17 Intel Z790-moederborden Round-up

Welk bord kan de Core i9 13900KS aan?

Conclusie

Als je op zoek bent naar een goedkoop moederbord, dan heb je de verkeerde review aangeklikt. Moederborden zijn de afgelopen jaren toch al flink in prijs gestegen en voor Intels high-end chipset betaal je helemaal de hoofdprijs. Bovendien heb je voor alle borden in deze round-up DDR5-geheugen nodig, wat de totaalprijs van een nieuw systeem ook opdrijft.

Beste relatief betaalbare Z790-moederbord (onder 300 euro)

Ik krijg het amper uit m'n toetsenbord, maar ook in Z790-land hebben we natuurlijk te maken met een categorie van relatief betaalbare borden. De ASRock Z790 Lightning is met 200 euro het goedkoopst, maar is dan ook erg basaal uitgerust in vergelijking met B660- of B760-borden van dezelfde prijsklasse. Tenzij het je specifiek om de vier M.2-slots gaat, zouden wij voor deze prijs liever een luxer bord op basis van zo'n goedkopere chipset uitzoeken.

ASRocks opvallende PG Sonic-moederbord blijkt meer in zijn mars te hebben dan alleen uiterlijk vertoon, want het is ook veruit het goedkoopste bord met een PCIe 5.0 M.2-slot, en die ssd's zijn er sinds kort echt. Houd er wel rekening mee dat zo'n ssd bij het socket 1700-platform lanes van je videokaart afsnoept, want de processor heeft er daar maar zestien van. Op andere vlakken valt het bord niet op, maar wil je nu of in de toekomst een PCIe 5.0 M.2-ssd kunnen gebruiken, dan is het veruit je goedkoopste optie; het eerstvolgende bord met zo'n slot kost honderd euro meer. Ik reik een Great Value-award uit.

Onze allroundaanrader in deze categorie is echter de ASUS TUF Gaming Z790-Plus WiFi, die onder meer snellere USB-poorten, een efficiëntere vrm en een betere audiocodec heeft. De Excellent-award gaat dus naar ASUS. De Gigabyte Aorus Z790 Elite AX kan een goed alternatief zijn als je meer USB-poorten prefereert boven de kwalitatief betere audiochip, maar is op het moment van schrijven wel wat duurder.

	ASRock Z790 PG Lightning	ASRock Z790 PG Sonic	ASUS TUF Gaming Z790-Plus WiFi	Gigabyte Aorus Z790 Elite AX
Prijs bij beoordeling	€ 302,21 € 199,-	€ 254,16 € 256,-	€ 224,90 € 265,-	€ 235,- € 292,-
M.2-slots (waarvan PCIe 5.0)	4 (0)	5 (1)	4 (0)	4 (0)
M.2-koelers	1	3	3	4
USB (waarvan 10Gbit/s+)	8 (2)	9 (2)	8 (4)	10 (3)
Audiocodec	Realtek ALC897	Realtek ALC897	Realtek ALC1220	Realtek ALC897
Vrm-temperatuur	73°C	63°C	56°C	55°C

Beste middenklasse Z790-moederbord (300-400 euro)

De MSI Tomahawk en ASUS Prime bieden wat ons betreft te weinig meerwaarde ten opzichte van de ASUS TUF uit de vorige categorie om ze tot aanraders te bestempelen. De Gigabyte Z790 Aero G is een goede optie als je een PCIe 5.0 M.2-slot wilt, maar ook op alle andere gebieden niet tekort wilt komen. In vergelijking met de ASRock PG Sonic heeft de Aero G bijvoorbeeld meer ssd-koelers, meer en snellere USB-poorten, en betere audio. Daar betaal je dus wel ruim honderd euro extra voor.

MSI biedt met zijn MPG Z790 Edge WiFi dan wel geen PCIe 5.0 M.2-slot, maar wel snellere USB-poorten dan op de Aero G zitten. Ook is dit bord geschikter voor wie de analoge audio wil gebruiken, met een volwaardige set van vijf jacks en een optische uitgang. Zowel de Gigabyte Z790 Aero G als de MSI MPG Z790 Edge WiFi voorzie ik van een Excellent-award.

	MSI MAG Z790 Tomahawk WiFi	ASUS Prime Z790-A WiFi	Gigabyte Z790 Aero G	MSI MPG Z790 Edge WiFi
Prijs bij beoordeling	€ 233,99 € 300,-	€ 243,- € 319,-	€ 276,99 € 365,-	Onbekend € 387,-
M.2-slots (waarvan PCIe 5.0)	4 (0)	4 (0)	5 (1)	5 (0)
M.2-koelers	4	4	5	5
USB (waarvan 10Gbit/s+)	10 (6)	8 (4)	10 (4)	10 (6)
Audiocodec	Realtek ALC4080	Realtek ALC1220	Realtek ALC1220	Realtek ALC4080
Vrm-temperatuur	67°C	55°C	56°C	65°C

Beste high-end Z790-moederborden (boven 500 euro)

Geef je 500 euro of meer uit, dan behoort een PCIe 5.0 M.2-slot vrijwel tot de standaarduitrusting, en mag je ook gaan rekenen op luxe features als Thunderbolt 4 / USB4 en 10Gbit/s-ethernet. De ASUS ProArt Z790-Creator WiFi richt zich exclusief op die twee laatste features en is daardoor veel goedkoper dan andere, meer op gamers gerichte borden die zowel USB4 als 10GbE combineren. Als je die functies allebei wilt, is de ProArt zonder meer een goede koop en dus een Excellent-award waard.

