Inleiding
Het leven van de pc-gamer valt anno 2021 niet mee. Eerder dit jaar leek er na langdurige tekorten iets van verbetering zichtbaar in de verkrijgbaarheid van videokaarten, maar inmiddels stijgen de prijzen opnieuw. Omdat er voorlopig geen verandering in deze situatie lijkt te komen, ontstaat er voor veel gamers een post-apocalyptisch Mad Max-achtig beeld over het landschap van videokaarten. Huidige kaarten worden zo lang mogelijk gebruikt, oudere modellen ontstoft en opgelapt, en voor heel wat gpu’s van de afgelopen generaties geldt dat ze zelfs voor meer geld kunnen worden verkocht dan wat ze oorspronkelijk kostten. De tweedehandsmarkt voor videokaarten is minstens zo booming als die voor nieuwe exemplaren.
Wie op zoek is naar een videokaart van enkele generaties terug doet dit zeer waarschijnlijk uit noodzaak en niet voor het plezier of om een verzameling compleet te maken. PC-gaming is sinds de pandemie een stuk duurder geworden en de prijsstijgingen van videokaarten hebben daar het grootste aandeel in.
Oude(re) gpu's met actuele testdata
Bij de keuze uit oudere videokaarten loop je tegen een obstakel aan. Doorgaans zijn er alleen reviews beschikbaar van rond de tijd dat het betreffende model uitkwam, getest op games uit die periode. Wie nieuwere games wil spelen op een nog aan te schaffen oudere videokaart, heeft daarmee vaak geen goed beeld welke prestaties kunnen worden verwacht. Dit artikel dient als leidraad voor wie een oudere videokaart wil kopen om de schaarste en hoge prijzen te omzeilen.
Voor de selectie van videokaarten hebben we gekeken naar wat volgens de Steam Hardware Survey populaire kaarten zijn, en gekozen voor modellen die over het algemeen ook nog een relatief bescheiden prijs op de tweedehands markt hebben. Deze selectie is daarnaast aangevuld met oudere videokaarten die in het verleden populaire opties waren voor gaming-pc’s. Hieronder bespreken we de specificaties van de geselecteerde gpu's.
1080p op Medium- én Ultra-settings?
Voor deze test kijken we enkel naar gamingprestaties op 1080p, omdat de verwachting is dat hogere resoluties te hoog zijn gegrepen voor de oudere videokaarten. We testen daarbij op Medium- en Ultra-kwaliteitsinstellingen. Alle geteste videokaarten die een specifieke game kunnen draaien, zullen op de komende pagina's in de grafieken verschijnen. Mist er een gpu in de betreffende grafiek, dan betekent het dat deze kaart het spel dus niet kon draaien. De oorzaak hiervoor kan zowel een gebrek aan videogeheugen, als ontbrekende hardwareondersteuning voor een bepaalde feature binnen DirectX 12 of Vulkan zijn.
26 videokaarten, met rebrands
Van de 26 videokaarten die wij voor de test van dit artikel hebben gekozen, zijn er acht stuks die we eerder of juist later in andere vormen zijn tegenkomen. De meest recente modellen uit onze selectie die later zijn hergebruikt, zijn de Radeon RX 470 en RX 480. AMD pakte voor de opvolgende 500-serie videokaarten dezelfde Polaris-chip als in de genoemde kaarten, om te gebruiken voor de RX 570 en RX 580. Bovendien werd later ook nog de RX 590 op de markt gebracht, die buiten hogere kloksnelheden en een geclaimd verbeterd productieproces verder geen onderscheidende specificaties of mogelijkheden bezat ten opzichte van de RX 480 en RX 580.
AMD’s R9 390X, die we eveneens in de test hebben opgenomen, is gebaseerd op precies dezelfde Hawaii XT-chip als gebruikt werd bij de R9 290X. Deze chip werd overigens bij zijn overstap naar de 300-serie wel voorzien van twee keer zoveel videogeheugen: 8GB in plaats van 4GB. Dan is er nog de R9 380, die in het verleden als R9 285 met 2GB geheugen op de markt kwam. Deze Tonga-chip ondersteunt meer features dan de duurdere 390X vanwege een nieuwere architectuur, maar is in dezelfde 300-serie als rebrand teruggekomen. In het geval van de Radeon R7 370 is er zelfs sprake van twee rebrands; de R7 265 en de HD 7850. Deze drie videokaarten hebben ieder een Pitcairn-gpu op basis van de eerste generatie gcn-architectuur onder de motorkap, die in begin 2012 zijn intrede deed. Van de HD 7850 naar de R7 265 en de R7 370 werd de kloksnelheid elke keer wat opgeschroefd, maar pas bij de derde vertoning kreeg Pitcairn officieel een upgrade naar 4GB werkgeheugen.
Nvidia's portfolio bestaat de afgelopen generaties uit maar weinig rebrands. Toch komen we in onze selectie van oudere modellen er wel een paar tegen. Allereerst is er de GTX 770, op basis van de GK104-gpu die vanaf halverwege 2012 ook al dienst deed als GTX 680. In beide gevallen zijn 1536 shaders ingeschakeld, maar deze Kepler-gebaseerde GK104 komen we ook tegen bij zowel de GTX 760 als de oem-versie van de GTX 660. Op deze twee lager gepositioneerde kaarten zijn 1152 shaders ingeschakeld.
