Belgische Kamer neemt gewijzigde dataretentiewet aan

De Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers heeft de gewijzigde dataretentiewet aangenomen. Met die wet kunnen providers weer preventief metagegevens van telecomklanten bijhouden. Een eerdere wet hierover werd in april vorig jaar vernietigd.

Onder de oude dataretentiewet, die in april 2021 door het Belgische Grondwettelijke Hof werd vernietigd, werden verkeers- en locatiegegevens van alle Belgische telefoonnummers een jaar lang preventief bijgehouden. Zo konden politie- en inlichtingendiensten deze opvragen als dit nodig bleek te zijn voor onderzoek.

Het Hof vond echter dat deze wet niet proportioneel was en dat een 'veralgemeende en ongedifferentieerde bewaring' van de metadata niet was toegestaan. Het verzamelen van de metadata was de norm en niet de uitzondering zoals het volgens het Hof zou moeten zijn. Met het nieuwe 'Wetsontwerp betreffende het verzamelen en het bewaren van de identificatiegegevens en van metagegevens in de sector van de elektronische communicatie en de verstrekking ervan aan de autoriteiten', wil de Belgische overheid tegemoetkomen aan de bezwaren van het Hof.

Onder de nieuwe wet worden providers alleen verplicht de metadata op te slaan als er 'een werkelijke en actuele of voorzienbare ernstige bedreiging van de nationale veiligheid' is, of om zware criminaliteit te voorkomen. Daarbij mag de metadata alleen gericht worden opgeslagen, bijvoorbeeld in bepaalde zones 'of voor bepaalde categorieën personen van wie vooraf is vastgesteld dat zij een bijzonder risico vormen'. IP-adressen die contact hadden met een bron, mogen wel 'algemeen en ongedifferentieerd' bewaard worden, zei het Hof, zolang de politiediensten daarmee zware criminaliteit willen bestrijden of ernstige bedreigingen voor de veiligheid willen voorkomen.

Eerder werd gesproken over een deel van de dataretentiewet waardoor chatapps als WhatsApp, Facebook Messenger en Telegram verplicht zouden worden om metadata te delen. Hiervoor zou een achterdeur in de end-to-endencryptie van de diensten gebruikt moeten worden. Volgens persdienst Belga is deze achterdeur geen onderdeel van het aangenomen wetsontwerp, omdat hier nog overleg met de Europese Unie voor nodig zou zijn. Voordat de nieuwe dataretentiewet kan worden aangenomen, moet de Belgische Senaat er nog voor stemmen.

Reacties (33)

[Mijzelf]

Eerder werd gesproken over een deel van de dataretentiewet waardoor chatapps als WhatsApp, Facebook Messenger en Telegram verplicht zouden worden om metadata te delen. Hiervoor zou een achterdeur in de end-to-endencryptie van de diensten gebruikt moeten worden.

De metadata behelst toch: Jantje heeft contact met Pietje, zo laat, en zo lang? Waarom zou je daarvoor een achterdeur moeten hebben? De end-to-endencryptie gaat alleen over de inhoud. WhatsApp en consorten weten natuurlijk prima welke endpoints zij met elkaar verbinden.
Misschien weten zij niet hoelang de verbinding duurt, het zou kunnen dat als het contact is gelegd de server ertussen uit stapt.

[dasiro]

niet jantje en pietje, maar nummer 123 en nummer 456
afhankelijk van hoe het is geïmplementeerd weet meta (aka facebook aka whatsapp) niet wie met wie belt/(video)chat, enkel dat er *iets* tussen 2 nummers gebeurt.
Mogelijks willen ze ook locatiedata er bij hebben (wat dus metadata is die nix met de verzending/aflevering te maken heeft)

[Darkstriker]

Maar dat los je met het kapotmaken van end to end encryptie natuurlijk net zo min op. Telefoonnummers zijn in de EU hard aan identiteiten gekoppeld (je krijgt geen nummer zonder) dus die nummers zijn prima voldoende voor de politie.

