Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken vindt het niet echt een kwalijke zaak als de Amerikaanse inlichtingendienst NSA Nederlanders bespioneert. "Die Nederlander kan ook een keiharde terrorist zijn", aldus Plasterk in de Tweede Kamer.
De minister deed zijn uitspraken in een debat in de Tweede Kamer over de onthullingen van NSA-klokkenluider Edward Snowden, waaruit blijkt dat de Amerikaanse inlichtingendiensten eenvoudig bij data van buitenlandse internetgebruikers kunnen. "Ik wil oppassen met zeggen dat ik niet wil dat er naar Nederlandse burgers wordt gekeken", aldus de bewindsman. "Die Nederlander kan ook een keiharde terrorist zijn." In dat geval is de minister 'toch blij' als die terrorist komt bovendrijven.
De strijd tegen terrorisme is een gemeenschappelijke strijd, aldus Plasterk, die ook de 'goede contacten' van Nederland met de NSA benadrukte. Daarnaast stelt Plasterk dat de Amerikaanse wet nou eenmaal niet verhindert dat niet-Amerikanen in de gaten worden gehouden, net zo min als de Nederlandse wet de inlichtingendiensten verbiedt om buitenlanders in de gaten te houden. "Ik kan niet garanderen dat de Nederlandse inlichtingendienst in een willekeurig ander land geen bijzondere middelen inzet", aldus de minister.
Dat wil niet zeggen dat Plasterk geen bezwaren heeft tegen de activiteiten van de inlichtingendienst. Zo is er volgens de minister sprake van 'grote asymmetrie' tussen de behandeling van Amerikanen en niet-Amerikanen door de Amerikaanse inlichtingendiensten. Het is voor die diensten veel makkelijker om niet-Amerikanen af te luisteren dan om Amerikanen af te luisteren. "Dat kan leiden tot een situatie waarin je zegt: ja, zo willen we niet met elkaar omgaan als bondgenoten." Als er spionage wordt opgemerkt, dan worden daar landen op aangesproken, aldus Plasterk.
De minister voelt wel wat voor een afspraak met de VS om elkaars onderdanen niet onnodig en op grote schaal te bespioneren, zoals D66 voorstelde. Plasterk gaat hier verkennende gesprekken over voeren. De VVD wil vastleggen dat Nederlanders dezelfde bescherming tegen afluisteren door de NSA genieten als Amerikanen zelf.
Plasterk zei verder dat het in Nederland niet makkelijk is om mensen af te tappen: zo is het op dit moment nog niet toegestaan om metadata over kabelgebonden communicatie te verzamelen en daar analyses op los te laten, al is er wel wetgeving in de maak om dat te veranderen.
De Nederlandse inlichtingendiensten zijn er in ieder geval van overtuigd dat het verzamelen van metagegevens nodig is, zo blijkt uit de woorden van PVV-Kamerlid Louis Bontes. "Tijdens een technische briefing van de veiligheidsdiensten hebben ze op overtuigende wijze kenbaar gemaakt dat het nodig is om op metaniveau data te verzamelen", aldus Bontes, "zodat je daarna met zoekwoorden gericht naar terrorisme kunt zoeken." Bontes werd op zijn vingers getikt voor die opmerkingen, omdat die technische briefing een geheime sessie was.
SP-Kamerlid Ronald van Raak wilde dat de minister de Amerikanen streng zou toespreken over de spionagepraktijken. "We moeten hiervan in het openbaar afstand nemen", aldus Van Raak. "We moeten zeggen: dit kunnen we als bondgenoten niet van elkaar accepteren." Plasterk zegt echter liever te wachten op de uitkomst van een discussie die de Europese Commissie voert met de Amerikaanse regering.
Ook coalitiepartij VVD toonde zich bezorgd over de praktijken van de NSA. "Het doet pijn als een bondgenoot dit doet", aldus VVD-Kamerlid Klaas Dijkhoff. "Je verwacht terughoudendheid." De 'schaamteloosheid' van de spionagepraktijken baart zijn partij zorgen, aldus Dijkhoff. De PVV zei juist te vrezen dat te veel aandacht voor privacy de strijd tegen terrorisme zou schaden. "Het moet in balans zijn", aldus Kamerlid Louis Bontes.
Onlangs zei NSA-onthuller Glenn Greenwald in De Volkskrant binnenkort met onthullingen over spionage in Nederland te zullen komen. Plasterk zei in de Kamer niet te weten over wat voor soort onthullingen het zou gaan.
Update, 12:49: In dit artikel stond aanvankelijk de quote: 'Ik kan niet zeggen dat ik niet wil dat er naar Nederlandse burgers wordt gekeken' van minister Plasterk. De letterlijke quote is: 'Ik wil dan ook wel oppassen om in het woordgebruik bijvoorbeeld te zeggen: ja maar, er mag nooit naar Nederlandse burgers worden gekeken.' Het artikel is hierop aangepast.
De opmerkingen van Bontes over het verzamelen van metagegevens.