Microcodepatch gaat crashes bij al getroffen Intel-processors niet oplossen

De microcodepatch die Intel in augustus uitbrengt om de problemen bij de Core-processors uit de 13e en 14e generatie op te lossen, gaat de schade bij al getroffen cpu's niet ongedaan maken, bevestigt Intel. Het is niet duidelijk of de garantie op de chips wordt verlengd.

Intel brengt midden augustus een patch uit voor de spanningsbug van de processors, maar die is alleen 'preventief' bedoeld voor cpu's die momenteel nog geen last hebben van het probleem, verklaart een woordvoerder van Intel aan The Verge. De patch lost de crashes bij games die momenteel door de cpu-bug worden veroorzaakt dus niet op.

Door fouten in een microcodealgoritme werken sommige processors op een te hoge spanning, ontdekte Intel eerder deze week. Dat kan fysieke schade aan de processor veroorzaken, wat niet ongedaan gemaakt kan worden met een softwarepatch. Wel zegt Intel dat het 'zou kunnen' dat de patch ook voor getroffen processors de stabiliteit enigszins kan verbeteren.

Intel wilde tegenover The Verge niet zeggen of het bedrijf de garantieperiode voor deze cpu's gaat verlengen. Ook komt er geen terugroepactie en blijven de processors verkocht worden, ook nu er nog geen patch is. De fabrikant raadt klanten die last hebben van de bug, maar waarvan een retouraanvraag eerder is afgekeurd, aan om opnieuw contact op te nemen met de klantenservice.

Intel geeft voor het eerst aan welke cpu's precies door de bug getroffen kunnen zijn. Het zou gaan om alle 13e en 14e Gen Core-desktopprocessors met een tdp van 65W of hoger. Het probleem treft dus niet alleen de overklokbare K-, KF- en KS-varianten, maar ook de K-loze cpu's. Niet alle processors in de reeksen hebben last van de bug, maar Intel wil geen schatting geven van het aantal getroffen chips. De fabrikant verwacht naar eigen zeggen dat de laptopprocessors van deze generaties ongeschonden blijven, maar daar wordt nog verder onderzoek naar gedaan.

Gebruikers die een Intel-cpu van de 13e of 14e generatie bezitten maar momenteel nog geen last hebben van de problemen, hoeven volgens Intel niet bang te zijn voor onzichtbare degradatie. Het bedrijf belooft dat de patch die midden augustus verschijnt voor deze groep gebruikers een 'effectieve oplossing' zal zijn. Deze patch moet via een biosupdate worden binnengehaald. Intel raadt gebruikers aan om tot die tijd van de standaardinstellingen gebruik te maken.

Door Kevin Krikhaar

Redacteur

27-07-2024 • 10:17

220

Submitter: Aegir81

Reacties (214)

214
209
93
2
0
69
Wijzig sortering
Hier iemand die met zo'n getroffen CPU (i9-13900K). Ondanks dat ik hem al sinds november in gebruik heb en nog nergens last van gehad heb baal ik echt enorm. Ik heb dus geen enkel idee of mijn unit het probleem ook heeft. Heeft mijn CPU een sterk verminderde levensduur, maar kom ik daar pas volgend jaar achter? Of heb ik een CPU uit een goede batch die het probleem helemaal niet heeft?

Het enige wat ik kan doen is m'n bios updaten met de firmware update die speciaal hier voor beschikbaar gesteld is en over een paar weken de microcode patch installeren... maar dan nog; hoeveel schade is er al aangericht? Daarnaast lees ik ook hier en daar dat die 'fixes' niet meer dan pleisters zijn door de performance terug te schroeven. Een RMA proces geeft ook geen garantie dat ik een goede CPU terugkrijg die het probleem niet heeft.

Echt heel ruk dit :/
Ik denk dat de enige mogelijkheid is (als je enige zekerheid wilt hebben), het moederbord van BIOS/UEFI update te voorzien (microcode update), daarna de processor bij jouw leverancier aan te melden als zijnde onbetrouwbaar (zie voorgeschiedenis) en een nieuwe processor afdwingen, anders koop ontbinden en overstappen op een AMD systeem. Anders ga je nooit zeker weten of de processor betrouwbaar is.

Overigen vrees ik getouwtrek bij menig levernacier, net als toen der tijd met de Nvidia 8000-series GPU's, wat een drama was dat (Nvidia regelde ook niets). Netter was geweest dat Intel hier zaken gaat regelen/afhandelen, net als AMD recent gedaan heeft voor zijn nieuwe 9000-serie. Jammer voor Intel dat er al velen verkocht zijn aan consumenten, zij zou in ieder geval bij problemen met leverancier in de bres moeten springen voor de consument.

Edit: Tikfoutje gecorrigeerd en eerder linkje toegevoegd.

[Reactie gewijzigd door _Dune_ op 28 juli 2024 14:04]

Dat NVidia debacle is volgens mij ook nooit door NVidia opgelost. Dell heeft uiteindelijk voor iedereen de garantie verlengd en na 3 swaps kon je een nieuw systeem uitkiezen. Als je vandaag de dag nog zo'n NVidia 8000 series zou hebben, dan heb je volgens de Europese wet nog steeds recht op kosteloze reparatie en als dat niet mogelijk is vervanging.

Heeft Intel niet destijds alle Pentium 60/66 chips vervangen door de FDIV bug? Dat was best een geslaagde operatie geloof ik.

[Reactie gewijzigd door ibmpc op 27 juli 2024 18:53]

Heeft Intel niet destijds alle Pentium 60/66 chips vervangen door de FDIV bug? Dat was best een geslaagde operatie geloof ik.
Dat waren natuurlijk veel minder CPUs vergeleken met de PC wereldmarkt vandaag en bovendien alleen maar 'on demand' als de klant het wilde. CPU omwisselen was toen ook niet iets wat iedereen 'comfortabel' ging doen...
Was jaren later eens bij iemand die Windows NT 4 aan het installeren was en een grote waarschuwing kreeg; hij mocht kiezen of de FPU uitgeschakeld moest worden of kon accepteren dat de floating point berekeningen minder accuraat zouden zijn. Dus ze zijn er in ieder geval 1 vergeten ;)
Vreemd genoeg zijn die defectieve CPUs voor verzamelaars geld waard. Wellicht leuk om te doneren aan dat museum in Helmond.
Nee niet met je eens. Je kan namelijk wel weten of je een gedegradeerde processor hebt en of jou processor nog goed is.

Ten eerste heb je in de bios bij Asus maar ook andere fabrikanten de VID table waarmee de CPU is gevalideerd door Intel. Dit valt uit te lezen voor zowel de P cores als E cores en geeft opgeteld een bepaalde waarde.

Mijn I7-14700KF heeft een SP waarde van 81 waarbij de P-cores 86 zijn (wat het meest van belang is aangezien die hoog boosten) en de e-cores 73

Mijn cores zijn gevalideerd op 1.339 volt bij 5.6 ghz wat aan de lage kant is voor mijn CPU.

Zo kan je al zien wat jou cpu standaard nodig heeft om een bepaalde frequentie te halen bij welke voltage dit 100% stabiel moet zijn. Ook hier zit nog marge in die naar beneden bijgesteld kan worden en wellicht in andere gevallen naar boven.

Je installeert bv HWINFO 64 of andere programma's waarmee je je verbruik, temp, Vcore en andere zaken kan uitlezen.

De meeste problemen zit idd bij de I9 series. Je kan je serienummer van je cpu gebruiken om bij intel op de site op te zoeken of je cpu met contaminatie (oxidatie) is vervuild en uit de slechte batch kwam.

Als je uiteindelijk je cpu gaat testen zou ik een aantal zaken doen. Bij Igor's lab kan je een artikel van in geloof begin november 2023 vinden waarin er testen staan van bins en daarmee bepalen of je een goede of minder goede bin hebt.

Kijk uit met de huidige Asus code die meer voltage in je CPU pompt om instabiele CPU's trachten weer stabiel te maken.

Eenmaal zover run je cinebench single en multiscore testen en kijk naar je Vcore. Van de I9 zal die makkelijk de 1.45v overschrijden. Maar als je op single en light load goed over de 1.5 volt ga probeer je in je bios je CPU te undervolten met kleine stapjes naar beneden.

Haal elke keer bv 0.01volt af van de Vcore. En test deze op stabiliteit met cinebench multi en single thread.

Een gedegradeerde CPU zal snel crashen en vastlopen of blauwe schermen geven. Als dit boven je SP waarde ligt die vast ligt in je bios weet je dat jou cpu al degradatie heeft als die dus met hogere voltage als crashed dan je embedded waarde.

Gaat die eronder weet je dat je veilig zit. Mijn I7-14700KF heeft een Vcore undervolt van 0.06volt en met locked cores verbruik ik nu 202 watt piek met 34000 punten multi score met een average van 1.1 volt. (een I9 zal hogere voltages nodig hebben door de hogere all core boost)

Single zit ik 2150 points met een verbruik van niet eens 40 watt doordat ik mijn addition turbo mode cpu core voltage heb verlaagd met 0.3 volt ( dit is voornamelijk de grote boosdoener doordat TVB (thermal velocity boost) dus je boost algoritme ervoor zorgt dan 1 of 2 cores 5.8 of hogere ghz halen met veel te veel Vcore)

Deze waarde naar beneden halen zal indien je een goede cpu hebt(minimale waarde is 0.25volt bij Asus helaas, en ik heb XMP uitgezet voor stabiliteit) zorgen dat je niet meer die hoge spikes van Vcore hebt.

Mijn 14700KF haalt nu nog een max spike van 1.31 volt na uren gamen.

De ringbus die zorgt voor de powerdelevery voor P en E cores schijnt wat zwak te zijn doordat Intel meer E cores heeft toegevoegd zonder dit up te graden waardoor men zegt dat alles boven 1.5 volt problemen gaat veroorzaken.

En voor alle mensen die zeggen dat AMD geen problemen heeft, Kijk aub even hun profiel na met programma's. Die worden vaak namelijk ook met veel te veel voltage bediend en zullen daardoor ook sneller slijten dan gemiddeld.

De 7800X3D ging zelfs vaak kapot na release door te hoge Vcore! Mensen vergeten dit blijkbaar snel Een agesa update heeft dit verholpen. Maar ook 7900x en 7950x runnen erg hot out of the box met veel core voltage wat ook voor degradatie zorgt over tijd in sommige gevallen. (minder hoge Vcore dan Intel maar nog steeds niet laag genoeg)

Mensen kunnen met een aantal stappen dus simpel zien of hun cpu nog een beetje fatsoenlijk is. En heb je een slechte bin? Stuur hem direct terug voor een replace.

De mijne zit tegen de beste bins aan en daarom voel ik me goed en veilig op dat punt zonder dat ik verwacht problemen te krijgen in de toekomst.

Overigens heb ik mijn Asus Tif gaming RTX 4080 Super ook een undervolt op draaien. Met MSI Afterburner draait deze nu met een goede undervolt. Mijn prestaties zijn daardoor ongeveer een 5 tot 7% minder.

Echter is mijn stroomverbruik met ongeveer 30% afgenomen en zit deze nu gemiddeld op 200 watt met soms een kleine uitschieter naar 230 watt max.

Hierdoor komt mijn core in mijn case niet boven de 66c en mijn hotspot niet boven de 78c uit tijdens urenlange game sessies met mijn fans fluisterstil op zo een 1000 rpm!

Ik kan indien ik mijn fas sneller laat draaien nog een goed stuk temp eraf halen maar ik hou van stilte. Mijn pc is als een Xbox series X op 3 meter afstand....fluisterstil onder goede load.

[Reactie gewijzigd door Mindfree op 28 juli 2024 13:35]

Hier een beetje hetzelfde verhaal, ook mijn 14700KF (P-SP 85 / 5,6 GHz @ 1.344V) kan ik gelukkig nog steeds undervolten met zo'n 110 mV (ik heb 'm nu zo'n 8 maanden). Voor de zekerheid op 100 mV UV gezet. Met Cinebench 23 single core tikt de VCore een enkele keer de 1.298 V aan, maar zit gemiddeld rond de 1.25 V.
Ik moet met mijn als power delivery profile niet de Intel Baseline Mode gebruiken met microcode 0x125, want dan gaat mijn VCore omhoog en is het risico op degradatie wellicht hoger, in ieder geval als ik geen UV zou toepassen. Wat Intel waarschijnlijk gaat doen met de patch in augustus bij de i9's is de VCore verlagen en dus mogelijk ook de maximale turbokloksnelheden.

