg kort. “Als je onze site verlaat, val je onder het beleid van andere websites, inclusief hun dataverzamelingsbeleid. Voor advertenties van Microsoft ga je door het Microsoft Advertising-platform”, schrijft het bedrijf. “Op dat moment gebruikt Microsoft Advertising je volledige IP-adres en useragentstring, zodat het de advertentieklik kan verwerken en geld aan de adverteerder kan vragen.” Volgens DuckDuckGo koppelt Microsoft die gegevens niet aan een gebruikersprofiel, maar de bewoording is vaag en DuckDuckGo verwijst verder alleen naar Microsofts algemene privacybeleid.

Bij alle claims moet je bovendien vertrouwen op DuckDuckGo’s blauwe eendenogen. De code van de zoekmachine is bijvoorbeeld niet open source en het bedrijf maakt niet bekend hoe het interne mechaniek werkt. Dat is ook de reden dat sommige alternatieve browsers, zoals Epic, DuckDuckGo niet willen opnemen als standaardzoekmachine. “Het is misleidend om te zeggen dat je geen data opslaat als je dat nog steeds stuurt naar partners die dat wel doen.” De ontwikkelaar verwijst daarmee naar het feit dat DuckDuckGo geen eigen advertentiesysteem heeft, maar gebruikmaakt van Microsoft Advertising, Microsofts eigen ad-systeem dat op Bing werkt.

Bedrijf en verdienmodel

DuckDuckGo is een van origine Amerikaans bedrijf dat sinds de oprichting in 2008 dezelfde oprichter als ceo heeft gehad. Het bedrijf maakt sinds 2014 winst, maar draaide zeker in die jaren nog op investeringen uit Silicon Valley. In december 2020 kreeg het bijvoorbeeld nog een kapitaalinjectie van 100 miljoen dollar, afkomstig van verschillende investeerders en investeringsmaatschappijen. DuckDuckGo noemt zelf Omers Ventures, Thrive, GP Bullhound, Impact America Fund, WhatsApp-oprichter Brian Acton, www-bedenker Tim Berners-Lee, Freada Kapor Klein en Mitch Kapor, maar ook ongenoemde ‘anderen’.

Het bedrijf zegt jaarlijks honderd miljoen dolar omzet te draaien. Het is niet beursgenoteerd en heeft geen jaarverslag om dat te verifiëren. DuckDuckGo verdient op drie manieren geld: met advertentie-inkomsten en met affiliatedeals via bepaalde zoektermen, onder andere in bangs. Een klein deel komt van commerciële licenties van de Tracker Radar, een blocklist van trackers die ontwikkelaars in apps kunnen implementeren.

De advertenties komen, zoals al eerder gezegd, via het Microsoft Advertising-platform. De affiliatedeals zijn afkomstig van verschillende platforms, waaronder eBay en Amazon. Dat zijn advertenties die bij producten bovenaan de pagina verschijnen die naar de webwinkels leiden. DuckDuckGo krijgt een deel van die opbrengsten.

• Volgende pagina 3. Qwant