Voor iets meer geld biedt ASRock een andere mix: geen 10GbE, maar wel USB4 en, in tegenstelling tot de ProArt, dat PCIe 5.0 M.2-slot. Bovendien krijg je op dit model wat handige functies en knopjes die je leven als overklokker, of algemener: tweaker, wat makkelijker maken. Het is maar net waar je meer waarde aan hecht, dus ook de Z790 Taichi gaat met een Excellent-award naar huis.

Maar wat als je alles in één bord wil: USB4, 10GbE, PCIe 5.0 M.2, een uitmuntende vrm en ook nog eens allerlei overklokfeatures? Dan kom je uit bij de extreem dure ASUS ROG Maximus Z790 Extreme, die bovendien met kop en schouders boven de rest van het testveld uitsteekt als het om de afwerking gaat. ASUS is nu al een paar generaties lang de bovenliggende partij in het topsegment - Gigabyte besloot dit keer zelfs om zijn Z790 Aorus Xtreme helemaal niet uit te brengen in Europa - en gaat er dus ook dit keer met de Ultimate-award vandoor. Wel zul je goed moeten zoeken, want ook het ASUS-model is de laatste tijd slechts mondjesmaat leverbaar. Je zou als alternatief nog kunnen uitwijken naar de Z690-versie, die natuurlijk dezelfde socket heeft en grotendeels identiek is.

	MSI MPG Z790 Carbon WiFi	ASUS ProArt Z790-Creator	ASRock Z790 Taichi	ASUS ROG Strix Z790-E Gaming WiFI	Gigabyte Aorus Z790 Master	ASUS ROG Maximus Z790 Hero	ASUS ROG Maximus Z790 Extreme
Prijs bij beoordeling	Onbekend € 498,-	€ 422,99 € 519,-	€ 359,- € 543,-	€ 330,99 € 549,-	€ 421,04 € 556,-	€ 575,- € 620,-	Onbekend € 1599,-
M.2-slots (waarvan PCIe 5.0)	5 (1)	4 (0)	5 (1)	5 (1)	5 (1)	4 (1)	5 (1)
M.2-koelers	5	4	5	5	5	4	5
Vrm-temperatuur	56°C	59°C	56°C	54°C	50°C	51°C	48°C
USB4	0	2	2	0	0	2	2
Ethernet	2,5Gbit/s	10Gbit/s	2,5Gbit/s	2,5Gbit/s	10Gbit/s	2,5Gbit/s	10Gbit/s
Overklokextra's	Hex-display, onboardknoppen	Geen	Hex-display, onboardknoppen	Onboardknoppen	Hex-display, onboardknoppen, spanningsmeetpunten	Hex-display, onboardknoppen, spanningsmeetpunten	Hex-display, onboardknoppen, spanningsmeetpunten

Beste mini-ITX Z790-moederbord

Er zaten ook twee mini-ITX-bordjes in de test en die zijn ook nog eens bijna net zo duur, waardoor ik ze perfect kan vergelijken. Ze hebben overigens allebei USB4 en de oplettende lezer heeft misschien al gespot dat de keuze voor een van deze bordjes daarmee veruit de goedkoopste manier is om aan die poorten te komen, hoewel je dan wel genoegen moet nemen met de beperkingen die deze formfactor nu eenmaal met zich meebrengt.

Zo is het koelen van de vrm op zo'n klein bordje een stuk lastiger. Hoewel ze praktisch dezelfde componenten gebruiken, slaagt ASUS daar duidelijk beter in. Een groot voordeel van de ROG Strix Z790-I Gaming WiFi vind ik daarnaast dat beide M.2-slots in een gestapelde constructie op de voorzijde zitten, zodat ze goed gekoeld worden. ASRock biedt een slot meer, maar twee daarvan zitten wel achterop, wat betekent dat je ze eigenlijk niet voor een warm wordende PCIe 4.0- of 5.0-ssd kunt gebruiken. ASUS heeft als enige een PCIe 5.0 M.2-slot dat bovendien terug kan schakelen naar chipsetlanes als je een PCIe 4.0-ssd installeert, waardoor je videokaart in dat geval geen bandbreedte hoeft in te leveren.

Tot slot vind ik ook de losse ROG Hive-module, met onder andere de geluidskaart en diverse handige knoppen, een slim bedachte oplossing voor het inherente ruimtegebrek van mini-ITX. De Z790-I krijgt dus de laatste Excellent-award van deze round-up.

