Het gebeurt niet vaak dat we twee previews wijden aan een bèta van een stuk software. Toch doen we dat met de Android Q, waar we in maart voor het eerst naar keken en waarvan onlangs bèta nummer drie uitkwam. Google heeft het gros van de grote wijzigingen van deze nieuwe Android-release namelijk bewaard voor deze derde bèta, met als paradepaardje een compleet nieuwe manier van de telefoon besturen via gebaren, net zoals dat bijvoorbeeld op recente iPhones gebeurt. Wij installeerden de bèta vrijwel zodra hij uitkwam op een Pixel 3 en hebben er sindsdien uitgebreid kennis mee gemaakt. In deze preview vertellen we je wat onder en boven de motorkap allemaal nieuw is en hoe de nieuwe bediening in de praktijk bevalt.
Een compleet nieuwe manier van besturen
de bekende navigatiebalk
Laten we met die nieuwe bediening beginnen, want dat is een van de ingrijpendere wijzigingen in Android die we in de laatste jaren hebben gezien. In Android P zette Google al een klein stapje in deze richting door de multitaskknop uit de navigatiebalk te halen en over te gaan op een veegbeweging om je app-overzicht of openstaande apps te openen. De terugknop was niet meer constant in beeld, maar alleen wanneer hij relevant was. Dat betekende dat er nog steeds een redelijk hoge balk werd gereserveerd, terwijl een van de ideeën achter navigeren met veegbewegingen is dat je het volledige scherm voor content kunt gebruiken.
Dat doet Google nu in Android Q, al blijft het optioneel, maar daarover later meer. Als je de navigatiebesturing inschakelt, verdwijnt de bekende balk onderin en hou je een dun streepje over. Dit is nu de basis van alles wat je in Android kunt doen. Door in het homescreen vanaf de onderste rand omhoog te swipen open je het overzicht van geïnstalleerde apps. Doe je dit tot halverwege het scherm en pauzeer je even, dan geeft de trilmotor een kleine tik: het teken dat je kunt loslaten om het overzicht van openstaande apps te openen. Veeg je omhoog terwijl je een app hebt openstaan, dan ga je weer naar het homescreen.
De eerste en laatste functie van de 'swipe omhoog' werken prima en vooral het omhoog swipen om helemaal terug te gaan voelde al snel aan als een tweede natuur. Met het gebaar om het multitaskingmenu te openen zijn we minder blij. Doordat je even moet pauzeren voordat je het menu voor je neus krijgt, is het een stuk trager dan de oude knop in de navigatiebalk. Wie dit overzicht veelvuldig gebruikt, zal zich door de gebarenbesturing waarschijnlijk begrensd voelen. Je kunt het jezelf iets makkelijker maken door in één beweging eerst omhoog en dan een stukje naar rechts te vegen, maar het blijft de beweging die bij ons het meest fout gaat.
Een kleine pleister op de wonde is de mogelijkheid om tussen openstaande apps te wisselen door over het dunne lijntje onderaan naar links en rechts te swipen. Dat werkt intuïtief en went snel, al merk je wel dat als je ver teruggaat in je historie, apps vaak opnieuw moeten worden ingeladen, waardoor het een fractie van een seconde duurt voordat de app voor je neus staat.
Een van de meest iconische navigatie-elementen in Android is de terugknop en die is in deze nieuwe gebarenbesturing rijkelijk vertegenwoordigd. Je kunt namelijk op twee manieren teruggaan: door van rechts of van links naar binnen te vegen, zodat zowel rechts- als linkshandigen het gebaar altijd onder hun duim hebben. Dit is misschien wel het fijnste onderdeel van deze nieuwe besturing, want hoe groot een telefoon ook is, dit gebaar is altijd eenvoudig uit te voeren, in tegenstelling tot de terugknop, die op lange schermen best moeilijk met je duim te bereiken is.
