Eerste indrukken
Over een kleine maand is het zover: dan verschijnen de Xbox Series X en Series S op de markt en begint officieel het volgende tijdperk in consolegaming. De Series X en concurrent PlayStation 5 beloven gaming op spelcomputers weer een stap verder te helpen. Het zou zomaar zo kunnen zijn dat je binnenkort voor vijfhonderd euro een machine naast je televisie zet die in prestaties weinig onder doet voor een game-pc. Snellere laadtijden, maar ook meer grafisch geweld en de mogelijkheid om in 120Hz te gamen liggen in het verschiet. Logisch dus dat veel gamers uitkijken naar de release van de nieuwe consoles en dat de pre-orders binnen enkele minuten na opening bij alle retailers de deur uit vlogen.
Waar al die gamers nog even moeten wachten, begint bij Tweakers de toekomst nu al. Vorige week arriveerde de Xbox Series X namelijk bij ons op de redactie. Als een van de eerste media in Europa konden we aan de slag met de rechthoekige machine, de backward compatible games en enkele al geoptimaliseerde titels. Dat geeft ons de gelegenheid om alvast onze eerste indrukken en testresultaten met jullie te delen, voordat we er richting de release van de console op basis van meer en uitgebreidere tests dieper op ingaan. Voor nu hebben we ons gericht op het uitproberen van enkele games en het meten van bijvoorbeeld de warmte- en geluidsproductie.
Verticaal of horizontaal
De eerste indruk betreft natuurlijk de vormgeving van de console. Het uiterlijk is inmiddels bekend: de machine heeft een industrieel ogende look die in lijn is met de stijl van de Xbox One X. De meest gangbare manier om de Series X neer te zetten is rechtop, want dan zit de ventilatie aan de bovenkant en wordt de warmte uit de console het best weggevoerd. Wil je de blokvormige spelcomputer liever op zijn kant leggen, dan kan dat ook. In verticale stand vind je aan een van de zijkanten rubberen pootjes, die uiteraard verraden dat dit in horizontale stand de onderkant is. De bovenkant, met de luchtuitlaat, oogt stijlvol, al is dat uiteraard onderhevig aan smaak. Aan de voorzijde vind je de discdrive en een USB-poort, terwijl achterop nog twee andere USB-poorten zitten, samen met de HDMI 2.1-aansluiting, poorten voor ethernet en de stroomkabel en een slot waar je een geheugenkaartje voor extra opslagruimte in kwijt kunt. Dat kaartje, dat dezelfde snelheid moet bieden als de interne ssd, heeft 1TB aan extra opslag, maar kost 249 euro. Over de binnenkant van de console publiceerden we al eerder een uitgebreid artikel dat je hier kunt teruglezen.
Bij de nieuwe console hoort ook een nieuwe controller. Althans, wie snel kijkt, zal niet meteen al te grote verschillen zien tussen de controller van de Xbox Series X en de versie die we al jaren kennen van de Xbox One-familie. Het duidelijkste verschil is zichtbaar op het midden van de controller, waar een nieuwe knop is te vinden. Deze knop laat spelers snel opnamen maken van hun games, in de vorm van zowel screenshots als videoclips. Daarmee is de knop dus zeer vergelijkbaar met de 'Share'-knop die we al enige jaren kennen van de DualShock 4-controller van de PlayStation 4. Op de Xbox One zat de functie om screenshots te maken verstopt onder de grote Xbox-knop, waarna je in een menu de keuze kon maken om een screenshot of clip op te slaan. Dat gaat nu dus makkelijker en sneller. Ook nieuw aan de controller is dat de plaatsen waar je hem primair vasthoudt reliëf hebben, waardoor de controller minder glad is en dus minder makkelijk zou moeten gaan glijden. Nu is dat een probleem dat we zelf nooit hebben ervaren met de oude controllers, maar de nieuwe controller werkt er zeker niet minder fijn door. Dit is dus een gevalletje 'baat het niet, dan schaadt het niet'.
:strip_exif()/i/2003926476.jpeg?f=imagenormal)
Bekende interface
Wanneer je de Xbox Series X eenmaal opstart, kom je in een gespreid bedje terecht. Je hoeft niet te wennen aan de menu's, want de user interface is 'gewoon' de Xbox-interface die je al kent van de Xbox One. De menu's zijn hetzelfde, de structuur is hetzelfde en de winkel en de Game Pass-afdeling ook. Dat is echter wel de vernieuwde interface die Microsoft uit gaat rollen met de Xbox 2020 October Update. Helaas was onze Series X nog niet voorzien van die vernieuwde interface. Jammer, want die zou er volgens Microsoft voor moeten zorgen dat het laden van het menu beduidend sneller verloopt. Dat hebben we dus niet kunnen testen. We weten bovendien niet of het navigeren door het vernieuwde menu van de Xbox prettiger is dan in het menu dat je gewend bent. Microsoft houdt echter wel vast aan uniformiteit: ook de Xbox One krijgt het nieuwe menu.
