Blue Origin mag toch maanlander voor Artemis-missie van NASA bouwen

NASA heeft besloten dat Blue Origin de maanlander van de Artemis V mag bouwen. Die raket moet in 2029 een bemande vlucht maken. Met dit contract is een bedrag van omgerekend 3,14 miljard euro gemoeid.

Voor de bemande missie moet er in hetzelfde jaar eerst een 'demonstratiemissie' zonder crew plaatsvinden, laat NASA weten. Het plan is dat er daarna vier astronauten met een Orion-capsule naar de maan vliegen, en dat twee daarvan een Blue Origin-lander, die aan het Gateway-ruimtestation gekoppeld zit, zullen gebruiken om een week lang het zuidelijke gedeelte van de maan te verkennen.

De eerdere twee landingen, Artemis III en IV, moeten in een Starship van SpaceX plaatsvinden. Eerstgenoemde missie staat voor 2025 gepland. SpaceX won in 2021 het contract om een maanlander voor de Artemis-missies te mogen bouwen. Blue Origin liet toen ook al weten geïnteresseerd te zijn, maar belandde op de tweede plek. Aanvankelijk was het de bedoeling dat ook de twee runner-ups een maanlander mochten bouwen, maar om financiële redenen werd later besloten om het bij één maanlander voor het gehele Artemis-project te houden, en die mocht SpaceX dus maken. Blue Origin klaagde NASA vervolgens aan, maar dat mocht niet baten.

In 2022 liet NASA echter weten dat er toch een tweede maanlander gebouwd ging worden, waardoor Blue Origin weer kon meedingen, en nu dus alsnog is gekozen. Volgens NASA zorgt een tweede partner voor 'meer concurrentie, minder kosten voor belastingbetalers, regelmatigere maanlandingen en meer investeringen in de maaneconomie'.

Concept van de Blue Origin-maanlander. Bron: Blue Origin

Reacties (109)

[Horla]

Hoe is 6 miljard nu beter voor de belastingbetaler dan 2.89 miljard (het contract van spaceX)?

[david-v]

Ze zijn enigzins "gedwongen" door een amendement van een senator van dezelfde staat waar blue origin gevestigd is. Tja, lobby werk is nogal een ding daar in de VS. De Amerikaanse Rekenkamer en federale rechtbank hadden de protesten van blue origin afgewezen, dus gingen ze denk ik op bezoek bij de senator van de staat

[Verwijderd]

Tja, lobby werk is nogal een ding daar in de VS.
Ter informatie, echt niet meer als hier in Nederland...
Nederland heeft een groot probleem met de 'oud-politici' die na hun dienst voor ' vlag en vaderland' maar even mooi aan de slag gaan aan lobbyist.

Laten we dus niet het vingertje wijzen naar de US terwijl hier massaal lobbied wordt over tabak, brandstof of de argireuzen. Nederland is Lobbyland...

[Dude_Oner]

Lobby's hier in NL verbleken in vergelijking met de US. Relatief en helemaal absoluut.

[Verwijderd]

Goede onderbouwing ook...
Voordat mensen klagen over een ander mogen ze wat mij betreft, eerst eens in de spiegel kijken.
Maar struisvogelpolitiek is blijkbaar gewenst hier.

[freaq]

Na in canada de vs en bederland te hebben gewoond…
Kan ik toch zeker zeggen dat lobbying echt een VEEEEEL groter probleem is daar dan in nederland.

We moeten wel oppassen, maar geld en politiek en herkiezing gaan daar hand in hand.

[Verwijderd]

Kan ik toch zeker zeggen dat lobbying echt een VEEEEEL groter probleem is daar dan in nederland.
Nederland is relatief klein in vergelijking met Canada of de US (zowel monitair als geografisch). Maar ik ben benieuwd hoe het zit als men de getallen relativeerd. Shell en de grote reuzen maakten hier ook de orde van de dag uit, daar is genoeg over te vinden met een simpele zoekopdracht.
Pas sinds 2021 is er een register ingevoerd, dus de lijken moeten nog uit de kast vallen:
https://www.transparency....emt-in-met-lobbyregister/

[freaq]

Dat geloof ik best (waterstof door de leidingen bijv, wat een idee… kan alleen goed zijn voor de man die die pijpen uitbaat)

Maar het is niet,
Ik geef jou 20 miljoen voor je campagne als je X doet.

Dat is overduidelijk wel
Zo in de VS, constant, overal.

[Verwijderd]

Maar ook hier gebeurd het open en bloot. Zie bijvoorbeeld de discussie over dividendbelasting: https://youtu.be/9WOWZFcsHiw?t=99
Afschaffing zou de staat burger 1,4 miljard hebben gekost. Enkel met lobby werk.
Maar achter de schermen ziet het er ook niet goed uit. Volgens onderzoek besteedt Shell jaarlijks 22 miljoen dollar aan de lobby tegen klimaatbeleid. Van de 25 grootste bedrijven, hebben Shell, Exxon, IBM, Total en Pfizer via hun brancheorganisaties de meest negatieve impact op klimaatbeleid.

Of de Lobby van de agro-industrie. Lubach heeft daar laatst ook nog een video over gemaakt, die legt het beter uit dan ik kan.

Bijzonder triest allemaal. Maar het krijgt helemaal geen echte aandacht.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 13:18]

[Seth_Chaos]

Als ze het bij één aanbieder houden, heb je een monopoly. En dat betekend dat SpaceX kan vragen voor zijn vluchten wat het wil. Bij concurrentie kun je ze tegen elkaar laten bieden en ben je op de lange termijn veel minder geld kwijt. Want we hebben het hier over heel veel toekomstige vluchten.

[david-v]

Space x heeft al een redelijke monopolie om vracht en mensen naar het ISS te brengen. Voor zover ik weet zijn ze ook het goedkoopst, dus dat valt nog mee. Maar monopolie is nooit goed voor de markt, dus ik denk ik wel dat dit wel voor efficiëntie gaat zorgen bij de verschillende partijen.

[84hannes]

Space x heeft al een redelijke monopolie om vracht en mensen naar het ISS te brengen.

Er zijn Russische Progress-vrachtschepen en het zou Starliner waarschijnlijk weinig moeite kosten vracht te vervoeren tegen hoge kosten, dus er is een reden voor SpaceX om de prijzen redelijk te houden.

[FrankoNL]

Voor obvious reasons wil de VS af van haar afhankelijkheid van Rusland op dit gebied.