Nvidia's verwarring voor de consument
Andere noemenswaardige specificaties zien we bij de GTX 970 en GTX 1060. Van het eerstgenoemde model bleek na het uitkomen dat het videogeheugen was opgedeeld in twee pools om beperkingen tussen de geheugencontroller en het cachegeheugen te omzeilen. De totale hoeveelheid videogeheugen van de GTX 970 bedraagt wel 4GB, maar een halve gigabyte daarvan is significant langzamer en wordt bovendien afzonderlijk aangesproken. Van de GTX 1060 heeft Nvidia twee modellen met verschillende geheugenhoeveelheden uitgebracht. Bij het 3GB-model heeft de fabrikant er echter voor gekozen om ook minder rekenkernen in te schakelen op de gpu, waardoor de rekenkracht van het model met minder geheugen ook lager uitkomt. Ondanks dit verschil werd dezelfde naamvoering voor deze GTX 1060 gebruikt.
De geteste gpu’s staan met de besproken rebrands en voorgangers opgesomd in de overzichtstabel. Heb je één van deze schuingedrukte gpu’s, dan kun je op basis van de resultaten in deze review dus een redelijke inschatting krijgen hoe de prestaties er in 2021 voorstaan.
| Merk |
GPU |
Architectuur |
Rekenkernen |
Geheugen |
Bandbreedte |
| Nvidia |
GTX 1660 Super |
Turing |
1408 |
4GB |
336GB/s |
| GTX 1650 |
896 |
4GB |
128GB/s |
| GTX 1080 Ti |
Pascal |
3584 |
11GB |
484GB/s |
| GTX 1080 |
2560 |
8GB |
320GB/s |
| GTX 1070 |
1920 |
8GB |
256GB/s |
| GTX 1060 6GB |
1280 |
6GB |
192GB/s |
| GTX 1060 3GB |
1152 |
3GB |
192GB/s |
| GTX 1050 Ti |
768 |
4GB |
112GB/s |
| GTX 1050 |
640 |
2GB |
112GB/s |
| GTX 980 Ti |
Maxwell |
2816 |
6GB |
336GB/s |
| GTX 980 |
2048 |
4GB |
224GB/s |
| GTX 970 |
1664 |
3,5+0,5GB |
196+28GB/s |
| GTX 960 |
1280 |
2GB |
112GB/s |
| GTX 950 |
768 |
2GB |
106GB/s |
| GTX 780 Ti |
Kepler |
2880 |
3GB |
336,5GB/s |
| GTX 780 |
2304 |
3GB |
288GB/s |
| GTX 770 (GTX 680) |
1536 |
2GB |
224GB/s |
| GTX 760 (GTX 660 OEM) |
1152 |
2GB |
192GB/s |
| AMD |
RX Vega 64 |
GCN 5 |
4096 |
8GB |
484GB/s |
| RX Vega 56 |
3584 |
8GB |
410GB/s |
| RX 480 (RX 580, RX 590) |
GCN 4 |
2304 |
8GB |
256GB/s |
| RX 470 (RX 570) |
2048 |
4GB |
211GB/s |
| R9 Fury X |
GCN 3 |
4096 |
4GB |
512GB/s |
| R9 390X (R9 290X) |
GCN 2 |
2816 |
8 (4)GB |
384 (320)GB/s |
| R9 380 (R9 285) |
GCN 3 |
1792 |
4 (2)GB |
176GB/s |
| R9 280X (HD 7970) |
GCN 1 |
2048 |
3GB |
288GB/s |
| R7 370 (R7 265, HD 7850) |
1024 |
4 (2)GB |
179GB/s |
Testverantwoording
Ons uitgangspunt bij gpu-tests is altijd dat we de rest van het systeem een zo beperkt mogelijke bottleneck willen laten vormen. Momenteel heeft AMD met zijn Ryzen 5000-processors nog steeds de gamingprestatiekroon in handen. Daarom hebben we ervoor gekozen om alle videokaarten te testen met de Ryzen 9 5950X als processor.
De exacte specificaties van het testsysteem zijn in de tabel hieronder te vinden.
| Testsysteem gpu's |
| Processor |
AMD Ryzen 9 5950X @ 4,65GHz all-core |
| Moederbord |
ASUS ROG Crosshair VIII Hero
(bios 3501, AGESA 1.2.0.2, Resizeable BAR support geactiveerd) |
| Werkgeheugen |
G.Skill Trident Z Royal 32GB (2x 16GB) DDR4-3600 CL16-16-16-36 |
| Ssd |
Samsung 970 EVO 250GB (OS) + Kioxia Exceria+ 2TB (games) |
| Voeding |
Be quiet Dark Power Pro 12 1500W |
| Koeling |
Alphacool Eisblock XPX, Alphacool XT45 480mm-radiator, Alphacool D5-waterpomp, be quiet Pure Wings 2-ventilators |
| Besturingssysteem |
Windows 10 Pro 64bit oktober 2020 Update (19042.985) |
Gebruikte videokaarten
Voor onze gpu-tests gebruiken we altijd referentiekaarten of Founders Editions, tenzij de desbetreffende gpu niet als een dergelijk model is uitgebracht of wij er geen beschikbaar hebben. In dat geval gebruiken we een custom model dat wat kloksnelheden betreft zo dicht mogelijk bij de referentiespecificatie zit. Voor deze review hebben we de volgende kaarten gebruikt:
Drivers en meetmethode
Normaal testen we waar mogelijk alle videokaarten met dezelfde driver. De gebruikte Radeon-driver voor deze review betreft Adrenalin 21.8.2 voor alle kaarten die dit ondersteunen, wat alles van de RX 400-serie en nieuwer betekent. De oudere Radeon-kaarten zijn getest met de laatste ondersteunde driver die inmiddels de legacy-status heeft: Adrenalin 21.5.2. Alle Nvidia-kaarten in de vergelijking zijn getest met driver 471.96.
Met behulp van PresentMon meten we in elke geteste game de prestaties, waaruit we zowel de gemiddelde framerates (fps) als de frametimes van het 99e en 99,9e percentiel berekenen en die laatste twee in milliseconden rapporteren.
