Inleiding
In het kort
Met een verwachte adviesprijs van 1099 euro is de Gigabyte AORUS FO27Q5P een van de duurste 27"-oledschermen met wqhd-resolutie. Door de 500Hz-refreshrate ziet bewegend beeld er nog scherper uit dan op 360Hz- of 240Hz-schermen, terwijl de inputlag nog lager ligt. Of je dat in de praktijk merkt hangt af van je reactievermogen, het type games dat je speelt en of je pc extreme framerates kan halen. Mocht dat laatste een belemmering vormen, dan kan de 250Hz-bfi-functie uitkomst bieden, waarover de FO27Q5P als een van de weinige oledschermen beschikt. Gigabyte heeft het scherm voorzien van zeer veelzijdige aansluitingen: tweemaal DisplayPort 2.1, een DisplayPort-out en een multifunctionele USB-C-poort met kvm. Helaas biedt het scherm geen powerdelivery. Kijkhoeken, uniformiteit en contrast zijn helemaal top; de kleurweergave is redelijk goed, maar niet van topniveau. De helderheid ligt iets hoger dan bij eerdere QD-oledmonitors, maar is voor hdr-beelden nog steeds beperkt. Gebruikelijke aandachtspunten zijn een glimmende afwerking, het risico op inbranden en de aanwezigheid van enige colorfringing.
Wie een oledmonitor koopt, heeft de keuze uit schermen met twee typen panelen: woledpanelen van LG en QD-oledpanelen van Samsung. De Zuid-Koreaanse rivalen steken elkaar onder meer de loef af met steeds snellere panelen. Neem 27"-monitors met de populaire resolutie van 2560x1440 pixels. LG was in 2023 de eerste die op deze maat en resolutie een oledpaneel introduceerde, geschikt voor een refreshrate van 240Hz. Samsung volgde begin 2024 met een QD-oledpaneel dat een 360Hz-refreshrate ondersteunt. Aan het einde van dat jaar kwamen de eerste woledschermen op de markt met een 480Hz-refreshrate. In 2025 slaat Samsung weer terug met een 500Hz QD-oledpaneel. Dat is de hoogste refreshrate van alle oledschermen tot nu toe: 4k-oledmonitors doen maximaal 480Hz (bij gebruik van de dualmodefunctie, dus een full-hd-resolutie) en televisies komen zelfs niet verder dan 165Hz.
:strip_exif()/i/2007663962.jpeg?f=imagenormal)
Op de Computex in mei zagen we verschillende monitors met het nieuwe 500Hz-paneel, van merken zoals MSI, Acer en ASUS. Het eerste model dat we voor een review binnenkrijgen komt echter van Gigabyte: de AORUS FO27Q5P. Dat is het uitgebreidste van alle 500Hz-schermen die nu zijn aangekondigd. Zo is de monitor voorzien van liefst vijf beeldingangen waaronder DisplayPort 2.1, een DisplayPort-out om nog een tweede scherm op de monitor door te lussen en een kvm-switch. Nieuw voor Gigabyte-monitors is de motionblurreductionfunctie in de vorm van black frame insertion (bfi).
De FO27Q5P is nog niet verschenen in de winkels die onze Pricewatch indexeert, maar afgaande op de fabrikant zal het scherm 1099 euro moeten kosten. Ter vergelijking: voor minder dan 500 euro heb je al een 240Hz-wqhd-oledscherm. De goedkoopste 360Hz-QD-oledmonitor kost ongeveer 600 euro, terwijl de goedkoopste 480Hz-woledmonitor zo'n 750 euro kost. Heel lang zal de FO27Q5P de titel 'snelste oledmonitor' niet in handen houden. LG is inmiddels begonnen aan de massaproductie van een 540Hz-woledpaneel met 2560x1440 pixels, dat zelfs op 720Hz zou kunnen draaien bij een 1280x720-resolutie.
Een 500Hz-scherm in de praktijk
Wanneer er weer een ultrasnel scherm wordt geïntroduceerd, kun je de klok gelijkzetten op reacties van de volgende strekking: wat heb je nu eigenlijk aan zoveel beelden per seconde? We ervaren 24 beelden per seconde immers al als min of meer vloeiend en de meeste gamers speelden tien jaar geleden nog gewoon op 60Hz. Pas de laatste jaren loopt de refreshrate van gamingmonitors steeds verder uit de klauwen.
Synthetische tests
Synthetische tests tonen aan dat er wel degelijk een verschil zit tussen een 500Hz-monitor en schermen die bijvoorbeeld met 360Hz of 240Hz verversen. Allereerst is er de ufotest van Blurbusters: een serie ufootjes die snel van links naar rechts over het scherm beweegt en die we op dezelfde snelheid volgen met een camera gemonteerd op een rail. De gekozen camera-instellingen zorgen ervoor dat de gemaakte foto zoveel mogelijk lijkt op de manier waarop we de ufo in het echt ook zouden zien als we hem met het blote oog volgen.
Bovenste rij, van links naar rechts: oledmonitors op 120Hz, 240Hz en 360Hz. Onderste rij: een 480Hz- en 500Hz-monitor.
Zoals uit de fotoserie blijkt, ziet het beeld van de AORUS FO27Q5P er op de volledige 500Hz nog iets scherper uit dan op de voorganger AORUS FO27Q3, een 360Hz-monitor. Op zijn beurt is die weer scherper dan een 240Hz- of 120Hz-oledscherm. Het scherpteverschil tussen 240Hz- en 120Hz-beelden is groter dan dat tussen 500Hz- en 240Hz-schermen. Er is praktisch geen zichtbaar verschil in bewegingsscherpte tussen het 480Hz-woledscherm ASUS ROG Swift OLED PG27AQDP en de op 500Hz draaiende FO27Q5P.