[Reactie gewijzigd door Degrader op 28 juli 2024 14:04]

De meeste problemen zit idd bij de I9 series. Je kan je serienummer van je cpu gebruiken om bij intel op de site op te zoeken of je cpu met contaminatie (oxidatie) is vervuild en uit de slechte batch kwam.
klopt dit wel? kan je eventueel een linkje delen?
ik heb nu al last van dat getouwtrek.

ik heb een 13700k die onstabiel is, verschrikkelijk veel kuren vertoond en niet stabiel te krijgen is.
om die redenen heb ik de leverancier al contact opgenomen om een eventuele CPU+MOBO retour te sturen, en een AMD systeem bij hun aan te schaffen. tot nog toe snel antwoord gekregen dat ze het eerst zelf willen testen waardoor ik weken lang mijn CPU+MOBO kwijt ben en dus geen werk meer kan verzetten.

ik hoop dat ze realistisch zijn en de CPU en MOBO accepteren als retour defect en ik gewoon een AMD set kan kopen. ik ben intel helemaal zat en heb er geen zin meer in om dagen en nachten lang mijn systeem enigszins stabiel te maken ter voorkoming van blauwe schermen.
Lees em zelf eens goed, gaat dus om een relatief beperkte oplage nog, en het was dus op weg naar de magazijnen van winkels, MAAR nog niet in de verkoop.
We hebben het over een terug roep actie, wat AMD dus doet. In tegenstelling tot wat jij in jouw vorige bericht aangaf is AMD weldegelijk begonnen met uitleveren of dit nu naar leverancier of consument is doet daar niet aan af.

Ik geef ook duidelijk aan dat Intel de pech (jammer) heeft dat van haar processoren al vele zijn verkocht aan consumenten.

[Reactie gewijzigd door _Dune_ op 27 juli 2024 14:18]

Ik wil niet lullig doen maar AMD ziet een probleem en acteert direct door getroffen units uit roulatie te halen. Intel ziet een probleem en doet alsof haar neus bloedt. Als ze de lijn van AMD zouden volgen, dan worden ook alle units die nog niet kapot zijn teruggeroepen. Nee, dat doen ze niet want dat gaat ten koste van de bottomline. Een microcode patch die mitigeert maar niet repareert? Oef. Het gaat er bij mij niet in dat dat voldoet aan 'conformiteit'.
Een microcode patch die mitigeert maar niet repareert?
Dat is dus incorrect. De microcodepatch lost het probleem juist op, de bug die in de microcode zat die de oorzaak van het probleem is. Repareren kan niet als de chip al beschadigd is. Er valt niets te repareren als de chip nog niet beschadigd is.
Intel doet niet alsof hun neus bloedt, maar lost het probleem dus op met een patch, en chips die in de tussentijd beschadigd raken vervangen ze gewoon.
Het is heel onwaarschijnlijk dat de chips uitsluitend ofwel volledig onbeschadigd zijn, ofwel compleet stuk in dit geval. Overvoltage beschadigt de CPU langzamerhand door electromigration. Er zijn geheid een hoop CPUs wiens levensduur aanzienlijk verkort is maar die nu nog functioneren.
Maarja, hoe lang is dan die levensduur? 15 jaar ipv 20, ofwel dan nog steeds een stuk langer dan de doorsnee eerste gebruiker (en vaak dan ook 2e) de chip zal gebruiken.
Heel simpel, aangezien ze nu al in significante aantallen stuk gaan hebben we het iig niet slechts over een reductie van 20 naar 15 jaar. Sommigen zullen geluk hebben en idd nog wat jaren hebben. Anderen pech en daarmee slechts maanden.
Het probleem schijnt te worden veroorzaakt door oxidatie in de chip en is dus een fabricage fout. Dan kan je patchen wat je wilt maar dat lost niks op. De oxidatie zorgt voor meer weerstand wat de degradatie van de chip versnelt.

De patch is nog uit dus niemand weet het nog zeker maar de manier waarop Intel dit communiceert doet sterk vermoeden dat men het voltage bereik aanpast en dus (wellicht minimaal) de prestaties ook aanpast.
Het probleem schijnt te worden veroorzaakt door een bug in de microcode waardoor de chip op een veel hogere voltage nu werkt in bepaalde situaties, ruim buiten maximum specs, wat dus zorgt voor veel snellere slijtage. En de chips met het oxidatie probleem zullen hier vele malen erger door slijten. De microcode patch van augustus zou die bug oplossen waardoor de chip niet meer zomaar buiten maximum specs zal gaan, maar waarschijnlijk nog wel kan als men dat bewust doet.
Als deze bug er niet was geweest, dan had voor de meeste gebruikers dat mogelijke oxidatie probleem niet voor problemen gezorgd binnen de standaard levensduur van de chip, behalve dus die zeer kleine groep die em tot het maximum continu overklokt, maar dat zijn ook vaak juist de mensen die om het jaar de top of the line kopen.
Er worden 2 problemen door mekaar gehaald.
Oxidatie was vorig jaar een probleem met een beperkte oplage van de 13th gen CPU’s. Daar kunnen sommigen met een 13th gen CPU uit die oplage nog last van hebben.

Het huidige probleem is een fout in de microcode van 13th en 14th gen CPU’s, die zorgt voor te hoge voltages. De patch volgende maand zal de fout oplossen. Echter CPU’s kunnen reeds beschadiging opgelopen hebben door de hoge voltages.
Je neemt aan dat Intel hier eerlijk is. Ik ga daar niet van uit.
Tussen de regels lezende lijkt het mij eerder dat met hogere spanningen de slijtage extreem snel kan zijn (daarom ook dat vooral K-CPUs getroffen waren), en met lagere spanningen het vaak wel meer meevalt. De "bug" is waarschijnlijk gewoon te veel spanning omdat ze hun turbo's te hard hebben afgesteld.

"Stabiel" is niet echt te meten, en dat de microcode het probleem "oplost" lijkt mij ook te zwart-wit. Eerder klinkt het naar een "als hij nu niet te vaak crashte, zal het met lagere spanningen vermoedelijk de komende jaren ook wel niet al te snel achteruit gaan".
Als je er nog geen last van hebt gehad ben je dan getroffen? onzin dit weer.
Het is een probleem die de levensduur van de CPU verkort. Bij systemen die veel onder zware load draaien zal dit binnen maanden duidelijk worden, maar bij 'normaal' gebruik kan dit misschien na anderhalf jaar pas aan het licht komen. Terwijl zo'n systeem makkelijk 7 jaar mee zou moeten kunnen gaan.

Dus kort gezegd: je weet niet of je er last van hebt, totdat het te laat is. Niet echt een lekker gevoel voor zo'n duur product. Het feit dat nu de uitval zo hoog is, is wel alarmerend.
Een processor moet makkelijk ‘oneindig lang’ mee kunnen. Ik heb hier een 486 en een pentium 2 systeem en beiden werken nog naar behoren. Natuurlijk is oneindig wel heel lag, maar 7 jaar is een treurige levensduur als je de CPU gewoon netjes koel houdt en niet overklokt…. Dit soort bugs daargelaten
Mee, eens.
En de onzekerheid dat je met een beschadigde cpu werkt, ik zou hem gelijk weg doen.
Ik draai hier nog met een 10 jaar oude i7 5960XE in perfecte staat.
Je zegt dat je hem gelijk weg zou doen, maar waarmee vervangen dan? Je zit vast met je LGA1700 socket mobo toch?
Ik zou hem gelijk wegdoen als ik niet het geluk had gehad een jaar geleden naar amd te zijn overgestapt.
Maar anders ging de hele zwik de deur uit.

[Reactie gewijzigd door brugj03 op 2 augustus 2024 22:24]

Ik denk dat het probleem hier enkel voordoet bij overclocks. Een van de problemen is natuurlijk dat veel moederborden (vooral gaming platforms, maar ook goedkope server borden van oa SuperMicro) “standaard” overclocken (oa. XMP) tegenwoordig voor het onderste uit de kan te halen.

Het probleem denk ik is een deel dat de goedkopere fabrikanten vaak sensors en regulators die zulke problemen tegenhouden of opmerken weglaten. Ik weet zowel van de CPU als het moederbord hoeveel volt er geleverd wordt op verschillende lijnen bij een Dell, maar op een Asus krijg ik enkel de CPU rapportage.
Ook los van dit soort problemen, is het niet helemaal fair de levensduur van dergelijk oude processoren te vergelijken met die van een moderne.

Een pentium 2 is geproduceerd met een procédé van 180-350nm en een 486 zelfs niet kleiner dan 600nm. Dat maakt de transistoren in die chips grofweg twee ordegroottes (100x) groter dan in moderne chips. En daarmee zijn oude chips gewoon fysiek veel robuuster. Daar komt nog bij dat chips tegenwoordig van de fabriek af veel dichter op de limiet zitten door bijv. automatische overkloks en dus harder slijten.
Al met al zal het voor oude generaties chips dus véél langer duren voordat ze zodanig versleten zijn dat ze niet meer (goed) werken.

Dat gezegd hebbende, ben ik het wel met je eens dat ook een moderne CPU langer werkend moet zijn te houden dan 7 jaar.
Maar kunnen we op dezelfde manier niet stellen dat het productieproces enorm is verbeterd, er sprake is van multi-core systemen (ipv 1 core die al het heavy lifting moet doen), verschillende type processoren hebt voor (performance cores en efficiency cores) en daarnaast heb jij het over overclocking terwijl er ook underclocking is zodra de rekenkracht niet nodig is ;-).

We gaan het zien of mijn 486 over 20 jaar het nog doet en zo ook mijn M3 (ik heb ook nog een MacBook uit 2010 liggen die het tot heden werkt)
Sommige oude chips, zoals de MOS 6581 (de SID Soundchip uot de Commodore C64), gingen ook vaak kapot. Afgezien van de lagere warmteontwikkeling destijds (wel begeleid met geen of vrijwel geen koeling) geloof ik niet dat systematisch oude processen beter waren. Men maakte het altijd al zo klein als het met de belichting, ets-stappen, en luchtzuivering ging. De transistor had meer atomen, maar de gaten en vlekken waren relatief niet kleiner.
Ik draai er zelf eentje van het eerste uur uit 2022, inmiddels meer dan 20 duizend ~14445 uur erop zitten naar schatting en heb totaal geen instabiliteit of crashes.

Wel zit er een undervolt op van -0.06v op de Global SVID zoals Asus dat noemt, maar alle stroomlimieten zijn verwijdert en ik heb hem ook vaak op zijn staart getrapt met hoge loads waaronder lange stress-tests met Cinebench en CPU-Z, virtuele machines, WinRAR met groter archieven dan wel het encoderen van video's op hoge belasting of zelfs gewoon 2-3 spellen spelen tegelijkertijd, het maakte allemaal niet uit.

Ik zie de voltage in de bios tijdens idle op 1.376v zitten, heb het via HWMonitor nooit verder dan 1.41v gezien in idle. Tijdens CPU-Z stress eerder 1.26v gemiddeld over alle VIDs heen.

Zelfs zit er 128GB DDR5 in met 4 sticks, draaiend op 5400Mhz CL40 omdat 5600Mhz voor memory errors zorgde, XMP is ingeschakeld en dat draait inmiddels ook al een jaar als een zonnetje.

Zolang de specifieke bios versie geen 1.6v+ erdoorheen laat jagen zoals in JayzTwoCents zijn video te zien is (omdat dit blijkbaar per bios kan afwijken in gedrag, ook slechter) en je zelf al een stabiele undervolt hebt bewerkstelligd ga ik ervanuit dat de nood niet zo hoog is voor die systemen.

Voor de systemen met de oxiderende CPUs of degene die wel met te hoge voltages te maken hebben gehad is het vrij jammer, dan denk je braaf je bios updates uit te voeren om veilig te zitten en wordt je benadeeld. :+

ik ga de kat gewoon uit de boom kijken, ik heb nog een bios versie van 1 September 2022 die niet publiekelijk beschikbaar is dus mede daarom vind ik het helemaal grappig dat 128GB met XMP gewoon werkt inclusief het undervolten.

Als hij nu nog geen problemen geeft voorzie ik dat in de komende 8 jaar ook niet, maar de tijd zal het leren en ik vind het wel een leuk experiment.

[Reactie gewijzigd door CriticalHit_NL op 28 juli 2024 11:25]

Hoe kun je in vredesnaam meer dan 20000 uur op een cpu zetten terwijl in die 2 jaar die je hem hebt nog geen 18000 uur zitten.
Tijdmachine ofzo..........
Zit er dus toch al een rekenfout in die cpu :+
Zie reactie hieronder voor de uitleg waar mijn schatting even misging. Excuses.
He, touche............ O+
Sorry maakte even een inschattingsfout, ik zag heel even de Total Host Reads in CrystalDiskMark op de Samsung 990 Pro 4TB die ik in November 2023 (1 jaar later na bouwen systeem) had geïnstalleerd als draaiuren had gezien.

