AIVD: ex-werknemer ASML en NXP had contact met Russische inlichtingendienst

De oud-werknemer van chipmachinefabrikant ASML en NXP die verdacht wordt van het stelen van bedrijfsgeheimen had contact met de Russische inlichtingendienst SVR. Dat stelt de AIVD in een zogenaamd ambtsbericht aan het Openbaar Ministerie.

De AIVD stelt dat de SVR zich onder meer bezighoudt met het bemachtigen van 'inlichtingen over wetenschap en technologie', schrijft Nieuwsuur, dat het ambtsbericht tegenkwam bij de pro-formazitting in de zaak tegen de oud-werknemer. De man zou met een werknemer van de SVR in contact hebben gestaan.

De verdachte is een Russische oud-medewerker van 43 jaar oud. In december meldde Nieuwsuur dat de man is opgepakt. De man werkte als ingenieur en zou handleidingen en andere digitale documenten gestolen hebben van de bedrijven. Volgens het OM waren die bedoeld om in Rusland een chipfabriek op te zetten. In ruil daarvoor kreeg hij enkele tienduizenden euro's, aldus de aanklacht.

De verdachte zou de gestolen informatie hebben opgeslagen in speciale mappen, waarna deze via Google Drive met een andere persoon gedeeld werd. Die andere persoon bevindt zich in Rusland en werkt voor zover bekend voor het Russische Innovative Engineering Center, zegt het OM. Deze organisatie financiert projecten om technologie uit het buitenland te bemachtigen of te vervangen door Russische technologie. De verdachte zou daarnaast mogelijk zelf met USB-sticks informatie naar Rusland hebben gebracht.

De Nederlandse minister van Asiel en Migratie heeft de man een inreisverbod van twintig jaar opgelegd. Dat gebeurt naar verluidt alleen bij personen die een gevaar vormen voor de nationale veiligheid.

Reacties (46)

[Stpan]

Ik heb ooit een IT project gedaan voor een buitenlandse overheid. (Vrij klein en bescheiden land in de huidige geopolitiek)

Ze wilden liever een lokale consultant omdat je via die opdracht toch inzicht in data en infrastructuur krijgt. Maar ze besefte goed dat je voor sommige niche kennis niet anders kunt dan een 'buitenlander' inhuren.

Goed mijn screening. Ik heb heel veel formulieren ingevuld. Tot aan de paspoort gegevens van mijn directe familieleden en het beroep van mijn ouders. Ik kwam uiteraard door de screening. Non-disclosure getekend. Getekend dat als ik de overheids laptop buiten mijn zicht zou laten en indien niet achter mijn eigen voordeur dat ze direct aangifte bij de lokale politie zouden doen. En oh ja, verboden op LinkedIn mijn opdracht te posten.
(Een Amerikaanse collega is toen afgehaakt, die weigerde zoveel details aan een buitenlandse overheid te geven. En oh ja, lokale collega's moesten dezelfde screening ondergaan).

Maar als er in de plaatselijke metro opeens een kuchende man in een regenjas Nederlands tegen me zou hebben gesproken en me dringend verzocht een USB stick in een overheids computer te steken (onder dreiging dan wel beloning). Tsja wat was die screening dan waard?

En hoe die kuchende AIVDer dan zou weten dat ik aan deze overheidsopdracht meewerkte ondanks al die 'veiligheid', NDA en screening? Nou omdat werkelijk iedereen in het niche wereldje wist dat mijn werkgever de opdracht had gewonnen.

- Screening is vooraf door werkgever of opdracht gever.
- Recruiting door geheime diensten is achteraf als je de screening al door bent.
(De Russische geheime dienst heeft in LinkedIn al een goudmijn natuurlijk)

PS - mijn opdracht was niche, maar weinig spannend qua toegang. Geen enkele AIVD-er heeft ooit interesse getoond. Wilde alleen aanstippen hoe screening weinig preventieve werking heeft. En hoe ik de huidige wereld kennis verspreid zit en je niet om kennis van mensen heen kunt, ongeacht hun nationaliteit en vermeende risico van data lekken.