Van links naar rechts: Gigabyte FO27Q5P op 500Hz, ASUS PG248QP op 540Hz, ASUS PG248QP op 540Hz met motionblurreduction
Een interessante vraag is of bewegend beeld er op de FO27Q5P er in deze test scherper uitziet dan op een lcd-monitor. Er zijn enkele full-hd-lcd-schermen met nog hogere refreshrates, zoals 540Hz, 600Hz en binnenkort zelfs 750Hz. De 540Hz ASUS ROG Swift Pro PG248QP is de snelste lcd-monitor die wij hebben getest. Daarop is het beeld iets minder scherp dan op de FO27Q5P op volledige snelheid, ondanks de iets lagere beeldsnelheid van de oledmonitor. De responstijden van de oledmonitor zijn immers veel sneller, zodat er bijvoorbeeld in de witte streepjes op de ufo en rondom de oren van de alien minder bewegingsvervaging zichtbaar is.
De PG248QP kan toch nog wel een scherper beeld geven dan de FO27Q5P als je motionblurreduction inschakelt, zoals te zien op de derde afbeelding hierboven. De FO27Q5P heeft ook een vorm van motionblurreduction, maar de functie werkt op de oledmonitor slechts op maximaal 250Hz en niet op de volledige 500Hz. Daarover verderop meer.
- Gemiddelde responstijd (20 transities)
- Gemiddelde responstijd (zwart-wit)
- Hoogst gemeten responstijd
- Laagst gemeten responstijd
- Standaardafwijking responstijd
- Percentage binnen één refresh
- Gemiddelde overshoot
- Gemiddelde undershoot
Evenals bij andere oledschermen is de gemiddelde responstijd van de FO27Q5P een ordegrootte beter dan op de allerbeste lcd-monitor die we hebben getest. De hogere beeldsnelheid van het nieuwe oledscherm heeft niet echt iets daarmee te maken. De pixels verschieten bij de FO27Q5P niet sneller van kleur dan bij 360Hz- of 240Hz-oledschermen die we eerder hebben getest. Het verschil in de weergave van bewegend beeld wordt puur gemaakt door de hogere verversingsfrequentie.
Ook op de FO27Q5P zelf maakt het praktisch niet uit of je hem nu op 60Hz, 240Hz of 500Hz laat draaien: op 500Hz is de responstijd maar heel nipt sneller dan op 60Hz. Ditzelfde geldt overigens ook voor andere oledschermen, terwijl lcd's vaak beduidend trager kunnen zijn op lagere refreshrates of meer last kunnen krijgen van over- of undershoot. Bij de FO27Q5P zijn over- en undershoot over het hele refreshratebereik zeer laag.
Een hogere verversingsfrequentie helpt ook bij het verlagen van de inputlag: de tijd die het duurt voordat je toetsaanslag of muisklik zichtbare gevolgen heeft op het scherm. We gebruiken voor bovenstaande grafiek onze nieuwe Open Source Latency Testing Tool (OSLTT), die in tegenstelling tot de oude Leo Bodnar-inputlagtester voor iedere willekeurige refreshrate kan testen, omdat een pc het beeld uitstuurt. De lagere vertraging bij een hogere refreshrate is logisch, want bij een 60Hz-scherm duurt het vanaf een muisklik of toetsaanslag in het ergste geval minstens 16,67ms voordat het volgende beeld er is. Bij een 500Hz-scherm wordt er na 2ms alweer een volgend beeld op het scherm getekend.
Afnemende meeropbrengsten, zeer hoge systeemeisen
De ufotest en OSLTT wijzen uit dat er meetbare verschillen zijn tussen 500Hz-scherm en monitors met minder dan de helft van die refreshrate. De vraag of je dat ook zelf gaat merken is minder eenduidig te beantwoorden. Dat zal ook heel erg afhangen van het soort titels dat je speelt en hoe snel je reflexen zijn. Heel eerlijk: als speler van voornamelijk tragere strategy- en simulatiegames, die de dertig inmiddels gepasseerd is, ben ik waarschijnlijk niet de persoon die het grootste verschil van een 500Hz-monitor zal ervaren, maar ik heb het toch uitgeprobeerd.
In Doom Eternal merk ik vooral afnemende meeropbrengsten. Spelen op 60Hz, dat consolegamers misschien als vloeiend ervaren, voelt na een tijdje gamen op 120Hz of meer echt als schokkerig, waarbij het personage haast als een olietanker van richting verandert door de hogere inputlag. Het verschil in scherpte en responsiviteit tussen 250Hz en 120Hz is voor mij al veel minder duidelijk te merken; het onderscheid tussen 500Hz en 250Hz zit hem echt in de details. Misschien is het nog net wat makkelijker om precies op een bepaald punt te mikken als je de camera snel draait en zijn de textures in een snel voorbij bewegende spelwereld net even wat beter zichtbaar. Ik zeg hier ook 'misschien', omdat ik telkens wist op welke refreshrate ik speelde. Het risico dat je jezelf om de tuin leidt en dingen gaat zien die er niet zijn, ligt dan natuurlijk op de loer.
Om optimaal gebruik te maken van een 500Hz-scherm moet je ook een pc hebben die ongeveer 500fps haalt in het spel dat je erop wilt spelen. Dat stelt extreme eisen aan het systeem, waar ik ook tegenaan liep in mijn speelsessie. Ons monitortestsysteem is voorzien van een Intel Core i9-9900KS-processor en AMD Radeon RX 7700XT-videokaart. Dat is niet de nieuwste hardware, maar in het sterk geoptimaliseerde en intussen vijf jaar oude Doom Eternal moest ik de instellingen en resolutie zowat tot het minimum terugschroeven om ook maar in de buurt te komen van 500fps. Uitgaande van de tien games die wij gebruiken voor onze videokaartenreviews, behaalt zelfs de combinatie van een overgeklokte AMD Ryzen 7 9800X3D-processor en een Nvidia GeForce RTX 5090-videokaart in slechts twee titels gemiddeld 500fps of meer op een 1440p-resolutie. Natuurlijk zou je ook met de allersnelste en duurste hardware van dit moment de resolutie of instellingen verder kunnen verlagen. Ook dan kom je vaak niet boven de 500fps uit door bottlenecks elders in het systeem of in de game-engine zelf.
