Koop je binnenkort een videokaart voor een appel en een ei? Na langdurige tekorten aan videokaarten zou de situatie nu in rap tempo omdraaien naar een overschot. De YouTuber Moore's Law Is Dead had het eerder deze maand over 'magazijnen vol voorraad' en Nvidia zou fabrikanten willen gaan 'helpen' om de verkoop op te krikken. Daar blijkt veel meer achter te zitten dan je op het eerste gezicht zou denken, zo ontdekte Tweakers.
Onderstaand verhaal is gebaseerd op gesprekken die Tweakers voerde met allerlei belanghebbenden in de videokaartenmarkt - van fabrikanten tot winkeliers. We schrijven uitspraken niet specifiek toe aan een persoon of bedrijf, om consequenties te voorkomen en jullie toch een exclusief inkijkje in de markt voor videokaarten te kunnen bieden.
Waar staan we nu?
Eind maart schreven we voor het laatst uitgebreid over de situatie in de markt voor videokaarten. De prijzen van videokaarten waren toen in enkele maanden scherp gedaald. Op basis van wat we destijds van onze bronnen vernamen, verwachtten we een langzame stabilisatie, en die hebben we de afgelopen maanden ook gezien. Vorige maand staken we onze thermometer voor het laatst in de Pricewatch. Ten opzichte van maart zagen we een gemiddelde daling van 20 procent, die zich concentreerde in het high-end segment.
Dat beeld wordt alleen maar versterkt als we louter naar de ontwikkelingen in de voorbije weken kijken. De high-end kaarten van AMD en Nvidia, specifiek de RX 6900 XT, RX 6800 (XT), RTX 3090 Ti, RTX 3090 en RTX 3080 12GB, zijn nog eens met 10 tot 25 procent in prijs gedaald. Dat staat in schril contrast met lichte prijsstijgingen voor de RTX 3080 Ti en RTX 3080 10GB, en stabiele prijzen voor vrijwel alle kaarten in het midden- en lage segment.
De strategie achter deze prijsdalingen
Bovenstaande grafiek ziet er niet erg natuurlijk uit. Het Chinese Benchlife rapporteerde vorige week dat specifiek de high-end kaarten een 'aangepaste' adviesprijs kregen. Deze prijs heeft echter weinig met nieuwe verkopen te maken, maar des te meer met de grote hoeveelheden videokaarten die inmiddels al bij winkels, distributeurs en (vooral) videokaartfabrikanten liggen.
Tot januari 2022 was de vraag naar videokaarten veel hoger dan het aanbod. Fabrikanten wilden letterlijk elke chip hebben die Nvidia bakte. Datzelfde gold voor winkels met betrekking tot elke kaart die werd geproduceerd, en voor consumenten bij elke kaart die een winkel binnenkreeg. Fabrikanten plaatsten grote bestellingen bij Nvidia, in de wetenschap dat die waarschijnlijk lang niet volledig zouden worden uitgeleverd.

In het begin van dit jaar zakte de vraag naar videokaarten ineens onderuit. Dat had tal van belangrijke en minder belangrijke oorzaken die deels met elkaar samenhangen. De economie raakte enigszins in het slop door de nasleep van corona, Rusland viel Oekraïne binnen, de energieprijzen stegen sterk, de koersen van cryptovaluta kregen een forse correctie, en naarmate de maanden vorderden, kwam de videokaartenmarkt steeds dieper in het traditionele 'slow season' van de zomermaanden terecht.
Terwijl de vraag en dus ook de verkoop kelderde, bleven de enkele maanden vooruit geplaatste bestellingen van gpu's binnenkomen bij videokaartfabrikanten. Die bestellingen waren nog gebaseerd op de grote vraag van eind 2021, en ze zorgden ervoor dat de videokaarten begonnen op te stapelen, primair bij de fabrikanten zelf. De magazijnen liggen inmiddels al maanden vol. Dat is meteen ook de reden waarom de lockdowns in diverse Chinese industriesteden niet tot prijsstijgingen hebben geleid; er hoeft amper te worden geproduceerd.
Vanzelfsprekend wilden fabrikanten op een gegeven moment geen grote nieuwe orders meer plaatsen bij Nvidia. Daarbij ging het om de RTX 3000-serie, maar langzaamaan werd het ook tijd om te gaan spreken over de RTX 4000-serie. Als Nvidia die aan het einde van deze zomer wil introduceren, wat volgens de geruchten het geval is, moeten die chips zo ongeveer nu worden aangeschaft door fabrikanten. Er is immers tijd nodig voor de aanlevering en voor het bouwen van die kaarten. De ontwerpen van printplaten en koelers voor de RTX 4000-kaarten liggen overigens al te wachten; het is een slecht bewaard geheim dat de printplaat van de RTX 3090 Ti afgeschermde mogelijkheden heeft waarmee fabrikanten koelers voor de volgende generatie kunnen testen. Hoe dan ook, het probleem van de fabrikanten werd de afgelopen tijd steeds meer ook het probleem van Nvidia.