	ASRock Z790 PG-ITX/TB4	ASUS ROG Strix Z790-I Gaming WiFi
Prijs bij beoordeling	€ 320,- € 404,-	€ 349,- € 429,-
M.2-slots (waarvan PCIe 5.0)	3 (0)	2 (1)
M.2-koelers	1	2
Vrm-temperatuur	84°C	71°C
USB4	2	2
Overklokextra's	Clear-cmos-knop	Knoppen op accessoire

Reacties (84)

[Vinnie2k]

Een halve KW uit je stopcontact voor een beetje computeren. Dan heb je het dus bijna over het verbruik van een kacheltje, met bijbehorende warmteontwikkeling. Bizar. En dan zit er nog geneens een gpu bij

Heb zelf een 11th gen i7 en een x570, met een kleine undervolt draait ie heerlijk, 160W op de stekker inclusief een aantal usb verbruikers (3 telefoons voor de camera's)

Ik kan me niet eens voorstellen hoe warm de studio word met dit soort nieuwe generatie hardware..

Wel een mooie vergelijk weer, waarvoor dank!

[dasiro]

de 13900KS is dan ook de duurste en meest extreme chip die je op deze bordjes kan steken, in de praktijk zal je zulke loads natuurlijk niet constant halen tenzij je enorm veel compute-taken doet. Voor de zuinigheid moet je het balls-to-the-wall topmodel natuurlijk niet kopen, dan neem je beter de 13400F die worst case 65W gebruikt

[d3x]

Hangt dus volledig van je gebruik af welke CPU best past... een 13400 als ideale cpu aanbieden is hier enkel vooral bij tweakers van toepassing.... persoonlijk denk ik als je perse een intel build wil maken een 13600-700 een betere lange termijn aankoop is maar soit.

laat ons stellen dat als je kijkt naar grote verkoop retailers dat het verkoop gedrag ietsjes anders is...
https://ourdigitech.com/h...mes-the-best-selling-cpu/
in deze week zie je goed hoeveel gamers aan het wachten waren op de 7800X3D release...

of van de laatste maanden: https://imgur.com/a/ynxOnxV

[Reactie gewijzigd door d3x op 22 juli 2024 13:58]

[dasiro]

ik plaats de 13400 als ideale zuinige CPU, de 13600-13700 zitten in the sweet spot met betere performance voor een aanvaardbaar verbruik, maar geen van die 3 is het imho waard om de aankoop van een Z790-moederbord te rechtvaardigen.

[M2M]

De huidige ver-pis-race tussen AMD en Intel heeft ervoor gezorgd dat ze beide heel hard hun best doen om standje maximaal uit de processor te persen. *vroeger* met een Core2Duo E6600, standaard 2.4 en met een handmatige OC zonder poespas 3.6GHz, had je een koele processor die je eenvoudig op kon krikken. Nu is alles getuned naar maximale prestaties om net dat procentje meer in de benchmarks terug te zien. Maar prestaties gaan altijd omgekeerd evenredig gepaard met energieverbruik, in exponentiele vorm.

Prestaties per watt zijn er op vooruit gegaan te opzichte van vorige generaties, zolang je de TDP gelijk zet tussen de oude serie en de nieuwe. AMD heeft als ik mij niet vergis, een bios setting om de recente processorlijn terug te zetten naar een wat meer normaal vermogen. Dat zouden ze bij Intel ook mogen doen, hoewel het aanpassen van de max-tdp voldoende is denk ik. Zeker als je je bedenkt dat je 90 - 95 real-world procenten overhoud met 40% van het verbruik. Maar die instellingen zijn altijd opt-in en nooit opt-out. Default staat het dus de verkeerde kant op. Het zou mooier zijn als het andersom was

[vlaaing peerd]

De huidige ver-pis-race tussen AMD en Intel heeft ervoor gezorgd dat ze beide heel hard hun best doen om standje maximaal uit de processor te persen. *vroeger* met een Core2Duo E6600,...

Iets zegt me dat de Netburst architectuur aan je voorbij is gegaan, deze ver-pis race heeft al eens plaats gevonden.

Maar prestaties gaan altijd omgekeerd evenredig gepaard met energieverbruik, in exponentiele vorm.

Daar geef ik je volledig gelijk in, de topmodellen van beide, en vooral de i9 13900 is nogal overdreven qua verbruik. Ik denk dan ook dat de snelste CPU hebben meer goed is voor de marketing dan dat er zoveel kopers staan te wachten om hun stroomrekening te verdubbelen.

[M2M]

Ik kan mij dat nog wel herinneren hoor, inclusief naamgeving van AMD (2600+) om de tragere kloksnelheid van AMD processoren een marketing-zetje te geven. En inderdaad, aan het eind van de netburst-tijd, vlak voor de core2duo introductie, hadden zowel AMD als Intel flink hete processoren. Die FX62 of de XE965 trokken zo het socket leeg.

[Cid Highwind]

Netburst valt hier slechts deels mee te vergelijken. Dat Intel en AMD elkaar wederom af proberen te troeven met doorgefokte CPU's is een feit. Het grote verschil is echter dat destijds kloksnelheden vastlagen, juist om hardware te beschermen.