MFG of bfi to the rescue
De techniek Multi Frame Generation (MFG) biedt een mogelijkheid om te ontsnappen aan de inherente beperkingen en in veel meer games dichter in de buurt van 500fps te komen, ook als je geen RTX 5090 of 9800X3D kunt betalen. Dat levert uiteraard niet dezelfde beeldscherpte op als échte frames, maar als je MFG gebruikt om een hoge framerate op te krikken naar een extreem hoge framerate, valt dat misschien niet zo op. Een torenhoge MFG-framerate geeft je in ieder geval geen lagere inputlag – eerder het tegenovergestelde, omdat de videokaart tussenliggende beelden berekent en dus eerst moet wachten op het volgende 'echte' beeld, waarbij het interpoleren zelf ook weer tijd kost.
De Gigabyte AORUS FO27Q5P biedt nog een andere mogelijkheid om te genieten van de beeldscherpte van 500Hz, zonder dat je pc daarvoor daadwerkelijk 500fps moet kunnen genereren. Het scherm beschikt zoals gezegd over een motionblurreductionfunctie, door Gigabyte 'Ultra Clear' genoemd. Deze werkt op 120Hz, 180Hz en 250Hz, waarbij het scherm intern eigenlijk werkt op 240Hz, 360Hz of 500Hz. Ieder tweede beeld is een volledig zwart scherm, dus we spreken ook wel van blackframe-insertion.
Van links naar rechts: Gigabyte FO27Q5P op 250Hz zonder bfi, op 250Hz met bfi, en op 500Hz zonder bfi
De Gigabyte FO27Q5P is de eerste en voor zover ons bekend enige oledmonitor met 250Hz-bfi. ASUS is de enige andere fabrikant die een bfi-functie op zijn oledschermen zet, veelal op 120Hz. Twee van ASUS' snelste monitors hebben 240Hz-bfi: de 480Hz-woledmonitor ASUS ROG Swift OLED PG27AQDP die hierboven al even werd genoemd, en de 500Hz-QD-oledmonitor van ASUS, de ROG Strix OLED XG27AQDPG. Dat geeft een vergelijkbare beeldkwaliteit als de 250Hz-bfi-functie die Gigabyte op zijn monitor heeft gezet. De bfi-functie van ASUS is iets minder veelzijdig, in de zin dat hij alleen werkt op 120Hz en 240Hz, niet op 180Hz.
Zoals je ziet in de bovenstaande vergelijking, levert een 250Hz-beeld met bfi ongeveer dezelfde beeldscherpte op als een 'normaal' 500Hz-beeld. In hoeverre je last ervaart van het knipperen van het scherm is persoonlijk. Bfi op 180Hz en zeker 250Hz ziet er wat mij betreft duidelijk minder 'onrustig' uit dan op 120Hz. Als je bfi aanzet, heeft dat evengoed bepaalde nadelen. Net als bij eerdere oledmonitors met bfi kan Gigabytes implementatie niet worden gebruikt in combinatie met FreeSync of G-SYNC. Ultra Clear maakt de inputlag ook niet lager dan bij een normaal 250Hz-beeld, ook al ziet beweging er scherper uit. Omdat het scherm de helft van de tijd uit staat, is de helderheid bovendien veel lager: we meten bij de FO27Q5P maximaal 151 cd/m², logischerwijs ongeveer de helft van wat het scherm continu brandend haalt.
Om Ultra Clear te kunnen inschakelen moet je Adaptive Sync eerst uitzetten in de osd van de FO27Q5P en vervolgens via de Windows-instellingen overschakelen naar een van de genoemde refreshrates waarop de functie werkt. Om de een of andere reden blijft Ultra Clear dan ook greyed out als je gebruikmaakt van de sRGB-modus. Gelukkig is het alsnog mogelijk om gebruik te maken van sRGB-kleuren door eerst een andere beeldmodus te kiezen, vervolgens Ultra Clear in te schakelen en dan terug te schakelen naar de sRGB-modus. Hopelijk kan Gigabyte de nogal onhandige implementatie fiksen met een firmware-update.
Design, featureset en osd
Het design van de FO27Q5P is een-op-een identiek aan dat van de AORUS FO27Q3 en AORUS FO27Q2, eerdere 360Hz- en 240Hz-QD-oledmonitors van Gigabyte. Net als bij oledmonitors van veel andere merken is het paneel aan de uiteinden zeer dun en zo te voelen afgewerkt met metaal. In het midden zit een hoekige kast met daarop de aansluitingen en de verbinding naar de poot. Daarop is uiteraard ook wat rgb-verlichting aanwezig: een oplichtend 'AORUS'-logo aan de bovenkant met daaronder nog een streep van ledjes. Zelfs als de lampjes uit staan is er rondom het glimmende gedeelte een veelkleurig effect te zien. Datzelfde effect zit ook in het plaatje onderop de voet, waarbij afhankelijk van de kijkhoek het AORUS-logo of de tekst 'AORUS' is te zien.
De voet bestaat uit een geribbelde plastic staander op twee metalen, spitse poten die vrij ver uitsteken. Dat geeft het geheel wel een mooi stabiele basis op je bureau. Je kunt het scherm in hoogte verstellen, kantelen, van links en naar rechts draaien en roteren naar portretstand. De lange maar smalle sleuf in het midden van de poot geeft de mogelijkheid om kabels netjes weg te leiden, waarvoor je eventueel ook een meegeleverd plastic clipje kunt gebruiken dat in de voet klikt. Het is knullig dat de voedingskabel niet door het gat past, zoals we ook al opmerkten bij de FO27Q3. Door de vele scherpe hoeken in het ontwerp is de monitor wat lastig stofvrij te houden, terwijl de glimmende lijn met rgb-verlichting snel krasjes oploopt.
