Een samenwerkingsverband van internationale politiediensten, waar ook Nederland aan deelnam, heeft een groot botnet offline gehaald. Qakbot, of Qbot, was een van 's werelds grootste botnets en had 700.000 computers geïnfecteerd om er ransomware en andere malware op uit te voeren.
De actie, Operation Duck Hunt, werd geleid door de Verenigde Staten. Ook het Team High Tech Crime van de Nederlandse Landelijke Eenheid deed met de operatie mee, samen met politiediensten uit Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Roemenië en Letland. Ook waren enkele security- en beveiligingsbedrijven bij de operatie betrokken waaronder Fox-IT en Northwave, net als instanties zoals het Nationaal Cyber Security Centrum. De operatie richtte zich tegen het beheer van Qakbot, een groot botnet met een internationale infrastructuur.
Qakbot, dat ook bekend stond als Qbot en Pinkslipbot, was een vorm van malware die via spammails met geïnfecteerde bijlagen werd verstuurd. De malware werd onder andere gebruikt om beruchte ransomwarevarianten te verspreiden, waaronder Conti en REvil. Ransomware was niet de enige vorm van cybercrime die via Qakbot werd verspreid. Het botnet werd ook ingezet voor het stelen van financiële data of inloggegevens.
Uniek aan Qakbot was dat het gaat om een botnet. De beheerders ervan konden alle geïnfecteerde computers tegelijk aansturen vanuit een centrale infrastructuur. Dat werd gedaan door beheerders die het as-a-service verkochten; criminelen konden op die manier hun ransomware via Qakbot versturen. De beheerders kregen vervolgens een percentage van het losgeld; de Amerikanen schatten in dat de botnetbeheerders tussen oktober 2021 en april 2023 zo'n 58 miljoen dollar aan zulke bemiddelingskosten opstreken.
De Amerikaanse FBI wist toegang te krijgen tot de infrastructuur van Qakbot. Die was geïnstalleerd op 700.000 computers wereldwijd, waarvan er 200.000 in de VS stonden. De FBI wist het verkeer van Qakbot om te leiden via een eigen server. Die verspreidde vervolgens een update waarmee de malware werd gedeïnstalleerd op de getroffen systemen. Ook werden de computers daarmee afgesloten van het botnet zodat dat niet later kon toeslaan.
De Amerikaanse opsporingsdiensten hebben 8,6 miljoen dollar aan cryptovaluta van de makers in beslag genomen. De Nederlandse politie heeft 7,6 miljard credentials veiliggesteld van de systemen van Qakbot. Die zijn toegevoegd aan het platform Check Je Hack. Eerder dit jaar deed de politie iets soortgelijks; toen werkte de Nederlandse opsporingsdiensten ook samen om een darknetmarktplaats op te rollen. De gegevens die van die marktplaats afkomstig waren, werden ook aan Check Je Hack toegevoegd. Tweakers schreef toen al een achtergrondverhaal over hoe het oprollen van Genesis Market in zijn werk ging.