Daar waar je vroeger zelf moest overklokken en maar moest zien waar de grens lag, wordt dat tegenwoordig allemaal automatisch en veilig gedaan. In plaats van overklokken mag als eingebruiker op zoek naar de sweet spot tussen verbruik en prestaties om daar je systeem een kunstmatige halt toe te roepen.

[Xfade]

En dan wordt die overclock over het algemeen door de moederbord fabrikant gedaan op het moment met multicore enhancement en wat dan ook.

[DennisH82]

dan neem je beter de 13400F die worst case 65W gebruikt

Nou nee, tenminste niet als je je moederbord instellingen (power limits) niet handmatig aanpast, anders verbruikt de 13400F worst case gewoon 148W en geen 65W
En mits je koeler het toelaat natuurlijk, en / of je geen budget B660 / B760 bordje hebt die gelockt is op 65W maar anders verbruikt deze en alle andere non K cpu's standaard veel meer dan de (minimum) opgegeven TDP.
Het max TDP verbruik staat er tegenwoordig gelukkig ook bij, tenminste wel hier op tweakers

[Djarune]

[...]

Nou nee, tenminste niet als je je moederbord instellingen (power limits) niet handmatig aanpast, anders verbruikt de 13400F worst case gewoon 148W en geen 65W

Nee hoor. De Intel 13400F is zonder power limit 86W ipv 65W op max CPU prestaties (multicore blender test). Zie bijvoorbeeld hier. Ik vermoed dat jouw 148W het vermogen is van een geheel systeem.

[dcm360]

De 148W komt uit de spec-sheet van Intel. Waarom dat getal zo veel afwijkt van het verbruik in de praktijk is wel een goede vraag verder.

[Djarune]

Volgens Intel:
Maximum Turbo Power

The maximum sustained (>1s) power dissipation of the processor as limited by current and/or temperature controls. Instantaneous power may exceed Maximum Turbo Power for short durations (<=10ms). Note: Maximum Turbo Power is configurable by system vendor and can be system specific

Oftewel die waarde zegt weinig over het daadwerkelijke verbruik en kun je bovendien naar wens instellen (PL2).

Tom's Hardware heeft het 13400F stroomverbruik vrij grondig geanalyseerd. Zonder power limits (dus PL1 & PL2 allebei oneindig) komen ze tijdens een zware benchmark op max 110W uit. Nog altijd fors minder dan 148W.

[DennisH82]

Inderdaad

[FalconerHG]

Ik zeg al een tijdje dat de PC wereld hard naar een muur aan het rennen is. Zowel CPUs als GPUs verbruiken veel teveel stroom in een tijd dat het juist allemaal veel minder moet.

Als PC gamer, kijk ik vol bewondering naar Apple, die het voor elkaar krijgen om de prestaties hoog te houden terwijl het verbruik onder controle is, en zelfs erg laag. Tegelijk kijk ik vol frustratie naar Intel, AMD en Nvidia die echt alleen maar focusen op de prestaties en dat alleen weten te bereiken door nog meer stroom door hun componenten te jagen.

Het is een doodlopend en onhoudbaar pad.

[MiesvanderLippe]

Ik denk wel dat je beleving beïnvloed wordt door hoezeer we focussen op de high-end. Chips worden juist steeds efficiënter, alleen laten we ze harder lopen om bovenaan de lijstjes te komen. Als je 10% prestaties inlevert zijn ze gewoon zuinig, als je geen high-end sku koopt valt het sowieso reuze mee.

[germania]

Om hier zelfs op door te redeneren: vroeger clockte je een CPU/GPU zelf hoger, en dat was vaak best gunstig qua prestatie/vermogen. Tegenwoordig is de maximale prestatie er inderdaad al uitgeperst in de fabriek. Vaker dan niet zitten ze juist over hun eigen prestatie/vermogen curve heen. Zo zie je bij de producten van tegenwoordig dat het juist loont om ze te downvolten. Vaak krijgen ze daar zelfs performance door erbij! Zelf bijvoorbeeld mijn 4070TI op 80% stroom staan (maximaal 225W), en een lichte overclock meegegeven (+145 core, +1498 memory). Draait super stabiel, is sneller en veel zuiniger dan dat die was.

[Boefmans]

Ja bizar eigenlijk
En vergeet niet dat het stroomverbruik en warmte vrij exponentieel toeneemt (heb ooit een formule van iemand gekregen en buiten dat, ik merkte het ook aan de verbruiksmeter die ik ertussen zette). Past procent erbij kan zomaar stroomverbruik en warmte verdubbelen

[WillySis]

Het ligt er natuurlijk wel sterk aan hoe je je systeem gebruikt. Wie hoge prestaties wil zal meer stroom verbruiken. Bij idle is het stroomverbruik ook wel iets toegenomen, maar lang niet zo veel.

[Xfade]

Ik ga pas met bewondering naar apple kijken als er games en dedicated gpu's komen en ze hetzelfde met die kunnen doen als met hun M chips.

