De deeltjesversneller van het Amerikaanse onderzoeksinstituut Fermilab, de Tevatron, stuurt op vrijdag de laatste bundel deeltjes zijn ring rond. De in Europa gevestigde Large Hadron Collider heeft de Tevatron overbodig gemaakt.
Rond twee uur vanmiddag plaatselijke tijd, ongeveer negen uur 's avonds in Nederland, zal de ontwerper van de Tevatron, Helen T. Edwards, de laatste deeltjesbundel in de Tevatron naar een stopblok sturen. Daarmee komt een eind aan ruim achtentwintig jaar experimenteren met deeltjes die tot relativistische snelheden werden versneld. In juli 1983 werden de eerste protonenbundels versneld tot 512GeV; latere upgrades maakten energieën mogelijk tot 1TeV, waaraan de deeltjesversneller ook zijn naam dankt.
De Tevatron is gehuisvest in de Amerikaanse staat Illinois en wordt geëxploiteerd door het Fermi National Accelerator Laboratory. De Tevatron was jarenlang de recordhouder onder de deeltjesversnellers. De cirkelvormige, 6,3 kilometer lange ring werd echter ingehaald door de Large Hadron Collider. De ring van de LHC is 27 kilometer lang en kan deeltjes tot 7TeV versnellen. Met de komst van de LHC werd de Tevatron min of meer overbodig, en draaide de Amerikaanse overheid de geldkraan langzaam dicht.
Onderzoekers trachten met deeltjesversnellers onder meer elementaire deeltjes te vinden en zo het Standaardmodel van de natuurkunde te verfijnen en bevestigen. Ook moeten de hoogenergetische botsingen tussen deeltjes inzicht geven in natuurkundige verschijnselen onder extreme omstandigheden, zoals kort na de oerknal. Een van de deeltjes waarnaar met de Tevatron, en inmiddels met de LHC, werd gezocht, is het Higgs-boson. Dat deeltje zou een belangrijke rol spelen in de massa van andere deeltjes.
Hoewel de Tevatron het Higgs-deeltje niet kon vinden, werd met de deeltjesversneller wel het meest massieve elementaire deeltje, de top quark, waargenomen. Ook andere nieuwe deeltjes werden in de Tevatron waargenomen, maar dat mocht niet verhinderen dat de 35 miljoen dollar die het operationeel houden van de deeltjesversneller jaarlijks kost, niet langer beschikbaar wordt gesteld. Onderdelen van de Tevatron, zoals de ringversneller, worden waarschijnlijk hergebruikt.
/i/1317376501.jpeg?f=imagenormal)