Uiterlijk en aansluitingen
Samengevat
De Surface Laptop Studio is eigenlijk een demonstratie van Microsofts ontwerp van de ideale laptop voor designers. Het scherm kan namelijk plat, zodat je erop kunt tekenen. De verouderde quadcore-cpu is alleen geen goede match voor die tekensoftware en dat diskwalificeert eigenlijk de hele laptop. Dat is jammer, want het is een laptop met een mooie behuizing, een helder scherm, een 120Hz-refreshrate en een accuduur die gezien de hardware helemaal niet slecht is.
Microsoft is er niet vies van om af en toe wat nieuws te proberen. De Surface Book, bijvoorbeeld, combineerde een grote tablet met een accu- en videokaartdock en met de Surface RT bouwde Microsoft de eerste tablet die Windows draaide op een Arm-processor. Microsofts laatste formfactor ziet eruit als een gewone laptop, totdat je het scherm omklapt en je de laptop in een soort tekentableau transformeert. Volgens Microsoft ideaal voor in je digitale atelier en de naam is dan ook toepasselijk: Surface Laptop Studio.
:strip_exif()/i/2005121824.jpeg?f=imagearticlefull)
Microsoft heeft voor zijn Surface-producten een duidelijke ontwerpstijl en die zie je meteen terug als je de Surface Laptop Studio uit de doos haalt. De behuizing is van een grijze magnesiumlegering gemaakt, die Microsoft al sinds de Surface Pro 3 toepast. Het geheel is best zwaar voor een 14"-laptop, 1,8 kilogram, en geeft, ook door dat gewicht, een stevige indruk. De behuizing en het scherm hebben afgeronde hoeken, zoals we dat kennen van de Surface Laptop Go. Het scherm heeft een 3:2-verhouding, die steeds meer aan populariteit wint en die we ook ook al sinds de Pro 3 op Surface-apparaten terugzien.
Toch is de Laptop Studio niet 'gewoon' een Surface-laptop met een omklapscherm. Er is goed over de behuizing nagedacht en dat zie je als je hem van dichterbij bekijkt. Als je de Laptop Studio neerzet, staat hij op een 7mm hoge 'basis', die rondom inspringt ten opzichte van de rest van de behuizing. Die basis is aan de zijkanten geperforeerd en daar kan de Laptop Studio zijn hitte afvoeren. De gebruikelijke plek bij compacte laptops is bij het scharnier van het scherm, maar dat is geen optie bij de Laptop Studio, omdat het scherm de koeling zou verstikken wanneer je het platlegt. Een ander voordeel is, in theorie, dat je meer oppervlak hebt om de warmte over te verdelen.
In het bredere deel van de behuizing zitten de aansluitingen: tweemaal USB-C aan de linkerkant, met ondersteuning voor Thunderbolt 4. Je kunt ze bovendien gebruiken om de laptop mee op te laden. Gebruik je daarvoor een lader met een hoog genoeg vermogen, dan kun je de bijgeleverde 95W-lader thuislaten. Die lader maakt gebruik van Microsofts eigen aansluiting, die aan de rechterkant van de behuizing zit. De aansluiting is op zich niet onpraktisch: hij is magnetisch en omkeerbaar en je kunt hem ook gebruiken om er docks op aan te sluiten, maar die moeten van Microsoft afkomstig zijn. Als je universele docks of randapparatuur gebruikt, heb je meer aan de gewone USB-aansluitingen. Er is verder nog een jack-aansluiting aanwezig. De grote misser is de SD-kaartlezer, die mag wat ons betreft niet missen op een laptop die juist gericht is op creatievelingen.