Aansluitingen
De FO27Q5P beschikt over zeer uitgebreide aansluitingen, vooral voor een wqhd-oledmonitor, die daarin vaak wat minder ruim zijn voorzien dan 4k-schermen. Het Gigabyte-scherm heeft twee DisplayPort- en twee HDMI-ingangen, plus een USB-C-poort geschikt voor data en beeld. Helaas biedt die geen echte powerdelivery, hoewel je bij de krachtigste gaminglaptops vaak toch al een losse adapter nodig hebt als je ze voluit wilt laten draaien, omdat het scherm alleen genoeg stroom kan leveren voor een 'normale' laptop. Van de nu aangekondigde 500Hz-schermen die in de Benelux verschijnen heeft alleen de Acer Predator X27U F5 echte powerdelivery. De ASUS ROG Strix OLED XG27AQDPG en Samsung Odyssey OLED G60SF hebben helemaal geen USB-C.
|
Gigabyte AORUS FO27Q5P |
Beeldingangen |
1x DisplayPort 2.1 1x MiniDisplayPort 2.1 2x HDMI 2.1 1x USB-C (DisplayPort 1.4 Alt Mode, 18W-PD) |
Beelduitgangen |
1x DisplayPort 1.4 |
USB |
2x USB 3.2 Type-A (10Gbit/s) 1x USB 3.2 Type-B (upstream, 10Gbit/s) |
Overig |
3,5mm-hoofdtelefoon-uit 3,5mm-microfoon-in Voedingsaansluiting (propriëtair) |
Via USB-C kun je de tweepoorts USB3.2-hub laten werken. Er is ook nog een aparte Type-B-upstreampoort naar een tweede pc. Zo kan je de aangesloten (rand)apparatuur automatisch laten schakelen tussen twee pc's. Het scherm heeft daarvoor een speciale kvm-knop. Voor je headset zijn er aparte microfoon- en hoofdtelefoonjacks. Geluid kan eventueel ook worden afgespeeld door de ingebouwde 5W-speakers.
Interessant aan de DisplayPort-ingangen op de FO27Q5P – één normale en één Mini DisplayPort – is dat ze geschikt zijn voor DisplayPort 2.1 met de maximaal mogelijke 80Gbit/s aan bandbreedte. Dat betekent dat je het scherm op zijn volledige resolutie en refreshrate kunt aansturen zonder dat compressie nodig is: 2560x1440 pixels bij 500Hz met 10bit-kleur vereist ongeveer 66Gbit/s aan bandbreedte. Merk op dat je daarvoor wel een Nvidia GeForce RTX 5000-kaart nodig hebt, want dat zijn momenteel de enige met een 80Gbit/s-DisplayPort 2.1-uitgang. Er is ook een goede, DP80-gecertificeerde kabel voor nodig. Gigabyte heeft ervoor gekozen om die niet mee te leveren. Die keuze is ergens te begrijpen, want de meeste van dit soort kabels zijn heel erg kort. Zelfs voor een kabeltje van 1,5m betaal je al een paar tientjes. De maximale lengte bedraagt momenteel 3m.
De FO27Q5P is hier in de Benelux de enige 500Hz-monitor met DisplayPort 2.1; concurrenten zitten nog op DisplayPort 1.4, dat een maximale bandbreedte van 32Gbit/s ondersteunt. Deze schermen zullen op volledige refreshrate display stream compression (dsc) moeten toepassen, maar dit leidt praktisch niet tot zichtbare verliezen in beeldkwaliteit. Voor zover dat wél zo is, lijkt het ons sterk dat dat tijdens gaming zal opvallen. Ook met de FO27Q5P zul je gebruikmaken van dsc als je videokaart geen 80Gbit/s-DisplayPort 2.1 heeft of als je geen dure of korte DisplayPort 2.1-kabel wilt gebruiken. Het is niet mogelijk om dsc handmatig uit te schakelen in de osd, mocht je het niet willen gebruiken. Je kunt wel de maximale DisplayPort-versie terugzetten naar 1.4; dit is relevant als je een moderne videokaart met een oude kabel gebruikt. Op de 2.1-instelling schaalt de AMD Radeon RX 7700XT in ons testsysteem de beschikbare bandbreedte te optimistisch in als we een oud kabeltje gebruiken. Er zijn dan continu drop-outs te zien, maar op '1.4' werkt het scherm vlekkeloos, ook op 500Hz.
Misschien zul je de hoge DisplayPort-bandbreedte van de FO27Q5P wel merken bij het doorlussen van een tweede monitor via de DisplayPort-uitgang. Die functie zat ook al op de Gigabyte AORUS FO32U2P, maar ik ben hem op praktisch geen enkele andere gamingmonitor tegengekomen. Ik heb de ASUS ROG Swift PG27UCDM (4k bij 240Hz) op de FO27Q5P aangesloten om het te proberen. Met een DisplayPort 2.1-videokaart kan ik beide op hun volledige refreshrate en resolutie gebruiken. Uiteraard zal zelfs met een videokaart met 80Gbit/s-DisplayPort 2.1-uitgang dsc nodig zijn, want deze combi vereist zo'n 138Gbit/s aan ongecomprimeerde bandbreedte. Ook met de RX 7700XT met een 54Gbit/s-uitgang werkt het echter probleemloos. Over DisplayPort 1.4, wat je bijvoorbeeld zult gebruiken als je via USB-C een tweede scherm gaat doorlussen, kwam ik met dezelfde combinatie tot 250Hz op de FO27Q5P en 120Hz op de PG27UCDM. De FO27Q5P op 500Hz zetten kan wel, maar dan werkt de ASUS-monitor op slechts 30Hz.
Osd
De osd wordt bediend met een vijfwegjoystickje dat midden onder het paneel is geplaatst. Deze wordt geflankeerd door de genoemde kvm-knop en de Tactical Switch, een sneltoets die verschillende gamingfuncties kan activeren. Zoals gebruikelijk bij Gigabyte-monitors is de osd verdeeld over drie menu's: het hoofdmenu met de meeste beeldinstellingen, een menu met gamingspecifieke functies en een menu met anti-inbrandfuncties.
Het hoofdmenu bevat de opties voor kvm- en picture-by-pictureweergave, plus de meeste beeldinstellingen, waaronder gamma, kleurtemperatuur en kleurruimte. Wanneer je een hdr-signaal naar het scherm stuurt, krijg je een serie van vijf aparte beeldpresets te zien, waarbij je per stand ook de verzadiging, weergave van schaduwen en lichte delen kunt bijstellen.
In het gamingmenu kun je de functie van de Tactical Switch kiezen, een richtkruis of fps-teller over het beeld weergeven en de schaduwen ophelderen om vijanden eerder te kunnen ontdekken. Je vindt verder de optie Flash Dimming, die felle flitsen afkomstig van flashbanggranaten in een spel als CS:GO automatisch dimt.