In de grafieken op de volgende pagina's vind je telkens in eerste instantie gemiddelde framerates, oftewel het gemiddelde aantal beelden per seconde dat een videokaart kan berekenen. De frametimes geven geen beeld van de gemiddelde framerate, maar van de uitschieters in negatieve zin. Die kunnen immers tot gevolg hebben dat een game ondanks een goed gemiddelde niet vloeiend aanvoelt.
De tijd die het kost om beelden binnen een 3d-game en dus binnen onze benchmark te renderen, varieert van frame tot frame. Bij onze frametimemeting worden de rendertijden van alle individuele frames opgeslagen. Daarna gooien we de 1 procent langzaamste frames weg. De hoogste rendertijd van de resterende 99 procent van de frames, oftewel het langzaamste frame, is het 99e percentiel frametime.
Op verzoek van enkele lezers hebben we ook de 99,9e-percentielwaarden toegevoegd. Hiervoor laten we dus slechts de 0,1 procent langzaamste frames buiten beschouwing. In theorie is dit nog preciezer, maar in de praktijk gooien incidentele oorzaken en meetfouten soms roet in het eten. Voor nu hebben we ze vermeld in de review, maar houd dat dus in het achterhoofd bij het bekijken van deze resultaten.
Gameselectie
Zoals je van ons gewend bent, testen we gpu’s met een selectie van tien games, zorgvuldig samengesteld om een zo representatief mogelijk beeld te geven. Hierbij hebben we onder meer rekening gehouden met de api, de engine, het genre, de AMD/Nvidia-verhouding, de leeftijd en de technische benchmarkdetails van elke game. Voorafgaand aan elke test wordt de videokaart opgewarmd, bijvoorbeeld door 3DMark te draaien of in het menu van de game als dat in realtime gerenderde graphics bevat.
| Game |
Verschijningsdatum |
Api |
Engine |
| Assassin's Creed: Valhalla |
November 2020 |
DX12 |
Anvil Next 2.0 |
| Cyberpunk 2077 |
December 2020 |
DX12 |
REDengine 4 |
| Dirt 5 |
November 2020 |
DX12 |
(custom) EGO |
| Doom Eternal |
Maart 2020 |
Vulkan |
Id Tech 7 |
| F1 2020 |
Juli 2020 |
DX12 |
EGO Engine 4.0 |
| Far Cry: New Dawn |
Februari 2019 |
DX11 |
Dunia 2.0 |
| Metro Exodus |
Februari 2019 |
DX12 |
4A Engine |
| Red Dead Redemption 2 |
November 2019 |
Vulkan |
RAGE |
| Shadow of the Tomb Raider |
September 2018 |
DX12 |
Foundation |
| Total War Saga: Troy |
Augustus 2020 |
DX12 |
TW Engine 3 |
3DMark Time Spy en Fire Strike
3DMark heeft een hele suite aan benchmarks, waarvan we Time Spy en Fire Strike standaard draaien. Fire Strike maakt gebruik van de DX11-api, Time Spy van DirectX 12. Beide benchmarks berekenen een totaalscore op basis van de gpu- en cpu-prestaties, waarbij de grafische score het zwaarst meeweegt. De graphics-scores staan zoveel mogelijk los van de prestaties van de andere componenten en deze score kun je dus ook het best gebruiken als indicatie voor gpu-prestaties onafhankelijk van de rest van het systeem.
Alle 26 geteste videokaarten zijn in staat om de verschillende benchmarks van 3DMark te draaien en te voltooien. Omdat de Time Spy-benchmark de nieuwste test van het viertal hieronder is en bovendien gebruikmaakt van DirectX 12, geeft deze benchmark het meest representatieve beeld van de verhoudingen tussen de oudere videokaarten in een synthetische test. Zoals we op de komende pagina's zullen zien, blijkt de praktijk - waarbij we echte games draaien - wat weerbarstiger.
- Time Spy
- Fire Strike Ultra
- Fire Strike Extreme
- Fire Strike
Unigine Superposition
Superposition is een benchmark van Unigine en is in zowel OpenGL als DirectX 11 te draaien. Voor onze tests maken we gebruik van DX11 en twee van de aanwezige grafische presets.
- 4k Optimized Total
- 4k Optimized
- 1080p High Total
- 1080p High
Assassin's Creed: Valhalla
Assassin's Creed: Valhalla is een third-person-adventuregame en draait op DirectX 12 in de Anvil Next 2.0-engine.
In deze eerste game van onze testsuite komen bij Medium-settings alleen de GTX 1070 en snellere modellen uit op 60fps of meer. De GTX 980 Ti, RX 480, GTX 1060 6GB en R9 Fury X komen hier echter wel dichtbij. De frametimes van de GTX 1060 6GB vallen daarbij wel wat tegen. Bij Medium-instellingen lukt het vrijwel alle kaarten om boven de 30fps te blijven. De GTX 1050 Ti en R9 380 doen dat vrij overtuigend, de GTX 960 haalt het hier maar net.
Op Ultra-instellingen is de hierboven genoemde GTX 960 afwezig. De overige kaarten die Valhalla op Medium-settings weten te draaien, kunnen dit ook op Ultra. Daar zien we dat alleen de GTX 1080 Ti en RX Vega 64 gemiddeld boven de 60fps uitkomen. De GTX 1080 zit daar nipt onder en andere kaarten vallen ook verhoudingsgewijs terug. Uitzonderingen hierop zijn de R9 Fury X en de GTX 970, die bovengemiddeld ver terugvallen ten opzichte van de score in Medium-settings. Bij de GTX 1060 3GB, GTX 970 en GTX 1650 komen we op Ultra-instellingen framerates tegen die op of rond de 30 liggen. Vanaf de R9 390X en RX 480 komen de kaarten hier duidelijk bovenuit.
