Nederlander wint Nobelprijs voor ontdekking grafeen

De in Engeland wonende Nederlandse natuurkundige André Geim kreeg dinsdag de Nobelprijs voor natuurkunde toegekend. Hij ontving de Zweedse wetenschappelijke prijs samen met Konstantin Novoselov voor zijn werk met grafeen.

De twee onderzoekers, een Rus en een Russische Nederlander die werkzaam zijn in Engeland, kregen hun prestigieuze prijs toegekend voor hun werk aan grafeen; ze ontwikkelden een manier om het koolstofmateriaal te produceren. Grafeen is sinds de ontdekking in 2004 van het 'tweedimensionale' laagje koolstof een veelbelovend materiaal gebleken, vooral voor de halfgeleiderindustrie.

Geim en Novoselov ontwikkelden een eenvoudige manier om de monolaag koolstof te produceren. Ze gebruikten plakband om voorzichtig een enkele laag koolstofatomen van een blokje grafiet los te trekken. De onderzoekers ontwikkelden daarop eenvoudigere manieren om grafeen te produceren.

De kippengaasstructuur van een enkele laag koolstofatomen wordt onder meer toegepast in grafeentransistors, ultracondensators en transparante elektrodes. De unieke eigenschappen van grafeen, waaronder de zeer goede mobiliteit van elektronen in de kippengaasstructuur en de hoge mate van transparantie voor licht, maken een breed toepassingsgebied voor grafeen mogelijk. Tevens is het materiaal vele malen sterker dan staal.

De kersverse Nobelprijswinnaar doceert momenteel aan de universiteit van Manchester. Hoewel hij tegenwoordig in het Verenigd Koninkrijk woont, heeft Geim, die Rus is van geboorte, nog wel banden met Nederland. Zo is hij nog verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en heeft hij een eredoctoraat aan de TU Delft. In 2000 mocht Geim al de Ig Nobelprijs in ontvangst nemen voor zijn onderzoek waarbij een levende kikker met behulp van een magneet kon zweven. Deze ludieke prijs wordt elk jaar uitgereikt door Improbable Research.

Reacties (71)

[vogelaarke135]

Ach dat grafeen...
Zijn meest briljante ingeving was om een artikel in te dienen met als coauteur zijn hamster Tisha: http://adsabs.harvard.edu/abs/2001PhyB..294..736G

En daarna zelfs zijn hamster opgaf om een PhD te gaan doen in Nijmegen: http://www.nature.com/nna...4/full/nnano.2008.72.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Andre_Geim#cite_note-11

Jammer dat de Nobelprijs niet op naam komt van de Radboud Universiteit (jepz ben daar student), maar op die van Manchester.

[YopY]

Ik vindt dat zijn hamster dan ook recht heeft op de nobelprijs, .

[Dafader]

"eredoctoraar" LOL.

Leuk om te weten dat er weer iemand rijk is geworden met iets wat maar een select groepje mensen begrijpt.

[robvanwijk]

Leuk om te weten dat er weer iemand rijk is geworden met iets wat maar een select groepje mensen begrijpt.

Rijk geworden? LOL, heb je al eens opgezocht hoeveel geld je precies krijgt? Ja, da's een boel geld, van de andere kant, het is extreem zeldzaam om meerdere keren te winnen, je moet lang op erkenning (en, in jouw ogen, je geld) wachten en hoe slim je ook bent, er is geen garantie dat je ooit wint. Nee, lootjes voor de staatsloterij kopen geeft je een betere kans om rijk te worden.

Los daarvan, waarom zou er niet eens een wetenschapper rijk mogen worden van zijn werk? Vele voetballers en acteurs slepen per jaar meerdere keren het financiële deel van de Nobelprijs binnen. En voor wat? Wordt de wereld echt een betere plaats omdat we een leuke film hebben om naar te kijken? Of zijn de Nobelprijs-waardige doorbraken in de wetenschap eigenlijk net iets belangrijker? En zo ja, waarom worden ze dan zoveel minder gewaardeerd? Wanneer was de laatste keer dat je een wetenschapper zag in een aflevering van Cribs?

En als laatste kritiekpuntje: wat maakt het uit of slechts "een select groepje mensen begrijpt" hoe iets werkt? Het criterium zou moeten zijn hoeveel mensen er baat bij hebben. Al moet ik toegeven dat dat voor (de ontdekking van) grafeen nog niet helemaal te zeggen is.

[H0lyGra1l]

We hebben geluk, Fielemon legt het uit op de madiwodo show
En nog behoorlijk goed ook

[Dafader]

och als 1 persoon 1.4 miljoen? en met zn tweeen 7 ton de man... sorry hoor maar in mijn ogen is dat rijkdom...

