Is het kunst?
Samengevat
Het idee dat Sonos en IKEA met de Schilderijlijst hebben, is prima: een platte speaker voor aan de muur, die er uitziet als een schilderij, waarbij je zelf de afbeelding kunt kiezen die zichtbaar is. Er komen minstens veertien verschillende ontwerpen om uit te kiezen. Helaas is er nog geen optie om een eigen ontwerp te kiezen. De Schilderijlijst klinkt helaas wat schel en mist ook wat bas, zodat het geheel wat vlak en saai klinkt. De speaker past naadloos in het Sonos-ecosysteem en doet het dan vooral goed in stereo of als onderdeel van een homecinemasysteem. Wat extra functionaliteit als een vaste audio-ingang, bluetooth en een microfoon had echter niet misstaan.
Niemand had tien jaar geleden kunnen vermoeden dat IKEA nog eens luidsprekers op de markt zou brengen. Toch heeft de meubelketen inmiddels een aardig aanbod, inclusief een aantal slimme speakers in de Symfonisk-lijn. Daarvan is net een derde variant op de markt verschenen: de 'Symfonisk Schilderijlijst met wifi-speaker'. Een hele mond vol, die in ieder geval duidelijk maakt wat het onderscheid is met de bestaande 'Symfonisk Tafellamp met wifi-speaker' en de 'Symfonisk Wifi-boekenplankspeaker'.
Net als de overige Symfonisk-speakers is de nieuwe Schilderijlijst samen met Sonos ontworpen en past hij naadloos in het Sonos-ecosysteem. En net als zijn twee voorgangers is hij in wit en zwart verkrijgbaar. De Schilderijlijst kost 179 euro, net zoveel als de Tafellamp. Beide zijn daarmee iets goedkoper dan de One, het instapmodel van Sonos. De Schilderijlijst is echter wel een stuk duurder dan het instapmodel van IKEA zelf: de Boekenplankspeaker. Die kost net geen 100 euro.
Is het kunst?
Opvallend aan de Schilderijlijst is uiteraard dat hij zo plat is. De lijst meet 57 bij 41cm en het geheel is 5,5cm diep. Dat lijkt vrij dik, maar in de praktijk zie je daar minder van dan je zou denken. Dat komt doordat IKEA zo slim is geweest om de elektronica in een kleiner deel van de behuizing te stoppen. Dat deel is slechts 48 bij 32cm en steekt aan de achterkant iets uit. Dat wordt aan het zicht onttrokken door een dunner deel, dat slechts 1,5cm diep is. Dat is de lijst die je ziet als je de speaker ophangt of neerzet. Je ziet dus die dunne lijst, die niet dikker is dan de lijst van de gemiddelde foto, met achter de lijst dus een paar centimeter ruimte.
Het deel dat je ziet, heeft heel dunne kunststof randjes waarbinnen een doek gespannen is met een afbeelding erop. Net als bij de Boekenplankspeaker is dat paneel te vervangen. Alleen is er hier meer keuze, wat uiteraard te verwachten valt van een product dat Schilderijlijst is gedoopt. In eerste instantie is de speaker verkrijgbaar met wit of zwart doek, maar vanaf 1 september gaat IKEA drie andere panelen leveren. Het is al duidelijk dat er nog meer ontwerpen komen. Wie wat zoekt, vindt minstens twaalf ontwerpen die in de komende maanden beschikbaar zullen komen. De eerste drie panelen kosten 15 euro, de latere modellen kosten allemaal 30 euro, een wat merkwaardig prijsverschil.
:strip_exif()/i/2004474194.jpeg?f=imagenormal)
De grote vraag is of IKEA de optie gaat bieden om zelf een ontwerp aan te leveren dat je op een paneel kunt laten drukken. Het bedrijf heeft daar nog niets over bekendgemaakt. Wellicht zal een derde partij die optie aanbieden. Voor de knutselaar moet het overigens niet al te moeilijk zijn om het doek van een IKEA-paneel te halen en er zelf een nieuw doek overheen te spannen. De panelen bestaan uit een kunststof frame met honingraatprofiel waarop een dun doek gelijmd is. Met wat geduld moet het mogelijk zijn het bestaande doek eraf te peuteren en er een nieuw doek op te lijmen.
