Uiterlijk, toetsenbord en aansluitingen
Samengevat
De 15"-Spectre x360 is een stuk vlotter dan de versie van vorig jaar en de Vega GL-gpu kan zich meten met een GTX 1050. Die snelle hardware levert wel veel warmte op, die wordt afgevoerd over je muishand. De laptop heeft een mooi scherp 4k-scherm, dat helaas niet goed gekalibreerd is. En net als bij de vorige generatie zijn de rubbers die de behuizing moeten beschermen, wel erg dun. De accuduur is met bijna acht uur tijdens browsen niet slecht voor een 4k-laptop, maar zijn voorganger deed het beter. Samen met de cpu is de gpu ook sneller geworden, waardoor de laptop zich kan meten met concurrenten als de Asus Zenbook Pro en Apple MacBook Pro.
Eindoordeel
Tijdens de CES 2018 introduceerde Intel zijn Kaby Lake G-processors: quadcores, met een gpu uit onverwachte hoek, namelijk van AMD. HP en Dell pasten de nieuwe processors gretig toe in hun nieuwe 15"-convertibles: de Spectre x360 en de XPS 15 2-in-1. In deze review kijken we naar de eerste van die twee om te zien hoe de nieuwe generatie Spectre x360 eruitziet en hoe de prestaties van de nieuwe processor uitvallen.
De oude 15"-variant van de Spectre x360 reviewden we iets meer dan een jaar geleden en toen kwamen we tot de conclusie dat de laptop eigenlijk de ultieme 15"-convertible is, met een - toen nog - snelle Core i7-7500U-processor, GeForce 940MX-gpu, 1TB-ssd en 4k-scherm. In de tussentijd is er een hoop veranderd. De i7-7500U met twee cores werd vervangen door een i7-8705G met twee keer zo veel cores en een Vega GL-gpu, die krachtiger moet zijn dan de 940MX. Dat maakt de nieuwe Spectre x360 in één keer een klap sneller dan zijn voorganger.
/i/2001957917.jpeg?f=imagearticlefull)
Blijkbaar heeft die hardware echter meer ruimte nodig, want als je de nieuwe Spectre vastpakt, merk je meteen dat je een groter apparaat in handen hebt. De dikte ging van 17,9 naar 19,4 millimeter en het gewicht ging volgens HP's eigen opgave met 130 gram omhoog. Ondanks de toegenomen dimensies is de Spectre x360 voor een 15"-laptop niet bijzonder groot en zwaar. De schermranden zijn redelijk dun gehouden en een gewicht van 2,1 kilogram zouden we als gemiddeld aanmerken voor een vijftienincher.
De behuizing is zoals gebruikelijk bij Spectre-laptops van metaal gemaakt en donkergrijs gekleurd, met messingkleurige randen. HP onderscheidt zich ermee, maar we kunnen ons voorstellen dat niet iedereen die kleurcombinatie even mooi vindt. De behuizing voelt voor het grootste gedeelte stevig aan, alleen het scherm laat zich van de achterkant makkelijk indrukken. Het frame van het scherm is wel weer stevig en laat zich niet makkelijk torderen. Dat is van belang omdat de Spectre een convertible is, waarbij het scherm vaak omgeklapt moet kunnen worden. Zet je de laptop in de presentatiemodus, dan komt hij te rusten op de toetsenbordkant en net als bij het vorige model zijn de beschermrubbertjes rondom erg dun. Een kras op de behuizing is daardoor gauw gemaakt en voor een apparaat van 2600 euro is dat zonde. Daar had beter over nagedacht mogen worden.
