Bij Tweakers testen we alle processors meerdere keren per jaar opnieuw en toen we dat voor de recent verschenen Processor Best Buy Guide aan het doen waren, viel ons iets op. Sinds het verschijnen van de Intel Default Settings houden de overklokbare K-processors zich netjes aan de door Intel gestelde vermogenslimieten, maar bij reguliere non-K-modellen zagen we out of the box nog ouderwets hard, out-of-spec boostgedrag. In dit artikel brengen we in kaart wat er nu exact gebeurt en hoe Intel van plan is om dat in de komende tijd aan te gaan pakken.
Default Settings voor K-cpu's
Eerder dit jaar kwam Intel in opspraak door stabiliteitsproblemen met processors uit de dertiende en veertiende generaties Core-processors. De fabrikant gaf al gauw aan dat de problemen niet één oorzaak hebben, maar diverse. Een van de oplossingen die Intel heeft doorgevoerd is de introductie van de zogenaamde Default Settings: een makkelijke en standaard actieve manier om Intels officiële powerlimits toe te passen. Tot dan toe lieten moederborden de processor vaak zoveel energie gebruiken als hij nodig had om zijn maximale kloksnelheden onbeperkt vast te houden, met de capaciteit van de koeling als enige limiet.
Geen K, geen actie
De destijds gepubliceerde Default Settings-profielen gelden echter alleen voor de overklokbare K-, KF- en KS-modellen. Intel verkoopt natuurlijk nog veel meer cpu's die daar niet onder vallen, van de Core i3's en i5's tot modellen als de Core i9-14900. Voor die processors is er geen Default Settings-profiel beschikbaar; de prominent zichtbare bios-optie daarvoor verdwijnt simpelweg als je geen K-cpu hebt.

Links: Intel Core i9-14900K, rechts: Intel Core i5 14500
Het gevolg is dat deze processors zich niet aan de door Intel aanbevolen instellingen houden, maar 'ouderwets' maximaal boosten. Als voorbeeld heb ik hieronder het gedrag afgebeeld van een Intel Core i5 14500 in een Gigabyte Z790 Aorus Master X, ons standaard testmoederbord voor socket 1700. De lijn 'Standaard' geeft aan wat er out of the box gebeurt, de lijn 'Intel Default Settings' toont de data na het handmatig inkloppen van de officiële specificaties, waarover zo meer.
Het verschil is in elk geval in relatieve zin enorm. Met Intels instellingen mag de Core i5 14500 ongeveer een halve minuut lang hoger boosten, maar daarna wordt hij voor de rest van de test aan zijn tdp van 65W gehouden. Zonder aanpassingen mag de processor voor een onbeperkte periode rond de 130W verbruiken, wel dubbel zoveel als volgens Intel de bedoeling is. Dat leidt vanzelfsprekend ook tot een hogere Vcore-spanning van 1,14V in plaats van 0,95V, en een kloksnelheid die rond 1GHz hoger ligt.
Vanzelfsprekend hebben deze andere instellingen ook impact op de prestaties. Out of the box haalt de processor een Cinebench 2024 MT-score van 1186 punten, met de Default Settings is dat nog maar 929 punten. Standaard is de cpu dus 28 procent sneller, maar wel bij een dubbel zo hoog energiegebruik.
Zonder Default Settings zijn de juiste instellingen onvindbaar
Als er dus geen eenvoudige 'Default Settings'-knop is bij non-K-cpu's, hoe weet je dan wat je moet instellen als door Intel aanbevolen instellingen?
De zoektocht begint in Intels specificatiedatabase Ark. Daar noemt de fabrikant voor de i5 14500 uit ons voorbeeld een 'processor base power', oftewel PL1, van 65W. De 'maximum turbo power', oftewel PL2, bedraagt 154W. De cpu mag dus continu dat eerste vermogen gebruiken en kort dat laatste, maar hoe kort precies?