In AC: Valhalla zijn enkele videokaarten geheel afwezig omdat ze het spel niet kunnen draaien. Dit zijn de GTX 780 Ti, 780, 770 en 760, en de Radeon R9 280X en R7 370.
Medium
- 1080p Medium
- 1080p Medium (99p)
- 1080p Medium (99,9p)
Ultra
- 1080p Ultra
- 1080p Ultra (99p)
- 1080p Ultra (99,9p)
Cyberpunk 2077
Cyberpunk 2077 is een actie-rpg die in december 2020 is uitgebracht door CD Projekt. Het spel maakt gebruik van de REDengine 4 en draait op DirectX 12.
Van alle geteste games voor dit artikel is Cyberpunk 2077 een van de zwaarste spellen om te draaien. Zelfs op Medium-settings lukt het alleen de GTX 1080 Ti en RX Vega 64 om gemiddeld boven de 60fps uit te komen. De GTX 1080, Vega 56 en GTX 1660 komen weliswaar in de buurt van 60 beelden per seconde, maar het gaat hier dus nog steeds om Medium-instellingen. Een reeks kaarten, waaronder de GTX 980, RX 470 en de twee GTX 1060's, halen iets meer dan 30fps gemiddeld. Dat is te hoog gegrepen voor de GTX 970, 780 Ti, R9 280X en R9 380. Oudere en nog lager gepositioneerde modellen komen zelfs niet in de buurt van een speelbare framerate.
Op Ultra-settings is Cyberpunk 2077 nog duidelijk veeleisender en zien we geen enkele videokaart gemiddeld 60fps halen. De ooit zo machtige GTX 1080 Ti staat ook in deze grafiek bovenaan, maar komt niet verder dan 47fps, op de voet gevolgd door de RX Vega 64. Speelbare framerates worden nog behaald door de GTX 1080 en 1660 Super, net als door de RX Vega 56, maar voor de kaarten daaronder is het uit met de pret.
In Cyberpunk 2077 waren alle 26 geteste videokaarten in staat om het spel te draaien op Medium-instellingen. Bij Ultra-settings liet een aantal kaarten het afweten, namelijk de GTX 1050, 970, 960, 780 Ti, 780, 770 en 760, en de Radeon R7 370.
1080p
- 1080p Medium
- 1080p Medium (99p)
- 1080p Medium (99,9p)
Ultra
- 1080p Ultra
- 1080p Ultra (99p)
- 1080p Ultra (99,9p)
Dirt 5
Dirt 5 is een racegame die is ontwikkeld door Codemasters Cheshire en is uitgebracht in november 2020. Het spel maakt gebruik van DirectX 12 en draait op een zwaar aangepaste versie van de EGO-engine.
In Dirt 5 zien we op Medium-settings bij veel kaarten nog best nette framerates. Veel high-end modellen van een paar generaties terug komen nog ruim boven de 60fps uit, waaronder ook de R9 390X, GTX 980 Ti en 1060 6GB. Er zijn ook nog veel kaarten die ruim boven de 30fps gemiddeld blijven, wat voor de GTX 960 en 1050 te veel gevraagd is.
Op Ultra-instellingen zijn er nog vier kaarten in onze selectie die meer dan 60fps halen, waarbij de Vega-kaarten van AMD het verhoudingsgewijs goed doen. Ook op deze hoge settings zien we nog veel kaarten tussen de 30 en 60fps uitkomen, wat onder andere de GTX 1050 Ti en 970 niet meer lukt.
Bij Dirt 5 zijn er enkele kaarten die het spel niet wilden opstarten: alle kaarten uit de GTX 700-serie en de Radeon-kaarten met de eerste generatie GCN-architectuur.
1080p
- 1080p Medium
- 1080p Medium (99p)
- 1080p Medium (99,9p)
Ultra
- 1080p Ultra
- 1080p Ultra (99p)
- 1080p Ultra (99,9p)
Doom Eternal
Doom Eternal, onderdeel van de zeer bekende serie firstperson-shooters, draait in de Vulkan-api op de relatief nieuwe idTech 7-engine en kwam in maart vorig jaar uit. De benchmark bestaat uit een zestig seconden durende vaste route door de Hell on Earth-map van het spel.
Op Medium-instellingen is Doom Eternal met de meeste videokaarten prima speelbaar. Alleen de GTX 700-serie weet in zijn geheel geen lekker speelbare framerates voor deze shooter te produceren. De Radeon-kaarten doen het in deze Vulkan-gebaseerde game bovengemiddeld goed. De RX Vega 64 komt zelfs duidelijk boven de GTX 1080 Ti uit, terwijl de Vega 56 sneller is dan zowel de GTX 1080 als de 1660 Super. Ook de RX 480 is ruim sneller dan de GTX 1060, terwijl dit duo in de meeste games juist dicht op elkaar zit.
Doom Eternal vereist bij Ultra-settings niet alleen meer rekenkracht, maar ook significant meer videogeheugen. In de onderste grafiek zien we geen enkele videokaart met 4GB of minder vram. De R9 Fury X en GTX 980 met elk 4GB aan geheugen ontbreken hier bijvoorbeeld, terwijl hun prestaties op Medium-instellingen nog relatief weinig onderdeden voor die van de GTX 1060 6GB.
Drie van onze geteste 26 videokaarten bleken niet in staat om het spel te draaien. Dit zijn de GTX 960, Radeon R7 370 en R9 280X. Die laatste is een opvallende afwezige, omdat hij volgens de minimale systeemeisen van de ontwikkelaar wel zou moeten worden ondersteund.
