Inleiding
Apple heeft nooit iets gehad tegen ongeluksgetallen. In een tijd dat Symbian van S60v3 naar S60v5 ging om de 4 maar niet te hoeven gebruiken - het woord voor 'vier' in het Japans klinkt hetzelfde als dood en geldt daardoor als ongeluksgetal - kondigde Apple doodleuk iOS 4 aan op de iPhone 4.
Wie dacht dat Apple als een Amerikaans hotel het cijfer 13 ging overslaan, komt bedrogen uit. De nieuwe versie van het besturingssysteem voor iPhones heet gewoon iOS 13. Bij Apple werken vast mensen die vaak op vrijdag de 13e met hun zwarte kat onder ladders doorlopen - of ze zijn simpelweg niet zo bijgelovig.
Toen Apple begon over iOS 13, liet het bedrijf gelijk wel een duistere kant zien. Letterlijk dan, want de eerste feature die Apple noemde was een donkere modus. Sinds sommige iPhones oledschermen gebruiken, is het gebruik van meer donkere tinten in de interface niet alleen esthetisch gezien een goede keuze, maar kan het ook de accuduur verlengen. Dat kunnen de iPhone XS en XS Max goed gebruiken, want volgens onze accutesten gaan die een stuk minder lang mee dan de iPhone XR met zijn lcd.
In deze release zit echter veel meer dan een donkere modus. De belangrijkste verandering is dat iPhones een stuk sneller moeten worden door optimalisaties in de manier waarop apps gecompileerd zijn. Dat moet apps sneller laten opstarten, maar updates en installaties vanuit de App Store moeten ook veel sneller gaan.
Een andere belangrijke wijziging is de afsplitsing van iOS voor iPads. Dat heet voortaan iPadOS. Die wijziging is meer cosmetisch dan technisch, want het blijft gaan om een variant van iOS voor tablets. We duiken in deze preview in veel veranderingen voor iPhones en iPads. Er is uiteraard veel meer veranderd dan we in deze preview kunnen bespreken, maar we hopen hiermee een eerste blik te geven op hoe de software van iPhones en iPads vanaf dit najaar werkt en wat het allemaal kan.
/i/2002820372.jpeg?f=imagenormal)
IPhone
Apple had diverse aankondigingen op het gebied van iOS 13 voor iPhones. Net als iOS 12 lag er een sterke focus op prestatieverbeteringen. Deze keer moesten die uit apps komen: Apple compileert apps in de App Store efficiënter, waardoor de bestandsgrootte lager is en installeren en updaten sneller gaat. En o ja, apps moeten sneller starten.
Update, vrijdag 15:04: Hier stond een tabel met installatietijden van apps uit de App Store, maar die test bleek niet zinvol, omdat die verbeteringen pas later in iOS zullen zitten.
De stopwatch is daarbij niet bepaald een probaat middel en vanwege de fluctuerende prestaties van de bèta van iOS 13 is het lastig waar te nemen, maar hier hebben we in sommige gevallen een aardig voordeel gezien voor iOS 13. Het verschil is op deze nieuwe smartphones niet wereldschokkend, maar naast elkaar zeker zichtbaar.
Behalve veranderingen onder de motorkap zijn er ook wijzigingen die je duidelijk kunt zien. De meest in het oog springende heeft een plekje gekregen in de setup, want het is nu mogelijk om een donkere modus in te stellen. Daarbij is er een extra vinkje om de dock en de wallpaper donkerder te maken.
Apples eigen apps werken allemaal met de donkere modus, maar apps van derden natuurlijk niet. Je zit in WhatsApp of Snapchat dus nog steeds tegen dezelfde, vaak lichte, interface aan te kijken. Wellicht gaan ontwikkelaars in de komende maanden voor hun apps een donkere modus inbouwen, maar zeker is dat uiteraard niet.
Een andere uiterlijke wijziging is het Deel-venster. Dat is stevig opgeknapt. Wat je deelt staat nu bovenaan, in plaats van een grote Airdrop-knop. Daaronder staan eventueel personen die logisch zijn om dat mee te delen. Als Foto's een persoon herkent, zal die persoon daar verschijnen. Daaronder staan de iconen voor apps waarmee je het kunt delen, waar Airdrop tussenstaat. Daaronder staat een verticale lijst met opties die in iOS 12 nog horizontaal en in vierkanten staan, waaronder Zet in Beginscherm, Kopieer en Druk Af.
Een andere, kleinere wijziging is de bediening van het volume. Niet langer zet iOS een hinderlijke melding midden over je scherm, maar het is een subtiele slider geworden aan de linkerkant van het scherm. De volumeslider in video's staat ongewijzigd rechts bovenin beeld.
Een belangrijke wijziging is Sign in with Apple, een manier van inloggen op apps en sites van derden met een Apple ID. Apple geeft daarbij zo weinig mogelijk info aan derde partijen en zelfs als een e-mailadres vereist is, verzint het systeem een uniek, geanonimiseerd adres om mails aan te sturen.