/i/2006933452.png?f=imagearticlefull)
Hoe lang de PL2 gebruikt mag worden staat alleen in de Raptor Lake-datasheet en wel in het eerste volume daarvan. Dit document is slechts 221 A4'tjes lang; gelukkig hoeven we niet in het tweede volume te zijn, want dat telt 836 pagina's. De informatie over powerlimits staat in hoofdstuk 4.4 met de titel 'Processor Line Thermal and Power Specifications'. Processors worden niet aangeduid met hun marketingnaam, maar met hun technische titel. Eerst moet je voorbij alle 'S Processor Line LGA'-rijen scrollen, want dat zijn de 13th Gen Core-cpu's. Uiteindelijk kom je bij de 'S Refresh Processor Line LGA', waar '6P+8E Core 65W' overeenkomt met de Core i5 14500 wat betreft aantal cores en tdp. Daar vinden we inderdaad de PL1 van 65W en PL2 van 154W terug, aangevuld met het cruciale stukje informatie dat de 'Tau', oftewel tijdsduur van PL2, op 28 seconden gezet dient te worden.
Het feest is nog niet over, want in Intels Default Settings voor de K-cpu's doet het ook aanbevelingen voor de IccMax. Daarvoor moet je nog een kleine 100 pagina's omlaag scrollen naar hoofdstuk 13.2.1.1. In tabel 77 tref je vervolgens de 'S-Processor Line (65W) 6P+8E Core' aan, oftewel onze i5 14500. Waarom de aanduiding iets verschilt van die in de eerdere tabel en de volgorde in deze tabel bovendien anders is, met de S- en S Refresh-cpu's door elkaar heen, mag Joost weten. Hoe dan ook leren we hieruit dat 160A de aanbevolen IccMax-waarde is voor deze processor.

Ik denk dat we wel kunnen stellen dat je hier als normale gebruiker op deze manier nooit uit gaat komen. Zolang moederbordfabrikanten de aanbevolen instellingen niet integreren in hun bios zoals ze voor de K-cpu's hebben gedaan, of nog beter, standaard gaan gebruiken, is het praktisch niet te doen om je non-K-cpu in te stellen zoals dat eigenlijk zou moeten.
Hulp is onderweg
Intel leek tot nu toe exclusief te focussen op de naleving van zijn officiële aanbevelingen voor de overklokbare 13th en 14th Gen Core-cpu's. En laten we wel wezen, het waren juist die cpu's waarover de meeste klachten over instabiliteit verschenen. Bovendien gaat het bij een processor als een i9-14900K vanzelfsprekend over veel hogere vermogens en spanningen. Een maximaal klokkende i5-14500 verbruikt blijkens onze tests ongeveer 130W, een 'losgelaten' i9-14900K (of KS) kan de 400W naderen.

belasting dubbel zoveel als Intel adviseert.
Toch lijkt het ons niet handig om de huidige situatie bij de non-K-cpu's te laten voortduren. Het in de praktijk veel hogere stroomverbruik kan bijvoorbeeld koelingsproblemen veroorzaken, omdat pc-bouwers daar geen rekening mee hebben gehouden. Daarnaast is de cpu weliswaar sneller, maar ook veel minder efficiënt dan Intels bedoeling was. Ten slotte is nog maar de vraag of je eigenlijk in aanmerking komt voor fabrieksgarantie als je de cpu op deze wijze gebruikt.
Op onze eerste twee vragen aan Intel - of het out of the box boostgedrag van onze i5-14500 binnen of buiten spec valt, en of dat onder de garantie valt - kregen we namelijk een ontwijkend antwoord, met een verwijzing naar de officiële garantievoorwaarden. Daarin staat over dit specifieke scenario uiteraard niets, maar wel dat 'deze beperkte garantie geen enkel product dekt dat is aangepast of gebruikt buiten de publiekelijk beschikbare specificaties van Intel'. Ik vrees dat dat officieel betekent dat je cpu met de huidige standaardinstellingen van moederborden niet binnen de garantie valt: het continue energiegebruik van 130W valt immers ruim buiten de door Intel gepubliceerde specs.
In de praktijk zal dat wel loslopen: cpu's gaan al haast nooit stuk en als dat wel gebeurt, kan een winkel niet achterhalen op welk vermogen hij heeft gedraaid. Dan laten we nog buiten beschouwing dat het absoluut niet van de gemiddelde koper verwacht kan worden dat die de eerder gelinkte enorme pdf door gaat spitten om Intels specificaties te vinden, laat staan ze zelf in het bios toe te passen.
Vervolgens vroegen we Intel hoe een eindgebruiker een systeem met een i5-14500 het beste kan instellen: standaard laten, dus continu 130W, of de instellingen uit de datasheet instellen. Het antwoord is enigszins vaag, maar lijkt op dat laatste te wijzen: "In het algemeen raadt Intel gebruikers aan zich te houden aan de Intel Default Settings voor hun desktopprocessors".