[dasiro]

nee, maar qua bewijslast is dat een serieus verschil. Als ik jouw toestel gebruik om een bericht te sturen omdat ik je unlock-code heb gezien en daarna dat bericht wis weet jij zelfs niet dat het gestuurd is. Jouw nummer heeft dan dat bericht verzonden, maar niet jij zelf.

[Darkstriker]

Metadata is voor bewijsvoering sowieso niet super sterk. Daarvoor heb je meer aan de inhoud. Guilt by association is immers niet echt een ding. Maar metadata is goud waar voor onderzoeken. Daardoor krijg je mensen in beeld die anders mogelijk buiten schot zouden blijven of kun je de timing en locaties achterhalen.

[lovly_1]

reken er maar op dat, aangezien alle centrales digitaal zijn, alle gesprekken worden opgenomen die men voert.

[Vogel666]

De nu aangenomen wet gaat alleen over meta-data. Eerder was er een onzalig plan om alle data van alle gebruikers te bewaren in leesbaar formaat.
Omdat ze zelf al voorzagen dat de wet dan (alle data) opnieuw geblokkeerd ging worden (in strijd met mensenrechten enzo) hebben ze nu alleen het haalbare gedeelte ingediend (metadata).
Het onhaalbare gedeelte (data) is daarmee nog niet van tafel gehaald. Er wordt nog onderzocht hoe men zich aan dat mensrechten-bezwaar kan onttrekken.

[Dasprive]

Leuk weetje: die "bepaalde zones" zijn vastgesteld op basis van bepaalde normen van minimum aantal zware misdrijven. En laten die normen nu op zo'n niveau zijn vastgelegd dat iedere locatie in Belgie in zo'n "bepaalde zone" ligt omdat overal die normen van zware misdrijven worden gehaald. De facto heb je dus alsnog in heel Belgie dataretentie van toepassing. (zie onderzoek door Patrick Breyer: https://www.patrick-breye...ur-belgium-map-explained/)

In de wet zijn ook clausules opgenomen voor andere entiteiten die toegang moeten krijgen tot de gegevens, zoals administratieve autoriteiten a la belastingdienst.

Iets waar een aantal organisaties dus al van voornemens zijn om ook deze wet weer voor te leggen aan het Grondwettelijk Hof in Belgie.

[albatross]

Inderdaad. Een beetje ala de 'postcode criminaliteit' die onze belastingdienst hanteerde. Daar viel zo'n beetje heel Nederland over. En terecht: je hoort niet meer verdacht te wezen/minder rechten te hebben, omdat je toevallig in een slechte buurt woont.

[Barsonax]

En criminelen gaan natuurlijk wegen gebruiken waarvan ze weten dat ze worden afgeluisterd..

Dit is gewoon de gewone burger afluisteren.

[Frame164]

Er wordt alleen maar afgeluisterd na een gerechtelijk bevel. In de praktijk betekent het dus dat er een wet is om criminele activiteiten op te sporen die uiteindelijk niets oplevert.

Ik heb dit wel eens met een klant van me in Belgie besproken. Zij krijgen voor ieder tapverzoek een vergoeding van de overheid om de kosten te dekken. Die vergoeding is echter gebaseerd op hoe communicatie in het verleden ging. De praktijk is dus dat zij wel fors moeten investeren in infrastructuur om te kunnen tappen, maar dat er vrijwel geen verzoeken meer komen (en dus geen vergoedingen meer zijn) om te tappen omdat targets andere communicatiemiddelen gebruiken. Maar als de tapinfrastructuur afbreken kunnen ze een boete krijgen in kan zelfs de licentie worden afgenomen.

[Deralte]

Edit - laat maar

[Reactie gewijzigd door Deralte op 23 juli 2024 07:11]

[Blokker_1999]

Waarom niet? Kijk naar de aanslagen in Parijs enkele jaren terug. Gewoon via SMS.

[SillieWous]

Ongemerkt een heel telecom netwerk opzetten om metadata niet te delen lijkt me zelfs voor de meeste criminelen niet te doen.