[Anoniem: 55563]

Ging maar een fractie van al het geld dat die zakkenvullers in de financiële sector opslurpen - ze zouden daar de ig nobelprijs voor het rondpompen van geld moeten krijgen - naar wetenschappelijk onderwijs dan kwamen we nog 's ergens. Gaf Obama maar elke maand 1% van het maandelijks defensiebudget uit aan wetenschappelijk onderzoek. Besteedden we maar een fractie van het geld dat in de EU wordt gestopt aan wetenschappelijk onderzoek. Echt, het onderzoek - en dan bedoel ik écht fundamenteel, baanbrekend onderzoek - moet het met kruimels van kruimels doen. Wat dat betreft zijn de prioriteiten in de wereld nogal scheef te noemen. Helaas doen zelfs 100 nobelprijzen daar niets aan af.

[EektheMan]

In de periode van 2007 t/m 2012 gaat bijna 55 Miljard Euro van het EU budget naar onderzoek. +/- 11% geloof ik van het totaal EU budget over die 5 jaar. Maar er zijn nog vele andere onderzoeksprojecten met grote budgetten, dus het totaal komt een flink stuk hoger uit. Iets meer dan de gehoopte fractie van jou dus ;-)
Nationale regeringen in Europa doen het inderdaad een stuk slechter ivm met andere werelddelen. Vooral ivm Japan en de VS.

En om het te vervolledigen: Dit project werd financieel ondersteund door de EU: European Research Council

Mocht je zelf financien zoeken voor een project, hier heeft Manchester University de funding gekregen:
http://erc.europa.eu/
http://cordis.europa.eu/news/home_en.html

Dus zo zwart is de wereld niet hoor, als je een goed idee hebt is er altijd wel geld te vinden.

[Reactie gewijzigd door EektheMan op 22 juli 2024 17:13]

[Dooievriend]

- ze zouden daar de ig nobelprijs voor het rondpompen van geld moeten krijgen -

Ig Nobel Prize for Economy: The executives and directors of Goldman Sachs, AIG, Lehman Brothers, Bear Stearns, Merrill Lynch, and Magnetar for creating and promoting new ways to invest money — ways that maximize financial gain and minimize financial risk for the world economy, or for a portion thereof.

[Reactie gewijzigd door Dooievriend op 22 juli 2024 17:13]

[Maddog McHare]

Ik denk dat je je hier op verkijkt. Dit soort onderzoek is juist mogelijk door 1. subsidies uit overheden; vaak beperkt of uit 2. het bedrijfsleven waarin een geldschieter een bepaald fonds opricht. Ik vind het dan niet vreemd dat het bedrijfsleven (in geval van situatie 2) hier dan haar vruchten van plukt. Er zijn daarom maar weinig onderzoekers die met de "centen" er vandoor gaan. Vaak is men gelieerd aan onderzoekinstituten, universiteiten of gefund door bedrijven. Dit zijn de instanties die met de patenten aan de haal gaan en dus niet de onderzoeker zelf. Uitsluitend in geval van eigen financiering zou men er zelf een patent op kunnen indienen echter in de meeste gevallen is alle onderzoeksapparatuur gefinancierd door derden.

[knirfie244]

"Gaf Obama maar elke maand 1% van het maandelijks defensiebudget uit aan wetenschappelijk onderzoek."

Je moest eens weten hoeveel van het Amerikaanse defensiebudget naar onderzoek toe gaat. Niet voor niets komt veel techniek die we in het dagelijks leven gebruiken vanuit bijvoorbeeld DARPA en de Naval Research Center die beide volledig bekostigd worden vanuit de DoD. Voorbeelden:
Internet, GPS, Galium Arsenide (veel gebruikt in de semiconductor en electronica industrie),

[Reactie gewijzigd door knirfie244 op 22 juli 2024 17:13]

[vogelaarke135]

Ach je hoeft het niet te begrijpen: aangezien het sterker is dan staal, beter geleid dan silicium en de hoge transparantie maken het één van de meest-belovende materialen van de laatste 10-20 jaar. En aangezien de doorbraak pas 6 jaar geleden kwam, er al zoveel mee wordt gedaan en nu al een Nobelprijs oplevert (doet me denken aan RNA interference, ook snel na de ontdekking toepassingen en een Nobelprijs) bevestigt dit alleen maar.

Hij wordt er niet rijk mee...Tuurlijk geen medelijden mee hebben, maar een redelijk-geplaatste bankier verdient meer. En wat hebben zij toegevoegd aan deze wereld?