:strip_exif()/i/2004481110.jpeg?f=imagenormal)
Doordachte behuizing
Sonos is verantwoordelijk voor de binnenkant van de Schilderijlijst, maar de ontwerpers van IKEA hebben goed nagedacht over de buitenkant. Dat blijkt vooral als we naar de achterkant van de Schilderijlijst kijken. In de randen vind je zes ovalen uitsparingen waardoor je het bedrukte paneel uit de behuizing kunt drukken. Opvallender is de uitsparing aan de onderkant van de speaker. In die uitsparing vind je de ethernetaansluiting en de C7-lichtnetaansluiting. Net als de Boekenplankspeaker en Tafellamp moet de Schilderijlijst dus op het lichtnet aangesloten zijn om z'n werk te kunnen doen. Er loopt dus altijd een stroomkabel naar de speaker, ook als je die aan de muur ophangt; daar zal niet iedereen vrolijk van worden. Een ingebouwde, oplaadbare batterij was een oplossing geweest, al was de speaker daarvan uiteraard een stuk zwaarder geworden.
De C7-lichtnetaansluiting in de uitsparing is dubbel uitgevoerd. Je vindt een 'vrouwtje' en een 'mannetje'. Dat mannetje biedt de mogelijkheid om een tweede Schilderijlijst aan te sluiten op dezelfde stroomaansluiting. Daarvoor heb je dan dus een C7-verlengsnoer nodig, met opnieuw een mannetje en een vrouwtje. IKEA heeft ook een extra lichtnetsnoer in de aanbieding, in beide kleuren. Standaard levert IKEA een wit snoer bij de zwarte speaker, maar als je daar een zwart snoer bij wil, dan kan dat.
De uitsparing aan de achterkant kun je gebruiken om overtollig snoer in op te bergen, mocht de stoomkabel van 3,5m die wordt meegeleverd, te lang zijn. Er zit zelfs klittenband in het vak waarmee je het overtollige snoer in bedwang houdt. Je vindt bovendien aan de onderkant en de twee zijkanten van de uitsparing wat sleuven waarin je het snoer kunt vastklemmen.
Dempende doppen
IKEA levert bij de Schilderijlijst een metalen plaatje dat bedoeld is om de speaker mee aan de muur te bevestigen. Het plaatje kan aan de muur geschroefd worden, waarna de speaker in horizontale of verticale stand opgehangen kan worden. Er worden ook twee rubberen doppen in de kleur van de speakers meegeleverd. Die doppen passen in twee uitsparingen in de zij- of onderkant van de speaker. Je gebruikt ze als je de speaker wilt neerzetten in plaats van ophangen. Ook dat neerzetten kan dus horizontaal en verticaal. De doppen dienen ter isolatie, zodat de speaker geen trillingen doorgeeft aan de vloer. Heel handig: in de achterkant van de speaker zitten twee extra uitsparingen waarin je de doppen kunt parkeren als je ze niet gebruikt, zodat ze niet kwijtraken. Op de achterkant vindt je ook nog vier stoffen stootkussens, zodat trillingen niet aan de muur worden doorgegeven als je de speaker hebt opgehangen.
Al met al heeft IKEA voor de Schilderijlijst een prima behuizing ontworpen. Het is misschien een beetje 'plastic fantastic', maar dan wel keurig afgewerkt plastic. Voor deze prijs mag je ook weinig meer verwachten. Het kan lijken dat de speaker en vooral het paneel wat kromgetrokken is, maar doorgaans wil dat zeggen dat het paneel niet goed in de behuizing geklikt is.
Bediening
Het paneel met de afbeelding bedekt de hele voorkant, wat wil zeggen dat er voorop geen ruimte is voor knoppen. Die heeft de Schilderijlijst gelukkig wel. Aan de linkerkant zitten achter op het dunne deel van de behuizing dezelfde drie knoppen als op de Boekenplankspeaker en Tafellamp te vinden zijn: twee knoppen om het volume te regelen en een knop waarmee je de muziek pauzeert en weer laat spelen. Simpel en doeltreffend. Uiteraard is de Symfonisk vooral bedoeld om met je telefoon te worden bediend, maar het is prettig dat de Schilderijlijst knoppen heeft. Ook als je niet degene bent die de telefoon beheert waarmee de muziek wordt geselecteerd, kun je zo het volume regelen en de muziek pauzeren.