Maar sindsdien die SSD erin zit heb ik het systeem niet meer 24 uur per dag draaien, als ik nu vanuit ga van de reviewdatum t/m vandaag is dat 248 dagen ÷ 5157 draaiuren van de SSD en dus ruwweg ~20.7 uur per dag gemiddeld.

Omdat ik van de ~8800 uren uitging en geen 24 uur draaien maakte ik de schatting op van 20K uur, hopelijk brengt dat wat duidelijkheid.

Als ik er vanuit ga dat het systeem 24 uur per dag draaide t/m de review datum, dan is dit vanaf 1 November 2022 dus 387 dagen × 24 uur = 9288 uur + 5157 = ~14445 uur.

Maar goed, alsnog een hele bak dus, excuses voor de schattingsfout, maar het valt te herleiden. :-)
VID is totaal niet waar je na moet kijken
Dit is Volt Identificatie Dus wat de processor vraagt
VCORE moet je na kijken dat is het werkelijke voltage dat naar de CPU gaat

VID is niks anders dan de fabrieks voltage die de cpu graag wil hebben.

VID is gevraagde voltage
Vcore is werkelijke voltage richting cpu

als je alles op auto zet levert het moederbord de VID voltage aan de CPU.

VCORE is het werkelijke voltage naar de CPU

Ik heb een 13700k 5400mhz bij een vcore van 1.26 volt.
laat je dit op de vrijeloop is het 1.47volt met 99 graden TEMP
1.26Volt 80 temp max bij stresstest.

De default settings aanhouden van intel is waardeloos
kakt je CPU de helft in kwa performance en word alles gelockt op 150watt
Het ligt er ook een beetje aan welke tool het goed aangeeft denk ik.

HWMonitor onder Vcore geeft bij mij een statische 1.776v waarde, maar dit klopt niet en wisselt niet.
Ik zie inderdaad de VIDs wat afwijken in HWMonitor versus de Core Voltage (Vcore) in CPU-Z dan wel Aida64 bij CPU Core dan wel Asus Ai Suite 3.

Zowel Asus AI Suite 3, Aida64 en CPU-Z geven dezelfde voltages aan voor de Vcore.
En dan hebben we het over gemiddeld ~1.288v t/m 1.343v in idle, onder CPU-Z stress zakt dit echter naar zo'n ~1.243v t/m ~1.252v en dan vreet hij ruwweg ~238W.

Maar goed, heb in ieder geval nooit alarmerende waardes gezien, ondanks dat alle stroomlimieten zijn verwijdert, enkel dus een undervolt toegepast, ik heb niet lang op het standaard voltage gedraaid dus daarvan weet ik niet de precieze waardes.

Dit zijn de waardes af te lezen in Asus Ai Suite 3:
https://imgur.com/a/a2IUhMB
Hwmonitor zal gewoon moeten kloppen normaal gesproken.

VID hoef je niet naar te kijken
dit is alleen van toepassing voor het moederbord wanneer dit op automatisch staat.
VID is de voltage die de CPU graag wil hebben.
wat mij veel te hoog lijkt als je de VID waarden aan houd of het moederbord de VID voltage zou laten over nemen schiet de temp naar 99 en is de cpu onkoelbaar en trekt die 253watt PLUS

1.243 onder full load zal ongeveer kloppen als je het undervolt.
op 5500mhz
ik zit zelf op 5400mhz en 1.212 tot 1.220 ergens.
bij 223watt.

hoe hoger je voltage hoe hoger de aantall watten zullen zijn.
Mijn is stabiel met een fixed vcore van 1.275 dit is dan onder idle.
stresstest 1.212.

Heb zelf ook nooit problemen gehad hoop dat dit zo blijft.
Had vanmiddag eens een bios update gedaan en intel default settings aangehouden.
maar werkt voor geen meter.
Games zakken drastisch in performance frame drops ect.

[Reactie gewijzigd door panterbv op 28 juli 2024 15:49]

Normaal gesproken wel, het verschilt een beetje per moederbord hoe de sensors worden geregeld, helaas wilt dat nog wel eens wisselen, soms heb je systemen die totaal verkeerde CPU temperaturen meten maar dat kan ook per tool verschillen. Je hebt ook vaak loze sensoren die totaal willekeurige waarden geven. HWmonitor had in het verleden ook geregeld dat bij bepaalde systemen ineens een ventilator als 65K RPM werd aangegeven als piek. :+

Wellicht dat de Intel default settings de kloksnelheden dusver omlaag halen onder belasting dat inderdaad alles een beetje sluggish wordt. Wat jammer is dat als je in Windows energiebeheer de maximale CPU status bijvoorbeeld naar 5% zet hij enkel de E-cores naar 800Mhz gooit maar de P-cores dus niet. Met vroegere CPUs had dit de invloed dat alle CPU cores naar beneden gingen als je wat zuiniger aan wilde doen. Nu lijkt dat enkel via tools als AI Suite of Intel XTU te kunnen om de frequenties buiten de bios omlaag te gooien.

Helaas heb ik wel opgemerkt dat het undervolten of aanpassen van instellingen via AI Suite in ieder geval tot instabiliteit leid, en dus BSODs, via de BIOS werkt dit feilloos. Dus het regelen via de software lijkt dus wellicht niet aan te raden ondanks identieke instellingen.

Als de E-cores overigens op 800Mhz draaien dan worden alle taken die de CPU moet oppakken wat sluggish, zelfs het browsen met een browser, vermoed dat dit te maken zal hebben dat de E-cores in een verbinding zitten met de P-cores en zodra er een deel een stuk trager draait dit ook van invloed is op de rest van de CPU.

Helaas weet ik daar de technische zaken niet van onderwater, het is een gok van mij.
Ik heb hem undervolt naar 1.275 volt
onder load is die 1.212

Draait perfect.
Ik verander alles in de bios. ben niet zo van software matig undervolten en overlocken.
Vaak gaan er dan dingen mis of onstabiel.

maar bij de 13 en 14th processors wijkt het gigantisch af met elke voltages ze stabiel zijn.
dus is ook moeilijk te zeggen welke CPU`s al kapot zijn en welken niet.

je kan dit zien wanneer na een tijd je telkens terug moet clocken of de voltages omhoog moet bij stellen om stabiel te blijven.

maar een overclock is voor nu niet aan te raden
er zijn spanningen te hoog die nergens aanpasbaar zijn.
dus de spanning is zijn geheel zo laag mogelijk aan houden en stock settings draaien is voor nu de enigste oplossing als je je cpu niet verder wilt beschadigen

er zijn namelijk geen cpu`s die goed zijn
ze lijden er allemaal onder de 1 sneller als de ander.

stock voltage is 1.325 zover ik kon zien
dus blijf je daar onder moet het goed gaan lijkt me.

oude stock voltage was 1.46

snap totaal niet waar intel eigenlijk mee bezig is
elke stock settings zijn onkoelbaar en altijd veel te hoge vcore.
ze gaan allemaal naar de 99 graden als je er niks aan doet met 253 watt.
of je hebt een gigantische waterkoeling nodig.
Heb zelf een DeepCool LT720 360 radiator.
Kan het prima doen maar als ik alle voltages stock laat gaat dat niet lukken
of moet alle kappen van de pc af halen en de case fans volgas
Maar heb zelf alles zo stil mogelijk in gesteld.
Met een undervolt en 5400mhz met rond de 80 graden onder load deze dagen beetje hoger 87 ergens met warm weer
Hoe kom je erbij dat een cpu 7 jaar mee moet kunnen gaan? Lijkt mij eerder 20, 30, mischien wel meer jaren??
Gemiddeld? De meeste 486 en Pentium systemen werken niet meer, enkel de uitzonderingen werken nog en zijn daarom een relatief waardevol item, en natuurlijk heeft dit allerlei oorzaken maar oa geheugen en de spanningsregeling begeeft het eventueel en hoe ouder, hoe meer fouten er optreden. 5-7 jaar is een degelijke verwachting, maar zonder een zakje geld neer te zetten gaan de meeste fabrikanten niet verder.

En chips hebben vandaag nog meer dingen aan boord die stuk kunnen gaan, bijna alle CPU zijn praktisch gezien een SoC.
Waar baseer je dat op?

Een Ryzen van de eerste generatie is volgens jou (die van mij is van 2017) nagenoeg afgeschreven?
Ik kan namelijk mededelen dat deze het nog fantastisch doet. En vanaf dag 1 overgeclockt tot het maximale toelaatbare voor mijn (AIO) koeling dus er gaat veel meer voltage doorheen als wat AMD had ingesteld.

Mijn Dell laptop met Intel i5 processor is uit 2015
Mijn moeder haar HP laptop met i3 is volgens mij van 2010 ofzo.

Ik ben in mijn computerleven heel veel defecten tegengekomen, maar nog nooit een processor. Nagenoeg alle andere onderdelen wel eens, maar nog nooit een processor. Geen AMD en geen Intel.

Dat die oude systemen niet meer werken heeft dat met de processoren te maken die defect zijn? Of zijn daarvoor 100 andere redenen?

Sorry hoor, maar wat een onzin! Zeker als je niets aan de spanning wijzigt.

[Reactie gewijzigd door Mit-46 op 29 juli 2024 09:59]

Inderdaad afgeschreven voor systemen waar je op moet vertrouwen. Ik zeg niet dat ze doodvallen na 7 jaar, maar garanties ga je van niemand krijgen. Kan het zijn dat modellen 20 of 30 jaar meegaan, natuurlijk.

Als je echter met duizenden CPUs werkt zie je wel dat het niet onmogelijk is, ik heb er gezien waar een memory controller doodgaat, of de oude iGPU van Intel (9xx) was ook bekend voor het op te geven de CPU werkt nog behalve bepaalde reepjes RAM of geen video output via het mobo, andere CPU die oververhitten of BSOD veroorzaken een paar jaar buiten de garantie.
Wat een stierenpoep :). Daar laat ik het bij
Heel simpel uit te zoeken. ELke Intel CPU heeft een SP waarde in de bios die je kan uitlezen.
Igor's lab heeft een paar honder I9 cpu's bekeken en de waardes genoteerd.

Als je een goede bin hebt bekijk je met welke voltages die van jou werkt. Alles boven de 1.5 volt zal voor degradatie zorgen.

Maar er zijn er genoeg die onder de 1.5 volt werken. Verveolgens zorg je dat de thermal velocity boost algoritme wordt aangepakt in je bios door daar een goede undervolt op te draaien zodat die totaal niet meer in de buurt komt van die waarden. Mijn I7-14700KF draait met 0.06v undervolt op de Vcore en 0.3volt op de TVB en blijft nu lekker koel en verbruikt een stuk minder en de prestaties zijn zeer goed.

Niet elke cpu kan dit. Maar een beetje uitzoeken lost dit op. De TVB zorgt bij eerdere biossen op alle borden bij de I9's dat deze boven de 1.5 volt kwam en vaak met light load of maar een paar cores te gebruiken. daar ligt het grote probleem.

De nieuwe update zal zorgen dat goede cpu's goed blijven. Gedegradeerde moeten sowieso vervangen worden en ik zou ook slechte bins terugsturen onder het mom niet stabiel.
Dank voor je antwoord. Ik ben zelf niet zo'n OC'er... maar begrijp ik het goed dat ik in de bios kan zien of 'ie onder de 1.5 volt zit? Zelf als de CPU dus niet onder load staat?

Overigens heb ik gisteren al een mobo update gedaan die twee weken geleden is uitgekomen.
Het vervelende is dat je dat als consument niet kunt weten. Ik weet wel dat als ik een half jaar geleden van dit probleem had geweten ik een andere upgradekeuze had gemaakt. Dan was er een geheel nieuw systeem gekomen met AMD onderdelen i.p.v. alleen de cpu te vervangen voor een i7 14700k.
AMD lijkt mij dus betrouwbaarder op dit moment, ook aangezien ze de lancering van de nieuwe Ryzen hadden uitgesteld omdat er bugs of dergelijke waren gevonden en alles terug hadden geroepen, zoals het hoort.
Bij AMD heb je dan weer met een AM5 moederbord het probleem dat je de maximale geheugencapaciteit niet kunt gebruiken. Van de 4 bankjes kun je er maar 2 effectief gebruiken. Zo heb je altijd wat.
Beter dat dan dat mijn product fabrieksfouten heeft en/of beschadigd is. Ik heb liever dat iets werkt en dat ik niet bang hoeft te zijn dat de levensduur kort is. Ik koop kwaliteit en duur spul om er minimaal 10 jaar mee om te gaan en vooral voor een goede PC is dat de verwachte levensduur. Zelfs MS weet dit en vandaar ondersteunen ze elke Windows versie in totaal 10 jaar.

