Update 2, 6 oktober: Microsoft heeft de verspreiding van de update stilgelegd.
Update, 4 oktober 21.00: Bij sommige gebruikers is de Documenten-map leeg na de update, waardoor aangeraden wordt af te wachten met updaten.
Het is Microsoft toch weer niet gelukt. Vorig jaar maakte het bedrijf bekend ernaar te streven telkens in maart en september nieuwe feature-updates voor Windows 10 uit te brengen. Begin dit jaar liep maart af zonder release van wat iedereen dacht dat de Spring Update zou worden. Dat werd echter de Windows 10 April 2018 Update en het scheelde niet veel of het had de May Update moeten heten. Een bug die Microsoft aantrof in de release-to-manufactureversie gooide roet in het eten en maakte dat de software enkele weken moest worden uitgesteld.
Hoe dan ook, inmiddels heeft Microsoft de Windows 10 October 2018 Update beschikbaar gesteld, al kan het nog wel even duren voordat deze voor iedereen verschijnt. Net als voor de uitrol van de April 2018 Update, maakt Microsoft gebruik van machinelearning om te analyseren welke systemen de update zonder problemen kunnen ontvangen, om de distributie vervolgens geleidelijk uit te breiden. Het versienummer gaat van 1803 naar 1809 en de codenaam van de update was Redstone 5, naar een erts in Minecraft. Het is dan ook alweer de vijfde update die nieuwe functionaliteit naar Windows 10 brengt.
Exit Sets
Net als begin dit jaar is er weer een aansprekende functie die is doorgeschoven naar een volgende release en dit keer is dat Sets. De functie zat lang in de Insider-builds, maar werkte nog niet naar behoren en werd in juni uit de testbuild gehaald. Met Sets kunnen gebruikers programma's als tabbladen in een venster naast elkaar draaien. Microsoft mikt nu op integratie van Sets in de Windows 10-update die begin volgend jaar uitkomt. Deze staat bekend onder de codenaam 19H1.
De toevoeging van nieuwe functionaliteit gaat gepaard met het verdwijnen van functies die volgens Microsoft verouderd of overbodig zijn. Zo is de Hologram-app vervangen door de Mixed Reality Viewer en is de tpm-management console verwijderd. De functies daarvoor maken nu deel uit van het Windows Defender Security Center. Bij het configuratiescherm van de traditionele Windows-omgeving is onder 'energiebeheer' de schuif voor de schermhelderheid verdwenen. De Snipping Tool gaat het veld ruimen, maar is nog aanwezig. Deze wordt, zoals Microsoft aangeeft bij het openen van de tool, vervangen door de nieuwe Snip & Sketch-app.
Algemeen
Microsoft is bij deze update verdergegaan met het doorvoeren van zijn Fluent Design-weergave. Op enkele nieuwe plekken zie je de subtiele en minder subtiele grafische effecten, zoals bij het Windows Defender Security Center, dat voortaan simpelweg Windows Security heet. Notificaties bij het scherm voor 'meldingen en acties' verschijnen met een fade in. Het Instellingenmenu toont verder spontaan enkele tips, die je uiteraard ook via de Tips-app kunt oproepen.
Donkere Verkenner
Een van de opvallendste wijzigingen die gebruikers kunnen ervaren na de update, betreft de Verkenner. Windows 10 heeft al sinds de Anniversary Update van 2016 de optie voor een lichte of donkere 'app modus', waarmee apps en instellingen licht of donker worden weergegeven. Microsoft heeft die keuze uitgebreid naar de Verkenner. Sommigen vinden het waarschijnlijk prettig, maar voor anderen zal de donkere modus wennen zijn. De Verkenner is wat drukker dan veel Windows 10-apps van Microsoft en ook veelgebruikt, waardoor de impact van de verandering groter is. Voor wie de donkere modus wel voor de overige apps wil, maar voor de Verkenner te heftig vindt, is er helaas geen optie: het is alles of niets.
Naar nieuwe functionaliteit is het even zoeken. Het blijkt dat de Verkenner bestanden voortaan kan rangschikken op 0kB, 0 - 16kB, 16kB - 1MB, 1MB - 128MB enzovoort bij de aanduidingen 'leeg', 'heel klein', 'klein', 'normaal', 'groot' enzovoort. Voorheen was dat 0 – 10kB, 10kB – 100kB, 100kB - 1MB en 1MB - 16MB.
Notepad
Het is tijden geleden dat Microsoft Kladblok heeft bijgewerkt en het was dan ook een verrassing dat dit kleine programma uit de 'oude' Windows-omgeving wat nieuwe functies kreeg. Groot zijn de veranderingen niet; Kladblok is geen Notepad++ geworden. Wel kun je nu direct zoeken met de Bing-zoekmachine vanuit het programma, vult Kladblok geselecteerde tekst nu meteen in bij vervangen met Ctrl+H en kunnen hele woorden voor de cursor met Ctrl+Backspace worden verwijderd. Daarnaast is er de optie om tekst te vergroten met een zoomfunctie en voor ontwikkelaars is het fijn dat Kladblok nu tekstbestanden die in Unix, Linux of macOS zijn gemaakt, correct kan weergeven, dankzij ondersteuning voor regeleindes van Unix en macOS. Tot nu was er alleen ondersteuning voor Windows Carriage Return & Line Feed, oftewel CRLF.