[Reactie gewijzigd door Stpan op 6 februari 2025 14:22]

[The Zep Man]

- Screening is vooraf door werkgever of opdracht gever.

Er zijn functies waarbij screening daadwerkelijk door een overheidsorgaan (zoals de AIVD of MIVD in Nederland) wordt uitgevoerd. Die kunnen een stuk verder gaan dan het aanleveren van informatie van familieleden, gebaseerd op wat het risicoprofiel vereist.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 6 februari 2025 14:28]

[mrdemc]

En waarbij de screening ook niet eenmalig is, maar een onderdeel van een continu proces gedurende de werkzaamheden (en mogelijk daarna), afhankelijk van de risico's.

[The Zep Man]

Klopt. Screening gaat dan over op monitoring.

[n4m3l355]

En zodoende is deze man bij NXP tegen een lamp aangelopen vermoedelijk.

Het verschil is wel dat de AIVD jou kan aanspreken, wellicht een leuke beloning kan geven of je doet het voor het vaderland. Met sommige landen gaat dit minder amicaal, ze zetten jou of je familie in je thuisland onder druk, ze sluiten hun op enz. Ook zijn bepaalde landen veel geniepiger in het recruiteren en zijn sommige ook veel nationalistischer.

Tuurlijk komen sommige landen vaker in het nieuws, zeker als ze een miljard+ inwoners hebben, maar als een land verantwoordelijk is voor 70% van de online IP theft, vind ik het toch wel vreemd dat mensen uit dat land überhaupt nog worden aangenomen.

[Stpan]

Uiteraard kan een AIVD meer dan een standaard werkgever en screeningsbureau. Maar mijn opdrachtgever was dus een overheid. Mijn profiel zal ongetwijfeld door de plaatselijke AIVD zijn bekeken. (De overheidsinstelling waar ik direct voor werkte kon zelf bijzonder weinig met de paspoort gegevens van mijn broer)

Op het moment dat ik werd aangenomen was ik geen risico. Maar zoals ik wil aangeven, ik had theoretisch wel vrij makkelijk een risico kunnen worden.

Of de plaatselijke AIVD daarom extra mijn bankgegevens en telefoonverkeer ging monitoren? Geen idee, gevoelsmatig niet. Maar indien wel, zouden ze mij natuurlijk niet vertellen.

En zo niet, dan blijft mijn punt staan, het is allemaal alles behalve waterdicht, zelfs met een uitgebreide screening. Je zult moet blijven monitoren. En dat zijn veel mensen om te monitoren...En dan is monitoren natuurlijk alsnog altijd achteraf. Het is om te kijken of de buitenlandse werkgever niets verkeerds heeft gedaan. Preventief is het niet. (Tenzij je express een dreigend uitziend persoon in een regenjas naast de voordeur van de werknemer zet ofzo, om duidelijk te maken dat je in de gaten wordt gehouden)

Dus je hebt 2 opties. Nooit meer buitenlandse werknemers in Nederland laten werken in 'kritieke' bedrijven zoals ASML. (Alsof Nederlandse zelf geen target van een buitenlandse inlichtingendienst kunnen worden trouwens)

Of accepteren dat er een risico is dat er iemand doorheen glipt zoals nu is gebeurd.

[Reactie gewijzigd door Stpan op 7 februari 2025 01:07]

[BrammeS]

Ik ben ook veelvuldig gescreend voor allerlei opdrachten. Wat je zegt klopt natuurlijk, het is een momentopname, en daarna kan er veel veranderen.

Maar onderdeel van de screening is ook een risicoinschatting over of je eventueel chantabel zou kunnen zijn of worden. Dat gaat niet alleen om wie je kent/familie is maar ook over je financiele situatie.

[Gwaihir]

Chantabel gaat tegen deze achtergrond toch wel vooral om familie (broers, zussen, ouders, ooms, neven, etc.).