Medium
- 1080p Medium
- 1080p Medium (99p)
- 1080p Medium (99,9p)
Ultra
- 1080p Ultra
- 1080p Ultra (99p)
- 1080p Ultra (99,9p)
F1 2020
F1 2020, een van de bekendste racegames, is ook onderdeel van ons testprotocol. De serie draait al de nodige jaren op de EGO-engine, waarvan we inmiddels de vierde iteratie gebruiken. We maken gebruik van de DirectX 12-api en de ingebouwde benchmark van het spel, met daarbij de cockpitview en de 'very wet'-weersinstelling geactiveerd op het circuit van Zandvoort.
F1 2020 is een van de lichtere games uit onze testsuite. We zien dan ook dat alle 26 videokaarten uit onze selectie het spel zonder problemen kunnen renderen, zowel op Medium- als op Ultra-instellingen. Bij beide presets zien we dat de GeForce-kaarten een relatief grote voorsprong hebben op de Radeons. Bij Medium-instellingen zijn het enkel de GTX 760 en R7 370 die niet boven de 60fps gemiddeld uitkomen. Bij Ultra-settings zijn er uiteraard meer kaarten die onder deze gewenste framerate eindigen, al is het ook hier relatief eenvoudig om het spel met een mainstream-kaart van een paar generaties terug op 60fps of hoger te draaien.
Medium
- 1080p Medium
- 1080p Medium (99p)
- 1080p Medium (99,9p)
Ultra
- 1080p Ultra
- 1080p Ultra (99p)
- 1080p Ultra (99,9p)
Far Cry: New Dawn
Far Cry: New Dawn is een van Ubisofts meest vooraanstaande firstperson-shooters en de Far Cry-serie draait al de nodige tijd op de Dunia-engine. Voor New Dawn wordt daarvan versie 2.0 gebruikt, die het nog altijd met de DirectX 11-api moet doen. We maken gebruik van de ingebouwde benchmark van het spel.
Net als bij F1 2020 zien we bij Far Cry: New Dawn dat alle 26 geteste videokaarten succesvol onze benchmark op zowel Medium- als Ultra-instellingen draaien. Er is dus geen model afwezig in onderstaande grafieken. Met de GTX 760 valt het spel op lagere instellingen echter niet lekker te spelen en bij Ultra-settings is dat nog meer het geval. Alle andere kaarten weten ook met de grafische pracht ingeschakeld boven de 30fps gemiddeld te blijven, al heb je voor lekker speelbare framerates bij deze shooter minimaal een R9 280X, GTX 1650 of RX 470 nodig.
Medium
- 1080p Medium
- 1080p Medium (99p)
- 1080p Medium (99,9p)
Ultra
- 1080p Ultra
- 1080p Ultra (99p)
- 1080p Ultra (99,9p)
Metro Exodus
Metro Exodus is een firstperson-shooter die draait op de 4A Engine. Voor onze tests in deze game maken we gebruik van de DirectX 12-api en de vrij zware, ingebouwde benchmark.
Op Medium-instellingen is Metro Exodus nog relatief goed te draaien op de meerderheid van de geteste kaarten. De GTX 980 en RX 470 komen al aardig in de buurt van de 60fps, de GTX 1060 6GB tikt hem zelfs bijna aan. Een handvol kaarten daaronder lukt het nog om comfortabel boven de 30fps te blijven.
Schakelen we in Metro Exodus over naar Ultra-settings, dan levert dat voor kaarten zoals de GTX 1060 6GB, R9 390X, RX 470 en 480 veel minder goed speelbare framerates op. Het aantal kaarten dat gemiddeld onder de 30fps uitkomt is ook een stuk groter, terwijl nu alleen nog de GTX 1080, 1080 Ti en RX Vega 64 meer dan 60fps behalen.
Alle 26 geteste kaarten bleken in staat om Metro Exodus te draaien. Bij de GTX 760, 770, 780 en R7 370 ging dit alleen op Medium-instellingen, Ultra was voor dit viertal teveel gevraagd.
Medium
- 1080p Medium
- 1080p Medium (99p)
- 1080p Medium (99,9p)
Ultra
- 1080p Ultra
- 1080p Ultra (99p)
- 1080p Ultra (99,9p)
Red Dead Redemption 2
Red Dead Redemption 2 is Rockstars bekende openwereldgame van eind 2019 en draait in de Rockstar Advanced Game Engine. Het spel valt met zowel DirectX12 als de Vulkan-api te draaien en omdat DX12 op ons testsysteem problemen geeft, maken we gebruik van Vulkan, dat wel probleemloos werkt. Voor deze test zetten we de ingebouwde benchmark van het spel in, waarbij we enkel de laatste (en langste) scène gebruiken.
Red Dead Redemption 2 is een van de zwaardere games in onze testsuite en op Medium-instellingen is hij al relatief veeleisend. De GTX 1070, 1080 en R9 Fury X komen daarbij in de buurt van de 60fps. De voorsprong voor de GTX 1660 met zijn nieuwere architectuur is - net als de voorsprong van de Vega 56 en Vega 64 - relatief groot en opvallend. De meeste kaarten die op de Medium-instellingen het spel kunnen draaien, doen dat met meer dan 30fps gemiddeld. Alleen de GTX 1050 Ti moet het met minder doen.
Op Ultra-settings is RDR2 nog veel zwaarder en lukt het alleen de GTX 1080 Ti en RX Vega 64 om 60fps of meer te behalen. De GTX 1080, 1660 Super en Vega 56 zitten nu dicht bij elkaar en komen rond de 50fps uit. Enkele andere kaarten weten nog comfortabel boven de 30fps uit te komen, wat voor de RX 470 en GTX 1060 3GB al een uitdaging is.