Schermafbeeldingen knippen en bewerken
We schreven hierboven al dat het Knipprogramma gaat verdwijnen. Het is er nog wel, maar Microsoft verwijst gebruikers door naar de opvolger, Snip & Sketch, de snippingtool die voorheen Screen Sketch heette en al in de Ink-omgeving van Windows 10 zat. Met Win+Shift+S verschijnt een toolbar bovenin, met de opties om rechthoekige of vrij getekende uitsnedes of volledigschermafbeeldingen te maken. Is de knip gemaakt, dan verschijnt er een pop-up om Snip & Sketch te openen en de afbeelding verder te bewerken. Vanuit dat programma zijn ook schermafbeeldingen te produceren, waarbij je kunt aangeven dat de app direct, of over drie of tien seconden de schermuitsnede maakt. Bij het oude Knipprogramma kon dat over een tot en met vijf seconden.
/i/2002231387.jpeg?f=imagearticlefull)
Raytracing in DX12
Met de komst van de October 2018 Update is DirectX Raytracing uit de experimentele fase en heeft Windows 10 er dus officieel ondersteuning voor. Raytracing wordt als de toekomst van games gezien nu realtimeberekening van het pad van licht en reflecties ervan binnen handbereik komt, wat realistische gamebeelden moet opleveren. Microsoft voegde DXR begin dit jaar aan de DirectX 12-api toe als experimentele functionaliteit. Inmiddels zijn de eerste videokaarten met ondersteuning voor Raytracing op de markt en binnenkort volgen de eerste drie games die met de api overweg kunnen: Battlefield V, Metro Exodus en Shadow of the Tomb Raider. Later moeten meer games volgen. Microsoft claimt de api zo te hebben ontworpen dat deze werkt met hardware van alle aanbieders en kan meeliften met de evolutie van gpu's.
Klembordsynchronisatie
De toetscombinatie Win + V doet een klembord verschijnen met daarop niet een enkel gekopieerd item, maar verschillende. Je kunt tekst en afbeeldingen bewaren om deze later elders te plakken. Afbeeldingen mogen tot 1MB groot zijn. Het is niet helemaal duidelijk hoeveel items er op het klembord mogen staan. We kwamen in ieder geval tot twaalf, maar wellicht is meer mogelijk. Het klembord is met een druk op 'Clear all' te legen, maar onderdelen die je wilt bewaren, zijn vast te pinnen.
Naast deze klembordgeschiedenis is er de mogelijkheid de klemborditems online te synchroniseren met je Microsoft-account. Dit zorgt ervoor dat je teksten kunt plakken op andere Windows 10 October 2018-apparaten waarop je bent ingelogd. Het gaat vooralsnog ook alleen om teksten, met een maximale grootte van 100kB. Het Klembord heeft met de uitbreiding meteen een plek bij de Instellingen verdiend. Daar zijn dan alleen de geschiedenis en de synchronisatie los van elkaar uit en in te schakelen. Wie het touchkeyboard gebruikt in tabletmodus, kan vandaaruit het klembord openen met een speciale knop. Het klembord is met de functies een stuk handiger geworden en de functionaliteit is eenvoudig, maar doeltreffend.
'Jouw telefoon'-app
Windows 10 bood al de mogelijkheid om je smartphone met de pc te verbinden. De optie is aanwezig via Telefoon in de instellingen. Daarmee verwijst Windows je door naar mobiele Microsoft-apps als Cortana en de Microsoft Launcher. Na het koppelen kunnen gebruikers mobiele bezigheden voortzetten op hun pc. Microsoft noemt dit 'Continue on PC' en met deze oktoberupdate voegt Microsoft als onderdeel hiervan de app 'Jouw telefoon' toe aan zijn besturingssysteem.
Deze app stelt je voor de 'Begeleidende app voor Jouw telefoon' uit de Play Store te installeren. Bij de installatie moet je inloggen met je Microsoft-account en geef je die Android-app toestemming de foto's en sms-berichten te benaderen. Vervolgens toont de Jouw telefoon-applicatie op de pc recente foto's van je mobiel, die je direct kunt kopiëren en delen, ook via drag 'n drop. Daarnaast is er een onderdeel voor recente sms-berichten, dat niet alleen de conversaties toont, maar je ook nieuwe berichten laat opstellen en versturen. De Windows-app blinkt uit in eenvoud en er zijn geen verdere instellingen. De mobiele app toont verder alleen verwijzingen naar andere Microsoft-apps en is daarmee een ingang voor Microsoft om zijn aanwezigheid op Android-smartphones te vergroten.