[Tsurany]

Grappig dat zoiets begonnen is met een simpel plakbandje. Techniek hoeft niet altijd ingewikkeld te zijn. Denk alleen niet dat we al snel toepassingen van grafeen zullen tegenkomen in de praktijk, zal nog wel aardig wat aan ontwikkeld moeten worden.

[Reactie gewijzigd door Tsurany op 22 juli 2024 17:13]

[DarkKnight]

De reden dat de nobelprijs nu al aan de twee wordt toegekend, is juist door de verre vorderingen op het gebied van toepassingen. Natuurlijk moet er nog flink wat ontwikkeld worden, maar zoals Geim zelf al heeft aangegeven is de grootste barrière (massaproductie) vorig jaar grotendeels overwonnen.

Dus, het in de praktijk tegenkomen van grafeen laat zeker niet lang op zich wachten. Buiten het feit dat het nu al wordt toegepast in bijvoorbeeld LCD schermen.

[buzzin]

misschien begrijp ik het verkeerd, maar dit doet vermoeden dat het al gebruikt word:

De kippengaasstructuur van een enkele laag koolstofatomen wordt onder meer toegepast in grafeentransistors, ultracondensators en transparante elektrodes.

[Tsurany]

Maar in hoeverre vind je dat al in consumenten apparatuur terug?

[bredend]

De productiecapaciteit is vooralsnog erg klein. De stukjes grafeen zijn nog lang niet zo groot als bijvoorbeeld een silicium wafer.

[robertzijm]

Het: "gerelateerde content" balkje rechtsmidden geeft nog wel een aantal vermoedens

[ATS]

Bij nobelprijzen is dat heel gebruikelijk. Gisteren werd bekend dat de nobelprijs voor de geneestkunde gaat naar degene die reageerbuisbevruchtingen heeft mogelijkgemaakt. Ik kan je vertellen: dat wordt al een aardige poos gebruikt. De eerste reageerbuisbabies zijn zelf intussen al weer een poosje moeder...

[jqv]

Jouw veronderstelling is dan dat reageerbuisbabies altijd vrouwen zijn?

Ik denk dat er een ongeveer even zo groot deel ook al vader kan zijn.

Verder zijn die IG Nobel wel erg leuk.

[Psycho-18]

Hij bedoelt natuurlijk ouder, maar natuurlijk snap jij dat niet zo cryptisch

[Anoniem: 144502]

slak -> zout

[g4wx3]

onderzoek toont aan dat de meeste in vitro fertilisaties leiden tot een baby van het mannelijk geslacht.

[jiriw]

Is dat gedegen onderzoek? (zo, ja: bron graag... ik ben wel benieuwd. Sowieso worden er bij natuurlijke bevruchting ook iets meer mannelijke babies gemaakt dan vrouwlijke) Of komt het doordat IVF makkelijker selectie van embryo's mogelijk maakt en dat een kind van het mannelijk geslacht voorkeur heeft (denk china met hun 1 kind beleid)? ... Natuurlijk zit ik hier ook maar te gissen maar wat opheldering zou wel pretting zijn...

[knirfie244]

Voor zover mij bekend bevinden al die producten waar grafeen zogenaamd al toegepast wordt nog in experimentele fase...

[TMon]

wordt volgens mij al gebruikt in touchscreen schermen van bijvoorbeeld je telefoon.

[Tsurany]

Ik dacht dat het tot nu toe nog niet goed mogelijk was om grote hoeveelheden te produceren. Ergens deze zomer slaagden ze er volgens mij eindelijk in om grotere stukken te produceren van enkele tientallen inches groot.

[Anoniem: 353962]

Iets simpel houden is het moeilijkste wat er is.

[Tsurany]

Inderdaad, daarom produceren ze denk ik ook niet met stukjes plakband

[Amanoo]

Ik vind de titel wat stom gekozen, uit het artikel begrijp ik dat ze alleen de prijs kregen voor de productiemethoden

[vogelaarke135]

De in Rusland geboren Geim is écht Nederlander (sinds 1995) en in dit veld is het niet raar (zelfs zeer gebruikelijk en aan te raden) om meerdere jaren in het buitenland te verblijven aangezien in de UK en USA makkelijker fondsen zijn vrij te krijgen voor veelbelovend onderzoek.