Verder heeft de speaker enkel een rgb-led aan boord, die achter het paneel schuilgaat. Als de led aangaat, zie je hem dus aan de linkerkant van het paneel door het doek schijnen. Bij de witte variant is de led vrij goed zichtbaar. Het zwarte doek houdt wat meer licht tegen, dus overdag kan het lastig zijn om te zien welke kleur de led weergeeft. Gelukkig speelt dat vooral bij het installeren. Als dat klusje eenmaal geklaard is, zul je de led verder weinig nodig hebben. Hij geeft dan op subtiele wijze aan dat de speaker actief is.
Sonos-app
Wat functionaliteit betreft is de Schilderijlijst hetzelfde als de Taffellamp en Boekenplankspeaker. Dat wil zeggen dat hij past in het ecosysteem van Sonos. Sterker: net als bij zijn twee voorgangers heb je de Sonos-app nodig om de speaker te kunnen bedienen. Die is beschikbaar voor Android en iOS. Je hebt dus ook een mobiel apparaat nodig om de speaker aan te sturen. Hij maakt gebruik van je wifinetwerk. Een fysieke audio-ingang is er niet bij en je kunt ook geen muziek streamen via bluetooth. De Schilderijlijst heeft een ethernetaansluiting, maar die gebruik je voornamelijk bij het installeren.
Je kunt via de Sonos-app uiteraard muziek streamen via alle bekende streamingdiensten, maar ook muziek afspelen die op je telefoon staat. Muziek afspelen via een laptop of pc kan ook, al is het Sonos ecosysteem daar duidelijk niet voor bedoeld. De Sonos-app is er dus ook voor iOS en de speakers van Sonos, en daarmee ook voor deze Symfonisk, en is compatibel met Airplay 2.
Je kunt de Symfonisk bovendien toevoegen aan de IKEA-producten die je bedient met de eigen Home Smart-app van de meubelwinkel. Je kunt de speaker dan tegelijk bedienen met andere slimme IKEA-producten, zoals verlichting en rolgordijnen. Zo kun je een heel ochtendprotocol opstellen, waarbij keurig op tijd het licht aangaat, de gordijnen opengaan en de juiste muziek gaat spelen. Dat kan overigens alleen als je de IKEA Trådfri-verbindingshub hebt.
Opnemen in je systeem
Als je de Symfonisk aan de app van Sonos hebt weten te koppelen, is de bediening via de app erg eenvoudig. Je kunt simpel de dienst selecteren waar je naar wilt luisteren en binnen het menu van de desbetreffende dienst allerlei playlists selecteren. Mocht je verschillende Sonos-compatible speakers in verschillende kamers hebben opgesteld, dan kun je ook makkelijk aangeven in welke ruimte welke muziek gespeeld moet worden. Op dat front is er niets nieuws onder de zon en doet de Schilderijlijst precies wat je van een Sonos-speaker gewend bent.
Dat koppelen van een Symfonisk aan de Sonos-app kan nog wel wat problemen geven. Op zich is het vrij eenvoudig en neemt de app je mee door het installatieproces. Het wordt wat lastiger als tijdens de installatie niet gebeurt wat volgens de app moet gebeuren. Dan is de app niet heel behulpzaam en de uitleg die IKEA voorhanden heeft evenmin. Zo is er in de bijgeleverde handleiding niets te vinden over de functie van de rgb-led en wat de kleuren en het al dan niet knipperen van de led betekenen, terwijl dat bij het instellen toch een prominente rol speelt. Ook het resetten van de speaker wordt niet besproken, net zo min als het opnemen van verschillende Symfonisk-speakers in hetzelfde systeem, terwijl zeker dat laatste een belangrijke functie is van het geheel.
:strip_exif()/i/2004481116.jpeg?f=imagenormal)
Stereo
Je kunt namelijk twee Schilderijlijsten aan elkaar koppelen zodat ze stereo weergeven, wat juist bij deze speakers een prettige optie is. Met twee onopvallende speakers aan de muur, die nauwelijks ruimte innemen, kun je een kamer toch van stereo voorzien. De functie is niet uniek voor de Schilderijlijst; het kan ook met verschillende speakers van Sonos, maar die hang je niet aan de muur met een mooie afbeelding erop. Mocht je al een Boekenplankspeaker of Taffellamp hebben, die kun je niet in stereo aan een Schilderijlijst koppelen en wat geluid betreft wil je dat ook niet. Wat wel kan: twee Schilderijlijst-speakers opnemen in een Sonos-homecinemasysteem en dan bijvoorbeeld gebruiken als achterluidsprekers.