[CH4OS]

Do tell, want na het Space Shuttle programma was de US (NASA) al bezig met alternatieven en commercial space flight, mede omdat het goedkoper moest worden. Dus afhankelijk van Rusland wil ik niet zeggen, hoewel men tijdelijk inderdaad terug moest vallen op Sojoez raketten.

Hou er ook rekening mee dat de ISS en naar mijn idee ruimtevaart in het algemeen los staat van politiek.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 22 juli 2024 13:18]

[batjes]

Niet helemaal. De Space Shuttle is gewoon te vroeg afgeschreven zonder dat er een vervanger klaar stond. Het zit de VS echt heel hoog dat ze afhankelijk zijn geweest van Russen om mensen naar de ruimte te brengen. De grote winnaar in de ruimte race, jarenlang afhankelijk van haar grootste (inferieure) tegenstander?

De kosten ligt de VS niet wakker van, 6miljard voor hun is wat misschien 60miljoen is voor Nederland.

Het ISS draait juist 100% om politiek. Het was een poging van om juist politiek dichter bij elkaar te komen. En dat werkte op zich prima, tenminste die korte tijd tussen de val van de USSR en Putin, toen het ISS balletje begon te rollen.

Het is ook puur politiek dat we China buitensluiten.

[84hannes]

Niet helemaal. De Space Shuttle is gewoon te vroeg afgeschreven zonder dat er een vervanger klaar stond.

Als jij een auto reed waarvan voor iedere 3 geproduceerde exemplaren er 1 ontplofte bij gebruik, zou jij eerst een vervanger regelen voordat je m weg deed?

De kosten ligt de VS niet wakker van, 6miljard voor hun is wat misschien 60miljoen is voor Nederland.

Dat is wel heel erg creatief gerekend. De VS heeft 335miljoen inwoners, dat is nog geen 20x Nederland. Maar Nederlanders betalen natuurlijk veel meer belasting. Ter vergelijking, de federale begroting in Amerika is $6.27 trillion, ofwel €5,8*10**12. Onze regering spendeert jaarlijks zo'n €400*10**9. Volgens mij spendeert de VS daarmee maar 15x zoveel als Nederland (maar zoek en reken het gerust na, ik doe dit op een 6" schermpje). Wel geven ze natuurlijk veel minder uit aan dingen die wij belangrijk vinden, zoals sociale zekerheid en infrastructuur.

[Reactie gewijzigd door 84hannes op 22 juli 2024 13:18]

[batjes]

Space Shuttle was inderdaad niet heel erg veilig, ook ontzettend kostbaar. Neemt niet weg dat de afschrijving eerder kwam dan verwacht en er geen vervanger klaar stond.

Thanks voor de berekening Was een erg ruime gok, ging me meer om het punt. 6 miljard klinkt voor ons veel, is gewoon een duidelijk merkbare hap uit onze begroting. Voor de VS is dat nog geen statistieke afwijking.

[Peenutzz]

Niet heel erg veilig? Sorry, maar van de 135 space shuttle missies waren er 133 succesvol. Onbegrijpelijk dat men daar niet mee verdergaat en dat ding doorontwikkelen met moderne techniek. In plaats daarvan proberen ze het wiel opnieuw uit te vinden, lijkt het wel.

[Blokker_1999]

Met de Boeing 737 Max zijn er duizenden vluchten gemaakt. een tweede stort neer en enkele weken later mag er geen enkele meer vliegen.

Je statistiek laat net zien dat de STS een enorm onveilig toestel was, meer dan 1% kans dat je niet terugkomt van je reis naar de ruimte.

En waarom zou je zo een onpraktisch voertuig verder ontwikkelen? Heel dat project was enorm duur en heeft nooit de doelen gehaald die voorzien waren. Bij ontwerp van het STS was het de bedoeling een lancering te kunnen doen elke paar dagen, dat de kostprijs zeer laag zou zijn, dat zoveel mogelijk onderdelen herbruikt konden worden. Doelen die we vandaag allemaal halen met de Falcon 9, maar waar het STS programma nooit in geslaagd is geweest, dus wat zou het doel zijn geweest van dat verder te blijven ontwikkelen?

[HuisRocker]

Alsof ruimtevaart 1 op 1 te vergelijken is met luchtvaart...
Nee dus. Maar los daarvan:

Spaceshuttle is geschrapt uit kostenoverwegingen, niet uit veiligheidsoverwegingen.

De 737 Max had duidelijk aantoonbare problemen v.w.b. veiligheid, had jij daarmee gewoon door willen vliegen ofzo? Gelukkig is dat niet gedaan! Overigens vliegen ze (na 115 wijzigingen, en de nodige goedkeuringen) sinds vorig jaar weer.

[84hannes]

Met de Boeing 737 Max zijn er duizenden vluchten gemaakt. een tweede stort neer en enkele weken later mag er geen enkele meer vliegen.

Die vergelijking is onterecht. Op 28 januari 1986 ontplofte de Challenger. Alle Space Shuttles zijn toen aan de grond gebleven totdat de oorzaak gevonden en verholpen was, op 29 september. Dat zijn twee jaar en 8 maanden!

edit:
Ik had de toestand met twee jaar onderschat, bedankt @gday

[Reactie gewijzigd door 84hannes op 22 juli 2024 13:18]

[gday]

8 maanden? De Challenger is verongelukt in 1986 dus maak daar maar 2 jaar en 8 maanden van …

[MrMonkE]

Wat raar want ik dacht dat het eigenlijk meer menseljk falen was bij die ene. Staat me iets van bij dat het te koud was die dag en een rubber ring dan minder diameter had, iemand daar voor waarschuwde maar ze die persoon hebben genegeerd. Of was dat een broodje aap destijds?
En bij die andere was het een losse-tile van het hitte schild iirc.

Het was gewoon veel te duur.

[84hannes]

Wat raar want ik dacht dat het eigenlijk meer menseljk falen was bij die ene.

Klopt, het was bekend dat de rubberen o-ringen niet tegen te lage temperaturen konden. Anderzijds had de Space Shuttle al 2,5 miljoen bewegende delen, misschien vallen de ringen daar niet eens onder. Het gaat een keer gebeuren dat één van die miljoenen onderdelen buiten de specificaties vallen, dus als je te moeilijk doet kan je nooit vertrekken en als je te makkelijk bent vallen er doden. Ik denk dat als je gaat kijken naar andere raketten ze aanzienlijk minder complex zijn dus de kans op ongelukken beter te overzien is.