[Reactie gewijzigd door Xfade op 22 juli 2024 13:58]

[GoBieN-Be]

Als je niet de marketing hype volgt en bij AMD ECO mode of bij Intel PL1/PL2 instelt in BIOS heb je gewoon een zuinig systeem dat toch performant is.

Helaas zijn fabrikanten nog te veel gefocust op absolute performantie en niet op performantie/watt verhouding. Maar wij als koper kunnen dat duidelijk te maken door de onzinnige hoog verbruikende modellen niet te kopen.

[A Lurker]

De processor is het probleem niet. Wel de power limit die absurd hoog is. Koop een 13900K (de KS kun je laten liggen, zelfde corecounts), zet de power limit op 150W (oid) en je hebt een fantastisch product wat al het andere van Intel degradeert op ruwe performance . En een cpu die in de meeste benchmarks niet eens zo veel in prestatie verliest tov een onbegrensde 13900K of 13900KS die meer dan het dubbele aan piekvermogen noteren. Als je dan wat gaat undervolten ben je helemaal de koning op efficientie.

Zie benchmarks hier op tweakers maar ook elders voor uitgebreide artikelen hieromtrent.

(Amd kun je soortgelijke dingen over zeggen, maar die laat ik even buiten beschouwing)

[Reactie gewijzigd door A Lurker op 22 juli 2024 13:58]

[CriticalHit_NL]

De processor is het probleem niet. Wel de power limit die absurd hoog is. Koop een 13900K (de KS kun je laten liggen, zelfde corecounts), zet de power limit op 150W (o.i.d.) en je hebt een fantastisch product wat al het andere van Intel degradeert op ruwe performance . En een CPU die in de meeste benchmarks niet eens zo veel in prestatie verliest t.o.v. een onbegrensde 13900K of 13900KS die meer dan het dubbele aan piekvermogen noteren. Als je dan wat gaat undervolten ben je helemaal de koning op efficiëntie.

Alleen bestaat de kans wel dat undervolten niet meer werkt met een bios update, dus wees daar van bewust en dat kan per merk/moederbord nog verschillen, dit is wel interessant om te lezen:
Reddit.com - Intel Blocks Undervolting: The Whole Story

M'n Asus Maximus Z790 Extreme zit nog op een 0219 bios, een versie die niet eens bij hun op de site is vermeld als bios dus het zal wel de allereerste massaproductie bios zijn, undervolten werkt prima dus ik laat het maar zo.

Het is maar simpelweg gedaan met de Global SVID Curve in de bios op -0.06v te zetten, XMP blijft gewoon ingeschakeld. Scheelt toch wel wat in temperatuur en geen throttling meer bij 10 minuten runs van C23 en Prime95 en daarmee in C23 toch nog een score van 41004 punten weten te behalen en in CPU-Z 17073 punten. Vergelijkingsmateriaal: https://valid.x86.fr/bench/32

[Boefmans]

Dat is wel interessant. Ik heb een 11850k, zelfde verhaal? (Moet ik eens induiken). Sowieso is die cou (zoals voor de meesten die een wat zwaardere kopen) overkill, voor games is het toch de gou die aan de bak mag. (zelfs met de 6900xt op 1440p).

[A Lurker]

Undervolten kan altijd interessant zijn, maar bij de 11xxx serie speelde die absurde vermogens nog niet zo dus in hoeverre een power limit zin heeft zou je eens moeten proberen.

De voornaamste reden van het enorme verbruik zijn de turbosnelheden, een 13900KS doet max 6GHz, waar de 11900K op max 5.3GHz blijft steken. Dat is een enorm verschil omdat die 6GHz nog niet zo eenvoudig gehaald wordt, en voor stabiliteit is een hogere vCore dan nodig.

Edit: wat mij betreft zetten ze bij Intel de turbo van de P cores op 5GHz max en gooien ze gewoon zo veel mogelijk cores op de CPU, zowel P als E cores. Ik denk dat de corecounts ook nog wel weer gaan stijgen, aangezien Intel over aan het stappen is van een monolithische CPU naar chiplets (zoals AMD al een tijdje heeft). Dat geeft veel meer flexibiliteit in de CPU-ontwerpen.

[Reactie gewijzigd door A Lurker op 22 juli 2024 13:58]

[Ernemmer]

Energieverbruik tijdens gamen is een stuk lager dan tijdens cinebench, kijk maar eens de andere review op tweakers.

[Xfade]

Maar deze test is toch wel een edge case om juist de moederborden tot de max te belasten.

[kujinshi]

Je zegt zelf al dat je je computer undervolt.

Ik heb Z790 en 13700K. En met compleet tunen van BIOS op veel vlakken heb ik een erg snelle computer met een fan die je nauwelijks hoort en de "fabrieks" 250w haal ik lang niet. 200w net.

De 13900K kan je ook zo tunen en is dan zelfs sneller dan standaard en toch stiller en minder watts er doorheen.

Het is alleen zo dat test websites niks in de BIOS mogen veranderen, die moeten standaard vergelijken. Maar met deze serie is er zoveel meer uit te halen.