Grafeen was inderdaad al voorspeld, alleen nooit in de praktijk gevonden (http://en.wikipedia.org/w...nd_experimental_discovery). Komen meneer Geim et al. die met scotch tape en potlood het probleempje oplossen (ff heel hard kort door de bocht). Zij hebben voor de grote doorbraak gezorgd met hun hallmark-paper in Science in 2004. Daarna hebben ze nog enkele ontdekkingen gedaan die toepassingen van grafeen mogelijk maken. Voorspellen is één ding, het in de praktijk aantonen en eigenschappen van doormeten is een tweede.

Komt wel vaker voor met ontdekkingen en Nobelprijs. Een ander voorbeeld is de ontdekking van RNAi: Nobelprijs voor Mello en Fire in 2006, niet omdat ze écht de eerste waren, maar wel de eerste die dé belangrijke doorbraak hadden gevonden en daarnaast veel werk eraan verricht hadden.

[Amanoo]

Aha, dus zij zijn de eerste mensen die het hebben gemaakt, in dat geval kloppen de titel en het artikel wél met elkaar.

Maar ik nam het op als "Grafeen was allang ontdekt, alleen zorgden deze mensen voor handige methodes", wat niet overeen zou komen met "Nobelprijs voor ontdekking grafeen".

Ik vond dit wat onduidelijk voordat jij het ging uitleggen.

[Reactie gewijzigd door Amanoo op 22 juli 2024 17:13]

[Kerberos84]

heeft iemand filmpjes of foto's van de zwevende kikker?

Leuk voor jullie (ik ben belg ) dat een Nederlander een nobelprijs krijgt. Goed zo!

[harrald]

hier een niet veel zeggende foto ervan
edit: hier wat meer plaatjes en filmpjes erover

[Reactie gewijzigd door harrald op 22 juli 2024 17:13]

[iveken]

En hier ook een leuk filmpje van een floating frog

[Anoniem: 325074]

Is geen Nederlander, is een Rus die in Nederland heeft gewoont en nu in Engeland.

[Pino!]

Hij is Nederlands staatsburger

[Tidob]

Ik had er ooit al wat over gelezen, erg leuk om te horen dat dit nu zelfs tot een Nobelprijs is gekomen. Nu nog wachten tot er wat meer.. alledaagse toepassingen voor worden gevonden. Het eenvoudige productieproces is er dus blijkbaar al.

Maar die 'Nederlander' komt dus oorspronkelijk uit Rusland, en woont nu in Engeland?

[ThE_ED]

Het Nobel-comité registreert hem zelfs gewoon als Rus, dat gaat blijkbaar naar geboorte. In ieder geval heeft hij blijkbaar nog slechts de Nederlandse nationaliteit. (En volgens mij destijds ook het onderzoek hier gedaan.)

[LessRam]

Hoewel hij tegenwoordig in het Verenigd Koninkrijk woont, heeft Geim, die Rus is van geboorte, nog wel banden met Nederland.

Stoere topic titel....
Nederlander wint Nobelprijs

Misschien is hij ook wel eens op de vogeltjes markt in Antwerpen geweest. Kunnen de Belgen in de krant schrijven; Belg wint Nobelprijs.

[Reactie gewijzigd door LessRam op 22 juli 2024 17:13]

[Dafader]

jaloers? haha nee ik vat wat je bedoelt. blijkbaar is hij hier opgegroeid en heeft ie hier op school gezeten... ons onderwijssysteem stond aan de basis (voor 50%) van het uitvinden van grephene en er is niks wat de belgen daaraan kunnen doen

[Jomac]

Volgens de tekst is het een 'eendimensionale' laagje koolstof, maar het plaatje doet vermoeden dat het toch echt 2 dimensionaal, ook een andere plek in de tekst (kippengaasstructuur) doen dat vermoeden. Eendimensionaal zou een rechte lijn zijn.

De toepassingen lijken inderdaad buitengewoon mooi.

[mysticyx]

Hier viel ik ook over.

[multipasser]

http://nl.wikipedia.org/wiki/Eendimensionaal

Het is afgesproken dat we een 'lijn' aanzien als iets ééndimensionaal.
Maar op zich klopt dat toch nooit. Iets ééndimensionaal bestaat niet, omdat alles wel een dikte heeft toch?

[Soldaatje]

Ja maar de dikte heeft geen waarde dus je kan hem zo dik tekenen als je wil.
Het gaat alleen om de lengte.

[robvanwijk]

In de natuur is alles driedimensionaal of elfdimensionaal als snaartheorie blijkt te kloppen. Het is echter prima mogelijk om in de wiskunde een lijn als iets eendimensionaals te definiëren. Tuurlijk, op het moment dat je zo'n puur wiskundig object probeert te tekenen ontkom je er niet aan dat je een "lijn" tekent met, naast lengte, zowel breedte als dikte. Maar in theorie (bijvoorbeeld als je snijpunten gaat berekenen) is en blijft het een eendimensionaal ding.

