Het Nederlands Centraal Bureau voor de Statistiek mag vaccinatiecijfers bij het RIVM opvragen. Het CBS krijgt toestemming van de Autoriteit Persoonsgegevens om met die data onderzoek te doen naar oversterfte. De AP is wel bang dat de wet in de toekomst kan worden misbruikt.
De Autoriteit Persoonsgegevens schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat het CBS de vaccinatiegegevens mag verzamelen onder de AVG. Het gaat om gegevens over vaccinaties van Nederlandse burgers die door het RIVM zijn verzameld. Nederlanders die zich lieten vaccineren tegen het coronavirus, kregen van de GGD de vraag of ze hun gegevens wilden delen met het RIVM. Onlangs vroeg de Tweede Kamer aan het Centraal Bureau voor de Statistiek om onderzoek te doen naar oversterftecijfers en hun relatie met het coronavirus. Daarvoor wil het CBS de vaccinatiedata van het RIVM gebruiken.
De Autoriteit Persoonsgegevens heeft gekeken of er een juridische basis is voor het CBS om de gegevens bij het RIVM op te vragen. De privacytoezichthouder concludeert nu dat die grondslag er is, maar zet daar wel kanttekeningen bij.
Die toestemming is er onder de privacywet AVG. Daarin staat dat instanties die gegevens verwerken daar een grondslag voor moeten hebben. Dat kan bijvoorbeeld toestemming van de betrokkene zijn, of het veelbesproken 'gerechtvaardigd belang'. In deze specifieke zaak geldt een andere grondslag: de wettelijke verplichting. Als er een andere wet is die een verwerker verplicht stelt om gegevens te verzamelen, moet de verwerker die gegevens afstaan. Het ministerie van Volksgezondheid beroept zich nu op de Wet op het CBS. Daarin staat dat het Centraal Bureau voor de Statistiek bedrijven of instanties kan dwingen om gegevens af te staan als het onderzoek naar de bevolking wil doen.
Grondslagen
De AP concludeert nu dat die wet voldoende grondslag biedt om de vaccinatiegegevens op te vragen. Wel plaatst de privacytoezichthouder daar kanttekeningen bij. De gegevens mogen bijvoorbeeld alleen gebruikt worden voor statistisch onderzoek en niet voor wetenschappelijk onderzoek. Het CBS mag de gegevens daarna wel weer beschikbaar maken voor wetenschappelijk onderzoek door derden, maar dat kan alleen in een afgesloten omgeving bij het CBS. Dat mag volgens de AP ook nooit de hoofdreden zijn voor het CBS om gegevens op te vragen.
De AP wil niet dat de Wet op het CBS 'een geitenpaadje' wordt voor de regering
Hoewel het volgens de AP juridisch is toegestaan om medische gegevens in dit geval te verzamelen, is de privacytoezichthouder skeptisch. De Wet op het CBS 'moet geen geitenpaadje worden', zegt de AP. "Voorkomen moet worden dat statistisch onderzoek door het CBS gaat dienen als gelegenheidsargument om persoonsgegevens te verzamelen voor ander onderzoek."
De toezichthouder roept het ministerie van Volksgezondheid op om een specifieke wet te maken waarin staat hoe medische gegevens mogen worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. "Wat de AP verbaast, is dat de wetgever niet gewoon in een eerder stadium voor duidelijkheid heeft gezorgd. De AP weet natuurlijk niet waarom de wetgever heeft nagelaten om duidelijkheid te scheppen", zegt vicevoorzitter Monique Verdier.