[Peekay]

De O-ringen waren door de koude bros geworden (idd buiten spec). De ijspegels hingen overal aan de raket. Een dag vòòr de start werdt door de technici van Morton-Thiokol nog op dit gevaar gewezen. De managers hebben besloten toch te starten. Dit was een politieke keuze.

https://www.quora.com/Wha...-to-them-after-Challenger.

On topic: Officieel is de NASA als civiel bedrijf opgericht. Dat is dus maar half waar. (wie kent sputnik nog?) Blue-Origin is een contract aangeboden door politiek/defensie geld.

[84hannes]

Een dag vòòr de start werdt door de technici van Morton-Thiokol nog op dit gevaar gewezen.

Dat verhaal ken ik. Het verhaal dat ik niet ken is dat er misschien bij elke lancering wel iemand was die zei dat de lancering niet door mocht gaan. Dat is pure speculatie namelijk. Mijn redenering is dat met zo'n complex ontwerp en zoveel onderdelen de kans groot is dat er ergens een onderdeel faalt. Je ziet bij Starship en Dreamchaser bijvoorbeeld dat ze ook hittetegels gebruiken, maar grotere waardoor het er minder zijn en in minder verschillende vormen. Dat zijn allemaal stappen om het ontwerp en daarmee onderhoud en inspectie, simpeler te houden.

De Space Shuttle was waarschijnlijk het meest complexe voertuig dat ooit gebouwd is en dat is niet in alle opzichten iets om trots op te zijn.

[Tonkie1967]

Als jou veronderstelling juist is dan hadden er ook mensen die zelf verantwoordelijk waren voor ofwel het isolatiemateriaal van de tank danwel de cc leading edge dat ze tijdens vergaderingen vlak na de launch gezegd hebben dat er een extra missie moest komen vanwege het brokstuk isolatie dat afbrak en op cam stond. Maar iedereen verantwoordelijk dacht juist dat t allemaal wel meeviel

[david-v]

De Space shuttle was een geldverslindend project. Logisch dat ze daarmee gestopt zijn. Nasa is ook beperkt in hoeveel ze mogen uitgeven. Met de space shuttle zou de maan trace niet losgebarsten zijn zoals dat nu het geval is, en dat voor een fractie van de prijs

[batjes]

Space Shuttle was voornamelijk smerig duur vanwege de veiligheid. En doordat het publiekelijk een paar keer grandioos mis gegaan is, was de draagkracht snel weg.

De capaciteiten van de space shutle worden nu pas weer een beetje geëvenaard met de Starship.

Ook wetenschappelijk, behoorlijk wat spul dat in low earth orbit vliegt dat wel een onderhoudsbeurtje kan gebruiken.

Starship is precies dat, het wiel opnieuw uitvinden. Het is qua mogelijkheden gewoon een moderne deluxe space shuttle.

[Tranquility]

Ze moeten dat ding eerst nog maar eens omhoog krijgen in een orbit. Vooralsnog is er slechts één testlancering geweest waar nog veel aan te verbeteren/ontwikkelen valt voordat hij werkelijk "Space Shuttle" werkzaamheden kan gaan verrichten.

[Xander2]

Onbegrijpelijk dat men daar niet mee verdergaat en dat ding doorontwikkelen met moderne techniek.

Dat is heel eenvoudig, ten eerste stamt het ontwerp uit de jaren '70 en heel veel specialistische kennis en -kunde (b.v. materialen) is niet meer aanwezig.

Daarnaast zitten er serieuze beslisfouten (raketmotoren) die het ontwerp bepalen, terwijl zonder (Buran) weinig toevoegt; hergebruik is het meest interessant voor de motoren, dat heeft SpaceX goed begrepen.

[svenk91]

In Nederland spenderen de overheden zo'n 46.6% van het GDP, en in de VS is dat 44.9% in 2021 (bron: OECD, https://data.oecd.org/gga/general-government-spending.htm). In US Dollar per capita is dat 31538 dollar in de VS, en 29566 in Nederland. Mogelijk maak je een rekenfout door bijv. alleen de federale overheid in de VS te vergelijken met totale overheidsuitgaven in NL of iets dergelijks, maar in de VS gebeurt heel veel via de individuele staten. Het ontloopt elkaar ook niet zoveel, maar de VS geeft wel degelijk meer uit per persoon dan Nederland. Al behoren zowel Nederland als de VS tot de top van de wereld in overheidsuitgaven per capita.

Niettemin blijft het creatief rekenen met die factor 100. Je mag 6 miljard USD voor de VS vergelijken met een overheidsuitgave van 275-300 miljoen euro in Nederland kwa impact op de totale overheidsuitgaven. Minder dan 20 euro per persoon.

[jmmk]

Je kunt de federale belastingen van de VS niet helemaal gelijkstellen met de nationale belastingen van Nederland. Want bovenop de federale belastingen betaalt men daar ook nog staatsbelastingen (voor de staat NY loopt dat op tot bijna 11%) en gemeentelijke belastingen. En die laatste kunnen hoog zijn, in Jersey City zelfs 2,47% ofwel zo'n $8.500 jaarlijks op een huis van $350K.
Dus bovenop die 15x die je berekent, moet je ook nog de staats- en gemeentelijke belastingen meenemen. In NL vallen die kosten grotendeels in de Rijsbegroting.

[CivLord]

Als jij een auto reed waarvan voor iedere 3 geproduceerde exemplaren er 1 ontplofte bij gebruik, zou jij eerst een vervanger regelen voordat je m weg deed?

Je kan het ook omdraaien: Wanneer je een auto reed waarvan na zo'n 30 jaar van de drie geproduceerde prototypes er twee nog probleemloos rijden, heb je geen enkele reden om al naar een vervanger te zoeken.

[84hannes]

Zeker als je naar de afgelegde kilometers kijkt. Per ritje is het dan weer geen prestatie. Dus je hebt gelijk, zo'n vergelijking loopt altijd scheef.

Overigens is het woord "probleemloos" niet iets dat ik asocieer met de Space Shuttle.

[RJG-223]

Wel geven ze natuurlijk veel minder uit aan dingen die wij belangrijk vinden, zoals sociale zekerheid en infrastructuur

Ja, en dus is de infrastructuur daar bagger. De wegen zijn slecht, de oudere bruggen staan op instorten (iets gechargeerd). etc.