Meer horen?
Wout, Paul en Jurian namen een korte, extra editie van de Tweakers Podcast op om nog even door te praten over de Xbox Series X en wat we tot nu toe wel en niet hebben kunnen testen, wat de plannen richting de review nog zijn en wat verder nog opviel tijdens het spelen met de Series X.
Games: sneller, soepeler en op 120Hz
Dat spelen is natuurlijk waar het allemaal om draait. De Xbox Series X belooft game-ervaringen op meerdere manieren te verbeteren. In de periode waarin wij voor deze preview testten, waren nog niet veel games al geoptimaliseerd voor de Series X. Wel was er een uitgebreid aanbod aan backward compatible games waarmee we de nodige tests konden uitvoeren op de One X en Series X. Zo speelden we op beide consoles games als Doom: Eternal, Hitman en Forza Motorsport 7. De resultaten van de laadtijdentests vind je op de pagina's hierna. Nog niet gemeten en geanalyseerd, maar wel duidelijk merkbaar, is ook de veel stabielere framerate die de Series X wist te produceren. Bij Hitman is dat verschil in stabiliteit met het blote oog zichtbaar. Nadere analyse daarvan kun je verwachten in onze review die voor begin volgende maand op de agenda staat.
Wel hebben we alvast kunnen experimenteren met wat er gebeurt als je tussen die verschillende games wisselt. Dan praten we natuurlijk over de al veelbesproken Quick Resume-functie van de Series X. De console kan meerdere games in zijn geheugen vasthouden en stelt spelers zo in staat binnen enkele seconden van game te wisselen. Voorwaarde is wel dat je de games al eens hebt opgestart, anders is er natuurlijk ook niets om bij terug te keren. De tijd die het uiteindelijk kost om van de ene naar de andere game te wisselen, varieert per game. De wissel van Doom: Eternal naar Dirt 5 duurde pakweg zeven seconden. Dan hebben we het over de tijd die nodig is om daadwerkelijk verder te gaan met de gameplay, dus inclusief de korte laadschermen die er tussen zitten. Een interessante vraag is nog of de Series X ook in staat is meerdere games op die manier snel weer te laden als de console tussendoor is uitgezet, of dat er dan maar één game in het geheugen blijft hangen.
:strip_exif()/i/2003926466.jpeg?f=imagenormal)
Dirt 5 op 120Hz
Voor gamers is wellicht interessanter dat de Series X beeld op 120Hz kan weergeven. Ook daarbij geldt dat als je tv ermee overweg kan, de optie om 120Hz te kiezen vanzelf in het menu verschijnt. Dat is althans het geval bij de enige game die dit op dit moment ondersteunt, Dirt 5. De racegame van Codemasters heeft drie modi waaruit spelers kunnen kiezen. Naast de 120Hz-modus is er een kwaliteitsmodus en een frameratemodus. In de 120Hz-modus worden de gameplaybeelden gerenderd op een dynamische resolutie van maximaal 2560x1440 pixels. Deze resolutie kan lager worden in drukke scènes en daarbij zakken tot 1080p-niveau. Bij televisies met HDMI 2.1 wordt het beeld vervolgens opgeschaald naar 4k. Bij de meeste 4k-televisies met HDMI 2.0 en 120Hz-ondersteuning wil dat zeggen dat je in de praktijk naar 1080p kijkt. De console kan 1440p aan bij 120Hz, maar HDMI 2.0-televisies die 4k en 120Hz ondersteunen zijn vaak niet in staat om 1440p in combinatie met 120Hz weer te geven. In Dirt 5 is wel te zien dat de 120Hz-modus wat compromissen vergt. Zo is er beduidend minder publiek te zien, is er minder detail in de schaduwen waarneembaar en is er ook minder detail in de verte zichtbaar.