Aan beide zijkanten zijn ventilatieroosters te vinden, net als bij de vorige generatie Spectre 15". De relatief snelle gpu en cpu ontwikkelen aardig wat warmte en die moet natuurlijk netjes worden afgevoerd. Gelukkig bleef er genoeg ruimte over voor 'gewone' aansluitingen, waaronder usb-a links en hdmi 2.0 rechts. Het systeem beschikt ook over twee Thunderbolt-aansluitingen,
Toetsenbord en touchpad
De grootste wijziging aan de buitenkant van de Spectre x360 zit hem in het toetsenbord. De oude had een toetsenbord zonder numeriek toetseneiland, terwijl dat bij de nieuwe is toegevoegd. Volgens HP is dat gedaan om professionele gebruikers meer gemak te geven, maar het heeft ook tot gevolg dat het 'gewone' toetsenborddeel een stukje naar links moest. De touchpad, die midden onder het toetsenbord zit, komt daardoor links van het midden van de laptop uit. Als je dus recht voor de touchpad gaat zitten, zit je niet meer in het midden van je laptop. Het is een kwestie van smaak, maar wij zitten graag recht voor een laptop en kunnen de twintig extra toetsen wel missen. Het toetsenbord typt overigens wel fijn, doordat de stevige behuizing niet meeveert en de toetsen een duidelijke feedback geven.
/i/2001957923.jpeg?f=imagearticlefull)
De touchpad van onze testlaptop viel helaas wel tegen, omdat het oppervlak niet goed vast leek te zitten. Aan de onderkant geeft de touchpad ongeveer een halve millimeter mee voordat je de feedback van de knop eronder voelt. Hopelijk komt dit foutje enkel bij ons exemplaar voor, want de rest van de touchpad werkt prima, dankzij het glazen oppervlak en de snelle herkenning van multitouchbewegingen.
Er wordt ook een stylus geleverd bij de Spectre x360 en hoewel er geen tekenaars rondlopen op de redactie, zullen we toch proberen de pen te beoordelen. De stylus is van metaal gemaakt en laat zich opladen via een usb-c-aansluiting. Het gaat om de HP Tilt Pen, die met een gewicht van vijftien gram lichter is dan de meeste pennetjes met AAAA-batterij. De tiltfunctionaliteit moet ervoor zorgen dat het puntje niet recht op het scherm hoeft te staan, maar ook onder een hoek nog werkt. Wat dat betreft zagen we weinig verschil met de Asus Pen, die we nog hadden liggen en die geen tiltfunctionaliteit ondersteunt. Het gummetje op de bovenkant is van rubberachtig plastic gemaakt, wat inderdaad aanvoelt alsof je een gum op papier gebruikt. De pen ondersteunt verschillende drukniveaus, waardoor je dikkere lijnen krijgt als je harder op de pen drukt. Hoeveel niveaus dat zijn, hebben we niet kunnen terugvinden, maar het lijkt vergelijkbaar met de eerder genoemde Asus-pen, die 1024 drukniveaus ondersteunt.
Kaby Lake G
De Spectre x360 is voorzien van een Kaby Lake G-processor en die is het product van een samenwerking tussen Intel en AMD. Eind vorig jaar kwam Intel met de verrassende aankondiging dat het bedrijf samen met AMD een laptopchip maakt. Intel levert de cpu en AMD de gpu. Het zijn twee afzonderlijke chips, die naast elkaar worden gezet op een substraat, waar ook nog eens 4GB hbm2 op aanwezig is voor de gpu. De AMD-gpu en het geheugen staan met elkaar in verbinding via Intels emib, ofwel embedded multi-die interconnect bridge, die het combineren van chips afkomstig van verschillende procedés mogelijk maakt.
Door de hulp van AMD in te schakelen kan Intel een chip maken die veel betere grafische prestaties neerzet dan wat we gewend zijn van de geïntegreerde Intel HD Graphics in laptopprocessors. De samenwerking lijkt een tussenstap te zijn, want intussen werkt Intel er hard aan om zelf met krachtige gpu's te komen. Om dat voor elkaar te krijgen, heeft Intel vorig jaar Raja Koduri aangesteld, de voormalige topman van de AMD Radeon-afdeling.