Overigens is het artikel inmiddels gecorrigeerd, er staat nu "tweedimensionale". Wat, als je echt wil zeuren, natuurlijk nog steeds niet correct is; maar als practisch antwoord op jullie verbazing: dat "eendimensionaal" was een typo.

[Soldaatje]

Sterker dan staal, transparant...
Kunnen we straks tanks met raampjes maken!

[henkie196]

Grafeen is een laag van 1 atoom dikte, als ik het goed begrijp. De opmerking dat het sterker is dan staal zal dan ook wel puur slaan op de treksterkte van het materiaal in de richting van het vlak van het materiaal.

Je kan je waarschijnlijk wel voorstellen dat loodrecht op het vlak de sterkte vrijwel niet bestaand zal zijn. En dat zal nu juist de richting zijn waarin het sterk (of eigenlijk taai) moet zijn voor een tank, want in die richting zullen projectielen binnenkomen. Daar komt nog bij dat compressie in de richting van het vlak waarschijnlijk ook niet goed verdragen zal worden, itt de treksterkte.

Je kan misschien ook denken dat je meerdere lagen op elkaar kunt doen om dit te voorkomen, maar dan wordt het volgens mij gewoon grafiet. Oftewel het spul waar potloden van gemaakt zijn.

[Reactie gewijzigd door henkie196 op 22 juli 2024 17:13]

[AZkiel2517]

Of in een kristal structuur. Oftewel Diamant.
Is ook doorzichtig en naar mijn weten het sterkste (natuurlijke) materiaal op aarde.
Maar dit zal (waarschijnlijk) nooit echt economisch haalbaar zijn

[Reactie gewijzigd door AZkiel2517 op 22 juli 2024 17:13]

[divvid]

http://www.physorg.com/news153658987.html

[i-chat]

dat is nog maar de vraag, iets kan in een zeer dunne laag (1 atom dik) zeer sterk zijn terwijl het naar mate het dikker wordt ook steeds brozer wordt,

het is niet gezegd dat er met grafeen ook zo iets aan de hand is, maar ik sluit het zeker niets uit, net als dat het naar mijn idee ook waarschijnlijk is dat 'een dikkere versie van deze stof' z'n transparantie verliest.

En dus zul je toch andere koolstof structuren moeten zoeken die WEL geschikt zijn. voor zover, en als, die er niet al zijn.

[Reactie gewijzigd door i-chat op 22 juli 2024 17:13]

[sjaakwortel]

Het werkt alleen met een laag koolstof, daarna word het een andere structuur met andere eigenenschappen.

De kippengaasstructuur van een enkele laag koolstofatomen

[vgroenewold]

Het zal dan wel zijn... sterker dan een enkele laag staal. In een tank zit wel een cm of wat.

[xoniq]

Dubbel glas...

Ik kan zo veel dingen hiermee bedenken. Alleen veel van deze dingen lopen uit op het onderwerp 'bepantsering'.
Zat te denken aan auto ruiten, anti-diefstal dus, maar dan kan je zelf ook je auto niet meer uit komen uit nood.
(Nood-hamer kapot slaan op je auto ruit...)

[Dj Neo Ziggy]

Transparent Aluminium

[FreakGIB]

vroeger ook Star Trek IV: The Voyage Home Gekeken zeker
waar scotty even snel Transparant Aluminium Structuur op een Computer tevoorschijn tovert

[knirfie244]

Transparant Aluminium Oxide bestaat daarentegen wel gewoon.

[Amanoo]

Ik wwet niet of je wel oxide wil. Aluminium Oxide is een zout, en die gedragen zich meestal iets anders dan metalen.

[Goderic]

Aluminium oxide is een oxide en geen zout.

[Anoniem: 25604]

Zouten zijn opgebouwd uit metaal en een niet-metaal ionen.
Een metaaloxide is een zout dat is opgebouwd uit een positief metaal-ion en het negatieve oxide-ion
Get your facts straight!

[Siebelouis]

Haha met zo'n user name had ik geen andere opmerking verwacht

[Dakdoef]

Ik las eerst "voor ontdekken grafsteen...."

Los daarvan. Mooi dat een Nederlander een dergelijke prijs krijgt. Goede zaak om bezig te zijn met nieuwe technologieën en mogelijkheden. Onze huidige voorraad grondstoffen raakt natuurlijk een keer op. Los daarvan is het kostentechnisch ook mooi om zaken makkelijker (en dus goedkoper) te maken.