Stel, het is je als goudeerlijke Rus / Chinees / .. gelukt bij ASML aan de slag te komen. En dan komt er iemand van je thuislands geheime dienst vragen of je wil dat je familie aldaar het net zo goed heeft, of juist uitzonderlijk slecht. 'Jouw keuze.' Dan sta je wel héél k voor het blok..

[Reactie gewijzigd door Gwaihir op 6 februari 2025 16:58]

[vrijmark]

Ik ben geen echte deskundige maar 1 persoon kan nooit aan veel gegevens (geheimen) daar is het hele proces veel te ingewikkeld voor

[sovereignthrone]

Dat geloof ik, maar is het niet ook waarschijnlijk dat ze ook vooral op zoek zijn naar specifieke informatie die doorslaggevend kan zijn voor hun eigen ontwikkeling?

[prutser001]

Ja, ken het. Ooit een project/samenwerking met een bedrijf in China gedaan. Hele reeks aan informatie en de NDA was genoeg leeswerk voor een week. Zeker als het een overheids bedrijf is is het een hoop gedoe.

Was wel mooi om de fabriek te zien waar alles gemaakt werdt.

[Jaapvaak]

Eigenlijk zouden alle Chinese / Russische, en binnenkort ook Amerikaanse oud-medewerkers met terugwerkende kracht nog eens gescreend moeten worden. En het aannamebeleid mag ook wel wat strenger met al die nieuwe geopolitieke verhoudingen en spanningen.

[walteij]

Een screening stelt eigenlijk relatief weinig voor.
Als jij een stabiel leven hebt in NL, geen strafblad en geen bekende banden met 'dubieuze organisaties, personen of landen' is de kans erg groot dat je probleemloos door de screening komt.

Je moet een formulier invullen, op basis daarvan worden gegevens uitgezocht en wordt er gekeken of je een risico vormt. Ja, Russische of Chinese komaf moet dus een standaard trigger worden om de screening te versterken/uit te breiden.
Maar ga er maar van uit dat deze medewerker in eerste instantie die screening probleemloos heeft doorlopen en dat hij daarna is benaderd door de SVR.

Een continue screening is wettelijk gezien heel erg lastig, want dat is pakweg gelijk aan het stalken van de persoon in kwestie.

[Frame164]

En als hij met een opdracht hier heen is gestuurd zijn ze ook niet achterlijk natuurlijk in Rusland. Ze gaan niet iemand met een dubieus dossier dit laten doen.

[walteij]

Dat is mogelijkheid 1, mogelijkheid 2 is dat Rusland actief heeft gezocht naar mensen die kwetsbaar (in de aller-aller-aller-breedtse zin van het woord) zijn en op dergelijke posities werken. Iemand waar je druk op kunt uitoefenen zal eerder aan jou toegeven dan naar zijn werkgever gaan met de opmerking 'die en die heeft me benaderd, gaan we samen de NL inlichtingendiensten informeren?'

[SaraNostra]

Hoe 'democratisch' zijn we dan nog, als we selectief gaan handelen?

[Takkie2024]

Hoe naïef zijn we als we het niet doen?

Diversiteit blijkt niet altijd onze kracht, helaas. Loyaliteit blijkt niet te koop te zijn.

[SaraNostra]

En hoe ben je dan anders dan al die andere landen, die we van alles betichten?

[watercoolertje]

Zou het eerder discriminatie noemen om bepaalde afkomsten tegen te houden dan dat het ondemocratisch is...

[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 6 februari 2025 15:55]

[dylan111111]

Ook als het ter bescherming is van deze democratie? Klinkt meer als een moreel dilemma eigenlijk.

[BRAINLESS01]

Democratie en discriminatie hebben niets met elkaar te maken. Je kunt beiden tegelijk hebben, of een van beiden, of een mix. Wij hebben een mix.