Scherm, toetsenbord en touchpad
Waar het natuurlijk om draait bij de Laptop Studio, is het scherm dat je op drie manieren kunt positioneren. Om te beginnen is het te gebruiken als een gewoon laptopscherm. Om het scherm anders te positioneren, kun je het scherm beetpakken en met je duimen op de rechterbovenhoeken druk uitoefenen. Het scherm zit magnetisch 'vastgeplakt' en met de juiste hoeveelheid druk komt het los en kun je het rechtop zetten, tussen het toetsenbord en de touchpad in. Dat is een vaste plek, waar het scherm opnieuw met behulp van magneten blijft staan. Deze tussenpositie brengt het scherm iets dichterbij en dat kan handig zijn als je enkel de touchscreen gebruikt voor apps die dat ondersteunen. Dat zal voor de ene gebruiker beter werken dan voor de andere; wij hadden in de praktijk toch af en toe het toetsenbord nodig, waardoor we het scherm steeds terug klapten.
Klap je het scherm door, waarmee je het platlegt, dan kun je het gebruiken om op te tekenen. Dat kan met behulp van de Surface Slim Pen 2, die je voor 120 euro los erbij moet kopen. Ga je aan de slag met de pen, dan wil het scherm onder druk meegeven als je in het midden bezig bent. Normaal gesproken zul je niet zo veel druk zetten, maar als je een contextmenu wilt openen met behulp van de pen zul je er hard op moeten drukken. Het zal vermoedelijk niet snel stukgaan, maar het is een deel van de laptop waar je niet te hardhandig mee om moet springen. Dat geldt ook voor het klappen van het scherm. Je ziet bij het scharnier vier flatcables voor de aansturing van het scherm lopen en we gaan ervan uit dat Microsoft het kantelen van het scherm herhaaldelijk getest heeft, maar ook hier krijgen we het gevoel het omklappen met beleid te moeten doen.
De Slim Pen 2 bespraken we in de review van de Surface Pro 8 al, en dat is een fijn dingetje. Hij heeft haptische feedback in de software die daarvoor geschikt is en hij voelt op het 120Hz-scherm heel responsief aan. Ben je klaar met tekenen, dan kun je de pen onderaan de behuizing kwijt, waar hij magnetisch op zijn plek blijft en bovendien contactloos wordt opgeladen.
De touchpad, tot slot, is er een die niet beweegt, zoals Apple ze al jaren op zijn MacBooks gebruikt. Wanneer je erop drukt geeft een trilmotortje haptische feedback door aan de touchpad, waardoor het lijkt alsof je de touchpad daadwerkelijk omlaag drukt. Het oppervlak van de touchpad is van glas gemaakt en daardoor konden wij er uitstekend mee uit de voeten.
Specificaties en benchmarks
Als je de Surface Laptop Studio koopt, kun je uit tal van configuraties kiezen. De goedkoopste uitvoering is van een Core i5-11300H-processor voorzien en moet het doen met de in de processor geïntegreerde gpu. De duurdere uitvoering, zoals wij hem getest hebben, heeft een i7-11370H-processor en een RTX 3050 Ti-videokaart. Alle modellen hebben op zijn minst 16GB geheugen en er zijn ook configuraties die van 32GB geheugen zijn voorzien. De ssd is in de instapmodellen 256GB groot, maar er zijn varianten met tot 2TB opslag te krijgen.
De prijs van de goedkoopste uitvoering is ongeveer 1500 euro en dat vinden we hoog voor een laptop die is voorzien van een quadcoreprocessor van de vorige generatie, 16GB aan geheugen, een 256GB-ssd en geen aparte videokaart. Ons testexemplaar kost iets minder dan 1900 euro en heeft de onderstaande specificaties.