En het geld wat de mensen daar 'besparen' door minder belasting te betalen, moeten ze daarna zelf sparen als potje voor eventuele ziektekosten, arbeidsongeschiktheid, studie van kinderen, en eigen pensioen. Het is niet alsof die kosten volkomen wegvallen als de overheid ze niet verzorgt. Ze zijn daar zelfs hoger. Ik vraag me af of de mensen in de VS netto dagelijks meer geld te besteden hebben dan de mensen in NL. Misschien is het salarisstrookje groter, en de belasting lager, maar hoe zit het met het netto besteedbaar inkomen per maand (ná aftrek voor het broodnodige maandelijkse spaargeld) ? Dat zou wel eens gemiddeld minder kunnen zijn dan in NL...

[Wilglide]

Ruimtevaart staat niet los van politiek, maar het is de 'laatste' diplomatieke brug die je op wil zeggen, maar zie ook de europees-russische rover die er niet meer komt. Een incident in de ruimte leidt ook al snel tot Kessler syndroom, dan schiet je jezelf en honderden toekomstige generaties in de voet.

[jaquesparblue]

Starliner op wat? Alle Atlas vluchten zijn volgeboekt en Vulcan is nog ver weg.

[84hannes]

Goed punt. Ze zouden de ESA heel lief aan kunnen kijken om nog een ATV te bouwen, maar daar gaan waarschijnlijk ook jaren overheen.

[jaquesparblue]

Ook Ariane 5 heeft zijn laatste vlucht over niet al te lange tijd en 6 heeft gigantische vertragingen.

Feit is dat het ontzettend slecht gesteld is op dit moment met mid-size launchers, waar men de productie al gestopt heeft maar nog niet klaar met de opvolger. Er is enkel Antares nog, en die lanceert eigenlijk enkel exclusief Cygnus.

Als je een satelliet de ruimte in wil hebben met enige zekerheid dat het een bepaalde datum haalt, heb je op het moment weinig keus.

[84hannes]

Ik realiseer me dat ik de Dreamchaser vergeten was, en dat die ook geen oplossing biedt. Je vraagt je af waarom SpaceX de prijzen niet een beetje opvoert.

[CivLord]

Ik denk dat ESA makkelijk om kan schakelen. De belangrijkste onderdelen van de ATV worden nu gebruikt voor de servicemodule die ze voor NASA voor Orion maken.

[CH4OS]

Als ze 'het goedkoopst' zijn betekent dat, dat er meerdere partijen zijn die het kunnen of mogen (maar duurder zijn), hoe is er dan sprake van een monopolie?

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 22 juli 2024 13:18]

[Wolfos]

Als alle opdrachten bij één partij terecht komen kunnen de overige partijen zich niet ontwikkelen. Momenteel is er nog geen monopolie want nog niemand heeft een maanlander. Is er straks één partij die een maanlander heeft heb je dus wel een monopolie.

[Reactie gewijzigd door Wolfos op 22 juli 2024 13:18]

[Vinez Initez]

Spacex heeft alles behalve een monopolie, dat zei de enigste zijn die dit product kunnen leveren wil niet zegggen dat ze gelijk een monopolie hebben. Als er andere aanbieders waren zouden daar ook producten van gekocht worden.

[Mathijs Kok]

dat zei de enigste zijn die dit product kunnen leveren wil niet zegggen dat ze gelijk een monopolie hebben.

Uhhhhhh, ja dus.

[MallePietje]

Als je in de toekomst vaker naar de maan wilt, is het misschien goed als meerdere bedrijven de benodigde spullen kunnen leveren. Als er maar 1 bedrijf is, wordt je daarvan afhankelijk en zullen ze nog veel hogere bedragen gaan vragen.
Ik denk dat er zo'n soort redenatie achter zit

[84hannes]

Als er maar 1 bedrijf is, wordt je daarvan afhankelijk en zullen ze nog veel hogere bedragen gaan vragen.

En wat denk je van mislukkingen? Na een mislukte raketmissie blijven dezelfde vaartuigen meestal maanden aan de grond tot de oorzaak gevonden en waar nodig geëlimineerd is. Als het niet meer mogelijk is met een Lunar Starship de maan te verlaten dan is het fijn als je er een Blue Origin Lander op af kan sturen om de gestrande astronauten te redden.

[Terracotta]

Op lange termijn is het goedkoper: monopolies zijn altijd slecht voor innovatie en prijzen.

SpaceX heeft zijn Falcon 9 rakket enkel kunnen ontwikkelen dankzij een gelijkaardig systeem waarbij ze veel geld kregen om een rakket te ontwikkelen, ondanks dat er genoeg andere lanceerders bestaan.

Het is zelfs zo dat het succes van SpaceX met de Falcon 9 (en de overeenkomende prijsdrop), deze vorm van tendering heeft verzekerd.

[JeroenH]

Hoe is 6 miljard nu beter voor de belastingbetaler dan 2.89 miljard (het contract van spaceX)?

Wat ik kan bedenken (geen idee of het waar is) is dat als er meerdere aanbieders zijn, één aanbieder niet zomaar zijn prijs flink kan verhogen, omdat de opdrachtgever dan kan zeggen "nou dan gaan we verder met de andere aanbieder". Als er maar één aanbieder is kan hij doen wat hij wil.

[Blokmeister]

De vraag is natuurlijk of SpaceX dat wel gaat halen. Elon Musk is altijd superoptimistisch over zijn planning en vaak duurt het minstens twee keer zo lang (opzich ook wel logisch, SpaceX is een bedrijf dat onmogelijke dingen omzet naar te laat). Dan lijkt het me opzich een goed idee om een backup te hebben.

[hamsteg]

Dat is geen vraag. Dit soort, en volgens mij alle, projecten van Elon Musk zijn prestige. Als geen ander snapt hij dat kosten voor de baten uit gaan. Als het moet smijt hij er meer geld tegenaan totdat zijn doel gehaald is om dit later in serieproductie weer terug te verdienen. Ik herinner mij Tesla nog, eerst de elektrische auto voor het normale volk vervolgen massa productie. Iedereen, met name autoindustrie, riep dat hij het niet zou halen. Zijn tijdlijnen zijn iets verschoven maar gezien het hele traject valt dat behoorlijk mee, het bedrijf is winstgevend in de jaarcijfers (of totale investeringen al zijn terugverdiend weet ik niet zeker).

