Van TN-paneel tot quantumdotdisplays

Duik in de wereld van beeldschermtechnologie

VA: vertical alignment

Een VA-paneel zit een beetje tussen ips- en TN-panelen in. De staafjes van de vloeibare kristallen liggen parallel aan de glasplaten als de pixel actief is of spanning krijgt, en rangschikken zich verticaal als de spanning eraf is. Daar komt ook hun naam vandaan, want VA staat voor vertical alignment. De staafjes maken echter geen hoek van negentig graden met de elektrodes, maar staan onder een variabele hoek, afhankelijk van de elektrische veldsterkte. In die configuratie wordt de polarisatierichting van het backlight niet veranderd en blokkeren de twee polarisatiefilters dus vrijwel al het licht. Daaraan dankt een VA-paneel zijn uitstekende contrasteigenschappen: net als bij ips is een uitgeschakelde pixel zwart.

De kijkhoeken van een VA-paneel hebben meer iets weg van een TN-paneel. Omdat de vloeibare kristallen in meer of mindere mate een hoek ten opzichte van het scherm hebben, is ook de helderheid en kleurweergave afhankelijk van de kijkhoek. Omdat de kristallen in VA-panelen geen haakse hoek maken, is het effect van de kijkhoek minder sterk dan bij TN-panelen. Bovendien kunnen fabrikanten de eigenschappen verbeteren door de kristallen in subdomeinen op te delen. Als in het ene domein de kristallen met de klok mee roteren en in het andere domein tegen de klok in, moeten de verschillen in helderheid en kleur elkaar opheffen als gevolg van de kijkhoek.

Gebogen schermen

Omdat de kijkhoek van een VA-scherm in de regel minder groot is dan bij een ips-scherm en een scherm net als TN-panelen kleur- en helderheidsverschillen kan vertonen, worden ultrawide beeldschermen met een VA-paneel soms gebogen. Er zijn wel een paar ips-schermen met een curve, maar het leeuwendeel van de gebogen schermen betreft een VA-paneel. Fabrikanten geven daarbij op hoe groot de kromming is, met een R-getal. Die R staat voor radius en geeft aan welke radius een cirkel zou hebben als je de kromming van het scherm doortrekt. Een scherm met een kromming van 1800R zou een cirkel beschrijven met een radius van 1800 millimeter, of een diameter van 3,6 meter. Een 3000R-scherm zou op zijn beurt een radius beschrijven van 3000mm, ofwel een cirkel van zes meter doorsnede. Hoe kleiner het R-getal, hoe sterker het scherm gekromd is.

Omdat het backlight in een VA-paneel niet zo hard hoeft te branden als bij een ips-paneel, de elektrodes worden immers weer boven en onder de vloeibare kristallaag aangebracht, hebben VA-schermen in de regel een beter contrast dan ips-schermen. Zwart is zwarter en licht kan makkelijker door het scherm schijnen, zodat ook de helderheid hoger kan. Bovendien is de ips-glow om dezelfde reden geen probleem bij VA-schermen.

Een variant van een VA-scherm die je misschien tegen zult komen, is een mva-paneel. De 'm' staat voor multidomain en die hanteert dus de hierboven beschreven methode om de kristaloriëntatie te variëren om zo de kijkhoeken te verbeteren.

Nog een paar varianten van VA luisteren naar namen als super-mva, of s-mva, een techniek van Chi Mei Optoelectronics (inmiddels Innolux), en premium mva, of p-mva, van AUO. Dat bedrijf maakte later AM-VA-panelen, een afkorting voor advanced multi domain vertical alignment.

Een naam die je tegen kunt komen in specificaties van schermen en mogelijk verwarrend kan zijn, is ahva. Dat lijkt een variant op de hierboven beschreven VA-panelen, maar in werkelijkheid gaat het om een ips-techniek. Paneelmaker AUO hanteert ahva voor zijn ips-variant om het te onderscheiden van LG's ips en Samsungs pls. Ips is namelijk een handelsmerk van LG Display, dus moet ook Samsung een afwijkende naam hanteren: pls.

• Volgende pagina 6. Oled en qled