Misschien duurt het echter nog jaren voordat Intel eigen gpu's heeft die op prestatieniveau kunnen concurreren met die van AMD en Nvidia. Naar verluidt zijn de grafische chips met de codenamen Arctic Sound en Jupiter Sound de twaalfde en dertiende generatie van Intels videochips. De igpu's van huidige Intel-processors zijn van generatie 9.5.
|
Core i5-8305G |
Core i7-8705G |
Core i7-8706G |
Core i7-8709G |
Core i7-8809G |
Kloksnelheid/turbo |
2,8/3,8GHz |
3,1/4,1GHz |
3,1/4,1GHz |
3,1/4,1GHz |
3,1/4,2GHz |
Cache |
6MB |
8MB |
8MB |
8MB |
8MB |
AMD-gpu |
RX Vega M GL |
RX Vega M GL |
RX Vega M GL |
RX Vega M GH |
RX Vega M GH |
Compute-units |
20 |
20 |
20 |
24 |
24 |
Kloksnelheid gpu/turbo |
931/1011MHz |
931/1011MHz |
931/1011MHz |
1063/1190MHz |
1063/1190MHz |
Intel vPro |
Nee |
Nee |
Ja |
Nee |
Nee |
Tdp |
65W |
65W |
65W |
100W |
100W |
Voorlopig is Intel dus aangewezen op de samenwerking met AMD, waaruit tot nu toe vijf laptopprocessors zijn voortgekomen, met twee verschillende AMD-gpu's. De cpu is een quadcore die door middel van HyperThreading aan acht threads kan werken. De i7-versie heeft hogere kloksnelheden en meer cachegeheugen, maar de i5 heeft hetzelfde aantal cores en eveneens HyperThreading. De cpu heeft ook een zuinige, geïntegreerde Intel HD 630-gpu. Die is hetzelfde als bij andere Intel-laptopprocessors. Door de aanwezigheid van deze zuinige igpu hoeft de krachtige AMD-gpu niet ingeschakeld te zijn bij taken die weinig grafische rekenkracht vereisen.
Die gpu is geen doetje; hij is gebaseerd op AMD's Vega-architectuur en is op Kaby Lake G in twee smaken te vinden: RX Vega M GL en GH. De eerste heeft de beschikking over 20 en de tweede over 24 compute-units, wat neerkomt op respectievelijk 1280 en 1536 streamprocessors. Daarmee zit de gpu tussen de desktop-RX 560 met 896 streamprocessors en de desktop-RX 570 met 2048 streamprocessors in. Een groot verschil is dat die desktop-gpu's op de Polaris-architectuur zijn gebouwd, terwijl de laptop-gpu's gebruikmaken van de nieuwere Vega-achitectuur. De Vega GH-gpu's hebben ten opzichte van de GL-gpu's niet alleen meer compute-units, maar zijn ook iets hoger geklokt, wat mogelijk wordt gemaakt door de hogere tdp van de i7 8709G- en 8809G-processors.
Gpu-benchmarks
De grote vraag is vervolgens natuurlijk wat die AMD-gpu je oplevert in games en voordat we benchmarks draaien, installeren we normaal gesproken de laatste gpu-driver. Dat blijkt bij de 'Intel Vega-gpu' niet zo gemakkelijk te gaan. Op de Intel-site word je doorverwezen naar de site van de laptopfabrikant en vanuit de Radeon-software kregen we een melding dat er een nieuwe driver klaarstond, maar de software wilde niet downloaden. Toen we vervolgens een driver van AMD.com installeerden, crashte het systeem en wilde de boel pas weer netjes werken na een recovery. Het is te hopen dat Intel en AMD zelf de driver voor de Vega-gpu's zullen uitgeven, want we hebben in het verleden gezien dat laptopfabrikanten gpu-drivers over het algemeen niet netjes bijhouden.
We draaien zoals gebruikelijk bij laptops om te beginnen 3DMark Cloud Gate, maar omdat het hier om een vrij vlotte gpu gaat, draaien we ook Fire Strike en Time Spy.