Dat wordt een enorm succes. Niet omdat ontwikkelaars hier nu om staan te springen, maar omdat Apple verplicht stelt aan apps om Sign in with Apple te integreren in elke app waar Sign in with Google of Sign in with Facebook ook staat. Apple gebruikt dus zijn macht over de App Store en over ontwikkelaars om zijn eigen logintechniek af te dwingen in apps. Of dat juridisch mag, zal komende jaren moeten blijken, maar tot die tijd is het wel fijn dat er een anoniemere manier van inloggen zal bestaan. Het is nog niet te testen in iOS 13.
Apps krijgen in iOS nog altijd pas nieuwe functies als je een systeemupdate krijgt. Voor elke Android-gebruiker voelt dit heel '2011' aan, maar het is de manier hoe het in 2019 nog altijd werkt op iOS. We hopen nog altijd dat het snel zal veranderen, want daardoor kan Apple veel sneller kleine updates voor apps doorvoeren op willekeurige momenten van het jaar.
De app met de grootste update is Foto's. Die heeft nu een nieuwe weergave met tabbladen, die dagen, maanden of jaren samenvat en op die dag, of dat moment relevante foto's laat zien. Dat ziet er gelikt uit en gebruikers van die app zullen dat kunnen waarderen. Ook het veranderen van het overzicht door in- of uit te zoomen is fijn.
Verder ziet de interface voor bewerkingen van foto's er anders uit. Het is nu iets duidelijker geworden, met bolletjes en sliders. Nieuw is een manier om het perspectief van foto's te wijzigen, zowel horizontaal als verticaal. Dat is een leuke toevoeging.
Ook leuk: je kunt een stickerpack maken van je eigen memoji, de avatar die je kunt samenstellen als animoji. Die zit in het emoji-toetsenbord, waardoor die ook bruikbaar zijn in andere chatapps als WhatsApp of Telegram. Als je dan een facepalm wilt maken, dan kun je daadwerkelijk jezelf facepalmend laten zien. Het zal wel geen innovatie mogen heten, maar een leuk aardigheidje is het wel.
Over het toetsenbord gesproken, dat ondersteunt nu eindelijk twee dingen. Ten eerste: typen door te vegen. Dat is een inhaalslag, want toetsenborden op Android kunnen dat al sinds de dagen van de iPhone 3GS en HTC Hero. Op iPhones kon dat ook al langer door het toestaan van toetsenborden van derden, waaronder Gboard van Google en Swiftkey. Het werkt gek genoeg alleen in Engels. Ten tweede is er eindelijk, eindelijk woordvoorspelling in het Nederlands.
In de software tref je bovendien een paar nieuwe apps aan. Zo is er nu standaard de TV-app te vinden, vermoedelijk vanwege de aankomende streamingdienst TV+. Ook is Opdrachten nu standaard in iOS 13 te vinden. In iOS 12 is dat een aparte download. Het is een app om taken te automatiseren en dat is een heerlijke app voor wie graag rondklooit met de software van zijn telefoon. We bespraken Opdrachten vorig jaar al in het benchmarkverhaal van iOS 12.
IPadOS
De grootste wijzigingen van iOS zitten in de versie voor de iPad, die voortaan door het leven gaat als iPadOS. De twee versies begonnen al behoorlijk te verschillen en het is niet meer dan logisch dat Apple nu dus ook de namen heeft gescheiden. Om te beginnen: alle wijzigingen voor iPhones zitten ook in iPadOS.
De interface van iPadOS kent behoorlijk wat wijzigingen ten opzichte van iOS. Zo is er nu ruimte voor widgets aan de linkerkant van het eerste homescreen in landscape, waardoor een iOS-homescreen voor het eerst nu meer is dan rijen en kolommen vol snelkoppelingen. Het maakt beter gebruik van de beschikbare ruimte en is een fijne toevoeging.

De grootste toevoeging is echter het kunnen openen van meerdere vensters van één app. Dat klinkt als iets heel basaals en dat is het ook, maar nu kun je dus meerdere vensters van Safari, Mail of welke app dan ook naast elkaar open hebben staan. Dat is vooral belangrijk voor Catalyst, het Apple-project om iPad-apps op de Mac te laten werken. Daarvoor was dit hard nodig, maar ook op de iPad is het heel welkom.
Bovendien werkt multitasking nu iets uitgebreider. In slide-over, waarbij een app in een venster over een andere app heen zit, is het nu mogelijk om meerdere apps achter elkaar open te hebben en daartussen te wisselen met een eigen 'homebalk', zoals die ook onderin beeld zit. Het praktische nut is misschien beperkt, maar het is fijn dat het nu kan.
Daarnaast zijn er gebaren bijgekomen om met drie vingers tekst te kopiëren, te plakken en die plakactie weer ongedaan te maken. Daarvoor moet je knijpen en spreiden met drie vingers en dat lijkt heel handig, maar het valt nog niet mee om in de praktijk te doen, vooral omdat diezelfde gebaren met twee en vier vingers iets heel anders doen in de interface. Het voelt daardoor niet heel intuïtief.