[Reactie gewijzigd door Remzi1993 op 28 juli 2024 19:11]

Je ziet dat zowel Intel als AMD de grenzen op zoeken en soms daaroverheen gaan. Bij Intel is het te hoge temperaturen die de chip van binnen aantasten. Bij AMD is de geheugencontroller die de snelheden van DDR5 geheugens niet meer aankan met geheugenfouten tot gevolg. Lastig om dat een juiste keuze te maken tussen Intel en AMD.
AMD doet het beter door het terug te roepen van producten, zie: nieuws: AMD roept Ryzen 9000-processors terug en stelt release met 1 tot 2 we...

Hoe je het ook wendt of keert AMD levert nu dus beter support en klantondersteuning door dingen terug te roepen en het op te lossen. Intel doet dat dus niet. Daarom heb ik meer vertrouwen in AMD.
Dat is maar 1 probleem en we zitten nog midden in een (relatief overroepen) crisis.

Historisch gezien doet Intel wel een beetje meer voor hun klanten dan AMD. Als je de problemen met de Opteron lijn nog herinnert, hebben ze nooit toegegeven dat er problemen mee waren en de schuld/oplossing op de Linux kernel devs geschoven. Zelfde probleem met Opteron en SQL, grote marketing en op papier waren de multi-CPU shared cache opties ongeëvenaard, echter praktisch gezien werkte dit niet, ging je server eventueel BSOD en natuurlijk toen de trucs uitgeschakeld werden waren de processors ongelooflijk traag en dat moest dan via een speciale SQL Server build en microcode verbeteren, nooit volledig opgelost.

Zelfde probleem met de AMD Radeon Pro - beloftes voor VFIO/IOMMU die achteraf nooit gerealiseerd werden (behalve een achterlijke Git repo die nooit updates kreeg), daarom blijf ik al lang weg van AMD voor productie.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 29 juli 2024 00:56]

Het gaat om nu en waarschijnlijk hebben ze daarvan geleerd.
Zoek de tabel met je VID table op in je bios zodat je kan zien welke voltage jouw cpu nodig heeft bij een bepaalde boost. De mijn doet volgens de embedded VID table op de cpu 1.339 volt bij 5600 mhz en kan daar zelfs nog een stukje onder gaan met een undervolt!

Mijn max komt met tweaken niet meer boven de 1.31 volt uit met 34000 punten R23 multi en 2150 single en daardoor kan deze cpu er zeer oud mee worden.

Heb je een slechte bin ruil hem om. En undervolt je cpu of zorg straks dat je de nieuwe microcode hebt.
De laatste Asus microcode zorgde helaas voor nog meer voltage omdat ze defecte chips weer stabiel willen krijgen.
Zelfde hier, maar in mijn geval gaat het om een 13e generatie i7 CPU. Dan had ik er ook liever een AMD systeem van gemaakt.

Maar goed, de machine wordt voornamelijk gebruikt voor compileren van software, software development en video's in de achtergrond afspelen. Geen gaming of andere langdurig zware belasting in ieder geval, dus hoop ik maar dat het wel los loopt.
Het punt is nou juist dat je nauwelijks objectief kunt vaststellen of je er last van hebt. Het feit dat je computer (nog) niet regelmatig random crasht geeft geen enkele zekerheid. Het kan best zijn dat hij nu al getroffen is en dat je er past veel later iets van gaat merken. Of je hebt nu al computerproblemen, maar kunt niet vaststellen waardoor die worden veroorzaakt.
Zoals ik begrijp is de hevige concurrentie strijd iv mobo reviews dat mobo stock al agressief OC boven op de intel fab oc. Wat bios update brengt is dat werkelijk stock setting je bios kan selecteren.
Wat ik dus nu zou doen totdat nieuwere biosen beschikbaar komen is je mobo setting zo tam mogelijk instellen. probleem is dat je geheid overklok ram reepje heb die je dus niet op profiel moet draaien omdat mobo firma ook rare dingen doen met spanningen.

Als je cpu zeker wilt beperken zul misschien je ram moeten vervangen door daadwerkelijk stock ram. sowieso XMP disablen.
ik heb de 13900k al vanaf oktober 2022 (bijna release) en merkte vanaf het begin al problemen (COD was gewoon niet op te starten, random crashes in verschillende games en programma's, en nog meer gedoe) En dit werd over de maanden heen alleen maar erger. Waar een BIOS update van asus (die alles underclocked) nog stabiel was voor een periode is het nu dat ik 4/500 mhz moet underclocken voordat ik een beetje normaal kan gamen.

Mijn 13900k is in mijn mening 99% van de batch met oxidatie problemen en ook gedegradeerd door dit + het microcode fout.

Intel heeft naar eigen zeggen het oxidatie probleem al opgelost 'in 2023' dus als jij je chip vanaf november gebruikt denk ik dat je in ieder geval geen last heb van het oxidatie probleem.

Als je wilt weten of je chip impacted is door de microcode issue, zijn er verschillende manieren om achter te komen (1tje dat intel zelf heeft aanbevolen is waar je 20x de NVIDIA drivers installeert en kijkt of je een error krijgt) Ik zou wel je BIOS updaten voordat je dit doet.

Ik denk persoonlijk (gebaseerd op 2 jaar onderzoeken naar dit probleem) dat jij je in ieder geval geen zorgen hoeft te maken als je nog nooit een crash hebt gehad dat niet te verklaren is, of de verschillende manier van testen ook geen problemen opleveren. En dus dat de aankomende fix van intel genoeg zou moeten zijn. Maar natuurlijk is dit nooit zeker te weten, een RMA zou een oplossing kunnen zijn.
Een RMA proces geeft ook geen garantie dat ik een goede CPU terugkrijg die het probleem niet heeft.
Dit vind ik ook een lastige, naast het oxidatie probleem dat al in 2023 opgelost zou moeten zijn hebben de CPUs zelf geen echte defect out of factory. Het probleem is dat tijdens het gebruiken van de CPU, deze op een te hoge spanning zouden zitten en daardoor stuk gaan. Tenzij je dus een CPU van een batch van 2022 krijgt, zouden er geen 'standaard' problemen met de CPU moeten zijn als je de gewoon de meest recente bios update hebt gedaan + aankomende microcode update van intel.

[Reactie gewijzigd door KingxHai op 27 juli 2024 13:44]

Wat ik jaren geleden deed toen ik nog bij een groot IT concern werkte, is gewoon doen alsof je neus bloed en ze sowieso aanmelden voor RMA, ook al heb je de problemen niet. Ik kon het voor klanten niet controleren, dus deed gewoon alsof het defect was.

Je hebt gewoon recht op iets wat goed functioneert. En als je weet dat jouw chip in een bepaalde batch valt heb je naar mijn mening gewoon recht op eentje die wel gewoon deugt.

[Reactie gewijzigd door Luchtbakker op 27 juli 2024 20:47]

Daarnaast lees ik ook hier en daar dat die 'fixes' niet meer dan pleisters zijn door de performance terug te schroeven.
Je moet niet alles geloven wat er op fora gepost wordt. De oorzaak ligt dus hier blijkbaar bij een bug in de microcode, waardoor die dus ver buiten de opgegeven specs wordt gedraaid, door het oplossen van de bug is dat probleem opgelost en zal die niet zomaar meer ver buiten opgegeven specs draaien. Wordt die daarmee beperkt? Ja. Wordt die daarmee beperkt beneden de specs die gepubliceerd waren tentijde van dat jij em kocht en daarop jouw koop baseerde? Nee.
De motor van menig auto kun je ook wel ver boven de specs krijgen, maar in de meeste gevallen houdt die dat maar heel even vol en daarna deze zwaar beschadigd waardoor die daarna niet meer goed presteert zoals aangegeven door de fabrikant tentijde van verkoop.
Je punt klinkt heel redelijk en logisch zoals je het stelt maar is dat niet... De specs zoals Intel die naar buiten brengt zeggen de meeste consumenten niet bepaald veel. Aankoopbeslissingen voor wie performance belangrijk vindt worden gedaan op basis van praktijk benchmarks (in reviews over het algemeen want wat Intel en AMD zelf naar buiten brengen is notoir onbetrouwbaar/onbruikbaar). Als die prestaties destijds hoger waren dan wat je nu krijgt dan gaan de prestaties gewoon achteruit.

Ligt dat aan Intel of aan de moederbord fabrikant? Ik zou zeggen, waarom moet die vraag het probleem van de consument worden? Als het aan de moederbord fabrikant ligt dan moet Intel maar zorgen dat hun partners zich beter gedragen. Maar ja Intel wil ook elke laatste procent aan performance zodat ze beter uit benchmark tests naar voren komen, dus erg gemotiveerd zullen ze daar niet toe zijn zolang het niet veel problemen lijkt te geven.
Klinkt een beetje als het probleem (wat ergens onder de banken geduwd is) die die j1900 en nog wat meer hadden (iets met LPC degrading bugs) en Intel/leveranciers ook niet thuis waren om hun shit op te lossen
@yinx84 Voel met je mee. Heb als 8ste generatie intel gebruiker lang uitgekeken naar de Arrow Lake en dan dit gezeur indd.

In tegenstelling tot wat je beweert (dat het toch geen zin heeft om je CPU te RMAen want je weet niet of je een goede CPU ontvangt) denk ik dat het weldegelijk een goed idee is om je CPU te RMAen, sowiezo naast het feit dat je biosupdate met microcode doorvoergt. Ik zal mijn redenatie uitleggen:

Want: de ingelopen slijtage/degedratie die je tot nu toe opgelopen hebt met je CPU, ben je dan kwijt, waardoor en waarmee je na de bios update met een kersverse CPU zonder degratatiesporen, langer door zou moeten kunnen! Begrijp je mijn redenatie? Kortom, het heeft weldegelijk zin om alles te RMAen wat 13/14 is wat voor de Biosupdate/microcode van half Augustus het licht (lees: te hoge voltage) aan den lijve heeft gevoeld. My 2 cents.
Wat slecht zeg! Ik vraag me überhaupt af of dit zomaar mag in de EU. M.i. moet iedereen met een defect deze gratis omruilen.
Ze zeggen toch ook niks over enige (al dan niet) afhandeling van RMA's en garantie? Alleen dat ze getroffen CPU's niet kunnen fixen met de komende patch.

Sterker nog, ze raden aan 'opnieuw' contact op te nemen als een aanvraag eerder is afgekeurd. Dan lijkt me dat er beleid is aangepast waardoor je nu in aanspraak komt voor vervanging.
"Ook komt er geen terugroepactie en blijven de processors verkocht worden, ook nu er nog geen patch is."

Dit voelt toch echt wel als een trap onder de gordel. Als je zo'n CPU hebt, kan je er vrijwel niets mee. Op elk moment kan hij stuk gaan, of is het al stuk, maar wordt het opgevangen met een workaround, waarbij prestatie verlies toch echt wel direct erna volgen.

Nee, ze zouden deze hele serie moeten terugroepen, maar snap dat bedrijven het niet verplicht zijn en alles doen voor damage control.
Ik was daar ook benieuwd naar, dus heb vorige week eens gekeken hoe dat soort zaken 'normaal' opgelost worden. En dan zie je inderdaad dat voor producten met 'enkel' een defect, maar verder geen risico op problemen voor de volksgezondheid, binnen de voedselvoorziening ('per ongeluk noten verwerkt' of 'we hebben in enkele verpakkingen stukjes glas aangetroffen' of (verkeers)veiligheid (denk bijv. aan Babboe, waar je wel een recall ziet) dat je daar vaker niet dan wel een recall zit, maar 'gewoon' een oplossing via de bestaande service kanalen.

Als je zo'n cpu hebt dus gewoon naar je verkoper stappen en die het laten oplossen, dit is immers zo'n beetje een schoolvoorbeeld van een niet conform product.

Dat zo'n microcode het probleem bij processors die al kapot zijn niet gaan verhelpen was natuurlijk ook allang bekend, dat kan immers niet. Die fix is er alleen om ervoor te zorgen dat vatbare processors die nog niet stuk zijn, ook niet stuk gaan.