De gebarenbesturing kent nog wel enkele haken en ogen. Zo gebruiken veel apps iets dat ook wel een ‘hamburgermenu’ wordt genoemd: het menu met de drie streepje links bovenin dat je kunt uitschuiven door vanaf de linkerrand naar rechts te swipen. Omdat diezelfde beweging nu wordt gebruikt om terug te gaan, kun je deze menu’s niet meer openvegen, maar moet je echt op de drie streepjes tikken. Door de veegbeweging diagonaal uit te voeren lukt het soms wel om het menu te openen, maar dit is priegelig en geen goede oplossing. Google heeft dit opgelost in de nieuwste versies van de ui-libraries, waarbij het teruggebaar aan de linkerrand wordt uitgeschakeld als er een hamburgermenu aanwezig is. Apps moeten wel worden bijgewerkt om hiervan gebruik te kunnen maken.
Een ander manco is dat een van de fijnere features uit Android P door deze besturing de nek wordt omgedraaid. In P is het met Googles hybride veegnavigatie mogelijk om automatische schermrotatie uit te zetten en elke keer als het scherm roteert in de hoek rechtsonder, een knop te tonen waarmee je het scherm handmatig kunt roteren. Hierdoor vermijd je het welbekende schudden met de telefoon na draaien en kan het scherm nooit draaien als je dit niet wilt, bijvoorbeeld als je een telefoon liggend in bed gebruikt. Omdat de nieuwe gebarenbesturing geen navigatiebalk meer heeft, is er geen plek meer voor deze knop. We hopen dat Google hier nog een mooie oplossing voor vindt, want het zou zonde zijn als deze handige feature het onderspit moet delven.
/i/2002726968.jpeg?f=imagegallery)
Een laatste verbeterpunt is de manier waarop je de Google Assistant kunt oproepen. Lang drukken op de homeknop kan nu niet meer, dus je zult diagonaal vanuit een van de onderste schermhoeken naar binnen moeten vegen. Dat is erg priegelig en omdat de richting waarin je beweegt zo van belang is, gaat het ook geregeld fout. Pixel-gebruikers kunnen natuurlijk in de telefoon knijpen om de Assistant op te roepen, maar we zijn benieuwd of Google nog met een makkelijker gebaar komt om dit te bereiken.
Nog belangrijk om te noemen: deze gebarenbesturing is optioneel. Uiteindelijk wil Google met zijn Pixel-telefoons twee versies van bediening aanbieden: deze nieuwe variant en de oude balk met drie knoppen. Google hoopt verder dat fabrikanten die gebarenbesturing willen gebruiken, zullen aanhaken bij deze nieuwe variant en lobbyt daar ook hard voor, om zo consistentie in het ecosysyteem te krijgen.
Een officiële donkere modus
Google heeft de donkere modus van Android in bèta 3 van Q flink verder uitgewerkt ten opzichte van bèta 1. Zo is het geen verborgen optie meer die je via adb moet activeren, maar is er gewoon een instelling voor in het menu. Vooral voor ontwikkelaars is onder de motorkap veel gewijzigd om het aanbieden van een donkere modus mogelijk te maken. Feitelijk kan een ontwikkelaar twee dingen doen: herkennen wanneer een gebruiker de donkere modus heeft ingeschakeld en zelf een andere versie van de app tonen of dit helemaal aan Google overlaten.
/i/2002726958.jpeg?f=imagegallery)
In dat laatste geval wordt Googles Force Dark-modus ingeschakeld. Deze analyseert de inhoud van de app en probeert op een slimme manier te bepalen welke kleuren moeten worden aangepast om van een app met een lichte lay-out een donkere variant te maken. Dit is standaard een opt-in voor ontwikkelaars, maar het is ook mogelijk om vanuit de ontwikkelaarsinstellingen in Android te forceren dat dit voor alle apps geldt. Op dit moment levert dat een gemengd resultaat op. Voor een app als Gmail werkt het bijvoorbeeld uitstekend, terwijl de gemaakte kleurkeuzes bij Google Calendar duidelijk niet allemaal goed uitpakken. Dat maakt deze forceeroptie op dit moment niet heel bruikbaar en we hopen dat Google het mogelijk maakt om dit per app in te stellen; dat zou een perfecte middenweg zijn.