- 3DMark Cloudgate graphics
- 3DMark Fire Strike graphics
- 3DMark Time Spy graphics
Bij de drie 3DMark-tests hebben we naar de graphics-tests gekeken, die de processorsnelheid zoveel mogelijk buiten de score moet houden. In alle drie de tests zit het resultaat tussen laptops met een GTX 1050- en 1050Ti-gpu in. In het geval van de Spectre x360 is dat een forse upgrade, want de vorige generatie moest het nog doen met een GeForce 940MX-gpu, die aanzienlijk slechter presteert.
- DA - Ultra
- DA - High
- Rise of the TR - Very high
- Rise of the TR - Normal
De Spectre x360 heeft een 4k-scherm, maar het heeft weinig zin om games op die resolutie te draaien. We kijken daarom naar Dragon Age en Rise of the Tomb Raider op een full-hd-resolutie. In Dragon Age, wat traditioneel goed draait op AMD-gpu's, zien we dat de Vega M-gpu iets lager scoort dan de GTX 1050, maar in Rise of the Tomb Raider komt de AMD-gpu op 'very high'-instellingen dicht in de buurt van de GTX 1050 Ti in de BTO 15CL71. Het mag overigens duidelijk zijn dat de Vega M GL geen gpu is om veeleisende games op de hoogste instellingen mee te draaien.
GTA:V, tot slot, draaien we ook op behoorlijk hoge instellingen en daarbij is de gpu weer iets langzamer dan de GTX 1050. Schakel je antialiasing uit, dan kom je dus een heel eind met de grafische prestaties van deze gpu. De Vega-gpu laat zich dan ook goed combineren met de Spectre-laptop, die niet gebouwd is als gamelaptop, maar eerder om productief mee te zijn. Mocht je grafische programma's draaien, dan staat de vlotte gpu je bij en als je een spelletje wil spelen, kan dat ook, al is dat niet op ultra-instellingen.
Warmteontwikkeling

Tijdens het draaien van benchmarks viel op dat de laptop behoorlijk warm wordt. Omdat de behuizing van metaal is gemaakt, wordt warmte goed geleid en na een half uurtje GTA:V hebben we het warmtebeeld hiernaast gemaakt. Op sommige punten hebben we met de infraroodthermometer temperaturen van 48°C gemeten en hoewel de plastic toetsen die je aanraakt, koeler blijven dan de metalen behuizing, is de warmteontwikkeling niet echt prettig. Bovendien wordt de hitte van de cpu en gpu over je rechter- of linkerhand geblazen als je een losse muis gebruikt.
Specificaties en cpu-benchmarks
Het 2018-model van de 15"-Spectre x360 is te herkennen aan de 'ch'-benaming. Op het moment van schrijven staan er vier uitvoeringen in de Pricewatch, die allemaal voorzien zijn van een quadcoreprocessor. Er is echter wel een groot verschil tussen de i7-8550U en de i7-8705G. Eerstgenoemde heeft een tdp van 15 watt, terwijl de 8705G een, met de gpu gedeelde, tdp van 65 watt heeft. De 8705G kan daarmee langer hogere kloksnelheden vasthouden en is in de praktijk dus sneller.
|
15-ch010nd |
15-ch015nd |
15-ch020nd |
15-ch025nd |
Cpu |
Core i7-8550U |
Core i7-8550U |
Core i7-8705G |
Core i7-8705G |
Gpu |
Geforce MX150 |
Geforce MX150 |
RX Vega M GL |
RX Vega M GL |
Geheugen |
16GB |
16GB |
16GB |
16GB |
Ssd |
512GB |
1TB |
1TB |
2TB |
Prijs |
Onbekend |
Onbekend |
Onbekend |
Onbekend |
HP stuurde ons de duurste versie van de Spectre x360 op, met i7-8705G en een 2TB-ssd, die voorzien is van onderstaande onderdelen.