In de kwaliteitsmodus probeert de game juist zoveel mogelijk detail in het 4k-beeld te proppen, wat ten kost gaat van de framerate. Die is maximaal 60fps in deze modus, en die waarde wordt in veel situaties ook gehaald. In de frameratemodus is die 60 fps juist het doel. Daarbij zijn de prestaties en dus die specifieke framerate leidend en kan de resolutie tijdens intensieve scènes worden teruggeschroefd, bijvoorbeeld naar 3328x1872 pixels. Waarschijnlijk zijn de modi van Dirt 5 een voorbode van wat we ook in andere games kunnen verwachten. Dat is goed nieuws, want de processorkracht van de Series X maakt het dus mogelijk dat je afhankelijk van je voorkeur en de game die je speelt, kunt kiezen waar je de nadruk op wil leggen. Tegelijkertijd zullen er gamers zijn die de hoop hadden dit soort keuzes niet meer te hoeven maken op de 'next-gens'. Dat laatste is uiteraard een kwestie van smaak.
De eerste afbeelding is steeds een screenshot van de kwaliteitsmodus, de afbeelding erna van de 120Hz-modus
De keuze tussen optimale framerate en optimale beeldkwaliteit kenden we dus al van de huidige generatie consoles, maar de 120Hz-optie is uiteraard nieuw. Wat met gamen in 120Hz voornamelijk opvalt is dat het beeld rustiger oogt. Drukke, chaotische momenten komen veel relaxter over. Zeker als je let op de auto zelf, valt op dat het beeld extreem vloeiend oogt. Kies je voor een camerastandpunt dat wat dichter op het wegdek zit, dan valt het verschil tussen 60Hz en 120Hz nog meer op. Door het lagere perspectief is je beeld van zichzelf al wat onrustiger en het wegdek - of de modder - trekt ogenschijnlijk sneller onder je door, waardoor het verschil beter zichtbaar is
Meer frames betekent ook meer responsiviteit. Een verversingsfrequentie van 120Hz wil nu eenmaal zeggen dat je elke 8,3ms een nieuw frame krijgt voorgeschoteld. Op 60Hz is daar 16,7ms voor nodig. In racegames zou dat ertoe kunnen leiden dat je bochten nog beter in kunt schatten en op het juiste moment kunt insturen. De rust en extra controle die je ervaart, hebben echter een duidelijke prijs, zoals hierboven al werd beschreven. Op de vraag 'maar wat merk je daar dan echt van' hebben we een simpel antwoord: veel. Dirt 5 is een duidelijk lelijkere game in deze modus. Let in bovenstaande screenshots bijvoorbeeld op de details op de motorkap bij de laatste plaatjes, de ondergrond in de shots uit de nachtelijke race en natuurlijk het gebrek aan publiek en overige details in de eerste screenshots. 120Hz is misschien de toekomst voor gaming, maar zolang je er zo veel grafische kwaliteit voor moet inleveren, staat voor ons niet als een paal boven water dat die modus altijd onze voorkeur geniet. Wie trouwens meer wil weten over Dirt 5 als game op zich, kan de preview teruglezen die we eerder publiceerden.
Meten is weten
Uiteraard hebben we ook wat metingen verricht aan de Xbox Series X. Microsoft belooft veel en de vraag is uiteraard of al die mooie beloftes worden waargemaakt. De meest in het oog springende belofte betreft de laadtijden van games. Met een 1TB NVMe-ssd aan boord kan het bijna niet anders dan dat de Series X het beter doet dan zijn voorganger. Dat blijkt in de praktijk inderdaad zo te zijn. We hebben bij drie games gekeken wat de verschillen zijn en het resultaat is overduidelijk: tussen het moment dat je de opdracht geeft een level te laden en het moment dat je daadwerkelijk kunt bewegen, zit op een Xbox One X doorgaans drie keer zo veel tijd als bij de Series X.
Laadtijden |
Xbox One X |
Xbox Series X |
Doom Eternal |
23,4 sec |
5,5 sec |
Hitman 2 |
56,2 sec |
20,2 sec |
Forza Motorsport 7 |
34,6 sec |
9,8 sec |
Daarnaast hebben we gekeken naar het vermogen dat beide consoles opnemen, naar de temperatuur die ze daarbij bereiken en naar het geluid dat beide apparaten produceren. Het eerste is eenvoudig te meten, maar de temperatuur is wat minder nauwkeurig vast te stellen. Om van buitenaf een beeld te krijgen van de temperatuur die beide consoles bereiken hebben we een warmtecamera gericht op het rooster waar beide consoles hun warme lucht door afvoeren. Bij de One X is dat een rooster achterop de console, bij de Series X zit het in de opvallende gekromde bovenkant. De warmtecamera geeft een beeld van de warmste delen die door dat rooster zichtbaar zijn. Vervolgens hebben we Red Dead Redemption 2 erbij gepakt en eerst een kwartier gespeeld voor we de temperatuur opnamen. Bij de One X waren daarbij onderdelen van ruim 65 °C zichtbaar, waar in de Series X niet meer dan 48 °C werd gemeten. Daarmee weten we uiteraard niet welke temperatuur de processor en gpu bereiken, maar het geeft wel een (letterlijk) beeld van de warmteafgifte van de consoles.