Het menu met anti-inbrandfuncties bevat de gebruikelijke opties voor 'logodetectie' die de helderheid van stilstaande objecten in het beeld vermindert, een functie die de hoeken van het scherm automatisch dimt, en een 'screensaver' die het beeld na een paar minuten inactiviteit veel donkerder maakt. De Pixel Orbit-functie, die het actieve beeld een stukje over het scherm verplaatst, kan niet volledig worden uitgeschakeld. Er is ook een 'pixelverversing', die belooft om retentie ongedaan te maken, waarvoor het scherm ongeveer zes minuten op zwart blijft staan. Hij wordt automatisch uitgevoerd na vier uur gebruik als je het scherm dan weer uitzet, maar kan eventueel ook handmatig worden gedraaid. Mocht de FO27Q5P ondanks alles toch inbranden, dan kun je net als bij eerdere Gigabyte-monitors vertrouwen op drie jaar garantie.
Al met al zou Gigabyte zijn verschillende menuutjes wat mij betreft beter kunnen consolideren tot één hoofdmenu, vooral omdat sommige instellingen soms op onlogische plaatsen staan. De APL Stabilize-instelling, die regelt of het scherm zijn maximale piekhelderheid voor kleine highlights kan bereiken, staat bijvoorbeeld niet in het beeldmenu maar in het menu met anti-inbrandfuncties. Ik zou ook meer controle willen over het beeld. Wanneer je de sRGB-modus of de kleurruimte-instelling voor Display P3 of AdobeRGB activeert, vervallen alle overige opties behalve de helderheid. Daarbij kan de Ultra Clear-optie voor motionblurreduction alleen nog met een omweg worden geactiveerd, zoals eerder aan de orde kwam. Gigabyte zou ook een paar opties kunnen toevoegen, bijvoorbeeld kleurenblindheidspresets, de mogelijkheid om dsc geforceerd uit te schakelen en het kunnen kiezen van de kleur van de rgb-verlichting. Er zijn nu alleen drie voorgedefinieerde effecten mogelijk.
Testmethode en testveld
Verpakking
De kartonnen doos waarin het sample van de Gigabyte AORUS FO27Q5P arriveerde is volledig onbedrukt, maar waarschijnlijk is de doos van het winkelmodel voorzien van een fullcolourdruk, net zoals bij andere Gigabyte AORUS-schermen. De inhoud wordt op zijn plek gehouden door piepschuim, waarbij de kabels en voeding ter bescherming in plastic zakjes zijn verpakt. Rondom het scherm zit het gebruikelijke foamzakje, waarbij een beschermfolie op het krasgevoelige paneel is geplakt. Dat zien we we vaker bij QD-oledschermen, maar niet bij de meeste lcd-monitors.
We meten helderheid, contrast en kleurweergave met behulp van een Spectracal C6-colorimeter, die we profileren met behulp van een JETI Spectraval 1501 Hires-spectroradiometer. De metingen worden uitgevoerd met behulp van Portrait Displays' Calman Color Calibration-software. Over de testprocedure lees je meer in dit artikel. We meten het scherm eerst door zoals het uit de doos komt, waarbij we de helderheid voor kleurmetingen afstellen op een waarde die de 150cd/m² zo dicht mogelijk benadert. We stellen het scherm vervolgens in voor kleurruimtes als sRGB en, indien relevant, Display P3 en AdobeRGB. Daarbij doen we zo nodig aanpassingen aan gamma en kleurtemperatuur. De instellingen die we hebben gebruikt voor de Gigabyte AORUS FO27Q5P staan in de tabel hieronder. In dit artikel staan alleen de metingen waarbij het scherm is ingesteld voor sRGB en Display P3. De overige scores vind je op de productpagina.
De hdr-meting voeren we uit met dezelfde software en meetapparatuur en een VideoForge Pro-patroongenerator. Voor de responstijdmeting gebruiken we een fotosensor en de LeCroy WaveRunner 6100-oscilloscoop. Om de kijkhoeken te bepalen, meten we onder een hoek van 45 graden de resterende helderheid en de kleurverandering ten opzichte van een loodrechte meting. Voor de uniformiteitsmeting kijken we naar de verhouding tussen de helderheid op vijftien meetpunten, gemeten op een volledig wit en een volledig zwart scherm. Ook bepalen we de relatieve kleurverschillen langs de randen ten opzichte van het midden. Tot slot meten we het energiegebruik van de monitor, zowel op de maximale helderheid als op een vaste helderheid van 150cd/m².
|
Standaardweergave |
sRGB |
Display P3 |
Adobe RGB |
Beeldmodus |
Standard |
sRGB |
Standard (Color Space: Display P3) |
Standard (Color Space: Adobe) |
Kleurtemperatuurinstelling |
Normal |
- |
- |
- |
Gamma-instelling |
2.2 |
- |
- |
- |
Helderheid instelbaar? |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Het volledige testveld bestaat naast de Gigabyte AORUS FO27Q5P uit wqhd-oledschermen die we eerder hebben getest. Zo staat in de grafieken de ASUS ROG Swift OLED PG27AQDP, een 480Hz-woledmonitor. De Gigabyte AORUS FO27Q3 en Samsung Odyssey OLED G60SD zijn 360Hz-QD-oledmonitors; de LG UltraGear 27GS95QE-B en MSI MAG 271QPX QD-OLED E2 zijn betaalbare 240Hz-woled- en QD-oledschermen. We hebben ook wat snelle lcd-monitors toegevoegd in het overzicht.
Alle gegevens over responstijden en inputlag die normaal gesproken op de gelijknamige pagina staan, kwamen in deze review al aan bod in de sectie Een 500Hz-scherm in de praktijk. Daarom ontbreekt die pagina verderop in de review. De FO27Q5P ondersteunt een refreshratebereik van 48Hz tot 500Hz en heeft een Nvidia G-SYNC Compatible-certificering, maar geen AMD FreeSync-keuring. Evenals andere oledschermen kan de FO27Q5P last hebben van geknipper bij het gebruik van een variabele refreshrate, omdat de gammacurve van het oledpaneel varieert afhankelijk van de refreshrate. Net als sommige andere merken heeft Gigabyte een functie toegevoegd in de osd die het geknipper vermindert door het bereik van een variabele refreshrate te verkleinen. De minimale refreshrate wordt dan verhoogd tot 80Hz of 160Hz.