|
Microsoft Surface Studio |
Processor |
Core i7-11370H |
Cores/threads |
4/8 |
Max. klokfrequentie |
4,8GHz |
Gpu |
Intel Iris Xe 96eu Nvidia RTX 3050 Ti (50W) |
Werkgeheugen |
16GB Lpddr4x-4266 |
Ssd |
Samsung PM991 512GB |
Wifi |
Intel Wi-Fi 6 AX200 160MHz |
Scherm |
14,4", 2400x1600 pixels, touch |
Schermpaneel |
Sharp LQ144P1JX01 |
Gewicht |
1,8 kilogram |
Accu |
58Wh |
Besturingssysteem |
Windows 11 Home |
Mocht je een Surface Laptop Studio willen aanschaffen en de hardware willen upgraden, dan kan dat, maar het is niet zo eenvoudig als bij een aantal eerdere Surface-producten, waarbij de ssd netjes onder een luikje zat dat met een schroef vastzat. Microsoft heeft een video op zijn YouTube-kanaal geplaatst waarin gedemonstreerd wordt hoe je de Laptop Studio kunt openen. Daartoe moet je negen schroeven losmaken, die allemaal verborgen zijn onder rubbers en stickers aan de onderkant van het apparaat. Heb je de laptop open, dan kun je de ssd upgraden.
:strip_exif()/i/2005121810.jpeg?f=imagearticlefull)
Als we naar de hardware van de Surface Laptop Studio kijken, valt meteen de processor op. Dat is een Tiger Lake H35-processor. Intel bracht die processor in januari 2021 uit. Op dat moment verkocht AMD 15W- en 35W-processors met acht cores, terwijl Intel maximaal vier cores in een 15W-package wist te proppen. Om zijn chips nog iets sneller te maken, krikte Intel de klokfrequenties en het verbruik op naar 35W. Voor ultrabooks verbruikte de processor te veel, terwijl Intel voor snellere (game)laptops vier maanden later al een 45W-processor uitbracht met acht cores. Die processors hebben een hogere tdp, maar zijn ook op 35W te configureren. Chips van AMD waren ook niet nieuw geweest voor Microsoft, dat 15W-octocores van AMD toepaste in de Surface Laptop 3 en Laptop 4.
- Cinebench 23 - Multi
- Cinebench 23 - Single
Het is uiteindelijk dus de Core i7-11370H geworden. Van de prestaties van die chip zijn we niet onder de indruk. Hij is in Cinebench wat sneller dan de 15W-quadcores van Intel, maar ook weer wat langzamer dan andere laptops met dezelfde processor. De verschillen met de laptops met meer dan vier cores zijn aanzienlijk. De Surface Laptop 4, die Microsoft in het voorjaar van 2021 uitbracht, is anderhalf keer zo snel in Cinebench Multi. De Zephyrus G14, met een 35W-quadcore van AMD, is dubbel zo snel. In singlecoretoepassingen doet de Laptop Studio het weer beter dan de meeste AMD-laptops, maar je kunt je afvragen of het gebruik van een enkele core in de praktijk veel voor zal komen. De laptop is gemaakt voor het draaien van grafische software en die pakketten zijn de afgelopen jaren bij uitstek voor veel cores geoptimaliseerd.
- 3DMark Night Raid
- 3DMark Night Raid - Graphics
- 3DMark Night Raid - CPU
In 3DMark zijn de prestaties van de Laptop Studio wel vergelijkbaar met de ASUS Vivobook Pro met dezelfde processor, zoals te zien is bij het tabje cpu-score. Deze benchmark levert geen continue belasting, zoals Cinebench, en dan scoort de Laptop Studio zoals je mag verwachten van een laptop met deze processor. Grafisch gezien zit de 3050 Ti op een wat lager niveau dan de eerder geteste laptops met dezelfde videokaart. Dat komt doordat de gpu in de Laptop Studio een lager maximaal verbruik heeft, om de boel niet te heet te laten draaien. Instapgamelaptops zoals de Strix G15 en Erazer E25 proberen juist zo veel mogelijk uit de gpu te halen, maar hebben ook een grotere behuizing en imposantere koeling. Je kunt nog best gamen op de Surface Laptop Studio; op de volgende pagina gaan we daar dieper op in.