[Reactie gewijzigd door Dennism op 27 juli 2024 10:46]

Dat zo'n microcode het probleem bij processors die al kapot zijn niet gaan verhelpen was natuurlijk ook allang bekend, dat kan immers niet. Die fix is er alleen om ervoor te zorgen dat vatbare processors die nog niet stuk zijn, ook niet stuk gaan.
Dat er uberhaupt sprake was van (permanente) schade is nu voor het eerst dat ik Intel daar over hoor. Dat kun je inderdaad niet oplossen met een microcode. Maar zo duidelijk was dit toch niet? In eerste instantie werd steeds verwezen naar power profielen. Cpu's overclocken zichzelf al jaren dus het is niet heel vreemd om een instabiliteit vervolgens met een aangepaste microcode/bios op te lossen.
Dat er versnelde degradatie optrad is al wel een flinke tijd duidelijk, o.a. Buildzoid had dit volgens mij maanden geleden al vastgesteld, net als uit mijn hoofd Igor. De vraag daarna was alleen waardoor bepaalde cpu's degradeerden, in het begin werd vermoed dat de cpu's degradeerden door moederbord settings die niet 'in spec' waren (en dan zou Intel er mogelijk dus ook niet verantwoordelijk voor zijn). Dat je Intel daar nu voor het eerst over hoort is, betekent natuurlijk niet dat het er niet al was, enkel dat Intel er liever niets over wilde zeggen / bevestigen, want dan zijn ze mogelijk liable in bijv. de US.

Echter verder onderzoek van Intel heeft uitgewezen dat die moederbord instellingen geen root cause waren (hoewel ze natuurlijk niet meehelpen met probleem te verminderen) maar dat er dus ook bugs zitten in de eigen microcode waardoor de cpu's een te hoog voltage vragen in bepaalde gevallen. En nu kunnen ze dus eigenlijk de mond niet meer dichthouden en moeten ze wel met statements komen.
Dat je Intel daar nu voor het eerst over hoort is, betekent natuurlijk niet dat het er niet al was
Mijn punt is dat het juist logisch is dat dit nu in het nieuwsbericht wordt vermeld. Wat hadden ze dan moeten doen, dit weglaten omdat 'wij' het allemaal al lang weten? Je scepsis lijkt mij niet op zijn plaats juist omdat dit de eerste officiële vermelding is.
Ik zeg ook niet dat ze niet hadden moeten vermelden, het is juist goed dat ze eindelijk die stap zetten om met wat meer detail naar buiten te treden, daar werd immers al tijden om gevraagd doormiddel van druk uit o.a. de techpress (GN / Wendell van L1Techs / HuB / Linus / Igor) , maar het is ook logisch dat Intel eerst verdere duidelijkheid wilde hebben nadat hun eerste claim niet bleek te kloppen.

Wat ik bedoel is dat Intel nu pas bevestigd wat in de community al tijden duidelijk was, sommige cpu's raken onherstelbaar beschadigd, alleen de reden waarom was nog niet achterhaald. En dat ging dus van 'Het ligt aan de moederborden' (zowel vanuit de community als uit Intels eerste statement hierover een paar maanden geleden), tot nu, 'de moederbord zijn niet de root cause, het ligt primair aan een microcode bug, wij komen met een nieuwe microcode'. Alle maatregelen tot nu toe genomen zijn dan ook enkel maatregelen om nieuwe en verdere versnelde degradatie te beperken en om stabiliteit terug te winnen bij cpu's die nog werken, en hopelijk zorgt de 'midden augustus' fix ervoor dat nieuwe versnelde degradatie straks helemaal niet meer optreed bij cpu's die nog niet defect zijn.

[Reactie gewijzigd door Dennism op 27 juli 2024 13:49]

Maar zo duidelijk was dit toch niet? In eerste instantie werd steeds verwezen naar power profielen.
Door Intel zijn er voor dit bericht inderdaad nog geen conclusies getrokken. Maar op fora, en ook bij reparatie- en service-diensten, was die conclusie er al een tijdje. Neus maar rond in het Intel-nieuwsdiscussie-topic.

Conclusie 1 was dat de instabiliteit kwam door te hoge voltages, want mensen die bijvoorbeeld op een undervolt draaiden hadden dit probleem niet, en conclusie 2 was dat CPU's die dit probleem kregen ook niet meer te fixen waren met lage voltages. Simpele conclusie: dan is je CPU dus stukgegaan.
Ja, het kan en mag. Maar het is wel oneerlijk.

Een bepaalde overhead en verlies zul je altijd hebben, maar bij een defect is daar geen sprake meer van. Het is alsof van je auto de remmen het opeens niet meer doen, zelfde met een CPU dat zichzelf doorbrand of stuk maakt.

Het is gewoon geen goede oplossing. Ze hadden de hele serie moeten terughalen, inclusief de verkochte exemplaren. Voor je klanten doe je dan moeite, niet deze oplossing.

Maar genoeg voorbeelden uit het verleden: Apple (toetsenbord, display, accu, ..), Moederborden (AMD recent), NV (heel veel shady stuff).. en zo kan je wel even doorgaan.
Dat vind ik een lastige, en is denk ik eerder een gevoelskwestie, ik zou zelf iets dat via de daarvoor bedoelde procedures verloopt niet direct oneerlijk noemen. Als wij dat anders willen dan moeten we zorgen dat de wetgeving andere procedures voorschrijft.

Het voorbeeld van de auto is dan wat ongelukkig gekozen, voor zo'n probleem zal immers 100% een recall komen, als er een verhoogde kans op is bij een bepaald model of productie serie omwille van verkeersveiligheid. Van zoiets hier natuurlijk geen sprake. Dit zou meer te vergelijken met bijvoorbeeld een telefoon serie die een verhoogde kans heeft op uitval, enorm vervelend voor de individuele klant die tegen het probleem aanloopt, maar niet iets dat normaliter niet via de standaard procedures afgehandeld kan worden. Ook niet iets waar je normaal een recall voor ziet, net als de voorbeelden die je al noemde in bijvoorbeeld je vorige reactie.

Ik denk dat zolang onze retailers deze problemen netjes afhandelen met de getroffen klanten dat dit in dit geval een prima oplossing is. Het voelt immers ook een beetje zonde om gewoon goed werkende cpu's terug te roepen met alle resource verspilling van dien, we lopen hier bijvoorbeeld al te klagen in Nederland over onnodige verspilling als een pakket bezorger 2x moet rijden omdat iemand niet thuis is.

Daarnaast gister bijvoorbeeld een artikel met wat data een Franse retailer die het probleem tot nu toe schat op +-5-7% uitval voor 13th gen en 3 tot 5% voor 14th gen tot nu toe las ik op reddit. Dat is flink hoger dan normaal, maar moet goed te behappen zijn via de standaard RMA procedures.

[Reactie gewijzigd door Dennism op 27 juli 2024 11:11]

rare auto vergelijk
Remmen is safety bij cpu is niet affikken de enigste savety
vergelijk met auto is dat motor op rand van reliability zit geen over marge
en stock met stage 4 tuning opgeleverd wordt af fab waar over de grens van marge gaat. Bij auto zou je zeer verhoogde turbo druk kunnen zien als een te hoge Vcore isue.
Moderne auto hebben ABS en dat houd in dat remmen bij moderne auto waar ABS standaard is ook overbemeten zijn dat maakt remmen ook groter en duurder.
Naats dat al die luxe en veiligheid voorzieningen auto zwaarder maakkt en de remmen daardoor ook zwaarder uitgevoerd zijn.
Regel systemen zijn ook computer gestuurd dus auto zijn daarmee ook of software niveau aanpasbaar.
Een vergelijking met een auto is toch niet zo gek? Inderdaad zou je de turbodruk als voorbeeld kunnen nemen.

Met het aanpassen van de software in de auto kun je die achteraf verlagen maar je kunt de reeds opgetreden motorschade er niet mee verhelpen. Tevens zijn je motor prestaties niet meer wat het af fabriek was.

De toename in gewicht bij ABS is trouwens verwaarloosbaar, tevens heb je helemaal geen zwaardere remmen nidig voor ABS. Juist niet.
Anoniem: 1849202 @HollowGamer27 juli 2024 12:52
Doet me denken aan de situatie met de EVGA GPU's die bij het startmenu van New World defect raakten en sommigen zelfs 'in de fik' gingen.

Bij die situatie vraag ik mij af, zouden deze users ooit problemen van deze fabrieksfout ondervonden hebben als New World niet uncapped FPS in het startmenu had? Men wachtte namelijk bij launch een uur of langer in de wachtrij, dat terwijl je GPU voor diezelfde periode je GPU constant met 99.9% belastte.

De gemiddelde gebruiker/gamer zou normaliter nooit aan 99.9% GPU load komen voor een uur of langer. Het zou daarom best kunnen dat deze users jarenlang zonder problemen de GPU met de fabrieksfout konden gebruiken zonder ook maar iets te merken hiervan.

Daarmee wil ik niet de blaam geven aan de developers van New World, het blijft een fabrieksfout wat een fout is van de fabrikant van de GPU, maar 99.9% GPU load voor langere periodes is ongebruikelijk, een gamer zal dan over het algemeen throttling merken en settings omlaag schroeven om;
- Temperaturen omlaag te werken.
- De toeren van de fans omlaag te werken.
- Stotteren van het beeld te verminderen veroorzaakt door FPS drops.


Nu zie je voor deze Intel CPU's getallen voorbijkomen van datacenters/grote bedrijven via Gamers Nexus van 10-25% tot zelfs 50%, die gebruikmaken van deze CPU's, maar wat voor loads verwerken deze bedrijven? Hoe frequent zijn die loads? Zijn die loads 24/7? Zijn dit loads die een reguliere consument maakt?

Tot dusver, even afkloppen, heb ik enkel twee BSOD's ondervonden in het jaar dat ik de i9-13900k heb. veroorzaakt door Corsair ICUE System monitoring .sys-bestand dat deze BSOD twee keer triggerde met precies twee weken tussen, beide rond hetzelfde tijdstip 1 uur nacht. Na verwijderen van Corsair ICUE is dit probleem al 6 maanden niet meer voorgekomen.

Waar ik in deze situatie met name benieuwd naar ben:
- Wat zijn de exacte percentages van CPU's die dit probleem per definitie hebben voor een consument?
- Hebben enkel CPU's gemaakt tussen een bepaalde periode of batches deze fabrieksfout of letterlijk alle CPU's?
- Kan hogere loads het proces versnellen?

Om eerlijk te zijn zit ik zelf niet op een recall te wachten, dan heb ik liever dat ze mij een geldbedrag geven dan dat ik weken lang mijn computer niet kan gebruiken voor een probleem waarvan niet eens duidelijk is of ik er ooit last van ga hebben voordat ik nieuwe componenten koop over circa 3 jaar.

Persoonlijk ben ik ook niet heel goed met priegelwerk, ben namelijk heel goed in dingen kapotmaken dus met het losmaken van de AiO-koeler en het plaatsen van een nieuwe CPU zal ik dus iemand erbij moeten roepen, dit wil ik dan graag thuis geregeld hebben omdat ik er niet op zit te wachten om mijn volledige computerkast op te sturen naar de webwinkel waar ik deze computer heb gekocht.
De terugroepactie is begrijpelijk, aangezien die CPU's niet beschadigd zijn en met een Microcode update gefixed worden. Maar ik snap dat het krom voelt.

Hopelijk is het voor Microsoft mogelijk de update via Windows uit te rollen, is in het verleden ook eens gebeurd, zolang het geen BIOS flash betreft.
Ik snap wat je bedoelt, alleen kun je niet in de CPU kijken. De kans is al aanwezig dat er iets beschadigd is, aangezien het al een hele lange tijd speelt, en heel veel users doorgingen naar crashes.

Het is een pleister plakken op een knalpot, dat al verroest is. Ze hadden allang een omruil actie kunnen houden, en dan zelf controleren of je ze weer opnieuw de markt kunt opbrengen.
Zo'n cpu bevat miljarden transistors, die is heus echt niet perfect hoor. Er zit tal van redundancy in zo'n ontwerp.
Helemaal met je eens hoor. :)
Een motor is nooit perfect, er is altijd spraken van verlies of enige vorm van beschadiging.

Alleen lijkt dat hier niet het geval? Als ik het artikel zo lees, en ook wat ik heb gezien op YT, dan zit hier het echt veel dieper dan dat. Er staat dat deze patch dit probleem (zoals de crashes) dus niet gaat oplossen, hoogstens wat stabieler zou moeten maken.
Ik bedoelde eigenlijk de terugroepactie vanuit winkels, die nog steeds nieuwe CPU's verkopen.