Onder de motorkap is er ook veel veranderd: de latency van de Apple Pencil gaat omlaag van 20ms naar 9ms, zo claimt Apple. Interessanter is dat je nu meer kan met de usb-c-poort op de iPad Pro's van vorig jaar. Daarop kun je nu usb-sticks aansluiten, die je vervolgens kunt beheren in Bestanden. Als je een usb-stick insteekt, gebeurt er in eerste instantie niets op het scherm, maar in Bestanden is het te benaderen. Vervolgens kun je bestanden erop zetten of eraf halen. Dat klinkt als een basisfunctie van een computer en dat is het ook, maar het is fijn dat het kan. Ook kun je foto's rechtstreeks importeren in Lightroom en fotograferen zullen dat ongetwijfeld waarderen.

Dan zijn er nog twee grote wijzigingen aan te stippen. De eerste is Safari. Dat is volgens Apple meer een 'desktop-class'-browser dan op iPhones. Hij vraagt dus op veel sites de desktopversie op en laat die ook zien. Hij blijkt inderdaad beter in browsen dan onder iOS 12.
Aan de andere kant ís het nog geen desktopbrowser. Apple ondersteunt pwa's nog altijd niet volledig. Met ondersteuning voor pwa-standaarden kunnen webapps bijvoorbeeld pushnotificaties sturen of op de achtergrond synchroniseren. Dat had het gat met bijvoorbeeld Chrome OS kunnen verkleinen. De nieuwe versie van Safari is wél een stap in de goede richting van een volledige desktopervaring.
Een andere stap richting desktops is de ondersteuning van muizen. Als je dit nog niet gehoord had, valt vast je mond even open, maar inderdaad: je kunt nu een muis aansluiten op een iPad. Dat is duidelijk geen primaire inputmethode. Het zit onder AssistiveTouch, een toegankelijkheidsoptie. Zo moet je het ook zien van Apple: een alternatieve input voor mensen die het touchscreen niet de hele tijd kunnen aanraken.
Maar is het ook een goede input voor mensen die het scherm niet de hele tijd wíllen aanraken? Dat kan, maar vereist wel wat aanpassing. De cursor is een heel groot rondje en geen subtiele aanwijzer. Bovendien gaat hij standaard vrij snel, maar bovenal is er geen manier om de gebaren na te doen met een aangesloten muis. Het gebruiksgemak gaat er dus niet direct van omhoog.
Aan de andere kant: voor mensen die graag een muis gebruiken op een computer, is er nu in elk geval een manier om het proberen. Om te laten zien hoe het ongeveer werkt, hebben we met de ingebouwde schermopnamefunctie een video gemaakt.
De stap voor iPads is daardoor veel groter dan voor iPhones, want alle wijzigingen voor iPhones - zoals de donkere modus - zitten ook op de tablets. Het is duidelijk dat iPads meer moeten voelen als computers en dit is een stap in de goede richting. En voor wie het zich afvroeg: de naam iPadOS troffen we nog niet aan in de instellingen. Het heet volgens de eigen software nog altijd iOS 13.

Tot slot
Zoals altijd volgt hier de don't try this at home-mededeling. Deze vroege iOS 13-versie kun je beter niet op je primaire iPhone of iPad zetten. Wij hebben geen bijzonder grote bugs aangetroffen, maar die kunnen er wel in zitten of in komen. De publieke bèta die volgende maand komt, is al een stuk veiliger om te installeren. Als je telefoon of tablet gewoon moet werken, kun je beter wachten op de definitieve release. Als Apple het eigen schema van afgelopen jaren aanhoudt, komt die medio september ongeveer uit.
Wat biedt iOS 13? Voor iPhone-bezitters valt het allemaal wel mee. De optimalisaties om apps en updates sneller te maken zijn heel welkom, zeker nu steeds meer mensen met steeds oudere iPhones rondlopen. De donkere modus is een leuke toevoeging voor wie daarop zat te wachten. De rest is relatief klein bier, maar over het algemeen fijne wijzigingen om iOS verder te polijsten.
De meeste aandacht van Apple gaat duidelijk uit naar de iPad. Met ondersteuning voor usb-sticks, foto-imports, muisondersteuning en een betere Safari-browser is het duidelijk dat de tablet écht meer is dan een opgeblazen iPhone. Het zal daardoor voor iets meer mensen kunnen dienen als laptopvervanging.
Apple houdt vast aan de jaarlijkse release van een nieuwe iOS-versie en veel van de nieuwe functies zijn handigheidjes en het inhalen van de achterstand op Android of op desktop-besturingssystemen. Dat is nuttig en nodig. Er zullen weinig mensen steil achterover slaan van de vernieuwingen in iOS 13, maar het is fijn dat een iPhone nu een donkere modus heeft en dat je een muis kunt aansluiten op een iPad. Verbeteringen zijn altijd fijn, ook als ze laat zijn.