Elon Musk denk anders, Agile, ook failure levert veel kennis op. Het is een losgeslagen miljardair met narcistisch trekjes maar wel een met technische hersens. Het gaat hem lukken, misschien met een jaartje vertraging maar in het licht van de algemene ruimtevaartvertragingen is dat ruim binnen de marges van project management.

[Blokmeister]

Daar heb je een punt natuurlijk. Wat hij heeft gedaan met Tesla en SpaceX is echt revolutionair. Wel denk ik dat je SpaceX hier overschat met een jaar extra vertraging. Volgens de planning zou Starship al twee jaar geleden zijn eerste baanvlucht hebben moeten voltooien. Nu is slechts de eerste succesvolle test geweest, waarbij het lanceerplatform flink beschadigd is, wat ook weer extra tijd kost. Ik denk dat je minstens op twee jaar vertraging zit, als niet drie.

Verder ben ik zelf een enorme fan van SpaceX hoor, wat ze doen was tien jaar geleden compleet onmogelijk, en nu bezitten ze meer dan de helft van de hele markt. Ongetwijfeld gaat het lukken met Starship, maar Elon time blijft Elon time.

[RJG-223]

maar Elon time blijft Elon time

Wat denk je van SLS-time.

Die had ook al jaaaren geleden voor het eerst zullen vliegen (2016)...

[Blokmeister]

Natuurlijk. Als je mij drie jaar geleden had gevraagd, had ik gezegd dat Starship eerder een baanvlucht zou voltooien dan SLS.

Ik wil er geen wedstrijd van maken wie nou beter tijd kan inschatten. Ik wilde meer aangeven dat Elon vaak zeer optimistische schattingen maakt, ongeacht anderen die dat wellicht ook doen.

[Peenutzz]

Ik vind het wel apart dat mislukkingen en het telkens ontploffen van de Starships als vooruitgang worden gezien. Deed NASA toch beter in de beginjaren van de ruimtevaart, van de 18 Saturn V lanceringen waren er 18 succesvol.

[hamsteg]

Hoe heb jij leren lopen? Vanuit de boeken? De veiligheidsstandaarden omtrend voor het eerst lopen rond een tafel? Nee, gewoon vallen en opstaan. Ontdekken wat werkt en wat niet werkt.

Je kunt vanuit de theorie alle invalshoeken willen benaderen. NASA staat bekend om waterval toepassing met allerlei controles en toenmalig waren ze echt goed. Model heeft lang als voorbeeld gewerkt in vele industrieen. Naarmate systemen complexer worden is dit echter niet meer te houden. De processen gaan zoveel tijd consumeren dat het doel door administratie voorbij gestreefd wordt. Wat Elon doen is stap voor stap werken, volgende fasen wel in concept uitwerken maar daar nog geen detail tijd aan besteden. Primaire en secundaire doelen. Primair was de lancering een succes. Secundair moet er gekeken worden naar de toren met veel schade en is het kantelen in de lucht en ontkoppelen van de tweede trap niet gegaan zoals gepland. Vallen en opstaan maar wel steeds weer een stap verder. De lancering zal hierdoor veel testtijd krijgen, verschill3nde stapjes, en dat zal SpaceX juist op een voorsprong brengen.

Trouwens deze werkmethode niet verwarren met doen wat je wilt, alle veiligheidseisen voor het primaire en secundaire doel zijn normaal gevolgd. Alleen nog niet voor het hele (eind)systeem.

[ZeRoC00L]

Andere manier van ontwikkelen, spacex test juist in een vroeg stadium alles uit.
Blue origin berekend tot in den treure en als de raket straks uit de hangar komt rollen dan is het de bedoeling meteen succesvol te zijn. (Spacex wist dus dat de eerste starship het niet meteen zou redden, als ie van de OLT zou vertrekken en niet meteen zou ontploffen was de test al succesvol)

[Mathijs Kok]

Andere manier van ontwikkelen, spacex test juist in een vroeg stadium alles uit.
Blue origin berekend tot in den treure en als de raket straks uit de hangar komt rollen dan is het de bedoeling meteen succesvol te zijn.

Dat is niet hoe Blue Origin er zelf over denkt. En ze hebben genoeg mislukingen gehad.

De hele keuze voor Blue is vreemd. Natuurlijk zijn er winig andere firma's die mee kunnen doen maar het is en blijft een firma die het nog altijd niet tot een baan om de aarde heeft weten te brengen. Hun raket motoren zijn niet makkelijk te verkopen en verder is alles wat ze doen even omhoog en dan weer omlaag.

SpaceX heeft de markt en daar gaat helemaal niet aan veranderen. Op dit moment lopen ze in elke manier waar je ernaar kunt kijken uit. Prijs, betrouwbaarheid, lanceringen etc.

[david-v]

Saturn V was een race naar de maan die gewonnen moest worden van de Russen. De hoeveelheid geld die daar in ging was enorm en de veiligheid was redelijk ver te zoeken. Notabene Apollo 1 vloog in brand tijdens een test en de driekoppige bemanning kwam om het leven. Van Apollo 13 weten we ook allemaal dat het geen pretje was. Daarna was de maan race afgelopen (extreem duur èn gevaarlijk).

En van fouten leer je juist veel meer en is goedkoper dan van eindeloos alle mogelijke combinaties van fouten proberen te vermijden. Zo werkt het ook in de software wereld.

Edit:typos

[Reactie gewijzigd door david-v op 22 juli 2024 13:18]

[RocketKoen]

BO staat ook niet echt bekend om hun realistische tijdsinschattingen.
De BE-4 motor had in 2017 af moeten zijn. Die is er nog steeds niet.
De New Glenn (falcon heavy concurrent) zou in 2020 moeten vliegen. Hij staat nu officieel op Q4 dit jaar, maar er is niemand die dat nog gelooft.

[Blokmeister]

Daar heb je ook weer een punt. Maar dat zit ook in hun motto "Gradatim Ferociter", ofwel stapje voor stapje meedogenloos (de Nederlandse vertaling is minder mooi dan het Engelse "Step by step ferociously").

[RocketKoen]

Of Space Force hun motto: Space is hard
Iedereen heeft wel problemen. SLS is veel te laat en veel te duur. En ULA of ESA lukt het ook maar niet om een herbruikbare raket te ontwikkelen.

[Blokmeister]

Dat is wel een correct motto zeg!

[Mathijs Kok]

Zijn dan wel hele kleine stapjes. Want die hopjes naar 90 km zetten natuurlijk geen zoden aan de dijk.

