De Stichting Data Bescherming Nederland begint een nieuwe massazaak, dit keer tegen Amazon. Dat bedrijf zou meer data verzamelen dan nodig is, ook als gebruikers cookies weigeren. De gegevens zouden bovendien naar derde partijen worden gestuurd. Daarvoor wil de stichting een schadevergoeding.
De Stichting Data Bescherming Nederland, ofwel SDBN, schrijft dat het Amazon eerst aansprakelijk wil stellen en roept Amazon op om in overleg te treden om tot een oplossing te komen. Als daar niets uitkomt, wil de stichting een rechtszaak starten. Daarvoor kunnen Nederlanders zich aanmelden, waarvoor alleen een naam, geboortedatum en e-mailadres nodig zijn. Ook moeten aanmelders tussen november 2014 en nu in Nederland hebben gewoond. De stichting vraagt niet expliciet of aanmelders een Amazon-account hebben, maar zeggen in de veelgestelde vragen wel dat alleen accounthouders potentiële slachtoffers zijn.
De stichting heeft Amazon inmiddels een claimbrief gestuurd. Daarin zet de stichting verschillende klachten uiteen met overtredingen die Amazon zou begaan. Die brief is niet openbaar en de stichting wil die niet delen, maar zegt aan Tweakers wel op welke specifieke gronden het Amazon ter verantwoording roept. Het gaat om verschillende overtredingen van de AVG. Dat zijn overtredingen van artikel 3 en 13 die gaan over de voorlichting die Amazon moet geven over de gegevens die het verzamelt en artikel 7 dat gaat over de manier waarop die informatie is beschreven. Ook zou Amazon artikel 11 van de AVG overtreden, dat voorschrijft dat het duidelijk moet zijn wat de bewaartermijn van gegevens is en hoe klanten hun AVG-rechten kunnen uitoefenen.
Tot slot zou Amazon artikel 12 overtreden, dat gaat over dataoverdrachten naar buiten de EU. Amazon beroept zich daarbij op dataverdrag Privacy Shield, maar dat is inmiddels ongeldig verklaard door het Europees Hof van Justitie.
Verder beroept de stichting zich op verschillende AVG-artikelen. Zo zegt SDBN dat er 'een gebrek is aan een passende grondslag' voor het plaatsen van cookies. Amazon zegt zelf dat het zich beroept op toestemming als grondslag. Amazon zou verder niet doen aan dataminimalisatie; het bedrijf verwerkt volgens SDBN bijzondere persoonsgegevens en zou gegevens niet adequaat beschermen. "Dit zijn de belangrijkste schendingen", zegt een woordvoerder van de stichting. "Maar het is geen uitputtende lijst."
Eerdere AVG-boete
De stichting zegt dat veel klachten overeenkomen met die van de Luxemburgse privacyautoriteit. Die gaf Amazon in 2021 een AVG-boete van 746 miljoen euro, maar het boetebesluit is nooit openbaar gemaakt, waardoor niet volledig duidelijk is welke overtredingen Amazon heeft begaan. Amazon is overigens in beroep gegaan tegen die boete en hoeft zolang dat proces loopt geen wijzigingen in het beleid door te voeren.
De stichting haalt verschillende datalekken aan als reden voor de schadevergoeding
De stichting zegt verder dat Amazon data van klanten slecht beschermt, maar noemt daarbij voorbeelden die weer losstaan van de verzamelde informatie over cookies en tracking. Het bedrijf haalt een handvol incidenten aan met datalekken, waarvan enkele al plaatsvonden vóór mei 2018, toen de AVG in werking trad. De stichting noemt onder andere incidenten zoals toen Amazon per ongeluk namen van andere gebruikers publiceerde en een groot datalek bij Twitch, al werd daarbij vooral broncode en interne documentatie gelekt en geen gebruikersgegevens.
Schadevergoeding
SDBN zegt dat het een schadevergoeding eist namens alle slachtoffers die een account hebben aangemaakt. Een succesvolle toekenning wordt lastig; onlangs concludeerde het Europees Hof van Justitie dat er bij schadevergoedingen voor datalekken moet worden aangetoond dat er schade is geleden. Dat lijkt lastig met een massaclaim. "De geleden schade heeft betrekking op twee onderdelen", zegt de stichting in een reactie. "Immateriële schadevergoeding, hetgeen in de jurisprudentie met enige regelmaat wordt toegewezen in individuele gevallen (waarbij vaak bedragen van tussen de EUR 250 en EUR 2.000 worden toegewezen). Centraal daarbij staat dat benadeelden de controle over hun persoonsgegevens door toedoen van Amazon zijn verloren, terwijl Amazon geen adequaat beschermingsniveau biedt met de door haar verzamelde data en materiële schadevergoeding. Dat is de waarde van persoonsgegevens en afdracht van door Amazon gemaakte winst met de verzamelde data."
Slachtoffers die zich bij de claim aansluiten hoeven daar niet voor te betalen. De stichting krijgt een voorschot van een professionele procesfinancier om de zaak te starten. Als de schadevergoedingen worden toegekend, wordt er een succesfee ingehouden als bekostiging van de zaak.