[knoore]

Lees ik dat goed, 1599 voor een moederbord? Een paar jaar geleden waren de topmodellen niet eens de helft. Als je naar performance kijkt steekt hij er niet overal bovenuit al blijft hij wel iets koeler. Maar dan kun je ook een mobo van 600 euro pakken, met een airco van 500 euro en dan heb je nog 500 over voor stroom om de ruimte te koelen.

[dasiro]

mobo's zijn gewoon mega-overpriced tov een paar jaar geleden. Jay heeft z'n teleurstelling erover ook al geuit, maar ik vrees dat fabrikanten gewoon hun ding gaan blijven doen en zoveel mogelijk proberen aan te rekenen. Dit soort borden is natuurlijk enorm zeldzaam en er moeten maar een paar gekken zijn die het willen betalen om ze in stand te houden

[equit1986]

ach die MSI Godlike was ook 2000+ euro. dus dit is nog niets

[Mike2k]

Als ik die tabel over de vrm's zie dan vraag ik me af of de geadverteerde 2520 Ampère echt gehaald kan worden... Als de processor op 1.5 volt draait zou dit een verbruik op leveren van bijna 4 kW voor alleen de processor...

Hoe moet je ooit al die warmte afvoeren?

Ps. Stofzuigers zijn gemaximeerd op 2kW...uitstoot van auto's etc...zou dit ook in het vooruitzicht liggen voor processoren?

[Reactie gewijzigd door Mike2k op 22 juli 2024 13:58]

[CH4OS]

Laat staan dat je zoveel Ampère door de kabels krijgt. Voedingskabel smelt gelijk door.

[Mike2k]

Dat valt opzich nog mee...de VRM werkt op 12 volt en converteert at naar 1.1 tot 3.3 volt.

Stel even dat we uitgaan van 1.2 volt (factor 10 van 12 volt, rekent makkelijk) Als de VRM's perfect zijn (geen interne verliezen in warmte etc.) dan zouden ze op 12 volt, 252 ampere nodig hebben. Als je dan leest dat het betreffende bord 24 VRM's heeft, dan betekent dat 'slechts' 10 Ampere per VRM, dus dat is nog wel te doen.

PS: zonder verliezen in de voeding etc zou deze 2520 ampere op 1.2 volt, uitkomen op 13 ampere uit het stopcontact...

230 / 1.2 = 191
2520 / 191 = 13 (afgerond)

Bizar veel....

[Xfade]

Die losse power stages zijn rated op 105 A per stuk.

[LOTG]

Een groepen kast heeft meestal een 16A zekering op een 1 fase groep zitten. Als je daar 4kW uit wilt trekken gaat die er ook uit, dan moet je dus een groep hebben voor alleen je CPU en de rest van je systeem + randapparatuur op en andere.

En dan hebben we het nog niet over de voeding die 4kW moet leveren, en de rest van het mobo wat dat moet kunnen leveren. Zullen aardige traces moeten zijn, en aardige kabeltjes.

Slaat natuurlijk nergens op die cijfertjes, puur voor de marketing. Net als de prijs die er aan plakt.

[Dropsel]

Stofzuigers zijn op de Europese markt gemaximeerd. Processoren zijn een wereld markt. Maar het blijft een heleboel kW

[Sloeber]

Interessant dat die Asus Extreme van €1500,- zo veel minder stroom verbruikt vergeleken de rest! Ik denk overigens dat je dat niet snel terug gaat verdienen

Edit: Stroomverbruik is zo goed als net zo veel dus wegens wat @ACM zegt

[Reactie gewijzigd door Sloeber op 22 juli 2024 13:58]

[ACM]

Helaas, zoals in de tekst vermeld komt dat juist omdat ie een deel via een andere stekker binnenhaalt... Als je bij het totaalverbruik kijkt staat ie dan ook steeds bij de ergste verbruikers.

[Cid Highwind]

Bij AMD reviews wordt, naar mijn mening terecht, geklaagd over het feit dat AM5 moederborden zo duur zijn. Ik had daarbij altijd gedacht dat het bij Intel dan wel beter zou zijn. Niks is minder waar.

Sterker nog, als je ziet dat het goedkoopste bord met PCIe 5.0 ondersteuning dus ook al 270€ moet kosten, valt het me vies tegen. Bij AMD krijg je voor die prijs een moederbord waar je GPU en SSD gewoon naast elkaar kunnen torren zonder elkaar te bijten.

En kom op Asrock, doe eens een Eggman of Knuckles bord voor kamp rood.

[dommegekke1]

In dit artikel wordt enkel gekeken naar een x aantal moederborden. Hierin is de goedkoopste met PCIe 5.0 €270. In dit artikel staat ook dat er enkel wordt gekeken naar relatief dure moederborden.

Als je in de pricewatch gaat kijken zie je dan ook dat er veel socket 1700 moederborden met PCIe 5.0 zijn die minimaal €100 goedkoper zijn. Hierbij zijn dus ook meerdere Z690 borden en één Z790 bord.
Tussen de €170 en €270 zitten dan ook nog veel borden.