Die CPU's zijn "niet" beschadigd zolang je meteen de Microcode update uitvoert.
Het was juist één van de dingetjes dat er oxidatie ontstaat in de chips. Dus die kunnen wel degelijk beschadigd zijn.
oxidatie (of degradatie in het algemeen) zou over een langere tijd optreden en ook niet bij élke chip (maar wel veel te veel), waardoor chips die nu nog in de winkelrekken liggen of recent geïnstalleerd zijn nog maar amper of geen impact ondervinden. Een algemene terugroepactie is de "last resort" als élke chip potentieel gevaarlijk of zwaar defect zou zijn, wat duidelijk niet het geval is. Daarom dat het via RMA wordt afgehandeld in het geval iemand er last van heeft. Verdere degradatie wordt voor nog niet beschadigde CPU's voorkomen door de nieuwe µcode.
Dat oxidatie issue zou hier trouwens los van staan en een veel kleinere vroege productie patch betreffen, en dat issue zou bij cpu's die later op de markt zijn gekomen of nu in de schappen liggen dus ook niet voor mogen komen. Anders dan dit issue, dat potentieel veel meer cpu's kan treffen, afhankelijk van de silicon kwaliteit en hoe ze gebruikt zijn.
Nou het enigste wat je zou kunnen doen is een 12 gen cpu kopen en het daar mee doen.
Lijkt mij overigens niet de beste oplossing aangezien Intel je net een trap onder de gordel heeft gegeven.
Andere optie is over stappen naar AMD omdat je anders weinig andere keuze hebt.

Mij komt het ook over (als ik de tekst zo geleden hebt) dat Intel van vervanging het liefst zo min mogelijk van wil weten.. En al helemaal verlenging van garantie.
Ze willen het liefst dat je helemaal geen garantie meer hebt als consument zodat je geen poot meer hebt om op te staan en Intel met deze problemen makkelijk weg komt.
Het liefst zien ze Arrow lake maar al te snel op de markt komen om de problemen van 13th en 14th gen zo snel mogelijk laten te vergeten.

Ze willen niet vervangen omdat het Intel anders gigantisch veel aan geld gaat kosten en ze zich zelf meer in de problemen werken.. Ze laten je liever als klant gewoon stikken.
Als je zo'n CPU hebt, kan je er vrijwel niets mee.
Je kan natuurlijk ook overdrijven. De chips doen het gewoon, je kan er alles mee, totdat ze problemen krijgen. De laatste cijfers die ik las een dat ze schatten dat 25% getroffen wordt.

De overgrote meerderheid heeft dus geen probleem, behalve de onzekerheid, maar dat is heel wat anders dan 'er niets mee kunnen'.

Niet dat ik dat wil baggetaliseren, of zeggen dat Intel dit slecht oppakt, maar zulke uitspraken heeft niemand wat aan?
75% van de procs zijn dus goed? Dat vind jij een hoog aantal? Als in wat mag verwachten van een bedrijf als Intel.

[Reactie gewijzigd door HollowGamer op 28 juli 2024 10:33]

Het lijkt dat 75% niet getroffen is, dus de veruit de meeste mensen hebben geen probleem en kunnen gewoon alles met hun cpu?

Hoe Intel het aanpakt en dat 25% een onzekerheid is die je als klant niet wil (of zou moeten) accepteren is een ander verhaal. Maar dat je 'vrijwel niets kunt' met alle chips uit beide series klopt gewoon niet?
Je kunt er zeker iets mee, maar ik bedoelde dat het nogal tikkende tijdbommen zijn.
De crashes zijn ook nog steeds niet opgelost met deze microcodepatch.
Hou er wel rekening mee dat dit een vertaling is van een artikel van een Amerikaanse uitgever. Deze uitlatingen zijn dus voornamelijk gericht op de Amerikaanse markt en wijze van handelen.

Hier in de EU zal je als consument normaliter RMA's via de verkoper laten lopen aangezien daar je wettelijke rechten liggen, en deze je in principe niet mag doorverwijzen naar een fabrikant.
Dat verwacht ik ook ja. Een soort gelijke situatie is ooit met Onkyo versterkers geweest. Die gingen door een productie fout ook allemaal na een paar jaar stuk. Daar is toen een speciale pagina voor gemaakt waar je terecht kon voor reparatie. Processors zijn niet te repareren lijkt me dus dat wordt omruilen.
Klopt, ik had er ook 1... 8 jaar na aankoop hebben ze deze kosteloos hersteld. Was ik echt heel erg over te spreken logischerwijs.

[Reactie gewijzigd door Gohan040 op 27 juli 2024 10:32]

Je krijgt alleen een zelfde exemplaar terug, waarbij het hier ook lijkt te gaan om een ontwerpfout.

Ik baseer mij op eerdere dingen die andere hebben aangegeven, niet op dit bericht van Intel alleen. Er is hier iets misgegaan in het ontwerp, maar ook de productie ervan. Dit lijkt me iets wat je kunt testen van te voren.
Intel heeft in het verleden wel een omruil aktie gehad bij de Pentium chips met de FDIV bug in 1994. De processoren werden toen gratis vervangen bij je dealer, bij mij was dat toen Escom
Dit wordt een ramp voor Intel.

Deze Chips hebben ook een HW fout, ook al kun je dit omruilen, Chips hebben nog steeds dezelfde fout. Ook het R&D team moet weer opgelijnd worden voor deze "oude" chips, en stel dat ze de HW fout snel boven water krijgen, dan is de productie (1000 stappen) nog steeds niet gestart. Dit is maanden werk, geen weken.

[Reactie gewijzigd door obimk1 op 27 juli 2024 12:48]

Waar haal jij vandaan dat deze chips ook een hardwarefout hebben? Intel geeft aan dat de schade komt door de bug in de microcode, heb je dus nog geen schade en is de bug opgelost dan zou de CPU dus gewoon volgens opgegeven specs, bij verkoop, werken.
LTT heeft dat gezegd en Gamers Nexus

YouTube: Intel's Biggest Failure in Years: Confirmed Oxidation & Excessive Vo...

YouTube: This is a disaster (for Intel)

En als je"micro patch" nog steeds crashes veroorzaakt duidt ook op een HW fout.
De microcode patch die het probleem werkelijk moet oplossen is er nog niet. Of de oxidatie werkelijk een groot probleem is, is dan maar de vraag, die zou het probleem misschien eerder naar boven brengen omdat die sneller slijten wanneer de chip dus op veel hogere voltage gebruikt wordt dan origineel (zelfs met 'standaard' overklokken in gedachte).
Door de komende microcode patch die de echte bug moet oplossen, zou het dus heel goed kunnen zijn dat het oxidatieprobleem geen probleem is, voor binnen de verwachte levensduur (and then some), voor de chip.
Misschien heb je gelijk over die micropatch, maar Intel kan niet zomaar productie starten en hopen dat ze voldoende op voorraad hebben na een paar weken, ook voor
inruil moet je voldoende voorraad hebben.
Maarja, met de microcode patch zijn in principe alle chips die nog in (winkel)magazijnen liggen gewoon normaal.
Als het probleem enkel de spanning is die te hoog is voor sommige componenten dan is dat ook wel te verhelpen door de spanningsregeling aan te passen. En dat kan via microcode / BIOS-instellingen.

Niet meer voor CPU's die al schade hebben, uiteraard. Dat bevestigt Intel ook.

[Reactie gewijzigd door bwerg op 27 juli 2024 13:42]

Volgensmij hoeft ook in de EU na de verlopen garantieperiode in zo'n geval niet verplicht gratis omruiling plaats te vinden.
De garantieperiode in Europa is afhankelijk van het product en het defect. Als een product redelijkerwijs 10 jaar mee moet gaan mag het niet na 3 jaar al kapot zijn. Het is wel lastiger om garantie na 2 jaar af te dwingen maar in dit geval zijn er genoeg aanwijzingen dat je een langere garantie kan afdwingen.
Probleem is aantonen wat redelijkerwijs is, maar ook dan is her niet zo simpel als dat men het product verplicht moet vervangen met een nieuwe.
Wanneer er sprake is van een design, dan wel productie fout speelt garantie niet eens meer een rol. Het gaat dan om een non-conform product. Dat betekent veelal repareren, vervangen of als dat niet gaat de koop ontbinden.

Daar zit feitelijk geen termijn aan, tenminste niet in Nederland. Niet anders dan je redelijkewijs mag verwachten. Voor een processor houdt dat in ieder geval niet bij 3 of zeg 5 jaar op.

Redelijkerwijs is in dit geval ook niet moeilijk aan te tonen voor de consument, zeker niet met de informatie welke inmiddels beschikbaar is.

[Reactie gewijzigd door _Dune_ op 27 juli 2024 15:19]

Er zijn 2 dingen die nu gaan bepalen hoe men in de toekomst over Intel denkt:
- Hoe gaan ze om qua garantie/vervanging van processors die problemen veroorzaken, en gaan ze ook buiten de garantieperiode service leveren aangezien het een ontwerpfout betreft?
- Gaat de patch impact hebben op de prestaties van deze chips?

Als blijkt dat de performance significant omlaag gaat door de verlaagde voltages dan zal dat een enorme deuk in het imago zijn, vooral omdat men in de toekomst niet meer zeker kan zijn of hun processors het aangegeven prestatieniveau daadwerkelijk kunnen halen op de lange termijn.

In mijn omgeving zie ik dat veel mensen nog steeds Intel kopen vanwege het opgebouwde imago en naamsbekendheid, maar dat is iets wat ze keihard kunnen verliezen afhankelijk van hoe ze met deze situatie om gaan.
"Intel raadt gebruikers aan om tot die tijd van de standaardinstellingen gebruik te maken" uit het artikel doet mij vermoeden dat het probleem alleen optreed bij diverse 'overclocking' profielen om meer (gaming)performance uit de chip te trekken.
Dat blijkt dus niet het geval te zijn. In een onderzoek van Gamers Nexus is gesproken met bedrijven die Intel 13th en 14th gen processors gebruiken in servers met specifieke server moederborden. Die moederborden gebruiken GEEN overclock profielen en draaien de processors met de instellingen die Intel voorschrijft (of daar zo dicht mogelijk bij). In een interview gaven sommige bedrijven aan dat 50% (!) van hun processors instabiel zijn geworden en zijn vervangen.

Het is in dit geval ook belangrijk om verschil te maken tussen handmatige overclocks en out-of-box overclock profielen. Bij die eerste is het begrijpelijk als er dingen mis gaan, het is per slot van rekening de gebruiker zelf die instellingen wijzigt.

In dat tweede geval gaat het om instellingen die vanuit de moederbordfabrikant zijn getweaked voor mogelijk extra performance. Dit zal voor het gros van de consumenten de situatie zijn; zij zetten de CPU in het moederbord en laten het systeem gewoon draaien as-is.

Nu kun je zeggen: foei moederbord fabrikanten. Maar dit zijn ook de instellingen waarmee reviewers al hun tests hebben gedraaid en Intel heeft hier nooit over aan de bel getrokken met een statement dat deze performance niet representatief is voor hun product (tot er dit jaar dus problemen ontstonden, toen wezen ze direct naar de moederbord fabrikanten). Het gevolg is dat deze "out-of-box overclock settings" door iedereen wordt gezien als standaard.

We moeten zien wat de update voor impact gaat hebben op de prestaties van de chips. Als die significant dalen maar gelijk/boven de officiële specs blijven dan is het zuur voor de mensen die de processors kochten op basis van vergelijkingstests en benchmarks en zal het imago van Intel flink wat schade oplopen. Je krijgt dan een onzekerheid met je aankoop omdat je niet weet of die binnen een jaar of 2 nog even snel is. Als de prestaties dalen onder wat Intel heeft geadverteerd dan zie ik wel aardig wat rechtzaken aankomen wegens vals adverteren.
Dat blijkt dus niet het geval te zijn. In een onderzoek van Gamers Nexus is gesproken met bedrijven die Intel 13th en 14th gen processors gebruiken in servers met specifieke server moederborden. Die moederborden gebruiken GEEN overclock profielen en draaien de processors met de instellingen die Intel voorschrijft (of daar zo dicht mogelijk bij). In een interview gaven sommige bedrijven aan dat 50% (!) van hun processors instabiel zijn geworden en zijn vervangen.
Dat is ook al weer iets ontkracht, sommige van die borden draaien inderdaad met voorgeschreven instellingen, maar Wendell van L1 techs heeft bijvoorbeeld hier zo'n W680 'workstation / server' bord van Asus dat 'gewoon' default allerlei overclock zaken aan heeft staan en een 13700T laat draaien qua powerlimits e.d. alsof het een K Sku overclock processor is. Het is dus heel erg moederbord afhankelijk hoe de cpu's daarwerkelijk gedraaid worden. Zie hier het stukje met Wendell en het Asus bord: YouTube: Intel admits CPU issues. How to STOP Instability and Protect your CPU!