Van de 26 geteste videokaarten zijn er acht die het spel op ons testsysteem niet konden draaien. Dit zijn de GTX 1050, 960, 780 Ti, 780, 770, 760, Radeon R7 370 en R9 280X.
Medium
- 1080p Medium
- 1080p Medium (99p)
- 1080p Medium (99,9p)
Ultra
- 1080p Ultra
- 1080p Ultra (99p)
- 1080p Ultra (99,9p)
Shadow of the Tomb Raider
Shadow of the Tomb Raider maakt als laatste deel van de bekende adventureserie gebruik van de Foundation-engine. Het spel kan in zowel DX11 als DX12 worden gedraaid. Wij maken gebruik van laatstgenoemde api en van de ingebouwde benchmark.
In Shadow of the Tomb Raider zien we alle 26 geteste kaarten terug in de grafiek als we gebruikmaken van Medium-settings. Het lukt daarbij veel kaarten om een nette framerate te behalen. Zo lukt het de GTX 970, RX 470 en GTX 1060 om boven de 60fps uit te komen. De reeks kaarten daaronder komt ook nog op speelbare framerates uit, al zitten de GTX 760 en R7 370 in dit geval wel op het randje.
Ook bij Ultra-instellingen lukt het behoorlijk veel kaarten om een goed speelbare framerate neer te zetten. Kaarten zoals de GTX 980 Ti, 1070 en 1660 Super zitten keurig boven de 60fps terwijl de R9 390X, RX 480 en GTX 1060 6GB daar redelijk bij in de buurt komen. Veel kaarten uit de GTX 700-serie komen gemiddeld onder de 30fps uit op deze instellingen. Opvallend genoeg wil de GTX 960 het spel op deze hoge instellingen in zijn geheel niet draaien, terwijl het met de GTX 770 en 760 wel lukt.
Medium
- 1080p Medium
- 1080p Medium (99p)
- 1080p Medium (99,9p)
Ultra
- 1080p Ultra
- 1080p Ultra (99p)
- 1080p Ultra (99,9p)
Total War Saga: Troy
Total War Saga: Troy is een recente realtime strategygame en draait op DirectX12 in de TW Engine 3. Het spel biedt drie ingebouwde benchmarks; wij gebruiken de Battle-scène voor onze tests.
Omdat het een strategy-game is, is de noodzaak om in Troy een hoge framerate te halen minder groot dan bij een snelle shooter. Op Medium-instellingen lukt het alle geteste kaarten om ruim 30fps te behalen; zelfs de langzaamste modellen zitten relatief dicht tegen de 60fps aan. Bij Ultra-settings is het uiteraard een ander verhaal, daar komen meer kaarten gemiddeld onder de 30 beelden per seconde.
Net als in F1 2020 en Far Cry New Dawn lukt het alle 26 geteste videokaarten om in Troy zowel op Medium- als Ultra-instellingen onze benchmark te draaien.
Medium
- 1080p Medium
- 1080p Medium (99p)
- 1080p Medium (99,9p)
Ultra
- 1080p Ultra
- 1080p Ultra (99p)
- 1080p Ultra (99,9p)
Prestatiescore games
Om in één oogopslag te zien hoe de verschillende gpu's zich tot elkaar verhouden, berekenen we op basis van de resultaten in de tien gebruikte en hiervoor besproken games de gewogen gemiddelden. Deze prestatiescores berekenen we met de geteste resoluties en kwaliteitsinstellingen.
Bij onderstaande prestatiescores voor de 26 geteste oudere videokaarten is het belangrijk om in het achterhoofd te houden dat deze scores alleen kunnen worden berekend als alle tien geteste spellen door het betreffende videokaartmodel kunnen worden gedraaid. Mist er één score op een bepaalde kaart, dan is er voor die betreffende kwaliteitsinstellingen geen prestatiescore berekend. Zoals verwacht kan worden, zien we veel meer gpu's terug in het overzicht voor Medium-instellingen dan bij Ultra.
Welke kaarten kunnen welke games draaien?
De grafieken van de gpu-prestatiescore tellen duidelijk minder videokaarten dan de 26 stuks die we je in de titel beloofden. Dat komt doordat zeker de oudste en langzaamste kaarten vaak niet elke game kunnen draaien, en als er scores ontbreken, kan er geen prestatiescore worden berekend.
Veel videogeheugen blijkt fijn op de lange termijn
In de onderstaande tabel hebben we overzichtelijk op een rij gezet welke videokaarten welke games kunnen draaien. Van de 26 kaarten kunnen er slechts 10 uit de voeten met alle games en combinaties van resolutie en setting. Daarbij gaat het om de GTX 10-serie vanaf de GTX 1060 6GB, de RX Vega 56 en 64, de GTX 1660 Super, de GTX 980 Ti, de R9 390X en de RX 480.
Dat zelfs relatief krachtige kaarten zoals de R9 Fury X en GTX 980 in dit lijstje ontbreken, komt met name door de game Doom Eternal. Deze Vulkan-gebaseerde shooter vereist minstens 6GB vram om gebruik te kunnen maken van de hoogste instellingen. Kaarten als de R9 380, R9 Fury X, RX 470, GTX 1050 Ti en GTX 1060 3GB struikelen alleen over die specifieke combinatie; alle andere games werken wel gewoon, al lopen de prestaties vanzelfsprekend uiteen.