Helderheid en contrast
De Gigabyte AORUS FO27Q5P heeft een glimmende afwerking, net zoals de meeste QD-oledschermen, behalve die van Samsung. Je ziet scherpe reflecties en overdag oogt het scherm een beetje grijzig, waarmee het contrast lager lijkt. Zonder omgevingslicht is het contrast oneindig hoog door de perfecte zwartwaarde. De ongebruikelijke driehoekige subpixelindeling leidt ertoe dat er soms gekleurde paarse en groene randjes te zien zijn, vooral aan de boven- en onderkant van contrastrijke overgangen. In tekst is die colorfringing vooral te zien bij witte tekst op een donkere ondergrond.
- Maximale helderheid wit
- Minimale helderheid wit
Met 291cd/m² biedt de FO27Q5P een hogere maximale helderheid dan alle oledschermen die we eerder hebben getest. Of het nu woled- of QD-oledschermen zijn, doorgaans blijven ze steken op 260cd/m² of minder. Voor de duidelijkheid hebben we hiervoor de instelling gebruikt waarbij het scherm de helderheid wit ongeveer constant houdt, onafhankelijk van de hoeveelheid wit in beeld, oftewel het average picture level of apl. Dit is de genoemde APL Stabilize-instelling in het menu met anti-inbrandfuncties; zet je hem op Low, dan blijft de helderheid netjes constant, wat voor sdr-desktopweergave gewenst is.
De minimale helderheid is met ongeveer 25cd/m² lekker laag, waarmee je de FO27Q5P zelfs in een stikdonkere gameroom prettig zult kunnen gebruiken.
Kleurweergave: sRGB en Display P3
Standaard toont de Gigabyte AORUS FO27Q5P het volledige kleurbereik van het paneel, dat veel breder is dan het gebruikelijke sRGB. Het scherm kan de Display P3-kleurruimte volledig weergeven en ook een groot deel van de Adobe RGB-kleurruimte, maar het native kleurbereik komt niet goed overeen met een van beide standaarden.
Voor normale sRGB-content heeft het scherm een sRGB-stand, die het bereik inperkt tot die kleurruimte. Om de een of andere reden zijn er voor Display P3 en Adobe RGB geen aparte standen. In plaats daarvan geven andere beeldmodi toegang tot een submenuutje voor deze kleurruimtes, waarin sRGB weer ontbreekt. Voor alle kleurruimtepresets geldt zoals gezegd dat alle overige beeldinstellingen behalve helderheid worden vergrendeld, zodra je ze activeert.
sRGB
- Kleurdekking
- Kleurtemp. wit
- Gem. kleurtemp.
- Helderheid wit 150cd/m²
- Kleurafw.
- Grijsafw.
- Colorchecker-afw.
- Gamma
Gigabyte heeft de sRGB-modus gelukkig vrij goed afgesteld. Het kleurbereik wordt netjes ingeperkt tot de sRGB-driehoek, met hooguit een heel klein beetje extra verzadiging in rood, maar dat mag geen naam hebben. Het scherm past ook gelijk de sRGB-gammacurve toe, waarmee donkere tinten een klein beetje extra helderheid meekrijgen ten opzichte van een vlakke 2.2-gammacurve. De grafiek bevat nog wel een paar kleine afwijkingen richting het lichtere uiteinde van het bereik, wat ik vaker zie bij oledmonitors. Helaas heeft het scherm wel last van een lichte rode kleurzweem, die voorkomt dat de scores nog beter zijn. Als ik kijk naar de colorcheckermeting, waarvoor naast grijstinten en primaire kleuren ook verschillende mengkleuren worden doorgemeten, valt op dat sommige rode en oranje tinten niet helemaal op hun plek liggen.
Gemiddeld komt de FO27Q5P in deze meting uit op een afwijking, uitgedrukt in een ΔE ITP-waarde, van ongeveer 5. Een prima score waarmee het scherm voor gaming voldoet, maar we hadden misschien op meer gehoopt. De voorganger van de FO27Q5P, de AORUS FO27Q3, had een uitmuntende kleurafstelling en voert ook deze ranglijst aan. Daar kan het 500Hz-scherm niet aan tippen.
Display P3
- Kleurdekking
- Kleurtemp. wit
- Gem. kleurtemp.
- Helderheid wit 150cd/m²
- Kleurafw.
- Grijsafw.
- Colorchecker-afw.
- Gamma
Hoewel het inschakelen van de Display P3-modus anders verloopt dan bij de sRGB-stand, is de uitwerking gelukkig hetzelfde. Niet alleen wordt het kleurbereik ingeperkt tot de Display P3-kleurruimte, ook stelt het scherm weer netjes een sRGB-gammacurve in. Dat is zeker niet gebruikelijk: bij sommige monitors kun je sRGB-gamma ook alleen gebruiken met sRGB-kleuren. Weer andere schermen, met name lcd-monitors, kunnen gewoon niet het volledige Display P3-kleurbereik weergeven, maar bijvoorbeeld slechts 90 of 95 procent daarvan. Vandaar dat de kleur-, grijs- en colorcheckerafwijkingen in deze serie tests gemiddeld wat hoger liggen dan in de sRGB-grafieken. Bij de Gigabyte FO27Q5P is dat niet aan de orde: die haalt in deze tests om en nabij dezelfde ΔE ITP-scores als voor sRGB-weergave. Hij steekt daarmee net iets beter af tegen de concurrentie, maar niet veel beter. Opnieuw is de weergave aan de warme kant, waarbij sommige mengkleuren net niet helemaal op hun plek liggen.