Het interessantste antwoord volgde echter op onze laatste vraag: of Intel moederbordfabrikanten gaat aanraden om de 'Default Settings' voor non-K-cpu's net zo makkelijk beschikbaar te maken als nu bij de K-cpu's het geval is:
"Intel werkt nauw samen met zijn partners om specificaties en aanbevelingen te publiceren op basis van uitgebreide [hulp bij, red.] ontwerp, validatie en testen van onze producten. Intel zal blijven samenwerken met zijn partners om ervoor te zorgen dat de standaardinstellingen van het bios overeenkomen met de relevante Intel Default Settings-profielen. Intel is momenteel bezig met het documenteren van 'Intel Default Settings' voor alle moederborden die worden gecombineerd met 13th- en 14th Gen Core-desktopprocessors, zodat aanbevolen standaardinstellingen permanent en/of verplicht zijn bij levering. Vergelijkbare richtlijnen zullen worden gegeven voor toekomstige desktopprocessors, waaronder Arrow Lake-S."
Dat antwoord bevat drie dingen die we nog niet wisten. Ten eerste: Intel gaat Default Settings-profielen publiceren voor álle 13th- en 14th Gen Core-processors, ook de non-K-modellen waarvoor die nu nog ontbreken. Ten tweede: Intel gaat moederbordfabrikanten verplichten om deze Default Settings out of the box toe te passen. Ten derde: ook voor de aankomende Arrow Lake-cpu's voor socket 1851 zullen duidelijke Default Settings worden opgesteld en ook daarvoor worden moederbordfabrikanten verplicht ze out of the box aan te houden.
Processors waarvoor Intel een 'Default Settings'-profiel gaat publiceren
Reeds beschikbaar:
- Intel Core i5 13600K
- Intel Core i5 13600KF
- Intel Core i7 13700K
- Intel Core i7 13700KF
- Intel Core i9 13900K
- Intel Core i9 13900KF
- Intel Core i9 13900KS
- Intel Core i5 14600K
- Intel Core i5 14600KF
- Intel Core i7 14700K
- Intel Core i7 14700KF
- Intel Core i9 14900K
- Intel Core i9 14900KF
- Intel Core i9 14900KS
Binnenkort:
- Intel 300
- Intel 300T
- Intel Core i3 13100
- Intel Core i3 13100F
- Intel Core i5 13400
- Intel Core i5 13400F
- Intel Core i5 13500
- Intel Core i5 13600
- Intel Core i7 13700
- Intel Core i7 13700F
- Intel Core i9 13900
- Intel Core i9 13900F
- Intel Core i3 14100
- Intel Core i3 14100F
- Intel Core i5 14400
- Intel Core i5 14400F
- Intel Core i5 14500
- Intel Core i5 14600
- Intel Core i7 14700
- Intel Core i7 14700F
- Intel Core i9 14900
- Intel Core i9 14900F
Voorlopige conclusie
Alle aandacht ging de afgelopen maanden uit naar Intels verscheidene pogingen om de overklokbare K-cpu's te stabiliseren; er was geen aandacht voor lager gepositioneerde modellen. Die blijken nog altijd net zo hard over hun specificaties heen te gaan als de K-cpu's vroeger deden; alleen gaat het om veel lagere vermogens en spanningen, waardoor ze niet vatbaar zijn voor stabiliteitsproblemen.
Er zijn echter genoeg andere redenen waarom dat gedrag onwenselijk is: de cpu's verbruiken meer stroom, zijn minder efficiënt en vallen mogelijk buiten de garantie. Daarnaast is het natuurlijk gewoon een vreemd verhaal dat de overklokbare K-modellen nu strak aan de lijn worden gehouden, terwijl de non-K's onbeperkt hun specificaties overschrijden.
Intel geeft op vragen van Tweakers aan dat bovenstaand scenario binnenkort verleden tijd is, doordat het ook voor non-K-cpu's met verplichte 'Default Settings'-profielen gaat komen. Daarmee heeft Intel het eindelijk voor elkaar dat eindgebruikers weten waar ze out of the box op kunnen rekenen. Jarenlang werden de officiële powerlimits niet gerespecteerd door los verkochte moederborden, primair omdat Intel nooit ingreep. Nog in 2024 komt die powerlimit-anarchie dus definitief tot een einde.