Twee soorten notificaties en slimme acties
Als je in Android P een notificatie naar links veegt, zie je een optie om deze te snoozen, zodat hij later nog eens terugkomt: een handige feature in onze ogen, die helaas in Q niet meer aanwezig is. Diezelfde swipe heeft nu namelijk tot gevolg dat je de optie krijgt om de notificatie in een van twee categorieën te plaatsen: Interruptive en Gentle. De eerste soort is hoe we notificaties in Android kennen: er komt een icoon bovenin te staan, hij is te zien op het lockscreen en je hoort een melding als je geluid aanstaat. Die tweede staat nog steeds in je overzicht, maar zal zich verder niet actief melden. Het is een welkome feature, al vinden we het jammer dat snoozing ervoor moest verdwijnen. Hopelijk besluit Google voor de uiteindelijk release nog om ze naast elkaar te laten bestaan.
Ook nieuw rondom notificaties is Smart Reply. Hierbij gebruikt Google on device machinelearning om de inhoud van notificaties te interpreteren en vervolgens direct in het notificatievenster suggesties te doen voor acties. Dit kunnen woorden zijn als het bijvoorbeeld gaat om een berichtje van iemand, maar ook een knop naar Google Maps als iemand een adres doorstuurt. De data blijft hierbij op de telefoon en wordt dus niet naar Google geüpload om daar te worden verwerkt. Deze feature zijn we overigens zelf nog niet tegenkomen tijdens ons gebruik van de bèta.
Family Link
Vanaf Android Q zal Google de Family Link-app in het besturingssysteem integreren. Family Link is in appvorm al een tijdje beschikbaar en maakt het mogelijk om voor een Android-apparaat beperkingen in te stellen vanaf een ander apparaat. Zo kunnen ouders bijvoorbeeld bepalen welke apps hun kinderen mogen gebruiken, hoe lang ze die mogen gebruiken en een bedtijd instellen, waarna de telefoon niet meer kan worden gebruikt. Ook is het mogelijk de locatie van een apparaat op te vragen. Nieuw in de Android Q-versie is Bonus-time als oplossing voor "Aaaw, mag ik nog héél eventjes op de telefoon?" Je kunt de resterende tijd dan kort verlengen. Family Link wordt onderdeel van Digital Wellbeing en komt in een latere build naar Android Q.
Project Mainline voor snellere beveiligingsfixes
Een van de grootste voordelen van Android is tegelijk een van de grootste nadelen. De software is open source en daardoor door iedereen te gebruiken en te wijzigen, maar de aanpassingen die fabrikanten doen, hebben tot gevolg dat het uitbrengen van updates lang kan duren. Google heeft door de jaren heen verschillende pogingen gedaan om hier verbetering in te brengen. Van harde afspraken met fabrikanten over updatebeleid en speciale Google-edities van telefoons die het zelf kon updaten, tot technische oplossingen als het uitbrengen van maandelijkse beveiligingsupdates en Project Treble, technologie die het makkelijker moet maken om nieuwe versies van Android draaiend te krijgen.
Hoewel sommige fabrikanten Treble aangrijpen om sneller updates uit te kunnen brengen, geldt dat zeker niet voor allemaal. Het is wel de reden dat bèta 3 van Android Q draait op toestellen van onder meer HMD, OnePlus, Xiaomi, LG, Huawei, Oppo en Asus. Daar moet wel bij worden gezegd dat het installeren lang niet zo eenvoudig is als op een Pixel-telefoon - bij Huawei moet je bijvoorbeeld een ontwikkelaar met gepubliceerde app zijn - en er meer bugs zijn dan bij Pixel-telefoons.