Hdr-weergave
Net zoals alle oledschermen geeft het oneindig hoge contrast de Gigabyte AORUS FO27Q5P een groot voordeel voor hdr-weergave. Een hoge piekhelderheid is hiervoor ook belangrijk. We meten die op verschillende windowsizes, van een klein wit vlakje dat 1 procent van het scherm inneemt tot een volledig wit beeld. Bij grotere witte testvlakjes zien we de FO27Q5P consequent boven alle andere oledschermen eindigen, met een fullscreenpiekhelderheid van ongeveer 290cd/m², dezelfde waarde die het scherm bij sdr-weergave ook bereikt. De piekhelderheid voor kleine witte vlakjes is niet hoger dan bij eerdere QD-oledschermen: die ligt nog steeds op ongeveer 1000cd/m². Woledschermen kunnen soms wel feller zijn voor de kleinste witte highlights, met een piek tot 1300cd/m², waarbij we sommige van deze schermen ook een hogere 10-procentspiekhelderheid zien bereiken – bijvoorbeeld de LG UltraGear 32GS95UE-B in de grafiek hieronder.
Lcd-monitors staan niet in de grafiek, om de verschillen tussen de verschillende oledschermen wat duidelijker te maken. De betere miniledschermen halen een iets mindere piek op de kleinste witte vlakjes, omdat dat beeld niet perfect 'past' op het raster van backlightzones en de monitor dus wat moet gaan schipperen om blooming rondom het heldere vakje niet te duidelijk zichtbaar te maken. Volledig witte beelden worden door een goede lcd-monitor veel helderder weergegeven.
De FO27Q5P is de eerste QD-oledmonitor die een wat hogere fullscreenhelderheid kan bereiken dan ongeveer 250cd/m². Dat is niet geheel verrassend: het was al bekend dat de FO27Q5P en andere monitors met het nieuwe 500Hz-paneel een VESA DisplayHDR True Black 500-certificering zouden krijgen. Voorgaande QD-oledschermen met een VESA-certificering hadden daarentegen een DisplayHDR True Black 400-logo. Het True Black 500-logo vereist een iets hogere fullscreenhelderheid van 300cd/m² in plaats van 250cd/m². Het is daarmee waarschijnlijk dat andere 500Hz-schermen ook iets feller zullen gaan dan gangbare QD-oledschermen.
Waar woledschermen de afgelopen jaren steeds feller werden, bleven QD-oledschermen wat achter, dus het is fijn dat de FO27Q5P die trend doorbreekt. Helaas zie ik nog steeds dat het scherm in praktijksituaties niet altijd zijn volledige piekhelderheid laat zien, een klacht die ook van toepassing is op veel andere QD-oledschermen.
Bij de FO27Q5P zijn er grofweg drie opties, net zoals bij de FO27Q3. In de HDR Peak 1000-stand bereikt het scherm, zoals de naam zegt, een piekhelderheid van bijna 1000cd/m² voor heel kleine witte vlakjes. Beelden die grotendeels helder maar niet compleet wit zijn, blijven achter in helderheid. Ik zie het bijvoorbeeld in dit filmpje. Dit komt omdat de PQ-eotf-curve, de gammacurve voor hdr-materiaal, in de Peak 1000-stand een vreemde dip vertoont bij de FO27Q5P.
Zet je het scherm in een van de vier andere HDR-beeldmodi, dan wordt de eerdergenoemde APL Stabilize-instelling in het Oled-beeldmenu actief. Met de standaardinstelling Middle zit er geen dip in de PQ-eotf-curve. Beelden zoals die in het bovenstaande filmpje zijn dan dus helderder dan in de op papier fellere Peak 1000-stand. Met APL Stabilize op Middle haalt het scherm echter een piek van slechts 500cd/m² voor kleine witte vlakjes.
Optie drie is dat je de APL Stabilize-instelling op High zet in combinatie met een van de andere hdr-standen. In dat geval heb je dezelfde piek van 1000cd/m² voor kleine highlights als in de Peak 1000-stand en blijft de helderheid van grotendeels witte beelden ook niet ver achter. Helaas gaat die oplossing weer gepaard met het probleem dat het scherm donkerdere grijstinten lichter weergeeft dan ze eigenlijk zouden moeten zijn. De helderheid van het hele beeld wordt opgevoerd, in de kleurmetingen zichtbaar als een sterk verhoogde afwijking wanneer we de helderheid van het signaal meenemen. Vandaar dat we die toch hebben uitgevoerd op de standaardinstelling HDR Peak 1000. We hebben ook een meting gedaan op de HDR-instelling met APL Stabilize op Middle (optie 2 hierboven), omdat we zien dat die soms lagere afwijkingen oplevert.
Voor de kleurweergave in hdr gebruiken we de ΔE ICtCp-berekeningen. Deze sluiten aan bij het grotere kleur- en helderheidsbereik van hdr-signalen en geven meer weging aan fouten bij lagere helderheden. We noteren bovendien twee verschillende resultaten: een waarin afwijkingen van de beoogde helderheid niet worden meegenomen in de score en een waarbij dat wel gebeurt. Merk op dat we meten op 5-procentstestpatronen, waarop QD-oledschermen relatief goed scoren.
- Gem. grijsafw. zonder lum.
- Gem. grijsafw. met lum.
- Gem. kleurafw. zonder lum.
- Gem. kleurafw. met lum.
- DCI-P3-dekking
De kleurnauwkeurigheid voor hdr-weergave is redelijk goed in vergelijking met de andere geteste schermen. Zoals verwacht doet de FO27Q5P het net iets beter op de HDR-instelling met APL Stabilize op Middle, dan wanneer we gebruikmaken van de volledige piekhelderheid van het scherm, tenminste als we kijken naar de metingen waarin de helderheid van het signaal is meegenomen in de berekeningen. Laten we die weg, dan is er bijna geen verschil tussen beide standen. Opvallend is dat de FO27Q3 het nipt beter doet dan de FO27Q5P. Zelfs de MO27Q2, Gigabytes 240Hz 'budgetoledmonitor', scoort op zijn lagere helderheidsinstelling beter dan de FO27Q5P.
- HDR Peak 1000
- HDR, APL Stabilize Middle
Kijkhoeken en uniformiteit
Om de kijkhoeken te bepalen, meten we onder een hoek van 45 graden de resterende helderheid en de kleurverandering ten opzichte van een loodrechte meting. Net als alle QD-oledmonitors behaalt de AORUS FO27Q5P in deze test een topscore. Onder een hoek ziet het scherm er bijna net zo uit als recht van voren. Woledmonitors doen het net iets minder goed en lcd's volgen op verre afstand.