/i/2005228900.png?f=imagenormal)
Dit is waar de link met de recente prijsdalingen van de high-end kaarten in beeld komt. Nvidia introduceerde vorige week de 'Face your demons'-bundel voor de RTX 3080 en hoger, waarbij je onder meer de games Ghostwire: Tokyo en Doom Eternal krijgt. Zoals wel vaker schuilt er meer achter deze marketingcampagne. Effectief committeren fabrikanten en winkels zich met deelname hieraan aan het verrichten van inspanningen om de door Benchlife publiek gemaakte nieuwe 'richtprijzen' te halen. Nvidia doet daarvoor zelf een duit in het zakje, maar ook fabrikanten en winkels wordt gevraagd om wat verlies te pakken op de eerder ingekochte videokaarten.
De strategie om de verkoopsnelheid van de high-end videokaarten op te krikken, is in de praktijk nog wat ingewikkelder dan uit de gamebundel blijkt. Een bundel voor enkel de RTX 3080 12GB en RTX 3090 (Ti) zou aan de consument onmogelijk zijn uit te leggen, maar het is alle betrokkenen bekend dat in eerste instantie op deze modellen dient te worden gefocust, omdat de voorraadsituatie hierbij het extreemst is. Als je de prijsstelling van die modellen tot voor kort vergeleek met die van de rest van de line-up en ook met de concurrentie van AMD, was dat natuurlijk niet zo gek. Dat specifiek deze modellen flink goedkoper zijn geworden terwijl de prijzen van de 3080 Ti en 3080 10GB stabiliseren of zelfs licht stijgen, is dan ook zeker geen toeval.
Wanneer bereiken videokaarten eindelijk die gewilde adviesprijs?
Laten we de huidige stand van zaken eens bekijken. Sommige videokaarten zijn al verkrijgbaar voor (ruim) minder dan hun introductieprijs. Dat geldt vooral voor videokaarten uit het topsegment en daarbij in belangrijke mate voor kaarten die wat later werden uitgebracht en dus al een verhoogde adviesprijs hadden ten opzichte van de oorspronkelijke releasegolf eind 2020.
In het 'normale' high-end segment en het middensegment zijn de meeste kaarten nog rond de twintig procent duurder dan bij hun introductie. Met de introductie- of adviesprijs bedoelen we hier overigens de 'echte' introductieprijs die werd beloofd bij introductie. Adviesprijzen blijken namelijk redelijk fluïde; Nvidia heeft ze eerder al verhoogd en recent dus weer verlaagd, en in de officiële AMD-winkel volgen de prijzen de dollarkoers zodat ze per dag veranderen. Bijwerken naar deze 'actuele' adviesprijzen werkt bovendien niet voor gpu's waarvan AMD en Nvidia geen referentiemodellen verkopen.
Overigens zou je eigenlijk ook wel kunnen verdedigen dat bijvoorbeeld een RTX 3080 al voor zijn introductieprijs wordt verkocht. Als je de inflatiecijfers volgens het CBS volgt, zou de prijs van 719 euro uit september 2020 inmiddels moeten zijn verhoogd tot 793 euro. In dat inflatiecijfer speelt de dollarkoers natuurlijk al enige rol, maar videokaarten worden net als olie volledig in dollars afgerekend. Het feit dat een euro in september 2020 nog 1,17 dollar waard was en op dit moment nog maar 1,02 dollar, raakt videokaarten daarom nog wat harder dan bij de reguliere inflatieberekening het geval is.
Een videokaart aan kunnen schaffen voor de adviesprijs: lange tijd was het de ultieme droom. Nu is het min of meer zover, maar die 'gewilde' adviesprijs blijkt helemaal niet meer zo gewild. Dat zie je terug in die ingestorte vraag waar alle fabrikanten en winkels die we hebben gesproken het over hebben, maar ook bij Tweakers blijkt dat het geval. In een poll die we eerder deze week op de frontpage zetten, geeft slechts 5 procent van de respondenten aan dat hij of zij een videokaart zou aanschaffen voor de adviesprijs. 14 procent zou zich alleen laten overtuigen door een prijs die fors lager ligt dan de adviesprijs. Toen we exact een jaar geleden een soortgelijk polletje draaiden, gaf nog bijna een derde van de stemmers aan te wachten tot een videokaart kon worden aangeschaft voor de adviesprijs.