:strip_exif()/i/2004481120.jpeg?f=imagenormal)
Het ontwerp van Sonos
Minstens zo interessant als het deel dat de ontwerpers van IKEA hebben verzonnen, is het deel waarvoor Sonos verantwoordelijk is: de binnenkant van de Schilderijlijst. Het ontwerp vormde uiteraard een uitdaging, want het uitgangspunt was een zo plat mogelijke speaker en dat is geen gebruikelijke vormgeving voor een luidsprekerkast. Sonos heeft de oplossing gezocht in een speciaal vormgegeven tweeter en een platte basreflexpijp voor de lage tonen.
De tweeter die Sonos heeft gebruikt, is vrij standaard. Sonos heeft de dome van de tweeter echter voorzien van wat het zelf een 'wave guide' noemt. Het is een stervormig stuk kunststof dat ervoor moet zorgen dat de hoge tonen zich meer verspreiden. Van nature zijn hoge tonen juist erg gericht, veel meer dan lage tonen, die zich alle kanten op verspreiden. Je moet dus doorgaans recht voor een tweeter zitten om de hoge tonen goed waar te kunnen nemen. De wave guide moet dat probleem bij de Schilderijlijst oplossen.
:strip_exif()/i/2004481150.jpeg?f=imagenormal)
Voor de lage tonen zoekt Sonos het in een veel gebruikelijkere oplossing. Een basreflexpijp leidt de lage tonen die in de klankkast achter de woofer ontstaan, via een gebogen pijp via de voorkant van de speaker naar de luisteraar. Het moet meer volume bij de bassen opleveren. Waar zo'n basreflexpijp doorgaans rond is, heeft Sonos hier voor een breed, maar uiterst plat ontwerp gekozen.
Hoe klinkt het?
De grote vraag is natuurlijk hoe dat dan klinkt. Het korte antwoord op die vraag is: helder. Om niet te zeggen: wat schel. De baspoort levert een stevigere bas op dan je van een dergelijke platte speaker zou verwachten. De bas loopt echter niet heel ver door in het laag, maar de tonen die je hoort, zijn lekker compact, lekker strak. Het is echter het hoog dat opvalt. Dat komt niet door de wave guide. Het lijkt erop dat die zijn werk wel doet en inderdaad iets meer spreiding oplevert, maar stel je daar niet al te veel van voor.
Wat veel meer opvalt, is dat het hoog overheerst. Het is prominent in het geluid van de Schilderijlijst aanwezig, wat dus maakt dat hij wat schel klinkt. Er ligt te veel nadruk op hoge stemmen, op solerende elektrische gitaren, op tamboerijnen en instrumenten met vergelijkbare frequenties. Mede doordat de bas niet al diep doorloopt, heeft dat tot gevolg dat de Schilderijlijst wat plat, levenloos of saai klinkt. Het geluid sprankelt niet; het is geen geluid waar je enthousiast van wordt. Anders gezegd: de Schilderijlijst klinkt goedkoper dan je zou verwachten. Op zich zit er in de app van Sonos een zeer eenvoudige toonregeling en door wat hoog terug te schroeven maak je het wel iets beter, maar sprankelend wordt het nooit.
We hebben de Schilderijlijst ook vergeleken met andere speakers. We hebben er een Sonos One en een Boekenplankspeaker van IKEA naast gezet. Dan heeft de Sonos One een veel voller geluid. Ondanks het kleine formaat heeft de One een dieper doorlopend en daardoor voller laag en een minder schel en dus veel mooier klinkend hoog, wat resulteert in een prettiger, veel gebalanceerder geluid. De Boekenplankspeaker daarentegen klinkt vooral anders. In vergelijking legt die de nadruk sterk op de middentonen. Dat is zo prominent dat het hoog erdoor overschaduwd wordt. De Boekenplankspeaker is in het laag minder dan de Schilderijlijst. Het is het effect van de basreflexpoort van de laatste. Ondanks de kritiek op de Schilderijlijst, wint die het duidelijk van de Boekenplankspeaker.