Koude kermis voor GeForce GTX 700-serie en GCN 1.0
Pas bij duidelijk oudere en langzamere videokaarten loop je frequenter tegen problemen aan. Op vrijwel de gehele GeForce GTX 700-serie kregen we bijvoorbeeld Assassin's Creed: Valhalla, Dirt 5 en Red Dead Redemption 2 niet aan de praat. Andere titels werkten alleen op Medium-settings, zoals Cyberpunk 2077, Metro en uiteraard Doom. Van de nieuwere kaarten zijn het vooral de modellen met een karige hoeveelheid vram, zoals de GTX 1050 2GB en de GTX 960 2GB, waarmee we tijdens de test regelmatig tegen problemen aanliepen. Aan de AMD-kant speelde dat vooral bij de R7 370 en R9 280X, beide gebaseerd op de allereerste generatie van de GCN-architectuur en daardoor weliswaar officieel met DirectX 12-support, maar slechts met 'feature level 11_1', net als Nvidia's 700-serie.
Van de geteste games werkten alleen F1 2020, Far Cry: New Dawn en Total War Saga: Troy op elke setting met elke videokaart. Shadow of the Tomb Raider kwam ook nog dicht in de buurt; alleen op de GTX 960 2GB bleek het onmogelijk om Ultra-settings te gebruiken. Cyberpunk 2077 en Metro Exodus werkten weliswaar op elke videokaart, maar soms uitsluitend op Medium-settings. De andere games - Assassin's Creed: Valhalla, Dirt 5, Doom en Red Dead Redemption 2 - lieten het van tijd tot tijd volledig afweten.
Prijs-prestatieverhouding o.b.v. V&A
Stel, het noodlot slaat toe. De lijnen dansen plots over je scherm en enkele tellen later gaat het beeld helemaal op zwart. Je videokaart is stuk. Een nieuwe videokaart kopen is op dit moment alleen een optie voor wie diepe zakken heeft. Een oudere videokaart scoren op Vraag & Aanbod is dan je beste mogelijkheid. Hieronder zetten we de prestaties van alle geteste oudere gpu's af tegen de laagste prijzen in Vraag & Aanbod op de peildatum vrijdag 24 september 2021. Nu zijn de tweedehandsprijzen vermoedelijk nog veranderlijker dan de prijzen van nieuwe kaarten, dus als je deze vergelijking op een later moment zelf wil maken, klik dan onderaan de tabel op 'Gegevens ophalen' voor de brondata.
Als maatstaf voor de prestaties hebben we gekozen voor 3DMark Time Spy, omdat in de prestatiescore niet alle kaarten voorkomen, bijvoorbeeld doordat ze niet elke game uit onze testsuite konden draaien.
Je kunt de tabel zelf sorteren door op de kopnamen te klikken.
Zo komen we uit op een prijs-prestatieverhouding in de vorm van 3DMark-punten per euro. Twee kaarten vallen in positieve zin op: bij de AMD Radeon R9 280X krijg je 34 punten per euro, bij de wat snellere Nvidia GeForce GTX 970 nog altijd 30 punten per euro. Daarmee nemen ze ruim afstand van de meeste andere modellen. Beide videokaarten waren toen ze uitkwamen dan ook erg populair, waardoor veel mensen zo'n kaart hebben en er veel tweedehands aanbod is
Van de kaarten die een relatief slechte prijs-prestatieverhouding hebben, komt dat in veel gevallen juist door een zeer beperkt aanbod. Onder meer kaarten als de GTX 780 Ti, RX Vega 56/64 en GTX 1050 hebben daar last van. We konden van de R9 Fury X als enige kaart geen enkele aanbieding vinden; van de destijds goedkopere en vermoedelijk populairdere R9 Fury overigens wel.
Wil je toch nog een snelle kaart waarmee je elke moderne game nog prima kunt spelen en op full hd-resolutie zelfs voor Ultra-settings kunt gaan? Dan is de GTX 10-serie vaak je beste optie. De GTX 1080 Ti, GTX 1080 en GTX 1070 geven je allemaal tussen de 21 en 23 3DMark-punten per euro.
In de middenmoot qua prestaties - denk aan gemiddeld 70fps op 1080p in Medium - springen de R9 390X en GTX 1060 eruit. De GTX 1060 3GB is duidelijk voordeliger dan de 6GB-versie, maar waar de 6GB-variant alle games in onze test kon draaien, lukte dat met het 3GB-model niet. Zeker als je een videokaart voor de iets langere termijn koopt, is het toch verstandig om voor een model met meer vram te gaan. De GTX 970 haalt gemiddeld net niet de 60fps, maar is wel erg gunstig geprijsd.
Vanaf pak 'm beet 3000 punten en lager zul je in de praktijk serieuze concessies moeten doen aan de grafische kwaliteit waarop je je games instelt. De R9 280X is wat waar-voor-je-geld betreft nog een goede optie, maar daaronder daalt het prestatieniveau hard en neemt het aantal games dat je niet kunt draaien toe. Zoek je puur een videokaart om beeld te krijgen omdat je processor geen geïntegreerde graphics heeft, dan kun je vermoedelijk beter gewoon sorteren op prijs van laag naar hoog dan veel waarde te hechten aan de kleine onderlinge prestatieverschillen.
Vergelijking met moderne videokaarten
Hoewel dat natuurlijk niet helemaal de scope van dit artikel is, vroegen diverse tweakers in de reacties om een vergelijking met moderne videokaarten, om toch een beetje een referentiepunt te hebben. U vraagt, wij draaien!
Zie voor uitleg over waarom niet alle geteste oude kaarten een Prestatiescore hebben de pagina 'Prestatiescore games'. Wees je er verder van bewust dat de resultaten van de oude kaarten iets recenter (en dus met nieuwere driver) zijn dan de resultaten van de ter referentie toegevoegde moderne videokaarten, maar in de praktijk zal de impact daarvan verwaarloosbaar zijn.
Conclusie
Het jaar 2021 valt niet mee voor de prijsbewuste pc-gamer die op zoek is naar een andere gpu. De prijzen van videokaarten zijn al ruim een jaar aan het stijgen en hier lijkt binnenkort nog geen verandering in te komen. Wie de wereldwijde schaarste en hoge prijzen wil uitzitten, kan dit doen met een oudere videokaart. Deze zijn tweedehands doorgaans tegen iets normalere prijzen verkrijgbaar, en in dit artikel hebben we bekeken hoe ze presteren in moderne games.