Niet alleen de specificaties van de elektronica zijn debet aan dat verschil, ook de inwendige constructie zal van invloed zijn op de warmte die wordt afgescheiden. Microsoft heeft goed nagedacht over de constructie van de Series X, die is opgebouwd rond een centraal aluminium koelblok dat tevens dient als chassis waaraan de elektronica is opgehangen. Die betere warmtehuishouding zorgt er ook voor dat de Series X stiller is dan zijn voorganger. Hij is zelfs opvallend stil, terwijl de One X al niet echt luidruchtig is. De Series X produceert in vol bedrijf minder geluid dan een One X die rustig in het menu staat. Ook hier hebben we weer Red Dead Redemption 2 gebruikt als game van dienst.
Geluid |
Xbox One X |
Xbox Series X |
Menu |
27 dB |
24 dB |
Game |
38 dB |
25 dB |
Voor het vermogen hebben we niet alleen gekeken naar wat de console gebruikt als we opnieuw een kwartier lang Red Dead Redemption 2 spelen, maar ook wat beide consoles opnemen als ze het menu tonen en wat ze verbruiken als je ze 'uit' zet en ze dus in slaapstand gaan. Daarbij valt op dat het verschil klein is als je het menu bekijkt, maar dat de Series X beduidend minder vermogen verbruikt als je speelt. Ook prettig is dat de slaapstand van de Series X iets energiezuiniger is. Bij deze metingen moet uiteraard aangetekend worden dat Red Dead Redemption 2 een game is voor de huidige generatie consoles. We mogen verwachten dat games die met de Series X in het achterhoofd ontwikkeld zijn meer van de nieuwe console vragen.
Vermogen |
Xbox One X |
Xbox Series X |
Slaapstand |
10W |
8W |
Menu |
52W |
50W |
Game |
180W |
128W |
Nieuwe standaarden
Er zijn ook functies die wat minder makkelijk kunnen worden getest, met name op het gebied van beeld en geluid. Microsoft schermt met ondersteuning voor standaarden als HDR10, Dolby Vision en Dolby Atmos. Mooie standaarden, alleen zijn ze niet allemaal even nieuw. Ook de Xbox One X en S kunnen bijvoorbeeld al overweg met Dolby Atmos, dat zorgt voor een ruimtelijker geluid in games. Op de One X en S verloopt dit via een softwarematige oplossing. Atmos is echter geen open standaard. Ontwikkelaars moeten dus betalen voor het gebruik ervan, en er zijn er niet veel die dat doen. Van het bestaande arsenaal geldt dat voor een stuk of twaalf games, met titels als Forza Horizon 4, Assassin's Creed Origins, Call of Duty: Modern Warfare, Rise of the Tomb Raider en Gears 5. Daar zullen games als Cyberpunk 2077, F1 2020 en Call of Duty Warzone nog bijkomen. Het aanbod blijft echter beperkt. Bovendien zul je om gebruik te kunnen maken van Atmos een app moeten kopen bij Dolby. Gelukkig hoef je die niet opnieuw aan te schaffen als je dat voor je Xbox One al had gedaan.
Maar er is meer aan de hand. In tegenstelling tot de Xbox One heeft de Series X een aparte audiochip aan boord die ervoor zorgt dat ontwikkelaars meer ruimte hebben om audio-effecten aan hun games toe te voegen. Zo is het voortaan mogelijk om een soort raytracing voor audio toe te passen. Omdat de rays die toegepast worden in de visuele variant geen rekening houden met diffraction, wordt er bij de audiovariant gewerkt met waves. Het is echter de bedoeling dat er op vergelijkbare manier gebruikgemaakt kan worden van occlusion, wat wil zeggen dat op realistische wijze berekend wordt welke geluiden de speler kunnen bereiken en welke moeten worden geblokkeerd. Zover is het echter nog niet. Dergelijke effecten zullen we pas gaan horen in games die nog uit moeten komen. Als je van de effecten wil kunnen genieten, geldt verder uiteraard dat je een audiosysteem nodig hebt dat met Dolby Atmos overweg kan. We hopen in de review die we van de Series X gaan plaatsen meer over de huidige implementatie van Dolby Atmos te kunnen vertellen, als we meer next-gen games hebben kunnen uitproberen.