[SuperDre]

Dat is zeker een vraag of ze het wel gaan halen, naar vooral door de tegenslag van dat ze heel lang niet hun starship hebben kunnen testen vanwege overheid die tegenwerkte over hun lanceerterrein.

[Reactie gewijzigd door SuperDre op 22 juli 2024 13:18]

[Blokmeister]

Of het echt tegenwerken is, is een andere kwestie, maar als de vergunning eerder was gekomen, hadden ze alsnog niet veel sneller geweest. Ze hebben al heel erg moeten haasten om te lanceren, anders was de gekoelde staalplaat onder de lanceertoren wel af geweest. Daar hebben ze niet op gewacht, wat achteraf wel jammer is.

[CivLord]

Die zes miljard zijn de kosten voor de ontwikkeling van de maanlander en één of twee eerste exemplaren van beide aanbieders.
Daarna mogen beide aanbieders voor elke volgende maanmissie tegen elkaar op bieden wie de beste en goedkoopste maanlander heeft voor die missie. Hier worden de grootste besparingen verwacht.
Daarnaast zullen beide landers verschillende eigenschappen hebben. Hoewel ze in de basis hetzelfde kunnen doen, zullen bepaalde eigenschappen de ene lander beter toepasbaar laten zijn in bepaalde missies en de andere lander weer beter in andere missies. Dat voorkomt dure aanpassingen of andere dure maatregelen wanneer je een lander een missie uit wilt laten voeren waar het minder geschikt voor is.

[trisje]

ik denk niet dat je ze her gebruikt kunnen worden. vandaar twee keuzes. dus per stuk kosten ze 2.89 miljard. niet voor alle maan landers samen van Space X.

[SuperDre]

Het is geen onzin. Het is een noodzaak voor de vooruitgang van de mensheid. De aarde wordt gewoon te klein voor her aantal mensen. Naast dat juist door research in de ruimtevaart we ook nieuwe manieren vinden om te kunnen overleven in barre omstandigheden, wat dus hier op aarde ook zeer nuttig is.

[lenwar]

De verwachting (van de VN) is, dat de wereldbevolking op een bepaald moment stagneert (ik dacht rond 2060)
Die data is onder andere gebaseerd op economische/sociale welvaart. (In landen die het ‘beter doen’ krijgen mensen minder kinderen). De totale bevolking zal rond de ruim 10miljard eindigen en dan relatief stabiel blijven. (In eerste instantie een kleine daling)

Onderstaande link bevat meer info/achtergrond op bovenstaande met een zwerm bronnen van o.a. onderzoeken
https://en.m.wikipedia.or...ions_of_population_growth


Het probleem met ruimtereizen is, is dat het heel HEEL veel geld kost waar de belastingbetaler in hun dagelijkse leven weinig tot niets van terugziet. Er zijn in de VS gigantisch veel mensen die onder de armoedegrens leven. Mensen van in de 70/80 die moeten werken om hun huur te kunnen betalen, infrastructuur die meer kapot dan heel is, enz, enz
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Poverty_in_the_United_States

Uiteraard is die 6miljard dollar voor zo’n reis natuurlijk een druppel op een gloeiende plaat, maar het voelt wel gek, dat als je ziet hoeveel mensen niet normaal te eten hebben of dak boven hun hoofd hebben in dat land, dat er zo veel aan dit soort (prestige)projecten wordt uitgegeven.

Stel nou dat 70% van het geld dat naar ruimtevaart gaat, richting milieu-zaken gaat. (Klimaatverandering, agri-wetenschap, landbouw, enz). Dat is ook iets waar de wereldbevolking wat aan heeft, en ook nog directer voordeel van heeft.

N.B. Ik zeg nadrukkelijk niet dat ruimtevaart niet zinvol is of kan zijn. Er wordt natuurlijk heel veel groots onderzoek gedaan naar allerlei complexe medische zaken, waar gewichtloosheid het onderzoek sterk vergemakkelijkt, maar of het voor het grote plaatje nou de financiële kosten waard zijn voor de mensheid zou ik oprecht niet weten, maar ik heb er wel serieuze twijfels bij.

[SuperDre]

Maar ruimtevaart is dus ook nodig voor klimaatverandering en dergelijke. Kijk nu ook maar weer naar Nederland die zomaar meer dan een miljard euro aan wapens gratis levert aan de Oekraine, terwijl dat er in de zorg zwaar bespaart moet gaan worden, laten we die miljard euro steken in onze zorg ipv wapens zodat die oorlog daar nog langer door gaat.
Zo kun je wel van veel meer zaken gaan stellen dat ze beter besteed zijn om de burger zelf direct te helpen. Maar ruimtevaart is ook echt een noodzaak om de toekomstige burger goed te kunnen helpen, JUIST vanwege zaken als klimaatveranderingen etc. Het budget dat op gaat aan ruimtevaart zal amper tot niets doen om de huidige maatschappelijke problemen op te lossen, een groot deel van die problemen is meer te wijten aan de overheden die om 1 of andere reden dit probleem niet willen oplossen en zelfs verder verergeren (alsof er een plan achter zit.....).

[lenwar]

Ruimtevaart is er zeker niet uniek in. Dat wil ik ook niet suggereren, maar nogmaals: het is wel heel veel geld dat nu ook elders ingezet kan worden. Ik vind overigens geld steken in het helpen van een soeverein land, wat een handelspartner is, wel wat anders dan autootjes op Mars laten rijden ((oneerbiedig verwoord uiteraard))

Ik zou niet precies weten wat de milieu-impact is van ruimtevaart. Daar wordt overal en nergens een beetje omheen gepraat.
Een beetje van “waterstofgas verbrandt CO2 neutraal” wat klopt, alleen wordt ongeveer alle waterstof wordt met fossiele brandstoffen geproduceerd. (( Hetzelfde hypocriete gedoe als hier elektrisch rijden en China verantwoordelijk voor de CO2-uitstoot van de accu/voertuigproductie) ))
Enzovoorts.

Uiteraard gaat het geld dat naar de ruimtevaart gaat niet alle problemen oplossen, maar het voelt voor mij erg wrang dat je aan de ene kant ziet dat een kind van 7 z’n verjaardag niet kan vieren omdat er geen geld voor is (kudos voor Stichting Jarige Job die dit faciliteert waar mogelijk!!) maar dat er vervolgens wereldwijd honderden miljarden worden gepompt in ruimtevaart.