Waar je met nieuwe, moderne videokaarten er haast wel vanuit kunt gaan dat ze een recente game goed kunnen draaien, is dat bij oudere modellen een steeds groter vraagteken naarmate de leeftijd toeneemt. De gebruikte architectuur in de chip van een videokaart is hierbij een belangrijke graadmeter voor welke hardwarematige features worden ondersteund. Onze testsuite bestaat op Far Cry na uitsluitend uit games die gebruikmaken van de 'nieuwe generatie' api's; DirectX 12 en Vulkan. Oudere kaarten bieden niet altijd volledige ondersteuning voor alle features en onderdelen van deze api's. Zo hebben we gezien dat Assassin's Creed Valhalla, Dirt 5 en Red Dead Redemption niet zijn te draaien op de Kepler-gebaseerde GTX 700-serie en de GCN 1.0-gebaseerde Radeon R7 370 en R9 280X.
Daarnaast is de hoeveelheid geheugen zeker iets om rekening mee te houden. Dit vram is bij enkele games van veel groter belang dan bij andere, maar over het algemeen zullen oudere videokaarten met relatief veel geheugen meer kans hebben om moderne games op hogere instellingen nog goed te draaien.
Radeon R9 280X
Uit onze prijs-prestatieverhouding op basis van de laagste prijzen op V&A komt de Radeon R9 280X als meest gunstige optie naar voren. Omdat dit feitelijk een rebrand van de Radeon HD 7970 GHz Edition is, kan ook voor laatstgenoemde kaart worden gekozen. Naast bovenstaande punten over hardwarematige ondersteuning en hoeveelheid werkgeheugen moet bij oudere videokaarten zoals de R9 280X ook rekening worden gehouden met beperkte driverondersteuning. Tegenwoordig schaart AMD zijn GCN 1.0-architectuur, samen met de tweede en derde iteratie zoals respectievelijk aanwezig op de R9 390X en R9 380, namelijk onder de legacy-driver voor het Windows-besturingssysteem. Dit betekent dat er geen nieuwe drivers meer voor uitkomen en optimalisaties voor net uitgebrachte games uitblijven. Nieuwe spellen zullen mogelijk wel werken, maar zonder garanties.
GeForce GTX 970
Na de R9 280X is de opvolgende optie voor een goede prijs-prestatieverhouding de GeForce GTX 970. Deze oude favoriet onder pc-gamers behaalt bijna evenveel 3DMark-punten per euro. Het voordeel van deze kaart is dat de driverondersteuning door Nvidia vooralsnog wel wordt bijgehouden. Niet alleen heb je voor Windows 10 daarmee recente Game Ready-drivers, ook Windows 11 wordt op dit model met de nieuwste drivers ondersteund.
Onder de streep kunnen we concluderen dat het met degelijk uitzoekwerk en het sluiten van de nodige compromissen nog steeds mogelijk is op een betaalbare manier moderne pc-games op je eigen computer te draaien. Het blijft echter vooral sneu voor gamers in het algemeen dat hardware zoveel schaarser en vooral duurder is geworden. We blijven daarom hopen dat de verkrijgbaarheid van nieuwere videokaarten toeneemt en het prijsniveau weer daalt, maar helaas lijkt dat moment voorlopig nog niet in zicht.
:strip_exif()/i/2000624830.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005231740.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2005003006.png?f=fpa_thumb)
/u/468821/crop594848c6b86e5.png?f=community)
:strip_exif()/i/2001187453.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2001105161.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2001589189.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2001589233.png?f=thumbmedium)
:fill(black):strip_exif()/i/1372070495.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/1369207321.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(black):strip_exif()/i/2000616822.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2002952060.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2001087245.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2001087247.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2001422199.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/u/897689/crop59858667cdfe6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/910715/crop5c0063dd0e2a0_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
. Ook twee verschillende monitoren, 21:9 voor het racen & gewoon 16:9 voor andere games.
:strip_icc():strip_exif()/u/341611/crop59bdeb03f3805_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/238253/crop6362330ed3fbc_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/173551/crop5db8c76d03a24_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/457275/crop567f46d99e1c4_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/623199/crop5818669bdbe95_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/515822/crop651d207499f53.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/164496/crop56fe6c54774ab_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/399334/crop5a6e1999e99b3_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/241825/Avatar_for_terrorist.png?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/412202/crop5926140c8dd76_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/285020/crop6085b8acc4f0d_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/206489/crop60aa920895686_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/6764/cergorach.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/285051/teaglass_tweakers.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/547445/crop55bceb262206f.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/356144/crop5a0b2a83c933d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/80624/crop56269c878c330.jpeg?f=community){kind=small}
/u/272509/60x60-Project.png?f=community){kind=small}
/u/1436766/crop618e3e0324655_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/1219196/crop6324b2e35d04c_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/475916/Globalstripe%2520Avatar%252060x60.png?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/287731/crop6270fa65746ea_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/1003455/crop6267bc36d22ba_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/566328/crop667ab997ac102_cropped.jpg?f=community){kind=small}
. De bak testwerk die in dit artikel zit is al erg groot.
:strip_icc():strip_exif()/u/23148/crop5aa38c3d4a408_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/798/utlogo.gif?f=community){kind=small}
/u/147561/vaag2.JPG?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/284473/crop598caffe294d9.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/127026/crop56b090449aed1_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/247454/crop67054448c4665.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/702958/crop652da6dbc060e_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/205476/620201481642.jpg?f=community){kind=small}