Neemt niet weg dat ook op in servers die de Intel settings wel volgen deze cpu's kapot gaan, Buildzoid had daar nog een leuke video over. Maar wat je daar ziet is dat die serverboeren de cpu's eigenlijk gebruiken op een manier waarvoor ze nooit ontworpen zijn, die server die buildzoid analyseerde draaide namelijk 24/7 op maximale singlecore boost, dat is eigenlijk heel strict gezien een beetje oneigenlijk gebruik van het product, consumenten producten zijn immers niet bedoeld voor 24/7 gebruik in een datacenter. Als je cpu's wil die voor dat soort zaken ontworpen zijn dan heeft Intel daar een heel mooi ander product voor, namelijk Xeon Datacenter cpu's, hangt natuurlijk wel een iets ander prijskaartje aan.

[Reactie gewijzigd door Dennism op 27 juli 2024 12:43]

Buildzoid had daar nog een leuke video over. Maar wat je daar ziet is dat die serverboeren de cpu's eigenlijk gebruiken op een manier waarvoor ze nooit ontworpen zijn
Het lijkt erop dat dit gewoon schering en inslag is, ik zou geen mobo-fabrikant durven noemen waarvan de stock-settings wel gegarandeerd veilig waren. Dan kan Intel wel naar die fabrikanten wijzen, maar je bent als consument gewoon hoe dan ook de Sjaak als je een recent Intel-platform met i7/i9 koopt. De kort-door-de-bocht-conclusie "Intel is instabiel" is dan dus alsnog gerechtvaardigd.

Intel heeft de toon zelf ook wel gezet met CPU's die vrolijk tot in het absurde overclocken en waar geen grote uitroeptekens over stabiliteit bij staan. Alle reviews en benchmarks die terug te vinden zijn over de 13700K, 13900K, 13900KS, 14900K, etc. zijn met 'foute' settings gedaan. Die CPU's vlogen in die benchmarks allemaal vrolijk naar de 300W+, en nooit heeft Intel daar een probleem van gemaakt of er stelling in genomen, totdat stabiliteit en schade een probleem leek te zijn.

Dus wat mij betreft: ja, mobo-fabrikanten zijn prutsers, maar Intel gewoon ook. Zij zijn eindverantwoordelijk voor een stabiel platform.

[Reactie gewijzigd door bwerg op 27 juli 2024 13:41]

Sterker nog, zonder undervolt stampt mijn early-sample 13900K zelfs naar 370W+ met Prime95 :+

Bij Cinebench blijft het dan eerder ergens tussen 300-330W maar Prime95 is FPU stress en FPU is een bron van veel groter stroomverbuik en hitte dan normale 100% loads.

Maar met -0.06v undervolt en een early 0219 bios op de ROG Maximus Z790 Extreme zit dat ding in de bios rond de 1.376v en heb hem via HWMonitor ook nooit verder zien gaan dan 1.41V in idle.
Op dit moment zie ik 1.382v voor de system agent en ongeveer 1.35-1.38v voor de VID max tijdens idle, gooi ik er met CPU-Z een stress test op dan zakt het richting 1.26v gemiddeld over alle VIDs heen.

Cinebench R23 verbruikt met de undervolt 'nog maar' 290W en haalt 41k punten, daarmee kan de CPU het hier zonder throttling gewoon 30 minuten prima doen op 100% waarbij de P-cores vrijwel rond de 90°C blijven steken.

Inmiddels draait dit spul al bijna twee jaar en meer dan 20 duizend ~14445 uur, ik heb meerdere keren er grote belasting op gesmeten en totaal nergens instabiliteit of crashes in applicaties of games. Ben dus dan ook niet van plan een andere bios erop te gooien die evt. roet in het eten kan gooien met de stabiliteit want dat kan met een update ook gebeuren.

Dit heeft met name te maken met het feit verschillende bios versies blijkbaar zelfs slechter met het voltage zouden kunnen omgaan dan de bedoeling is, de performance kan verslechteren, de compatibiliteit met m'n 4x32GB (128GB) aan DDR5 geheugen met XMP ingeschakeld op 5400Mhz om zeep zou kunnen helpen (want 4-sticks DDR5 en met name XMP is lastig op die snelheid goed te krijgen voor velen) en ze hadden in latere versies ook geknoeid betreft undervolt bescherming waar het er mogelijk zelfs toe kan leiden dat een undervolt niet eens wordt toegepast terwijl je het wel instelt.

Ik heb denk ik enigszins geluk dat het een zeer vroege sample was en hij geeft geen enkel teken van degradatie.

Het kan mogelijk ook van invloed zijn, omdat velen ook gewoon ondermaatse koeling hebben voor deze CPU's of i.p.v. waterkoelers er een zware toren aan hebben hangen dat de koeling niet helemaal egaal verloopt omdat 12th/13th/14th volgens mij allemaal dat 'buigprobleem' kunnen hebben en bepaalde punten van de CPU gewoonweg te heet worden. Maar als er 1.6v+ erdoorheen gejaagd wordt dan is vrijwel zeker dat hij al onherroepelijk is beschadigd, moederborden zouden ook niet meer mogen toelaten dan de 'veilige' voltage grens die al vooraf door de CPU fabrikant is bepaald.

Mijn moederbord doet overigens ook niet aan binning, dus het is niet bijvoorbeeld dat de CPU terug gaat klokken met 1 bin (100Mhz) zodra hij 85°C bereikt, alles is gewoon 0 in de tabel. Maar heb zelf ook alle stroomlimieten opgeheven in de bios al denk ik niet dat dit van invloed is op die tabel voor het terug klokken bij bepaalde temperatuurgrenzen terwijl een van de laatste biosen dat blijkbaar wel zo doen zoals ik zag bij JayzTwoCents.

[Reactie gewijzigd door CriticalHit_NL op 28 juli 2024 11:26]

Nee, dat werd in het begin wel vermoed. Maar men is er nu wel uit bij Intel dat dit niet de 'root cause' is geweest, echter helpt dat gedrag van de moederbord fabrikanten natuurlijk niet mee (o.a. moederbord fabrikanten die overspanningsbeveiliging verwijderen zodat ze hoger kunnen klokken), waardoor ze daar nu gelukkig ook actie ondernemen door nu min of meer de datasheets specs als standaard te verplichten daar.

Echter dit degradatie issue gaat inmiddels wel verder dan dat, wat ook wel blijkt aan het feit dat er een nieuwe microcode nodig is.
Wel bizar dat Intel dan als mitigatie wel 'standaard instelling gebruiken' noemt totdat de microocde patch er is. Ik interpreteerde dat als 'in de microcode patch worden de effecten van overclock-profiel-instellingen gecorrigeerd' (ongetwijfeld met een performance-effect) zodat ook overclockprofielen (en dan doel ik op af-fabrikant overclock profielen binnen de eisen van Intel) weer veilig zijn.
Zo bizar is dat niet, daar die overclock profielen van de fabrikanten zeker niet helpen bij het voorkomen van problemen en mogelijk de kans op problemen zelfs flink vergroten.

Wat de microcode gaat doen is de VID table aanpassen zodat cpu's iets minder voltage vragen. Maar als zo'n moederbord standaard het voltage al verhoogd, de overspanningsbeveiliging uitzet of de AC/DC loadline niet op orde heeft omdat ze hoger willen klokken gaat natuurlijk alleen die microcode geen zoden aan de dijk zetten. Die moederbord fabrikanten moeten ook binnen de lijntjes gaat kleuren vanaf nu, en overklokken zal straks vermoedelijk weer 'opt in' worden voor de consument en dus expliciet aangezet (waarbij de consument natuurlijk de risico's van buiten spec draaien accepteert), in plaats van 'Opt-out' zoals het nu feitelijk is.

Veel consumenten zullen immers niet eens weten dat hun cpu's eigenlijk standaard al overklokt worden tenzij ze dat zelf recht gaan zetten.
Ja dit mag, want als consument heb jij normaal niks met Intel te maken. De winkel waar jij het gekocht hebt is de verantwoordelijke partij.
Een Volkswagen, Mercedes, Fiat etc koop je ook niet rechtstreeks bij die bedrijven, maar bij een dealer. En daar worden wél terugroep acties voor georganiseerd
Dat een fabrikant het doet, betekend niet dat ze het verplicht zijn te doen. Even los ervan dat bij auto's je uiteraard hele andere eisen hebt op gebied van veiligheid dan bij de CPU in je gaming PC.
Specifiek bij het auto-voorbeeld zijn ze nou weer net wel verplicht dat te doen, omdat daar vaak ook meteen de veiligheid van consumenten in het geding is. En daar zijn dus nogal wat specifieke regels op van toepassing, ook voor fabrikanten.

Maar aangezien deze CPU's niet direct ontploffen, slechts wat instabiel gaan functioneren, is dat hier niet aan de orde.

[Reactie gewijzigd door bwerg op 27 juli 2024 13:31]

En die terugroepacties gaan ook via de dealer.
Zie ook deze reactie van mij: Dennism in 'Microcodepatch gaat crashes bij reeds getroffen Intel-processors niet oplossen'

Bij dat soort zaken die potentieel impact hebben op de (verkeers)veiligheid zijn er andere procedures en regelgeving dan bij iets dat simpelweg defect kan raken zonder gevaar voor de volksgezondheid, (verkeers)veiligheid of voedselveiligheid.
Een auto is eind product en wijkt ook af van andere producten je vergelijkt die klasse met boten motoren quads fietsen het zijn vervoersmiddelen categorie/
Een CPU is onderdeel kunnen ook in auto's voorkomen zoals ook PC
DiY is ook apart situatie, hoop ik dat mobo en CPU en mem van dezelfde verkoper komen.
De terugroepactie bij wagens zijn niet te vergelijken. Die gebeuren in opdracht van de overheid omdat het daar om veiligheidsproblemen gaat.

In dit geval is de fabrikant tot niets verplicht, al zullen de meeste wel een programma opzetten omdat ze anders reputatieschade oplopen. Je kan wel bij de verkoper terecht omdat je product niet voldoet aan wat jij als consument mag verwachten.
Je garantierecht behaal je bij de winkel, niet bij Intel.

Het zou natuurlijk wel netjes zijn als ze vanuit Intel het snel en coulant oplossen.
Als 14900K eigenaar toch wel enigzins bezorgd over de levensduur. Hoewel ik eigenlijk vanaf dag 1 al met power limits heb gewerkt (125/253 en 253/253) kan mijn cpu ook last hebben van degradatie door te hoog voltage.

Ik vrees al dat winkels moeilijk gaan doen over cpu's die kapot gaan net buiten de garantietermijn. Uiteraard is de wettelijke garantie ruimer, maar toch... wie heeft er zin in een hoop gedoe als de winkel niet wil meewerken?

Komt ook nog eens bij dat de cpu's na de nieuwe update een flinke performance hit zullen krijgen. Dan is het ook niet meer het product wat Intel en de winkels hebben beloofd / geadverteerd. Non conformiteit dus. Mensen kopen die peperdure vlaggenschip cpu's voor de beloofde performance en niet zodat ze na een paar maanden afgeknepen worden.
Komt ook nog eens bij dat de cpu's na de nieuwe update een flinke performance hit zullen krijgen.
Waar haal jij dat vandaan? Er wordt een bug in de microcode opgelost waardoor die JUIST niet buiten de geadverteerde specs zomaar meer gaan. Het probleem nu is dus dat die dat af en toe wel doet waardoor die kan beschadigen.
Je zou de video van buildzoid kunnen bekijken. Die hoge klokfrequenties die vermeld staan in de specs, die haal je niet meer met het nieuwe 'veilige' Intel default profiel. En dat is na de 0x125 update en halverwege Augustus wordt er verder gelimiteerd.
Welke video is dat? Want degenen die ik gezien hebt trekt Buildzoid die conclusie volgens mij niet zo hard, maar geeft hij enkel aan dat het mogelijk is en dat de uiteindelijke fix afgewacht moet worden.

Volgens mij is daarnaast zijn eigen cpu een van de 'slachtoffers', waardoor hij volgens mij ook al aangaf dat zijn cpu niet representatief meer is, maar wel leuk om mee te spelen.