En nogmaals. Ruimtevaart is belangrijk en nuttig. Alleen voelt voor mij de hoeveelheid geld dat er naartoe gaat onevenredig en ik krijg het gevoel dat het door beleidsmakers vooral gestuurd wordt op prestige en glorie (want laten we eerlijk zijn. Het is ook gewoon ‘stoer’ natuurlijk en mijn nerdenhart klopt ook sneller bij het hele onderwerp)

[Blokmeister]

Bijzonder. Ik had verwacht dat ze deze lander juist voor de eerdere missies zouden gebruiken en daarna pas Starship. Hoewel ik een enorme SpaceX fanboy ben, denk ik niet dat het ze lukt om voor 2025 een werkende maanlanderversie van Starship te maken. De uitdaging is daarvoor te groot.

Eerst moet Starship betrouwbaar gelanceerd kunnen worden, wat nog wel een jaar zal duren. Daarna moeten ze werken aan bijtanken in de ruimte, om vervolgens een complete bemanningscapsule in te bouwen die met andere motoren op de maan landt dan de huidige starship. Ik denk dat ze daar nog minstens 5 jaar voor nodig hebben, en ik denk dat dat al optimistisch is.

Maar goed, ik hoop dat ik ongelijk krijg. Dat zou wel heel gaaf zijn!

[Chris_147]

Van ArsTechnica:
https://arstechnica.com/s...op-a-second-lunar-lander/

The lander is designed to fit within the fairing of the company's New Glenn rocket, which will deliver the unfueled vehicle to lunar orbit.

There is a separate component, a refueling vehicle, that will be loaded with propellant in low-Earth orbit. After traveling to the Moon, this tug will transfer propellant to the Blue Moon lander.

New Glenn: nog niet gelanceerd
BE-7 raketmotor voor New Glenn: nog in ontwikkeling
Bijvullen in de ruimte: nog niet geprobeerd

Dus deze lander ligt verder achter dan Starship. Vandaar dus niet voor eerste missies.

Hopelijk kunnen zowel SpaceX als BlueOrigin hun doelen halen.

If all this works, NASA and its international partners are getting a spectacular deal. The combined development costs of Starship and Blue Moon will likely approach $20 billion. NASA is paying about one-third of that cost.

[Reactie gewijzigd door Chris_147 op 22 juli 2024 13:18]

[CH4OS]

Unfueled vehicle in jouw quote slaat op de Lunar Lander, niet op New Glenn, de raket.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 22 juli 2024 13:18]

[Chris_147]

Ja, en wat maakt dat uit? Starship HLS is bij de maanmissies ook de maanlander.
Men moet in beide gevallen in de ruimte een ruimtevaartuig bijvullen.
Bij SpaceX met cryogenic methane, bij BO met waterstof, wat ik begrepen nog veel moeilijker is. Dat ging al verscheidene malen fout bij de SLS op aarde.

Ik wilde maar aan @Blokmeister aangeven dat de BO optie zeker niet eenvoudiger is, of verder staat dan de SpaceX optie.
Niet vergeten dat in hun eerste voorstel, BO 4x zoveel vroeg als SpaceX voor een niet-herbruikbare lander. Nu zouden ze op kortere termijn dat ineens veel goedkoper kunnen? Ik gun het hen, maar ben sceptisch.

[CH4OS]

Dat maakt uit in gewicht, de maanlander zélf weegt daardoor de nodige tonnen minder. Maar je haalt het aan onder een reactie dat meer in gaat op de raketten, terwijl die sowieso al "iets" nodig zijn om van de Aarde weg te komen. Blu Origin gaat niet gebruikt worden, maar New Glenn. Blu Origin is Bezos' alternatief voor SpaceX' Falcon 9 en misschien Falcon Heavy. New Glenn is Bezos' antwoord op Starship.

Edit: narf, blu origin is de naam van het bedrijf. New Glenn en New Shepard zijn de raketten die Blue Origin heeft.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 22 juli 2024 13:18]

[CivLord]

Cryogenic methane is niet zo heel erg veel makkelijker handelbaar dan cryogenic hydrogen. SpaceX had daar een paar maanden geleden nog een klein, maar spectaculair probleem mee.
Kleine lekken zijn bij bijvullen in de ruimte juist veel minder een probleem dan op Aarde. Gelekte brandstof kan zich niet vermengen met lucht waarbij een explosief mengsel ontstaat.

[Blokmeister]

Dat klopt natuurlijk. Ik heb wel het idee dat Starship ambitieuzer is dan New Glenn met de lander. Maar misschien zit ik ernaast en is SpaceX wel eerder klaar.

[Chris_147]

Beide zijn zeer ambitieus denk ik.
Maar:
- Starship heeft werkende motoren (versie 2 al zelfs)
- Starship heeft al een beetje gevlogen
- Starship heeft werkende productielijn voor Spaceship
- SpaceX heeft al bewezen dat ze het schijnbaar onmogelijke kunnen doen.

Blue Origin heeft 6 bemande vluchten uitgevoerd met de New Shepard. Die geraakt nog niet in een baan om de aarde.
New Glenn had in 2020 moeten lanceren, meermaals uitgesteld tot nu 2024.
Dus ja, ik denk dat SpaceX de betere kansen heeft.

[Odder thing]

Money talks, Blue Origin investeerd zelf 500 miljoen. Dan is de keus makkelijk gemaakt natuurlijk.
Dynetics had duidelijk het beste ontwerp met hun Alpaca moon lander. Maar het bedrijf heeft niet het kapitaal van ene Jef Bezos. Dus bij voorbaart al kansloos.

[KKose]

Met de knowhow van Nasa zeker? Ik begrijp dit niet, bewijze van spreken , zijn ze 'groentjes' ?
Hebben ze wel de ervaring of de nodige kennis?
Alvast bedankt

[Jonataurus]

Het is het ook relevant om te zeggen dat deze maanlander van Blue een ander ontwerp is dan wat ze eerder aanboden. En voor een veel lagere prijs deze keer.

En sommige informatie in dit artikel klopt volgens mij niet. SpaceX had de bieding van 2021 gewonnen en de andere 2 niet, maar er werd niet vertelt wie de tweede keuze zou zijn als Nasa een tweede kon kiezen.

En Nasa was eerder van plan 2 winnaars te kiezen in 2021, niet 3. Dus de zin “Aanvankelijk dat ook de twee runner-ups een maanlander mochten bouwen” klopt ook niet.