Da Vinci Resolve is een videobewerkingsprogramma en daarin zien we opnieuw dat de vier cores in de Laptop Studio laptops met meer cores niet bij kunnen houden. We zien ook, net als in Cinebench, dat andere laptops met dezelfde cpu een stuk sneller zijn dan de Laptop Studio. Niet alleen is de processor relatief traag vanwege zijn geringe aantal cores, maar ook vanwege de wat zuinigere afstelling waarvoor Microsoft heeft gekozen.
Die afstelling is mooi te visualiseren met behulp van Blender, waarin we een rendertaak steeds opnieuw draaien. De eerste keer dat we de render draaien is de rendertijd net zo lang als bij de Vivobook Pro 15, maar de processor past snel throttling op vermogen toe, om niet te warm te worden. Die 'zuinige' afstelling is de reden dat de laptop in veel benchmarks langzamer is dan de ASUS-laptops met dezelfde cpu.
Beeldkwaliteit en accuduur
Een Surface-apparaat zou geen Surface-apparaat zijn als Microsoft er geen 3:2-scherm in had gezet. Sinds de Surface Pro 3 hebben alle Surfaces een scherm met deze verhouding en dat tref je ook weer aan op de Laptop Studio. Het is wel een nieuw formaat voor Microsoft, met ook een nieuwe resolutie. De diagonaal is 14,4" en de resolutie bedraagt 2400x1600 pixels. Dat levert een mooi scherp beeld op, dat ook nog eens soepel wordt weergegeven. De verversingsfrequentie bedraagt namelijk 120Hz.
Belangrijker dan de snelheid van de verversing vinden we op deze laptop de kwaliteit van het beeld. De formfactor is bedoeld voor tekenaars en ontwerpers en dan mag je dus verwachten dat de Laptop Studio de kleuren kloppend toont. Om dat na te gaan, maken we gebruik van een colorimeter en Portrait Displays Calman Color Calibration-software.
De beeldkwaliteit in de basis is prima voor een laptopscherm. De maximale helderheid bedraagt bijna 500cd/m2 en het contrast is met 1700:1 erg goed voor een ips-lcd. Het is mooi beeld dus, maar klopt het ook wat je ziet?
Niet helemaal, en eigenlijk valt dat ons tegen van Microsoft. We zetten het scherm op het sRGB-profiel en dan komen we op een te hoge kleurtemperatuur uit, die veroorzaakt wordt door een teveel aan blauw. Het gevolg is een te koude kleurweergave en een ΔE van 4,1. Als die waarde lager is dan 3, is er wat ons betreft niets aan de hand: een dergelijke afwijking zou je alleen moeten kunnen meten, maar niet kunnen zien. Met 4,1 zit de Surface Laptop Studio te hoog. Als dit een goedkopere laptop was geweest, hadden we dat geen ramp gevonden, maar deze laptop kost bijna 2.000 euro en is bovendien specifiek voor grafisch gebruik bedoeld. Tsja, dan moet het gewoon kloppen en dan vinden we deze afwijking niet netjes.
Accuduur
Omdat Microsoft het besturingssysteem en de hardware van de laptop zelf maakt, kan het bedrijf mooi aan het optimaliseren slaan. Dat zien we ook bij Apple, maar Surface-apparaten van Microsoft hebben vaak ook een goede accuduur. Dat zien we bij de browsetest ook. De Laptop Studio haalt een accuduur van dertien uur in die test en doet het daarmee beter dan de Surface Pro 8 of de Surface Laptop 4.
- Accutest browsen
- PCMark 10 - Accu - Tijd
- PCMark 10 - Accu - Digital
- PCMark 10 Accu Essentials
- PCMark 10 Accu Productivity
Onder belasting valt de accuduur wel tegen en dat komt doordat de processor niet zo efficiënt is. Het resultaat van PCMark 10 laat zien dat de accuduur onder belasting op iets minder dan drie uur uitkomt. Vaak zie je bij laptops met een korte accuduur een hoge score in de tests. Dat wil zeggen dat de laptop zodanig is afgesteld dat er veel energie wordt gebruikt, wat de accuduur verkort, maar dat hij tijdens het werken op de accu wel snel is. In het geval van de Laptop Studio is de accuduur dus niet indrukwekkend en zijn de prestaties dat ook niet.