@DarkMatter Thanks, ik had die als deels bekeken, maar ga het nog eens checken

[Reactie gewijzigd door Dennism op 27 juli 2024 15:33]

'Probing the intel 0x125 Microcode update with an oscilloscope' (timestamp 32:40). Met de laatste update is er al dus prestatieverlies.
Dat veilige profiel is voor nu, zolang die patch nog niet live is, als de patch eenmaal geladen is kun je weer andere profielen gebruiken. Dus met die microcode patch van augustus wordt niets 'verder' gelimiteerd, maar wordt de bug die het probleem veroorzaakt, dat die af en toe buiten de aangegeven specs gaat en daarmee de chip beschadigd, opgelost.
Nee hoor. Je kunt nu al verschillende profielen gebruiken. Bijv. extreme met PL1 253 PL2 253 en ICCMax 400A. Intel geeft ook aan dat je het hoogste profiel kunt kiezen compatibel met je mobo, maar niet 400A moet overschrijden. Je kunt niet weer vrolijk die waarden gaan overschrijden na de patch van volgende maand.
Ik vrees al dat winkels moeilijk gaan doen over cpu's die kapot gaan net buiten de garantietermijn. Uiteraard is de wettelijke garantie ruimer, maar toch... wie heeft er zin in een hoop gedoe als de winkel niet wil meewerken?
Je hebt geluk dat je in Nederland woont, want Nederland kent geen tijdsduur van garantie en de garantie wetgeving gaat hier veel verder dan de EU en die 2 jaar.

In Nederland geldt de levensduur en prijs en kwaliteit van het product. Bijvoorbeeld een TV heeft een levensduur van 5 tot 20 jaar afhankelijk van de prijs en kwaliteit van de TV. De Consumentenbond en andere organisaties hebben lijstjes van levensduur voor producten. Daar kan je zien wat de verwachte levensduur is, dus als je CPU net na 2 jaar kapot gaat door fabrieksfouten dan kan jij nog steeds op Nederlandse garantie een aanspraak op maken.

Vele bedrijven gaan dan moeilijk doen is mijn ervaring maar als je met de kantonrechter dreigt snappen ze snel dat jij je rechten kent. Er was iets met mijn oven aan de hand net na 2 jaar en ze deden moeilijk. Na dreigen kantonrechter kwamen ze snel kijken en het probleem oplossen.

Ik had een keer mijn ex-werkegever aangeklaagd voor achterstallig loon en ik betaalde ongeveer rond de 260 euro om naar de kantonrechter toe te stappen. Dat bedrag kan voor iedereen anders zijn afhankelijk van je inkomen en hoeveel rechtsbijstand je krijgt. En binnen 6 maanden heb je uitspraak.

De kosten van een rechtszaak starten zijn: Eigen bedrage rechtsbijstand, kosten deurwaarder om de dagvaarding te overhandigen en griffierecht.

[Reactie gewijzigd door Remzi1993 op 27 juli 2024 14:31]

Bedankt voor je uitleg, maar dat wist ik al. Daarom schreef ik ook dat de wettelijke garantie ruimer is. Maar winkels doen vaak moeilijk over garantieaanvragen buiten hun winkelgarantie. Ik denk dat er weinig personen zullen zijn die zin hebben om naar de kantonrechter te stappen voor een kapotte cpu. Maar je hebt gelijk, misschien dat als je ermee dreigt dat ze wel ineens bereid zullen zijn om het probleem op te lossen.
Ik denk dat er weinig personen zullen zijn die zin hebben om naar de kantonrechter te stappen voor een kapotte cpu.
Hangt er van af hoe duur die CPU is en of een andere vervanging van CPU mogelijk is. Maar inderdaad, mijn advies naar mensen toe is om niet een rechtszaak te beginnen van bedragen onder de 500 of 1000 euro. Ook al krijg je vaak je rechtskosten terug als je je gelijk krijgt is het voor een klein bedrag tijd- en geldverspilling (want tijd die je er aan besteed is eigenlijk geld).

Maar als je bijvoorbeeld een dure CPU hebt en na 2 jaar is er geen vervangende die je kan kopen dan is naar de kantonrechter gaan interessant en/of goedkoper dan een hele nieuwe moederbord met CPU. Uiteraard als dat je enige PC was en je hebt geen laptop of iets anders dan ben je wel genoodzaakt om snel iets anders te kopen voor werk, onderwijs en gamen.

[Reactie gewijzigd door Remzi1993 op 27 juli 2024 17:37]

Vele bedrijven gaan dan moeilijk doen is mijn ervaring maar als je met de kantonrechter dreigt snappen ze snel dat jij je rechten kent. Er was iets met mijn oven aan de hand net na 2 jaar en ze deden moeilijk. Na dreigen kantonrechter kwamen ze snel kijken en het probleem oplossen.
Nee, bedrijven laten het daarbij omdat het teveel gaat kosten, of je wel of geen gelijk hebt is niet relevant.
Als je maar lang genoeg zeurt maar wel redelijk blijft kun je heel veel voor elkaar krijgen ondanks je niet in het recht staat.
Als je maar lang genoeg zeurt maar wel redelijk blijft kun je heel veel voor elkaar krijgen ondanks je niet in het recht staat.
Je moet dat lef dan wel hebben en dat heb ik niet. Ik ga pas stappen ondernemen als ik (denk dat ik) in mijn recht sta. Bedrijven doen sowieso moeilijk of denk je dat ze meteen ja zeggen tegen iedereen?
Ik maak mij meer zorgen over wat ik 2e hands terug krijg wanneer ik verkoop om een nieuwe gen te kopen.
De fabrikant raadt klanten die last hebben van de bug, maar waarvan een retouraanvraag eerder is afgekeurd, aan om opnieuw contact op te nemen met de klantenservice.
Dat is toch ook bizar; je hebt een defect product ontvangen, maar je retouraanvraag wordt afgewezen. En nu ineens mag je het alsnog doen? Dat betekent dus dat valide retouraanvragen door Intel worden afgewezen. Dat is al helemaal bizar, en zou de bewijslast niet omgedraaid moeten worden, dat Intel maar moet aantonen dat een retour invalide is?
Zo vreemd is dat niet, een paar maand geleden werd nog gedacht dat het puur lag aan gaming moederborden van bepaalde fabrikanten die o.a. overspanningsbeveiligingen standaard uitzetten om tot hogere prestaties te komen terwijl die fabrikanten daarnaast ook nog of the box overclocking standaard aan zetten.

Op zo'n moment is het niet onlogisch dat een RMA bijvoorbeeld destijds is afgewezen omdat vermoed werd dat de moederborden de cpu's sloopten, en dat valt natuurlijk niet onder garantie. Dat dan nu door voortschrijdend inzicht en verder onderzoek blijkt dat meer aan de hand is, is het ook logisch dat opgeroepen wordt dat eerdere afwijzingen zich opnieuw melden. Want de oorzaken zoals nu geconstateerd vallen duidelijk wel onder garantie.

[Reactie gewijzigd door Dennism op 27 juli 2024 11:58]

Ze hebben die afgewezen claims inn het archief. Zou netter zijn als ze zelf contact opnemen.
Sommige mogelijk wel, maar denk bijvoorbeeld ook aan claims die door retailers zijn afgewezen en Intel nooit bereikt hebben. Hier in de EU is het bijvoorbeeld gebruikelijk dat je naar de verkoper stapt. En iets zegt me dat die verkopers die zo'n claim hebben afgewezen niet heel spontaan nu pro actief de klanten gaan opbellen om het op te lossen. Dat kost ze immers alleen maar tijd (en dus geld).
Aahhja dat is fair.
Dat betekent dus dat valide retouraanvragen door Intel worden afgewezen.
Waarschijnlijk werden deze retouren afgekeurd omdat bv de gebruiker zelf al aangaf dat die de chip bv overklokte, voorbij opgegeven specs, waarmee dan garantievoorwaarden niet meer gelden. Genoeg legitieme redenen waarom RMA afgewezen kan worden.
Ook als her een cpu uit de 'K' series betreft?
Ook die hebben een opgegeven maximum, als jij die daar ver voorbij gaat overklokken, zoals bv met vloeibare stikstof voor zulke record overklokken, en daarbij beschadigd, dan valt dat niet onder de garantie.
Dat is al helemaal bizar, en zou de bewijslast niet omgedraaid moeten worden, dat Intel maar moet aantonen dat een retour invalide is?
De bewijslast is inderdaad omgedraaid bij de rechter. Helaas gaat men niet naar de kantonrechter, anders was Intel hard aangepakt.
Wat mij niet duidelijk wordt is hoe groot het probleem uberhaupt is. Is het echt enorm in de marge, dan is de opstelling van Intel veel beter te begrijpen dan als het een breed probleem is. Uiteindelijk speelt de grootte van het probleem natuurlijk altijd mee in de afweging wat je als bedrijf moet doen.
Hier in NL is Asus meest gebruikt en hangt dus af wat Asus met XMP doet ook even erbij Vcore etc flink kietelen.
CPU zijn niet gelijk binnen de 13900K is er ook variatie naast of de gebruiker daarboven op nog extra gaat OC . Als het nu nog robust is hoeft dat over maand of paar jaar niet zo te zijn. Do you feel lucky?
Zal zich voornamelijk voor doen bij mensen die de chip toch al redelijk tot zijn max gebruiken. Doorsnee gebruuker zal er niet zo snel last van hebben.
Ik vraag me af hoe de doorsnee consument relatief eenvoudig kunt uitvissen of een crash veroorzaakt is door degradatie van de CPU of iets anders (driver/softwarebug).
Wordt er van de consument verwacht crashdumps te kunnen analyseren?? Of zijn er in de Windows eventlog duidelijke events dat iets niet goed zat met de CPU?
Ik heb heb een i5-13600K van kort na de release, en denk niet last te hebben van degradatie. Soms crasht er wel eens iets, maar ik denk niet dat het aan de CPU ligt, al ben ik dat niet 100% zeker.
Naar wat ik begreep waren de crashes aanvankelijk moeilijk te traceren naar de CPU.

BSOD error codes gaven verschillende dingen aan waaronder GPU/RAM issues dus als een leek met een 13th of 14th gen Intel chip dit gebeuren niet mee heeft gekregen dan zal die het niet direct bij de processor zoeken.
Hoop dat er nog een goede app komt voor een grondige/duidelijke diagnose, ipv herhaaldelijk installeren van nvidia stuurprogramma's.
Hoe kan je testen of je systeem last heeft van dit probleem?
Aannemende dat je moet wachten met testen tot de fix uit is…
Er zijn verschillende manieren om te testen, maar een 'sure fire way' is er eigenlijk niet.

Intel zelf heeft doorverwezen naar dit filmpje, over hoe je het mogelijk zou kunnen vinden:
YouTube: Intel admits CPU issues. How to STOP Instability and Protect your CPU!

Het hele filmpje is een goede om te kijken als je meer wilt weten over het probleem, maar zijn uitleg over hoe je kan testen of je CPU last heeft is vanaf 8:15.
Over dat filmpje:

TLDR: Update je BIOS z.s.m. naar de laatste (beta)-versie welke de microcode 0x125 bevat en wacht tot in augustus de officiële definitieve update wordt uitgegeven en update dan meteen weer. Is je cpu al gedegradeerd, update dan ook meteen je bios en klok je cpu met 300 MHz onder totdat de definitieve update beschikbaar is.
Wil je weten of je cpu mogelijk al gedegradeerd is? Heb je een Nvidia videokaart, installeer dan 10 keer een Nvidia driver en check of de installatie steeds succesvol afgerond kan worden (het uitpakken stresst de cpu kennelijk behoorlijk). Voor andere videokaarten, run de multicore-test van Cinebench 23 minimaal 10 minuten lang en houd in de gaten of het systeem stabiel blijft (minder betrouwbaar dan de Nvidia drivertest). Uiteraard geldt dat je dit doet in de Intel Baseline Mode, dus geen performance modes e.d gebruiken en natuurlijk geen undervolts, onderkloks of overkloks.

[Reactie gewijzigd door Degrader op 27 juli 2024 19:19]

Eventlog zal het niet tonen. Als je bluescreens in windows krijgt met steeds andere bronnen/drivers als oorzaak zijn geheugen en cpu de meest logische kandidaten. Niet erg wetenschappelijk maar veel beter dan dat gaat het ben ik bang niet worden(reactie op @freeco )

[Reactie gewijzigd door latka op 27 juli 2024 11:17]

Heel vervelend voor de mensen die Intel hebben, hopelijk komt Intel met meer duidelijkheid en een oplossing voor ze.
Ik begrijp werkelijk niet dat er geen massale terugroepactie door Intel is gestart. Ja, natuurlijk kost ze dat bakken met geld maar gezien het aantal processors dat getroffen en verkocht is, gaat ze dat hele dikke imagoschade kosten buiten de reeds wel teruggestuurde exemplaren. Ze zouden iedereen gewoon een nieuw exemplaar moeten sturen, wel een goede natuurlijk.

Als consument zou ik me vreselijk bekocht voelen want zelfs als je nu (nog) geen problemen hebt is het toch behoorlijk aannemelijk dat je processor schade heeft opgelopen. En na een eventuele patch draait hij wellicht ook nog langzamer dan eerst geadverteerd.

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.