Googles volgende stap in dit proces is Project Mainline, een initiatief in Android Q waarbij het voor Google mogelijk is om bepaalde basiscomponenten van het besturingssysteem te updaten via zijn Google Play-infrastructuur, alsof het apps zijn. Zaken die nu nog via een volledige systeemupdate moeten worden gepatched, zouden met Mainline simpel via de Play Store kunnen worden binnengehaald. Het gaat vooralsnog om de volgende selectie aan componenten in het besturingssysteem:
- Security - Media Codecs, Media Framework Components, DNS Resolver, Conscrypt
- Privacy - Documents UI, Permission Controller, ExtServices
- Consistency - Timezone data, Angle (developers opt-in), Module Metadata, Networking components, Captive Portal Login, Network Permission Configuration
/i/2002730266.jpeg?f=imagearticlefull)
Google richt zich hiermee aanvankelijk op beveiligingszaken en noemt het mediasubsysteem als voorbeeld, het onderdeel van Android waarin zich de stagefright-exploit en aanverwante lekken bevonden. Waar de ontdekking van dit lek er in 2015 toe leidde dat tientallen fabrikanten patches moesten uitbrengen voor honderden producten, had Google dit lek met Mainline in één update kunnen dichten. Mainline-ondersteuning wordt namelijk niet optioneel; fabrikanten die een apparaat met Android Q willen uitbrengen, inclusief toegang tot Googles apps en diensten, zijn verplicht Mainline te ondersteunen.
Het is de hoop van Google dat de reeks componenten die deel uitmaken van Mainline, met de tijd steeds groter wordt. Toch zal er altijd een strijd blijven met fabrikanten die zoveel mogelijk van het besturingssysteem willen aanpassen. In de huidige basisset zitten namelijk alweer een paar uitzonderingen, die in de bovenstaande lijst cursief zijn gemaakt, omdat fabrikanten aangaven daar toch echt zelf dingen in te willen wijzigen. Mainline is overigens niet alleen voor Google beschikbaar, maar ook voor andere bedrijven die Android gebruiken. In het genoemde geval van de Stagefright-exploit, had een grote fabrikant als Samsung dus eenvoudiger een fix naar zijn toestellen kunnen uitrollen. Dat maakt de potentiële impact van Project Mainline erg groot.
En dan nog dit
Voor een aantal Android Q-features zullen we tot een later moment moeten wachten. De meest veelbelovende hiervan is Live Captions, dat tijdens de Google I/O-keynote werd gedemonstreerd. Hierbij is het mogelijk om van alle audio op de telefoon live ondertiteling te krijgen. Dit werkt doordat Google de speech-to-textalgoritmes die nu in de cloud draaien, zover heeft verkleind dat deze ook werken op high-end telefoons. Hierdoor moet het bijvoorbeeld mogelijk zijn om naar een filmpje op sociale media te kijken met het geluid van je telefoon uit en tegelijkertijd toch mee te krijgen wat er wordt gezegd. Live Captions is volgens Google een behoorlijk reken- en geheugenintensieve feature, dus het zal niet op alle telefoons werken. Daarbij is het aannemelijk dat de eerste release alleen Engels zal snappen.
Waar we ook nog op moeten wachten is de Focus Mode in Digital Wellbeing, waarin je apps kunt aangeven die je afleiden, en specifiek die voor een bepaalde tijd het zwijgen kunt opleggen.
Verder bevat bèta 3 van Android Q naast de zaken die we in onze eerste preview bespraken, nog allerlei kleine vernieuwingen. Zo is er ondersteuning voor de nieuwe av1-videocodec, kunnen ontwikkelaars via een api de temperatuur van een apparaat achterhalen, wordt er een notificatie getoond als een app op de achtergrond locatiegegevens opvraagt, is de ART-runtime aangepast om apps sneller te laten starten en is er ondersteuning voor apparaten met buigbare schermen.