- 45° links - helderheid
- 45° links - kleurafwijking
- 45° onder - helderheid
- 45° onder - kleurafwijking
- Uniformiteit wit
- Uniformiteit zwart
Net als andere oledschermen heeft de FO27Q5P ook een uitstekende uniformiteit: een zwart scherm is uiteraard helemaal zwart, zonder de backlightbleeding die op lcd-schermen de kop op kan steken. Een wit scherm is bijna overal even helder. We kijken hiervoor naar de verhouding tussen de helderheid op vijftien meetpunten, gemeten op een volledig wit en een volledig zwart scherm. Ook bepalen we de relatieve kleurverschillen langs de randen ten opzichte van het midden. Let wel dat het om onze reviewsamples gaat; we kunnen niet extrapoleren naar alle exemplaren.
Uitgebreide meetresultaten van uniformiteit: zwartuniformiteit, wituniformiteit, contrast en kleurtemperatuur op vijftien meetpunten
Energiegebruik
Bij de voorganger van de FO27Q5P, de FO27Q3, bleek al dat wqhd-QD-oledschermen relatief veel energie kunnen gebruiken. Waar een zuinige 27"-lcd-gamingmonitor met deze resolutie minder dan 20W verstookt op de helderheid van 150cd/m² waarop we alle schermen doormeten, zagen we bij de FO27Q3 een verbruik van 45W.
De FO27Q5P is ondanks de nog hogere refreshrate maar net wat minder zuinig dan de FO27Q3. Dat is dus bepaald niet geweldig, want de monitor verbruikt meer dan 32"-4k-oledschermen zoals de ASRock Phantom Gaming PGO32UFS. Opmerkelijk genoeg zijn zelfs QD-oledultrawides van 49" zuiniger en hoewel die draaien op een veel lagere refreshrate, is het beeld precies even groot als twee 27"-wqhd-schermen naast elkaar.
Conclusie
De Gigabyte AORUS FO27Q5P is de eerste monitor met het nieuwe 500Hz-QD-oledpaneel die we hebben getest: een miniem stapje omhoog vanaf de eerdere 480Hz-woledpanelen. Zoals te zien in synthetische tests geeft de FO27Q5P bewegend beeld scherper weer dan eerdere 360Hz- en 240Hz-oledmonitors. Doordat beelden elkaar sneller opvolgen, ligt de inputlag ook nog lager. In hoeverre je dat in de praktijk gaat merken is de vraag. Je zult moeten beschikken over een uitstekend reactievermogen, een bepaald type games moeten spelen en dikke hardware in huis moeten hebben om deze op zo'n 500fps te kunnen draaien. Geldt dit niet allemaal voor jou, dan zou het goed kunnen dat je weinig voordeel ervaart van een 500Hz-scherm boven een 240Hz- of 360Hz-oledmonitor. Die kosten soms minder dan de helft van de 1099 euro die je naar verwachting betaalt voor de FO27Q5P.
Versus eveneens goedkopere 480Hz-woledschermen biedt de FO27Q5P zelfs geen theoretisch merkbaar verschil in inputlag of bewegingsscherpte. Gigabyte kan zich wél onderscheiden met een blackframe-insertionfunctie, die 250Hz-beelden de scherpte van 500Hz-beelden geeft. Die hebben de meeste andere 480Hz- en 500Hz-schermen niet, uitgezonderd die van ASUS. Bij de concurrent werkt bfi op 240Hz en 120Hz, waar de FO27Q5P 250Hz, 180Hz en 120Hz als opties heeft. Ook bij de FO27Q5P heeft bfi als nadelen dat het niet werkt met FreeSync en dat de helderheid sterk afneemt.
Gigabyte heeft de FO27Q5P voorzien van een fraai design met veel uitgebreidere aansluitingen dan andere wqhd-oledmonitors. Misschien zijn ze zelfs té uitgebreid, want met minder overdadige aansluitingen was deze monitor prijstechnisch wellicht concurrerender geweest. De FO27Q5P heeft vijf beeldingangen, waaronder twee 80Gbit/s-DisplayPort 2.1-aansluitingen. Dat kan vooral meetellen als je een tweede scherm doorlust via de DisplayPort-uitgang. Bij gebruik van een enkele display merk je niet zoveel verschil met een standaard DisplayPort 1.4-verbinding. Misschien is dat maar goed ook, omdat Gigabyte geen DisplayPort 2.1-kabel meelevert. Ook powerdelivery over de USB-C-poort ontbreekt. Een handige kvm-functie is wél aanwezig.
Zoals alle QD-oledmonitors heeft de FO27Q5P uitstekende kijkhoeken en uniformiteit en een oneindig hoog contrast. Gebruikelijke aandachtspunten zijn de glossy afwerking, aanwezigheid van enige colorfringing en een kans op inbranden, waarop Gigabyte de gebruikelijke drie jaar garantie geeft. De kleurafstelling van de FO27Q5P is redelijk goed, maar helaas niet zo goed als bij de voorganger FO27Q3. Het is jammer dat je bij gebruik van een van de kleurruimtepresets op de FO27Q5P geen enkele instelling behalve helderheid mag aanpassen, anders was daar misschien nog wat aan te doen geweest.
De fullscreenhelderheid van het nieuwe 500Hz-paneel ligt iets hoger dan bij oudere QD-oledschermen, op ongeveer 300cd/m² in plaats van 250cd/m². Voor sdr-weergave is dat ruim voldoende, maar voor hdr-weergave nog steeds beperkt. Net als bij oudere QD-oledschermen kan de hdr-weergave in de praktijk bovendien donkerder uitvallen door een afwijkende PQ-tracking. Naast een stand met de hoogste piekhelderheid voor kleine highlights en een stand met de beste fullscreenhelderheid, heeft de Gigabyte FO27Q5P weliswaar een stand die beide combineert, maar die introduceert weer andere afwijkingen in het signaal.
Redactie: Friso Weijers Testlab: Denny Verwoert, Redjiev Sardjoe Eindredactie: Marger Verschuur