Er zijn een aantal landen waarvan bekend is dat ze onze normen en waarden niet delen. China is een hele duidelijke, Rusland ook. Het is vanzelfsprekend dat we voorzichtig moeten zijn als mensen uit die landen hier werk gaan doen waarbij ze toegang krijgen tot gevoelige informatie. Wij proberen ons altijd netjes aan internationale regels te houden, maar voor China en Rusland is diefstal van gegevens meer dagelijkse praktijk dan een uitzondering. Deze landen deinzen er ook niet voor terug om druk te zetten op eigen inwoners in het buitenland, desnoods door achtergebleven familie te bedreigen. China heeft zelfs "politiebureau's" in Nederland waarmee ze Chinezen in Nederland onder controle houden. Het wordt tijd dat Nederland/Europa/het Westen hier beter mee om leert gaan.

Als mensen uit China, Rusland en vergelijkbare landen werk gaan doen waar geen gevoelige informatie gestolen kan worden dan is de screening ook niet nodig. Het is een beetje vragen om problemen als we die mensen rustig hun gang laten gaan, terwijl we hetzelfde werk ook kunnen laten doen door mensen die een veel kleiner risico vormen.

[walteij]

Als die selectieve handeling is gebaseerd op rationale en goed uitgewerkte wetgeving die wordt geschreven door gekozen volksvertegenwoordigers.....
Als het ons niet bevalt, kunnen we bij de volgende verkiezingen weer op een andere populist stemmen die deze wet dan weer gaan aanpassen.

Maar gezien het agressieve gedrag van enkele landen (zowel bondgenoten als niet-bondgenoten) wordt je gedwongen om dit soort selecties te gaan uitvoeren. Zeker als het om gevoelige informatie gaat.
ASML is dan misschien geen direct militair doelwit, maar de machines die ASML maakt leveren wel de 'grondstoffen' voor moderne elektronische oorlogsvoering, daar mag dus best een wat sterkere screening dan alleen een VOG tegenover staan wat mij betreft.

Iedereen op hun blauwe ogen vertrouwen is helaas onmogelijk en is ook altijd onmogelijk geweest. Als je dan toch selectief moet gaan handelen, dan kun je het beste de meest agressieve niet-bondgenoten bovenaan je lijst hebben staan.
Met vlak daaronder overigens de meest agressieve bondgenoten wat mij betreft.

[Sissors]

Moeten we echt al onze kennis te grabbel gooien omdat dat het 'democratische' is om te doen? Een beetje common sense mag toch wel?

[Sissors]

Een stuk geloofwaardiger dan wanneer je als land geen enkele ruggengraat hebt omdat je bang bent dat iemand er mogelijk aanstoot aan kan nemen wanneer je je kennis niet gratis uitdeelt aan een ieder die het wil?

Uberhaupt, wat heeft dit met democratie te maken? Dat gaat over het stemmen wie het land gaat leiden. Of moet ook elke Chinees en Rus die op een moment in Nederland is mogen stemmen bij onze Tweede Kamer verkiezingen, omdat het anders niet democratisch meer is?

[SaraNostra]

Dat laatste is een goed verhaal om je er onderuit te lullen. Je weet dondersgoed dat het principe van 'onschuldig tot het tegendeel is bewezen' hoog in het vaandel zou moeten staan in een democratisch land. Nu ga je er per definitie uit dat ze een grote(re) kans hebben op het plegen van misdrijven. Wat is daar democratisch aan? Hoe ben je dan anders dan een China of de andere landen waar we altijd wel iets van vinden?

Wellicht dat je dan even moet gaan kijken waar het misgaat bij die bedrijven, in plaats van als land gelijk iedereen en alles maar op een potential crime list te zetten.

[cnieuweboer]

Hoe is screening van mensen die vrijwillig op een functie solliciteren anders dan de dingen die China doet? Als je dat serieus wil weten is er genoeg informatie te vinden. Leef je uit.