Geluidsproductie en gamebenchmarks
Microsoft-hardware zit goed in elkaar. Dat houdt niet op bij een mooi afgewerkte behuizing, maar ook bij goed geregelde koeling. Tijdens het werken op de Laptop Studio hoorden we de koeling ook niet snel, pas bij zware belasting laat die van zich horen. Om te kijken hoe de Laptop Studio zich ten opzichte van andere laptops verhoudt, zetten we hem in onze geluidsdichte ruimte. Daarin maken we gebruik van een Larson Davis 831C-geluidsmeter met een 378A04-microfoon die is voorzien van een preamplifier. De microfoon heeft een noisefloor van 5,5dB(A). Door onvermijdelijk omgevingsgeluid is de noisefloor van onze geluidsarme ruimte ongeveer 12dB(A). Om een veilige marge te nemen, kunnen we er vanaf 14dB(A) consistente metingen mee uitvoeren. We meten de geluidsdruk op 50 centimeter afstand, in een hoek van 45 graden. Dat doen we in drie scenario's: WebXPRT simuleert webbrowsen, PCMark 10 is representatief voor wat zwaarder desktopgebruik en Blender is een zware multithreaded workload voor de cpu. We meten de geluidsdruk over de periode die iedere test duurt en drukken het resultaat uit in een gemiddelde, LAeq, in dB.
- WebXPRT 3 - LAeq
- PCMark 10 Express - LAeq
- Blender - LAeq
Tijdens het browsen maakt de Laptop Studio toch nog wat geluid, maar het is niet veel. Bij de laptops die een waarde van 14dB noteren, kun je ervan uitgaan dat de ventilators stilstaan. Bij de Surface draaien ze dus wel, maar op een zodanig laag toerental dat je het nauwelijks hoort. Als vervolgens de belasting in de tests met PCMark en Blender omhooggaat, zien we dat andere laptops naar verhouding meer herrie zullen maken dan de Laptop Studio. Relatief gezien is het dus een stille laptop.
Games
De Surface Laptop Studio is niet bedoeld als gamelaptop, maar de laptop beschikt wel over een Nvidia RTX 3050 Ti-videokaart. Die videokaart zien we ook in instapgamelaptops terug en blijkt een prima videokaart voor gamers die hun resolutie en grafische instellingen niet al te ver omhoog willen draaien. De prestaties van de 3050 Ti-videokaart, en eigenlijk iedere videokaart, hangt nauw samen met zijn maximale verbruik. De fabrikant, in dit geval Microsoft, kan de gpu op een bepaald maximaal vermogen configureren. Voor de RTX 3050 Ti is dat maximaal 80W, waar nog eens 15W dynamic boost bovenop kan komen. De Surface Laptop Studio is niet bedoeld als gamelaptop en de gpu mag dan ook maximaal 50W verbruiken. Of dat genoeg is om mee te kunnen gamen, hebben we uiteraard uitgeprobeerd.
- Metro Exodus - 1920x1080 - Medium
- Metro Exodus - 1920x1080 - Ultra
- Metro Exodus - 2560x1440 - Medium
- Metro Exodus - 2560x1440 - Ultra
- Metro Exodus - 1920x1080 - Ultra (DXR - High)
We beginnen meteen met een zware kluif: Metro Exodus. Die game draait eigenlijk niet slecht op full-hd-resolutie en de grafische instellingen op Medium. Zodra je de resolutie of grafische instellingen verhoogt, wordt het wel lastig voor de laptop. De 2560x1440-resolutie telt ongeveer evenveel pixels als de native schermresolutie van 2400x1600. Daar zouden we deze game dus niet op draaien.