Ik moet je gelijk geven dat het nog steeds veel geld is voor een Intel bordje en zeker niet (veel) goedkoper is dan AM5

[Xfade]

Je bedoelt, als je een Gen5 SSD gebruikt ofzo ?

[kujinshi]

Ik ben voor Intel gegaan omdat AMD toch per moederbord wel een 100 euro hoger ligt, zeker omdat DDR5 moet. Bij Intel kan je ook DDR4 gaan, en Intel is minder vatbaar voor geen DDR5 hebben, qua snelheid.

[Huupke]

Apart dat er in the BBG nog de ASRock Z790 Steel Legend WiFi wordt aanbevolen en dat die dan niet geschikt zou zijn voor een i9 of iig niet meer voor komt in deze selectie. Ik denk dat de Steel Legend met een prijs van 280 euro een hele goede middenklasser is en beter uitgerust is dan de de selectie in dit artikel. Hij heeft een PCIe 5.0 m2 slot met goede koeling, genoeg USB 3.x aansluitingen en een zeer degelijke Vrm. Daarnaast ziet hij er ook nog erg gaaf uit.

[youridv1]

en dat die dan niet geschikt zou zijn voor een i9 of iig niet meer voor komt in deze selectie.

Ik denk dat het vooral dat laatste is. Kijk in een ideale situatie test je alle goed leverbare Z790 borden in de hele pricewatch, maar dan mag je wel een flink test team op trommelen ook.

Persoonlijk zou ik zelf ook een test willen zien met een iets getemd TDP. Voorafgaand kun je bijvoorbeeld met Cinebench ofzo een testje doen hoe ver je het TDP kunt inperken voordat je significant performance verliest en op dat TDP kun je dan ook een test pass doen om te kijken hoe veel geld je dan kunt besparen op je moederbord. Dit verdubbelt natuurlijk ook je testgrootte, dus misschien kun die impact beperken door dit alleen te testen op een paar van de borden die heet lopen op stock settings ipv ook te hertesten op de borden die perfect op full power werken.

Dan kun je de borden onderverdelen in 3 categorieen qua support. Ja, Ja met wat tweaks en Nee

Ik ben er op mijn 12900KS workstation bijvoorbeeld achter gekomen dat ik hem van 241 watt helemaal naar 150 kan schroeven en dat mijn compilatie dan maar een paar seconde langer wordt. Gezien een totale compilatie al snel meer dan 90 seconde duurt, neem ik <5 seconde voor lief. Op die 150 watt kan mijn 240mm aio ook gelijk de 12900KS de baas voor lange tijd zonder te thermal throttlen, wat op 241 nog geen 10 seconde lukt. Handig voor het draaien van een unittest van een minuut of 10-11

Ik draai zelf overigens een Asus Z790P-WIFI in mijn workstation en ik kan je vertellen dat dat bord het op 241 watt fantastisch doet.

[Reactie gewijzigd door youridv1 op 22 juli 2024 13:58]

[Broodro0ster]

Bij de grafieke van de Vcore staat er: hoger is beter.
Kan iemand me uitleggen waarom hoger beter is? Je zou toch net denken dat minder voltage voor dezelfde stabiliteit beter is? Dat betekend een langere levensduur voor de CPU of dat er meer headroom is om te overclocken.

[Tomas Hochstenbach]

Zie het tekstje onder die grafiek

[Broodro0ster]

*facepalm¨ Ik had niet gezien dat er nog tekstje bijgekomen was na het aanklikken van de knop Vcore.

[Peter255]

Waarom valt de Z790 Tomahawk Wifi in de 300-500 euro categorie terwijl in de tabel op de eerste pagina de 'prijs bij beoordeling' 299 euro is?

[PThijssen]

Dat was de "Prijs bij beoordeling" zoals je in de grafiek kunt zien.

[Peter255]

Op pagina 1 staat de prijs op 299 euro maar in de tabel bij de conclusies staat het bord op 300 euro?

[DavidAxe]

Ik vind een aantal punten in de review wel bijzonder:

Eigenlijk zijn het allemaal prima boards met uitstekende VRM's. Prijs (en evt. voorkeur voor design) zou dus de belangrijkste factor voor een keuze moeten bepalen. De €57 extra voor de great value winnaar vind ik het eigenlijk niet waard.

Prijzen:
Naar mijn mening bizar hoog! Eigenlijk valt enkel het goedkoopste ASRock board (€199) te verantwoorden. En over de Taichi:
Daar betaal je nog geen 550 euro voor, waar de topmodellen van bijvoorbeeld ASUS en Gigabyte ver over de 1000 euro heen gaan. En oké, de Taichi heeft dan misschien geen gekantelde connectortjes aan de randen van het bord en ook geen fancy oledschermpje, maar is in de basis een heel luxe bord.
Sorry, maar voor een verschil van €300 met het goedkoopste board (eigenlijk de prijs van een prima CPU) zouden zulke opties zeker wel aanwezig mogen zijn.
Wat betreft prijs zou ook nog de vergelijking met een Z690 ddr4 board gemaakt kunnen worden. Die zijn al (met goede vrm) voor €150 te koop. Hoeveel extra performance krijg je voor d meerprijs van een z790 board?