Wat niet?
De app van Sonos is handig en geeft je de mogelijkheid om op makkelijke wijze een multiroomaudiosysteem op te zetten, maar er zijn beperkingen. De samenwerking met Sonos betekent ook dat de Schilderijlijst, net als de andere Symfonisk-speakers, wat functionaliteit mist, enkel en alleen omdat het niet past in de filosofie van Sonos. Voor speakers die je een permanente plek in je interieur geeft, had een vaste audio-ingang niet misstaan. Ook bluetoothfunctionaliteit was wat ons betreft welkom geweest, zodat niet iedere gebruiker de Sonos-app hoeft te installeren en de bijbehorende account hoeft aan te maken. En bij een speaker die permanent met internet verbonden is, was een ingebouwde microfoon ook welkom geweest, zodat je van de Google Assistent of Siri gebruik kunt maken. Anno 2021 was dat toch geen gekke functie geweest.
:strip_exif()/i/2004481148.jpeg?f=imagenormal)
Conclusie
Het idee dat Sonos en IKEA met de Schilderijlijst hebben, is prima. Het idee van een speaker die zo plat is dat je hem onopvallend aan de muur kunt hangen, komt duidelijk uit de koker van de interieurontwerpers van de meubelwinkel en stelde de technici van de speakerfabrikant voor een uitdaging. Wie een speaker ontwerpt, zoekt volume en dat is wat bij een dergelijke plat ontwerp nu net niet voorhanden is.
Dat is ook te merken aan het resultaat. De 'Symfonisk Schilderijlijst met wifi-speaker' is een speaker waarbij we gemengde gevoelens hebben. De constructie van de behuizing die de ontwerpers verzonnen hebben, steekt slim in elkaar. De dunne rand van het paneel, het kliksysteem dat maakt dat de panelen makkelijk te vervangen zijn, de uitsparing achterop waarin je het netsnoer kunt vastklikken en overtollig snoer kunt opbergen: allemaal goed.
Het idee van vervangbare panelen is ook prima en het is veelbelovend dat IKEA al veertien verschillende panelen heeft aangekondigd. Het is en blijft uiteraard wat generieke kunst, maar meer mag je van een meubelketen als deze misschien ook niet verwachten. Het is tenslotte een massaproduct, met bijbehorende prijs. De optie om zelf een ontwerp aan te dragen zou dat kunnen ondervangen. Die optie is er echter nog niet.
Wat geluid betreft is goed merkbaar dat de ontwerpers van Sonos voor een uitdaging stonden. De basreflexpoort levert een behoorlijk strak laag, maar dat laag loopt niet al te ver door. Het is echter vooral het geluid van de tweeter dat overheerst. Het maakt dat de Schilderijlijst nogal schel klinkt. Samen met een niet zo diep doorlopend laag heeft dat tot gevolg dat het apparaat een wat goedkoop geluid voortbrengt.
:strip_exif()/i/2004481114.jpeg?f=imagenormal)
Functioneel gezien doet de Schilderijlijst precies wat je van een dergelijke speaker mag verwachten. Hij past naadloos in het Sonos-ecosysteem. Niet uniek voor de Schilderijlijst, maar wel heel prettig is dat je er twee aan elkaar kunt koppelen om ze stereo te laten weergeven. Met de Schilderijlijst kun je dus op een zeer onopvallende manier stereo creëren in een ruimte waarin je geen luidsprekers wilt neerzetten. Ook als onderdeel van een Sonos-gestuurd homecinemasysteem, waarbij de Schilderijlijsten gekoppeld zijn aan een goede subwoofer, zien we de speakers tot hun recht komen. Er zijn dus zeker toepassingen waarin we de Schilderijlijst zien floreren, maar dat zijn er geen waarin goed geluid de hoogste prioriteit heeft.
Overigens hebben IKEA en Sonos al kenbaar gemaakt dat ze erg blij zijn met de samenwerking. De Zweedse meubelketen heeft nog meer ideeën voor speakers die op onopvallende wijze in een IKEA-interieur passen en Sonos stelt graag zijn ontwerpers beschikbaar. De speakerfabrikant is blij met de kans die het van het meubelbedrijf krijgt om de onderkant van de slimmespeakermarkt te veroveren.