- Far Cry: New Dawn - 1920x1080 - Medium
- Far Cry: New Dawn - 1920x1080 - Ultra
- Far Cry: New Dawn - 2560x1440 - Medium
- Far Cry: New Dawn - 2560x1440 - Ultra
Far Cry: New Dawn is een ander verhaal dan Metro Exodus. De game is wat minder zwaar en het verschil tussen Medium- en Ultra-instellingen is minder groot. Dit spel kun je heel aardig draaien op de native schermresolutie en op de hoogste instellingen. Het verschil met de andere laptops met 3050Ti-videokaarten is duidelijk zichtbaar en in veel gevallen is de Laptop Studio ook langzamer dan de Lenovo Legion 5 en Zephyrus G14, die een langzamere RTX 3050-videokaart hebben. In die laptops draait de 3050-gpu echter op een hoger vermogen, waardoor ze alsnog sneller zijn dan de Surface Studio.
- F1 2020 (DX12) - 1920x1080 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 1920x1080 - Ultra
- F1 2020 (DX12) - 2560x1440 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 2560x1440 - Ultra
Een beetje racen in F1 2020 is ook geen probleem voor de Surface Laptop Studio, zelfs op de hoogste instellingen, maar ook hier is het verschil met de 'echte' gamelaptops duidelijk zichtbaar. Als je dus wilt gamen op de Surface Laptop Studio, dan zal de laptop de meeste games wel kunnen draaien, maar verwacht niet dat je de resolutie of de grafische instellingen al te hoog kunt zetten.
Conclusie
Microsoft is een gekke fabrikant als het op laptops aankomt. De Surface-producten zijn niet alleen de apparaten die het bedrijf verkoopt, maar ook een uithangbord voor het besturingssysteem, Windows. De laptops en convertibles zijn een soort etalage waarin je kunt zien wat er mogelijk is met Windows en in het geval van de Book Studio is het een demonstratie van een ongebruikelijke formfactor en van de mogelijkheden die die, samen met Windows, biedt.
Misschien is dat ook de beste manier om naar de Surface Laptop Studio te kijken: als een laptop die bedoeld is voor demonstratie of inspiratie voor andere fabrikanten. We zouden dit apparaat namelijk niet snel aanschaffen en dat komt door een onderdeel: de processor.
Die processor is van Intels elfde generatie en is niet de efficiëntste, maar de grootste beperking zijn de vier cores die erin zitten. Microsoft had voor legio andere chips kunnen kiezen, bijvoorbeeld van AMD, zoals het al eens bij de Surface Laptop deed. Ook Intel heeft cpu's met acht cores in de elfde generatie en als Microsoft de Surface Studio iets later had uitgebracht, dan had er een Intel-chip van de twaalfde generatie in gekund, die ook aanzienlijk sneller was geweest.
Waarom maken we zo'n punt van de processorsnelheid? Omdat de Surface Laptop Studio op creatieve gebruikers zoals tekenaars en ontwerpers gericht is, en omdat grafische software bij uitstek baat heeft bij een zo snel mogelijke processor, met zo veel mogelijk cores. Juist op dat punt schiet de Laptop Studio tekort.
Verder is de Laptop Studio een mooi apparaat. Het scherm werkt fijn dankzij de hoge helderheid, het hoge contrast en 120Hz-verversingssnelheid. Alleen de kalibratie had beter gemoeten, met het oog op het publiek waar hij voor gemaakt is. De koeling is goed geregeld, want die maakt niet veel herrie. De magnesiumbehuizing is stevig en netjes afgewerkt, zoals we van Microsoft verwachten. Het omklappen van het scherm zul je met enig beleid moeten doen, maar de constructie voelt niet zwak aan. De, helaas niet bijgeleverde, stylus klikt slim magnetisch aan de laptop vast en wordt daar ook opgeladen. Door al deze factoren zou de opvolger van deze Laptop Studio een succes kunnen worden, zo lang Microsoft maar een moderne cpu monteert.
- Instapmodel, W10
- Instapmodel, W11
- Geteste uitvoering