Wikipedia: Human rights in China
Wikipedia: Persecution of Uyghurs in China

[Sissors]

Dat laatste is een goed verhaal om je er onderuit te lullen. Je weet dondersgoed dat het principe van 'onschuldig tot het tegendeel is bewezen' hoog in het vaandel zou moeten staan in een democratisch land. Nu ga je er per definitie uit dat ze een grote(re) kans hebben op het plegen van misdrijven. Wat is daar democratisch aan? Hoe ben je dan anders dan een China of de andere landen waar we altijd wel iets van vinden?

"Dat laatste" is dus dat een Chinees / Rus die hier verblijft op moet mogen stemmen bij onze Tweede Kamer verkiezingen?

Ik neem aan dat je ergens anders op doelt. Anders wordt het wel heel twijfelachtig. Maar waarop doel je dan? Je wil niet screenings verbieden? Immers dat valt volgens jou niet onder onschuldig tot het tegendeel is bewezen?

En nogmaals, volgens mij mis je een beetje wat democratie betekend.

[SaraNostra]

Ik heb het niet over screenings verbieden gehad. Ik heb er ook geen oordeel over geveld. Ik stel je alleen wat vragen. Zo nogmaals de vraag: is een screening op basis van nationaliteit (lees: selectieve screening) niet gewoon discriminatie en dus anti-democratisch?

Als het antwoord 'ja, maar' is, dan weet ik voldoende.

Zou ook niet weten waarom je dat in Godsnaam zou moeten vergelijken met stemrecht voor een Chinees of een Rus.

Je moet je even voorstellen dat jij als Nederlander door een paar rotte appels extra moet worden gescreened, terwijl je collega doodleuk door kan wandelen omdat ie een ander paspoort heeft. Lekker democratisch.

[Sissors]

Maar waarom weiger je dan gewoon op mijn punten in te gaan? Nogal makkelijk om 'alleen wat vragen te stellen' als er niks vanuit jou komt. Is volgens jou een screening nou wel of niet tegen de wet omdat het volgens jou niet zou mogen volgens "onschuldig tot het tegendeel is bewezen "?

Ik heb het niet over screenings verbieden gehad. Ik heb er ook geen oordeel over geveld. Ik stel je alleen wat vragen. Zo nogmaals de vraag: is een screening op basis van nationaliteit (lees: selectieve screening) niet gewoon discriminatie en dus anti-democratisch?

Nop. Het is common sense om risico factoren mee te nemen, zeker als het zou gaan om spionage voor entiteiten in een land waar wij weinig tegen kunnen doen. Eg doet iemand aan bedrijfsspionage voor een Frans bedrijf, dan zijn die een stuk makkelijker via de rechtbank te pakken als een Chinees bedrijf. (Of is deze stelling volgens jou ook anti-democratisch?)

En nogmaals, democratie gaat over het stemmen voor je volksvertegenwoordiging.

Je moet je even voorstellen dat jij als Nederlander door een paar rotte appels extra moet worden gescreened, terwijl je collega doodleuk door kan wandelen omdat ie een ander paspoort heeft. Lekker democratisch.

Zoals volkomen normaal is? Als jij in Amerika voor iets gaat werken waar je nog net weg komt met een niet-VS paspoort in defensie bijvoorbeeld, dan krijg je echt wel een andere screening als buitenlander.

[The Zep Man]

Eigenlijk zouden alle Chinese / Russische, en binnenkort ook Amerikaanse oud-medewerkers met terugwerkende kracht nog eens gescreend moeten worden.

"Gescreend" als in "ze worden (ook achteraf) onderzocht"? Dat doet de AIVD. Die houdt dit heus wel in de gaten.

"Gescreend" als in "je gaat ze lastig vallen voor een screening voor iets dat al gedaan is"? Dat gaat niet lukken.

[Sissors]

Mag niet, toch wat hogere eisen aan screening voor bijvoorbeeld een Chinees die hier toegang krijgt tot kritische zaken wordt gezien als discriminatie. Andere mensen zouden het common sense noemen, maar in Nederland vinden we het dus discriminatie: https://nos.nl/artikel/25...screend-om-spionagegevaar

[Jaapvaak]

Die wet kun je toch aanpassen in het kader van nationale veiligheid?