|
HP Spectre x360 15-ch025nd |
Processor |
Core i7-8705G |
Cores/threads |
4/8 |
Klokfrequentie (turbo) |
3,1GHz (4,1GHz) |
Gpu |
Intel HD Graphics 630 AMD RX Vega M GL |
Werkgeheugen |
16GB ddr4-2400, dualchannel |
Opslag |
Toshiba KXG50PNV2T04 2TB |
Wifi |
Intel Dual Band Wireless-AC 8265 |
Scherm |
3840x2160, ips, glanzend touschreen |
Besturingssysteem |
Windows 10 Home |
Gewicht |
2086 gram |
We hebben de Spectre even opengeschroefd en kwamen onder de motorkap twee ventilators tegen, die de warmte van cpu en gpu moeten afvoeren. Daartussenin bevindt zich een metalen afdekking, waaronder twee ddr4-geheugenslots zitten, die gevuld zijn met 8GB-modules. Je kunt dus eventueel upgraden naar 32GB met twee modules van 16GB. De m2-ssd zit rechtsboven onder het scharnier en is eventueel ook vervangbaar, al zal dat bij dit specifieke model niet snel nodig zijn, want 2TB is op het moment van schrijven de grootst verkrijgbare capaciteit.
/i/2001960831.jpeg?f=imagenormal)
Op de volgende pagina gaan we uitgebreid in op de prestaties van de Vega-gpu, maar om te beginnen kijken we hoe de cpu presteert in onze gebruikelijke benchmarks, te beginnen met Cinebench.
- Cinebench R15 - Multi
- Cinebench R15 - Single
De iets hogere kloksnelheid en de aanwezigheid van 8MB in plaats van 6MB cache bij de 7700HQ leiden in Cinebench tot een ruwweg tien procent hogere score. Hoewel de hele processorpackage een tdp van 65 watt heeft, zit er op de cpu een limiet van 45 watt, al wordt dat tijdens de Cinebench-test met 53 watt wel overschreden. Zou je de benchmark lang genoeg laten duren, dan zal de cpu zich tot 45 watt beperken.
- Lightroom - Exporteren
- Photoshop CC - Gpu accelerated
Ook in Photoshop en Lightroom doet de nieuwe quadcore wat we van hem verwachten; hij is sneller dan de bekende Kaby Lake-quadcores, maar uiteraard niet zo snel als de nieuwe hexacore in de Asus Zephyrus.
- PCMark Storage 2.0 - Score
- PCMark Storage 2.0 - Bandbreedte
Tot slot kijken we met behulp van de trace based benchmark in PCMark 8 naar de snelheid van de ssd. In onze Spectre zat een Toshiba-nvme-ssd, terwijl bij het 1TB-model van vorig jaar voor een Samsung-ssd is gekozen. Het is niet duidelijk of HP bij alle capaciteiten voor Toshiba heeft gekozen of dat alleen bij de 2TB-variant heeft gedaan. Hoe dan ook, de Toshiba is iets langzamer dan de Samsung PM961, ondanks zijn hogere capaciteit. De vraag is of dat erg is, want de Toshiba-ssd scoort alsnog erg goed en we vermoeden dat je in de praktijk het verschil nauwelijks zult merken.
Beeldkwaliteit en accuduur
De Spectre x360 is de crème de la crème van HP's laptops en daarom voorzien van een ips-paneel met 4k-resolutie. Omdat het een convertible is, krijg je er ook een touchscreen bij, met daaroverheen een glanzende glasplaat. We hebben helderheid, contrast en kleurweergave gemeten met de Spectracal-colorimeter en CalMAN-software.
- Schermhelderheid
- Contrast (max. helderheid)
HP heeft hetzelfde paneel gebruikt als bij de vorige generatie Spectre x360 en de helderheids- en contrastmeting komen dan ook op vrijwel dezelfde waarden uit. Die zijn zoals we zouden verwachten van een goed scherm in een high-end laptop.
Wat wel tegenvalt, is de kalibratie van het scherm. Vorig jaar kwamen we bij het testen van de Spectre x360 uit op slechts een geringe afwijking bij onze grijswaarden- en kleurtest, maar dit jaar is de kleurtemperatuur duidelijk te hoog, wat tot een te koele kleurweergave leidt. Groen en geel worden te verzadigd weergegeven, terwijl cyaan en magenta te veel naar blauw neigen. Op een goedkopere laptop zouden we dat niet erg vinden, maar de HP Spectre 15 kost 2600 euro en voor dat geld moet het 4k-scherm de kleuren weergeven zoals ze bedoeld zijn.