Een PCIe 5 m2 slot kan (in de toekomst) een voordeel zijn, maar hoe betrouwbaar werkt dat als daardoor PCIe lanes van de GPU worden afgesnoept?

Van allerlei luxere opties die op een mobo aanwezig kunnen zijn vraag ik me hoevaak die nog gebruikt worden.
Audio chip: de echte audiofiel koopt een speciale kaart en volgens mij heeft elke usb headset z'n eigen audiochip (of wordt de audio chip op het mobo dan nog steeds gebruikt???)
PCIe sloten: hoogstens één nodig voor een audio kaart

VRM: zelfs het goedkoopste board kon makkelijk de tests met de 13900KS doorstaan. Eigenlijk zou ik liever weten hoe deze boards met een normalere CPU als de 13700K werken.

[Reactie gewijzigd door DavidAxe op 22 juli 2024 13:58]

[dabrainz]

Als het met name om de extra chipsetlanes gaat, was ik juist ook wel benieuwd naar hoe Z690 borden met de 13900KS om zouden gaan. Ben benieuwd of je voor een Raptor Lake CPU net zo goed uit zou kunnen met een Z690 als je die extra lanes niet nodig hebt.

Ik gebruik zelf nog een Z690 Hero met een 13700K. Mijn 6400C32 RAM ging met m'n 12900K niet verder dan 6600C32, heel soms 6800, maar met de 13700K sukkelt hij vrolijk door tot 7200C32. Dus de IMC van Raptor Lake is wel beduidend beter, ook in combinatie met het 'oude' Z690 platform.

[mr.loepie]

Hier ben ik ook wel nieuwsgierig naar, heb zelf ook de 12900k op een z690 Formula en mijn ram wil niet verder dan 6200C32. En wil eigenlijk nog geen ander mobo gezien ik die niet mooi vind qua uiterlijk, ook de extreme niet. Dus als de 13900KS wel veel beter is (ook qua IMC) dan haal ik die gewoon.
Welke ram heb je precies? hier de Dominator 32GB 5600mhz.

[dabrainz]

De IMC van Raptor lake is over het algemeen wel echt veel beter, maar ik verwacht niet dat de 12900K al echt de bottleneck is bij de Dominators, maar eerder de Dominators zelf. Het kan natuurlijk dat ze met een betere IMC net wat stabieler te krijgen zijn, maar veel sneller zal ook echt van de bin afhangen.

Ik heb een G.Skill 6400C32 kitje erin zitten, maar dat is een Hynix a-die setje. Ik vermoed dat jouw Dominators Hynix m-die, of Samsungs zijn. Ik heb ook een setje Dominators gehad, 6200C36 m-die, die liepen ook 6400C30. Omdat het m-die is, zijn de timings strakker te krijgen, maar blijft de snelheid wat uit. Wel konden die naar mijn ervaring op een lager voltage stabieler, maar dat heeft natuurlijk ook met de bin te maken.

[mr.loepie]

Dank voor je reactie, mijn Dominators zijn indd Samsung. En gaan prima tot 6200C34 maar ook iets daarboven is het mis. En toen las ik dit en dacht wellicht een optie voor mij die nieuwe 13900KS.
Ik zit geheel in het ICue platform en anders had ik ook die G.Skills gehaald met die nieuwe a-die.
Wellicht beter om nog even te wachten.

[dabrainz]

Ik heb ze in Nederland en Duitsland nog niet gezien (6400C32 het snelst, maar dat kan ook m-die zijn), maar op de Corsair site zijn wel al snellere Dominators beschikbaar. Dat lijken mij ook a-die.

Ik moet ook zeggen dat ik die Dominators nog steeds mooier vindt dan m'n G.Skills, maar die 6400>7200C32 deed het wel goed in de benchmarks en ik kreeg een leuke prijs voor m'n Dominators geboden.

[mr.loepie]

Ik wacht nog wel even dan, maar dacht de prijzen zijn flink laag en dan haal ik een setje.
Die Dominators zijn indd prachtig om te zien (ik heb de witte versie) Mooie snelheid hebben die van jouw op 7200mhz. misschien komt er straks een setje 9000mhz C28
We wachten af...

[Zwaai Haai]

Wat super dat ook aandacht is voor meer dan alleen de hardware zoals de vergelijking van de BIOS opties.

Hoe goed de ondersteunende software is, in termen van stabiliteit, gebruiksvriendelijkheid, en mogelijkheden is voor mij net zo belangrijk als de features die erop zitten. Zeker bij premium producten verwacht je een premium software set.

Ook de ondersteuning in online support en software updates. Dat zijn dingen die je niet zo snel in de spec sheets ziet en je meer uit reviews of eigen ervaring moet halen. De bekende "voor mij nooit meer merk-X" reactie hier komt vaak uit de wijze waarop er support geleverd is.