Verdere prijsdalingen en de RTX 4000-serie
Hoe gaat dit verder? Over de korte termijn durven we met best wat zekerheid voorspellingen te doen. Terugkomend op Nvidia's als gamebundel vermomde actie, ligt het voor de hand dat er pas met de RTX 3080 Ti gestunt gaat worden zodra de voorraad van de RTX 3080 12GB is teruggelopen tot een acceptabel niveau. Scherpe prijzen voor de 3080 Ti zouden van de 3080 12GB immers een minder goede deal maken. Dezelfde gedachtegang volgend, kan de RTX 3090 Ti pas verder in prijs omlaag als de voorraden van de RTX 3090 enigszins zijn weggewerkt.
In de lagere prijssegmenten zijn de overschotten minder problematisch. Kaarten als de RTX 3060 en RTX 3070 zijn al maanden stabiel in prijs, en dat zien we voorlopig niet veranderen. Wellicht dalen de prijzen nog een klein beetje om de huidige verkoopsnelheid te behouden, maar zolang de voorraden beheersbaar blijven, zal geen winkel of fabrikant vrijwillig kaarten onder de inkoopprijs weg gaan doen.
Vrijwel al onze bronnen zijn het erover eens dat het dieptepunt van de prijzen later deze maand of in augustus zal liggen. Richting het einde van de zomer wordt de aankondiging van de volgende generatie videokaarten verwacht. Over het algemeen denkt men dat dit de vraag naar videokaarten flink zal aanwakkeren, terwijl de productie zeker in het begin nog beperkt zal zijn. Fabrikanten en winkels houden dus serieus rekening met nieuwe tekorten in het najaar.
Een belangrijk verschil met de release van de RTX 3000- en RX 6000-series is dat de bestaande reeksen videokaarten nog wel even te koop zullen blijven, zeker in het lagere segment. Eind 2020 was de vraag zo overweldigend dat alles wat ook maar een beetje op een videokaart leek massaal werd opgekocht. Dat ligt nu niet in de lijn der verwachting.
Hoewel eerdere geruchten het nog over een release in de zomer van dit jaar hadden, zou Nvidia het grootste deel van de RTX 4000-videokaartenserie nu pas in 2023 willen uitbrengen. Alleen topmodel RTX 4090 zou nog dit jaar het levenslicht zien. Dit strookt met geruchten dat Nvidia TSMC zou hebben gevraagd om een deel van de 5nm-productie uit te stellen. Tweakers kan bevestigen dat hierover wordt nagedacht, maar we moeten daar direct de kanttekening bij plaatsen dat Nvidia's releaseschema nog allesbehalve definitief is. Wel is duidelijk dat de voorbereidingen voor de productie nog niet zo ver zijn als nodig zou zijn voor een release van de volledige line-up in augustus of september. Er is dus sowieso sprake van enige vertraging ten opzichte van het oorspronkelijke schema.
Tegelijk achten we uitstel tot diep in 2023 uiterst onwaarschijnlijk. Nvidia's boekjaar eindigt op 31 januari en voor een goed verhaal richting investeerders zal Nvidia daarin zeker nog een substantiële omzet uit de nieuwe generatie willen meepakken.
Tot slot
Het is nog altijd spannend in de markt voor videokaarten, maar om een heel andere reden dan de afgelopen paar jaar het geval was. Een voorraad van een paar flinke pallets videokaarten is van een lust opeens veranderd in een last. Na gewend te zijn geraakt aan een vrijwel onbeperkte vraag moeten Nvidia, de videokaartfabrikanten en de winkels opeens weer uitvinden hoe ze van videokaarten af kunnen komen.
In het duurste segment zijn de overschotten het grootst. Daar zien we dan ook nog altijd stevige prijsdalingen en zoals je in dit artikel hebt kunnen lezen, is dat allesbehalve toeval. Bij videokaarten met lagere prestaties en prijzen zijn de voorraden beter afgestemd op de vraag, zodat verdere significante prijsdalingen niet in de verwachting liggen.
De rest van de zomer zal de prijstrend dus stabiel tot licht dalend zijn. Daarna hangt alles af van de plannen van AMD en Nvidia, en van de vraag in hoeverre de nieuwe videokaarten en externe factoren de vraag weer gaan aanwakkeren. Nvidia en videokaartfabrikanten proberen in elk geval te voorkomen dat er al te veel RTX 3000-voorraad in de magazijnen ligt op het moment dat de RTX 4000-serie ten tonele verschijnt.
Die nieuwe generatie videokaarten zal bovendien een nieuwe kans voor AMD bieden. Hoewel deze fabrikant met de Radeon RX 6000-serie in technische zin zonder twijfel zijn beste product in jaren verkocht, kwam AMD amper voor in het verhaal hierboven. De reden daarvoor is eigenlijk onveranderd ten opzichte van de vorige keer: het rode kamp speelt amper een noemenswaardige rol in de losse verkoop van videokaarten. In de productiestrijd die de videokaartenmarkt de afgelopen jaren beheerste, kon AMD geen potten breken, maar als de situatie blijvend normaliseert, heeft AMD bij de komende generatie wellicht een betere kans.