Accuduur
De accuduur is vaak een lastig punt bij laptops met een hoge schermresolutie. Hoe meer pixels, des te meer er van de gpu wordt gevraagd om aan ze te sturen en over het algemeen moet de backlight ook harder werken om alle subpixels van licht te voorzien.
- Browsen
- Video
- PCMark
- PCMark (score)
- Laadtijd
Desondanks kwamen we bij de Spectre van vorig jaar op een accuduur uit die niet tegenviel voor een laptop met 4k-scherm, maar helaas doet de nieuwe Spectre het wat minder goed. Vermoedelijk heeft dat met de processor te maken, die krachtiger, maar ook minder energiezuinig is. Dat zien we vooral in de PCMark-test, waarin de hardware zwaarder wordt belast dan in de browse- en videotest. Voor een laptop met een 4k-scherm hoeft de Spectre zich voor zijn accuduur in die laatst twee tests niet te schamen, maar die duur is niet zo lang als bij de oude.
Conclusie
Samen met de Dell XPS 15 2-in-1 is de Spectre x360 de enige laptop die op dit moment gebruikmaakt van de liefdesbaby van AMD en Intel: Kaby Lake G. Dat is jammer, want het is geen verkeerde combinatie. De gpu zit op GTX 1050-niveau en is af en toe zelfs sneller dan dat, terwijl de cpu dankzij zijn hoge kloksnelheid weer iets vlotter is dan de Kaby Lake-quadcores van vorig jaar. Het hele zaakje zit in een package van 65 watt en is daarmee een stuk zuiniger dan een combinatie van een losse Intel-cpu en een Nvidia GTX 1050, waarbij die laatste al 53 watt kan verstoken.
Het is voor de 15"-Spectre x360 een enorme sprong vooruit. De laptop gaat van twee naar vier cores en de Vega-gpu is grofweg vier keer zo snel als de oude Geforce 940MX. Het nadeel van die snellere hardware is ook duidelijk zichtbaar; de behuizing is groter geworden om ruimte te bieden aan de koeling, en die koeling blijkt ook hard nodig. Sla je aan het gamen, dan wordt de hele metalen behuizing warm en de ventilatieopening blaast, of je nu links- of rechtshandig bent, altijd warme lucht over je muishand heen.
De nieuwe hardware komt ook met een prijs en als we de 1TB-versie van 2200 euro vergelijken met de 1TB-versie van vorig jaar, dan is hij 200 euro duurder geworden. De nieuwe hardware is dat misschien wel waard, maar in deze prijscategorie mag je verwachten dat alles klopt. Bijvoorbeeld dat het scherm perfect gekalibreerd is en dat de behuizing rondom het toetsenbord goed beschermd is als je hem in presentatiemodus gebruikt; twee dingen die helaas niet het geval zijn.
De 15"-Spectre x360 van vorig jaar had het rijk alleen als het om high-end convertibles met een 15"-scherm ging, maar dit jaar is daar de XPS 15 2-in-1 bijgekomen. De Dell hebben we nog niet getest, maar de Spectre heeft er dus concurrentie bijgekregen. Tegelijk is de laptop op snelheid aanzienlijk verbeterd, maar is de accuduur iets korter geworden, valt de schermkalibratie tegen en zijn de beschermrubbers nog steeds te smal om de behuizing goed te beschermen als je het scherm omklapt. De hardware is snel genoeg om mee te gamen, maar de behuizing wordt daardoor erg warm. Met de Kaby Lake G-processor heeft HP duidelijk een aantal stappen voorwaarts gezet, maar helaas zet de Spectre op andere punten een stapje terug.
Eindoordeel
- HP Spectre x360 1TB
- HP Spectre x360 2TB