[NMN1665]

Ja zo kan alles wel potentieel aangepast worden.

[Jaapvaak]

Dit gaat wel om iets belangrijks lijkt me, schaar ik niet onder 'alles'.

[Tweekzor]

Als jij als Nederlander regelmatig een reisje hebt gemaakt naar Rusland, China of Korea kun je het al lastig hebben met verkrijgen van een screening. Dan weet ik vrij zeker dat iemand die daar vandaan komt en familie daar heeft wonen ook echt wel wat extra vragen krijgt op zijn minst.

Neemt niet weg dat ASML ontzettend veel medewerkers heeft en een screening ook gewoon duur is. Niet elke "gewone medewerker" zal een AIVD screening doorlopen, dat is gewoon niet te doen. Wachttijden voor een AIVD screening kunnen nu al oplopen tot maanden.

[uiltje]

Nou ja, als ingenieur ben je toch wel in een functie die wat belangrijker voor de veiligheid dan bijvoorbeeld bij administratie. Kans op het stelen van technische bedrijfsgeheimen is dan toch wel groter.

[SuperDre]

Ware het niet dat bedrijfsspionnen vaak gewoon autochtonen zijn die een pak geld gekregen hebben om te spioneren. En vergis je niet in hoe intelligent die chinese medewerkers zijn en dus op moet passen met hun weg te jagen, ze hebben veel toegevoegde waarde aan kennis.

[The Zep Man]

De Nederlandse minister van Asiel en Migratie heeft de man een inreisverbod van twintig jaar opgelegd.

Dit klinkt gek, maar is waarschijnlijk logisch (gekeken vanuit de huidige regering). Hij is als Rus opgepakt. Ondanks dat hij vastzit en wat daaruit volgt, mag hij straks niet meer in Nederland verblijven. Als zijn (effectieve) straf dus minder dan 20 jaar vastzitten betreft, dan kan hij meteen uitgezet wordt.

Verder:

De verdachte zou de gestolen informatie hebben opgeslagen in speciale mappen, waarna deze via Google Drive met een andere persoon gedeeld werd. (...) De verdachte zou daarnaast mogelijk zelf met USB-sticks informatie naar Rusland hebben gebracht.

Het klinkt alsof die niet slim bezig is geweest. Zeker niet als die het enkel deed voor "enkele tienduizenden euro's".

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 6 februari 2025 13:58]

[jumbos7]

Het is niet logisch om hem een inreisverbod van 20 jaar op te leggen voordat hij ergens toe veroordeeld is. Het is namelijk geen voorwaardelijk inreisverbod, die als hij vrijgesproken wordt niet meer van kracht is. Al denk ik dat de Rus dan mogelijkheden heeft om het inreisverbod bij de rechter aan te vechten.

[Reactie gewijzigd door jumbos7 op 6 februari 2025 14:04]

[The Zep Man]

Mijn reactie wat aangepast, want eens. Dit is logisch wanneer het bekeken wordt vanuit de huidige regering. Of het stand houdt is natuurlijk wat anders (net als veel andere zaken die deze regering niet voor elkaar krijgt).

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 6 februari 2025 14:00]

[Kityeah]

Operation Paperclip was een Amerikaans programma uit de late jaren 40 en jaren 50 van de vorige eeuw. Los van het feit dat dat inmiddels zo'n 80 jaar geleden is heeft dat dus niet direct met de NAVO te maken.

Wat bedoel je bovendien met angstzaaien? De Russen hebben hier toch aantoonbaar geprobeerd via een illegale weg kennis te bemachtigen. Dat wordt hier feitelijk beschreven en lijkt me dus weinig met 'angst zaaien' te maken hebben.

[Hardstyler1987]

De Sovjets en de DDR rekruteerden ook op grote schaal medewerkers van geheime wapenprogramma's van het Derde Rijk.