Voor Dolby Vision geldt iets vergelijkbaars als voor Atmos. Het is een standaard die voor meer contrast en kleurdiepte moet zorgen in games. Microsoft experimenteerde al met de standaard op de One X, waar hij gebruikt kon worden voor video. Met de komst van de Series X moet hij ook gebruikt kunnen worden voor games. Zover is het helaas nog niet: Dolby Vision komt pas ergens in 2021 beschikbaar. Je mist er nog niet veel aan, want er zijn nog geen games op de markt die er gebruik van maken. Er zijn zelfs nog geen games aangekondigd waarvoor dit geldt. Opnieuw komt dit doordat ontwikkelaars moeten betalen voor het gebruik ervan. Bovendien is er een opensource-alternatief beschikbaar, in de vorm van HDR10. Daar kan ook de One X al mee overweg. Er is wel een verschil in kwaliteit tussen beide standaarden. Zo heeft HDR10 een kleurdiepte van 10 bit, terwijl Dolby Vision een 12bits-kleurdiepte heeft, wat wil zeggen dat Dolby Vision meer kleurnuance weer kan geven. Bovendien heeft Dolby Vision dynamische metadata, waar HDR10 slechts statische metadata heeft. Bij gebrek aan games is Dolby Vision voorlopig echter nog niet zo interessant. Ook om een andere reden is het verschil niet zo boeiend: er zijn nog geen beeldschermen op de markt die de extra kleurdiepte weer kunnen geven. Het is mooie techniek, maar voor nu nog niet zo interessant.
Dat laatste ligt iets anders voor video. Zo ondersteunt Netflix beide standaarden. Als je een tv hebt die met de standaarden overweg kan en je Netflix bekijkt via een Series X, dan zie je in het overzicht van de titels in het Netflix-menu keurig aangegeven dat ze met Dolby Vision of HDR10 kunnen worden bekeken. Netflix ondersteunt overigens ook Dolby Atmos.
Voorlopige conclusie
Voor een apparaat van 499 euro dat zich in beeldkwaliteit en prestaties kan gaan meten met game-pc's lijkt de Xbox Series X indrukwekkend. De nieuwe console laat duidelijke verschillen zien met voorloper Xbox One X, en die verschillen zijn niet klein. Zowel in laadtijden als in framerate wordt een flinke slag geslagen, zo is te zien in de backward compatible games die we nu alvast konden uitproberen. Helaas konden we nog niet over veel games beschikken die al geoptimaliseerd zijn voor de Series X, maar met Dirt 5 kregen we in elk geval een leuk voorproefje van hoe gamen op 120Hz zal gaan: heerlijk vloeiende beelden, maar wel ten koste van een deel van de beeldkwaliteit.
Wat verder opvalt is dat de user interface van de Xbox aangepast wordt. Dat Microsoft de interface van Xbox One en Series X gelijk houdt is daarbij logisch. Microsoft zet Xbox als platform neer en de Series X is daar onderdeel van. Navigeren door de menu's op de Series X zou echter soepeler en sneller moeten gaan dan op de One X. Helaas hebben we dat niet kunnen testen. Verder valt in de eerste tests met de Series X met name op dat deze krachtiger console 30 procent minder stroom verbruikt dan voorganger Xbox One X. Ook de beperkte geluidsproductie, waarbij een Series X die een game draait minder geluid produceert dan een idle Xbox One X, valt op.
Uiteraard is er veel dat we nog niet of niet goed genoeg hebben kunnen testen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan zaken als de upscaling van videocontent, het automatisch toevoegen van hdr-effecten aan games die deze effecten van origine niet hadden (auto-hdr), ondersteuning van Freesync, en een nadere inspectie van de prestaties op het gebied van framerate. Richting de release van de Xbox Series X, op 10 november, zullen we het apparaat nog veel uitvoeriger aan de tand voelen. Tegen die tijd hebben we de volledige launch line-up van de Series X kunnen testen en hebben we hopelijk ook het 'kleine broertje' Series S in handen, zodat we de consoles kunnen vergelijken. In de tussentijd zijn we benieuwd welke vragen jullie nog hebben over de nieuwe console en welke zaken jullie nog graag getest zouden zien. Laat je vragen en/of suggesties vooral achter in de reacties, dan proberen wij deze input mee te nemen richting de review.