Google noemt Android Q zelf een foundational release. Gezien de potentie van Project Mainline snappen we dat wel; het zal niet tot gevolg hebben dat je zo snel mogelijk de nieuwste versie van Android draait, maar moet de veiligheid van alle Android-apparaten in de toekomst verbeteren. Voor de eindgebruiker bevat Q ook genoeg vernieuwing, waarbij de nieuwe gebarenbesturing het meest in het oog springt. We verwachten dat deze standaard ingeschakeld zal zijn in de Pixel 4, die later dit jaar wordt verwacht. De grote vraag is nu of andere fabrikanten meegaan in deze visie van Google of toch hun eigen varianten blijven ontwikkelen.
Onze ervaringen met bèta drie op Googles eigen Pixel-telefoons zijn overwegend positief en we zijn geen crashes of grote bugs tegengekomen. Dit kan voor iedereen anders zijn en er zijn altijd apps die op een bètaversie van een besturingssysteem niet werken. Downgraden naar een vorige versie van Android betekent dat de hele telefoon wordt gewist. Denk dus goed na voordat je overgaat tot installeren van deze bèta. Een volledige lijst met ondersteunde telefoons vind je hier.
/i/1347363581.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2002560482.jpeg?f=fpa)
Dit is toch tweakers?
/u/391802/crop5d7154491231d_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/486203/crop5e1841193fe90_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/8440/FlyGuy.jpg?f=community){kind=small}
/u/71954/crop5daf689d5ff80.png?f=community){kind=small}
/u/1188438/crop5cdf9484bb2d6_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/15256/Froukje.gif?f=community){kind=small}
/u/428019/crop55efd59603ed9_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/566885/crop6220e80be804e_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/179238/crop5641af1748ed7_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
Google trekt hiermee nog meer van het OS naar de Play Store/Services. Zelf zit ik eigenlijk te wachten op een versie van LineageOS voor mijn OnePlus 6T, zodat ik Google helemaal buiten kan gooien. Ik heb de meeste Google apps al verwijderd of uitgeschakeld waar mogelijk, maar van de Play Store en Play Services kom je helaas niet zomaar af. Een alternatieve Android versie met alternatieve app store zou dit op kunnen lossen (helaas is LineageOS nog niet (stable) beschikbaar voor de OnePlus 6T), maar als ze dergelijke dingen juist uit gaan rollen via de Play Store zit je straks alsnog vast aan Google. Vanuit Google snap ik het, nog meer Google lock-in, maar als (privacybewuste) consument ben ik er allesbehalve blij mee. Ik hoop dan ook dat hier ook een alternatief voor zal komen, zodat alternatieve Android versies ook deze voordelen kunnen krijgen maar niet de Google Play Store/Services nodig gaan hebben.
. Ik werk nu ongeveer een half jaar met de OnePlus 6T, met zo veel mogelijk Google diensten/apps uitgeschakeld. Gelukkig bevat de 6T weinig bloatware, en kun je tevens veel apps van Google (en anderen) verwijderen of uitschakelen, maar helaas niet alles. Android op zich werkt niet verkeerd, maar toch mis ik nog regelmatig het OS waar ik vandaan kom, namelijk Windows 10 Mobile. Enorm jammer dat ze dat de nek om hebben gedraaid, het was (nog) niet perfect maar ik blijf het een beter OS dan Android vinden. Ik heb ook iOS overwogen, maar vindt de prijs daarvan absurd. Ook heb ik de iPhones/iPads waar ik op mijn werk af en toe mee werk al regelmatig bijna uit het raam gefrisbeed vanwege de logica (of het gebrek daaraan) van iOS. Dat viel dus snel af als alternatief. Andere alternatieven zijn er helaas niet meer, of van het niveau van Windows 10 Mobile waardoor het maar de vraag is of er een app voor is/komt en wanneer de ondersteuning stopt. Maar nu wordt het een sentimenteel en offtopic verhaal, dus ga ik maar eens stoppen