[Vibonacci]

Dus dit heeft niks te maken met het feit dat SpaceX en Elon Musk slecht in het nieuws zijn geweest, en dat de Starship nu nog verre van in staat is om ook enkel in orbit van de aarde komen op dit moment?

[Blokmeister]

Meen je dit nou? Heb je wel eens gekeken hoeveel documentatie er van Apollo is? Al die informatie is openbaar. Je kan zelfs de audio-opnames luisteren.

Verder klopt de natuurkunde ook gewoon. Als je kijkt naar de specifieke impuls van de F1-motoren van de Saturnus V en kijkt hoeveel de eerste trap weegt, dan kan je precies uitrekenen wat voor snelheid deze eerste trap zal behalen, hetzelfde voor de tweede en derde trap. Dit is maar één klein voorbeeld en er zijn zo talloze te bedenken.

Verder kan je gewoon kijken of de mens spullen heeft achtergelaten op de maan met een redelijk simpele setup. Kijk maar eens op wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Lunar_Laser_Ranging_experiment. Je kan gewoon de retroreflectors meten met een laser en zo de afstand tot de maan bepalen.

De maanlanding ontkennen is echt niet meer van deze tijd. Het is zoals hieronder al gezegd werd hetzelfde als zeggen dat de Aarde plat is.

[Odie]

Veel lunar-landing ontkenners en flat-earthers doen het gewoon expres, wetende dat ze ongelijk hebben. Tis een soort moderne religie en het is Jip om tégen te zijn. Levert ze aandacht op in de vorm van meetings, aandacht op feesten en partijen… of hier op Tweakers.

[Reactie gewijzigd door Odie op 22 juli 2024 13:18]

[batjes]

Dat dacht ik zo'n 20 jaar geleden ook van de flat earth society. Het leek 1 grote grap en dat is het ook. Maar er zijn echt hordes mensen die daar gewoon keihard van overtuigt zijn.

Vergis je er niet in hoe relatief snel mensen hun eigen onzin gaan geloven. Propaganda werkt ook op jezelf.

[Visgek82]

Ach ja, je had misschien beter niet kunnen reageren. "Don't feed the trolls".

Deze persoon weet dondersgoed dat ie er naast zit , het is gewoon aandacht vragen.

[BadRespawn]

Meen je dit nou?

Niet noodzakelijkerwijs, maar het trekt wel de aandacht.

[Rctworld]

Want jouw moeder is een expert? 🥲 Waarom zou het niet kunnen omdat het live was? Satelliet televisie was toen al 2 jaar commercieel beschikbaar, lijkt mij dat NASA dan 2 jaar later ook wel een feed vanaf de maan kan oppikken.

Maar goed volgens mij valt dit allemaal onder confirmation bias, jij wilt het niet geloven dus geloof je je moeder: https://nl.wikipedia.org/wiki/Bevestigingsvooroordeel

[hiostu]

Ik denk dat je jezelf in hele beperkte groepen begeeft als je zegt dat iedereen weet dat de eerste maan missie nep was, of dat je een geintje maakt. Op basis van je post durf ik niet goed een gok te maken.

In geval van het eerste, dan vrees ik toch dat je statistieken er aardig naast zitten als je naar hele populatie kijkt.

[Aaargh!]

Het grappige is dat het ten tijde van de maanlanding veel makkelijker was om echt naar de maan te gaan dan om de boel te faken.

[Odie]

Goed argument, je ma keek en zei dat er veel niet klopte.

En alle bewijzen dat we er wél geweest zijn? De zichtbare sporen en achtergelaten materialen? De retroreflectors? De teruggebrachte maanstenen?

Beelden van de LROC:

http://lroc.sese.asu.edu/image_tags/Apollo

Wie nu nog beweert dat we niet op de maan zijn geweest doet dat puur om te jennen. Of gelooft wetenschappelijk bewijs niet. Of… heeft z’n mentale vermogens niet helemaal op orde. It’s science, stupid.

[Frame164]

Dan heeft ze vast wel een verklaring hoe ze de specifieke lichtval hebben kunnen maken in de studio. Dat is zelfs met huidige verlichting vrijwel niet mogelijk.

[hamsteg]

[Blokker_1999]

Waarom zou live TV niet mogelijk zijn? Zoek op YouTube eens naar curiousmarc, die man en zijn team hebben alle benodigde apparatuur van Apollo voor communicatie gevonden en gerestaureerd en aangetoond dat het werkt.

[Mathijs Kok]

Ahhh als je ma het zei....

[david-v]

Ik had mijn twijfels, maar als je moeder het zegt zal het wel waar zijn dat het nep was. . Als argument kan ik daar gewoon niet tegenop. Moeders hebben altijd gelijk. Je hebt eerst moeders, dan religie, dan wetenschap en als laatste common sense...check.

[SuperDre]

Wat een dikke onzin. Dit heeft amper invloed, en is juist nodig voor de toekomst van de mensheid.

[Kimbo72]

de toekomst van de mensheid? Gaan we dan massaal op de maan wonen dan?

[SuperDre]

Nee, maar wel op andere planeten, en dan is de maan een eerste stap.

[Kimbo72]

Wel nee is gewoon niet mogelijk met onze technieken.
Buiten de kosten die er mee gemoeid zijn.

Leuk voor in een SiFi film.

[SuperDre]

Het is wel mogelijk, maar daar moet naartoe gewerkt worden, nog geen 60 jaar geleden konden ze amper iets de ruimte in schieten. Wonen op andere planeten komt echt wel, maar dan moet men dus wel blijven investeren in ruimtevaart.

[multikoe]

Ik denk dat we Elon en Jeff helemaal niet nodig hebben om de aarde naar de maan te helpen.
Per lancering gaat er evenveel CO2 de lucht in als 100 (benzine-)auto's in een jaar produceren. Als je ziet hoe ongelooflijk veel weerstand er is tegen elektrisch rijden, dan is het grootste deel van de bevolking absoluut niet bezig om de uitstoot van CO2 te beperken en in dat licht heb ik er helemaal geen moeite mee als twee mannen hun droom waarmaken en ontzettend veel super-interessante dingen doen waar ik als techneut enorm van kan genieten.
Overigens lopen de raketmotoren van Blue Origin op waterstof Maar goed, dat is een detail dat slecht in het beeld past dat je wilde schetsen.