Omgekeerd gaat Microsoft steeds meer functionaliteit van Android-smartphones naar de pc brengen, want afgelopen dinsdag demonstreerde het bedrijf app-mirroring in de Jouw telefoon-app. Bij de demonstratie liet Microsoft een Snapchat-conversatie in de pc-app vanaf mobiel zien, waarbij de gebruiker berichten op de pc kon maken en versturen. Dit lijkt een slimme manier om te voorkomen dat mensen steeds hun smartphone moeten pakken als ze op hun pc werken. Wanneer deze functie verschijnt, is niet bekend en het lijkt onwaarschijnlijk dat dit mogelijk wordt met een iPhone, gezien de strenge controle die Apple uitoefent op de koppeling met platforms van derden.
Edge
Geen Windows 10-update zonder bijwerking van de door een laag aantal gebruikers geplaagde Edge-browser. De meest in het oog springende wijziging is dat de onderdelen van het drop-downmenu anders zijn gerangschikt en nu allemaal een eigen icoontje hebben gekregen. Daarnaast toont Microsoft de sneltoetscombinaties nu standaard, zodat deze makkelijker te leren zijn. Ook de onderdelen van de Hub, zoals Downloads en Geschiedenis, zijn nu hier te vinden. Het onderscheid tussen de Hub en de overige opties was altijd al een beetje gekunsteld. De icoontjes van de Hub, Notities en het Delen-menu zijn nu uit de toolbar te verwijderen voor een rustiger uitstraling. Wie juist alles bij de hand wil houden, kan ze behouden en er naar believen Boeken, Geschiedenis en Downloads aan toevoegen.
De optie 'Met Internet Explorer openen' leek even verdwenen te zijn, maar Microsoft is nog niet bereid die oude browser vaarwel te zeggen. In Edge is IE te openen via 'Meer tools', waar ook de ontwikkelaarstools te vinden zijn. Handig is dat Edge autoplay kan uitschakelen. Onder de geavanceerde instellingen kun je automatisch afspelen toestaan, beperken en blokkeren.
Game bar
De 'Game bar' is de in Windows 10 geïntegreerde overlay om bijvoorbeeld gamestreams te starten. Hij is op te roepen met Win+G. Microsoft heeft er nu een aparte app van gemaakt en de weergave een stuk versmald. Tegelijk is het venster langwerpiger, waarmee het niet echt meer een balk is. Dat is om plaats te maken voor volumeschuifjes voor audio, waarmee streamers meer controle krijgen over de audioweergave. De Game bar leek aanvankelijk ook framerates, cpu-gebruik en in gebruik zijnde ramhoeveelheid te tonen, maar dit lijkt de uiteindelijke versie niet gehaald te hebben.
Zoeken
Het zoekvenster is flink vergroot om duidelijk te maken dat in Apps, Instellingen, Documenten, Foto's of het Web kan worden gezocht. Daarnaast is de 'Pick up where you left off'-functie van Timeline, die bij de April 2018 Update werd toegevoegd, nadrukkelijk aanwezig in het venster. Daaronder is dan ook nog plaats voor Cortana's suggesties. Het lijkt erop dat Microsoft Cortana wat minder naar voren schuift binnen Windows. De naam is zelfs aangepast naar Cortana & Search. Bij het zoeken naar software, is er een directe link met de installatie vanuit de Windows Store.
SwiftKey
In 2016 nam Microsoft SwiftKey over en vanaf deze update is de technologie van dat bedrijf de basis voor suggesties bij tekstinvoer. Bij het touchkeyboard in tabletmodus verschijnen die suggesties ook bij de bekende veegbewegingen om woorden te vormen. De autocorrectie en voorspellingen werken voorlopig alleen in combinatie met de talen Engels, Frans, Duits, Italiaans, Spaans, Portugees of Russisch. Via het toetsenbord is ook het emojipaneel op te roepen, of via Win+. bij een tekstveld. Dat heeft een update gekregen naar de 11.0-set met 157 nieuwe emoji.
Overige
Er zijn nog talloze kleine veranderingen en bugfixes doorgevoerd die hier niet aan bod komen. Zo is ondersteuning voor schrikkelseconden en het Precision Time Protocol toegevoegd, is er een speciale HD Color-pagina met instellingen voor hdr-weergave en is er bij het onderdeel Beeldscherm van de Toegankelijkheidsopties niet alleen meer de mogelijkheid om alles groter te maken, maar ook om alleen tekst binnen Windows te vergroten.
Conclusie
De Windows 10 October 2018 Update is misschien wel de minst spannende update voor Microsofts besturingssysteem sinds de November Update van 2015, die alleen bugfixes bracht. Dat betekent niet dat er weinig is gewijzigd, want het gaat weer om een groot pakket kleine veranderingen. Deze update mist echter een in het oog springende nieuwe toepassing, zoals Sets had kunnen zijn. Ook het spiegelen van Android-apps lijkt een veelbelovende functie, maar kwam blijkbaar te laat voor deze editie. Met twee feature-updates per jaar staat Windows 10 hoe dan ook niet stil, dus wat dat betreft is er weinig reden tot klagen. Deze update is wellicht wat saai, maar nieuwe functionaliteit is altijd welkom en er is ook geen reden om níet te updaten.