[C0numbrum]

Er zijn toch genoeg andere opties voor (a)synchrone communicatie?
Games met ingebouwde messaging functionaliteit, forums die weinig gebruikt worden, ... Je kan altijd extra voorzichtig zijn en inhoud zelf encrypteren.

Als je dan ook nog eigen servers kan gebruiken (of servers van anderen kan in gebruiknemen) zijn er nog een hele hoop andere opties.

Lijkt me niet nodig om een heel eigen telecom netwerk op te zetten, alhoewel dat op stadsniveau ook wel mogelijk lijkt voor een paar 10000 euros.

[Vogel666]

Niet te doen? Het is al gebeurd!!!
zegt het encrochat gebeuren jou niets?

Een dienst waarbij je als crimineel een ge-encrypte telefoon met custom chat-app en data-uitwissel app over een geencrypte lijn via een ge-encrypte server naar andere encrochat telefoons kon communiceren.

1 ontwerpfout: geen end-to-end encryptie
1 denkfout: wanneer de politie de beheerder dreigt een lange gevangisstraf, dan is de server veilig (not!)

Dit ging dus mis (vanuit de criminelen geredeneerd), maar al doende leert men. Zo'n criminele organisatie heeft een miljarden budget, daar kan echt wel een IT-budgetje voor een eigen server van bekostigd worden.

[SillieWous]

En met welk netwerk is die telefoon verbonden? Juist, een netwerk van KPN en consorten. Of denk je dat niet iedere ISP zijn eigen glasvezel aanlegt?
Aangezien het hele 4G en 5G spectrum al verkocht is, is het zelfs praktisch onmogelijk om je eigen netwerk op te zetten zonder dat iemand er iets van merkt. Dit voorstel gaat exact daar over, welke telefoon was waar, wanneer, met wie verbonden. Al die data kan cruciaal zijn in en verbinden van een persoon aan criminele activiteiten.

Voorbeeld: je weet dat telefoon X van Piet is en die telefoon is verbonden met een toren op 100m afstand van een plaats delict op het tijdstip dat daar iets gebeurd is. Dan heb je iig reden om bij Piet te gaan buurten.

[Carharttguy]

Ik denk dat je het IQ van een gemiddelde crimineel erg overschat.

[Goldwing1973]

Een "straat" crimineel die beetje drugs doet of inbraak/overval zal niet zo snel dingen moeten communiceren op een veilige manier.
Maar de criminelen die dat wel moeten, dat is meestal georganiseerde misdaad, en ik denk dat jij die erg onderschat.

[Verwijderd]

Ik vond het kraken van Skynet of ECC anders wel een geslaagde actie. Iedere crimineel waande zich veilig over die apps of telefoons, en uiteindelijk bleek het een schat van informatie te zijn.

Ik vertrouw gewoon iets dat commercieel verkrijgbaar is totaal niet. Alles wat communiceerd over jouw commercieele lijntje kan in theorie getapt, gekraakt worden en bedrijven moeten dat ook openstellen, verzoek op bijv. verstrekken informatie.

Maar het massaal tappen heeft niet geleid tot minder aanslagen of minder criminaliteit ofzo. Als ik me niet vergis was die aanslag op dat vliegveld ook gewoon over SMS gecommuniceerd. En SMS is unencrypted / plain text. Men gaat teveel uit van AI om risicofactoren te bepalen heb ik het idee.

[Andros]

De Belgen zijn de aanslagen van maart 2016 nog niet vergeten, sindsdien komt de ene na de andere privacy inperkende wet door de kamer heen. Niet dat het de terroristjes zal tegenhouden maar je moet het volk toch ergens mee geruststellen he.

[TiSneu]

Je denkt dat dit allemaal gebeurt om ons gerust te stellen?

[Andros]

Tuurlijk niet, het is de bedoeling dat we dat denken volgens de politiek toch?

[loekf2]

Dus alleen als je old-school met een vast of mobiel nummer belt ga je metadata de opslag in ?

Succes opsporing.

[Frame164]

Dat is dus het grote probleem. OTT diensten wordt geen strobreed in de weg gelegd. Ik gok dat er nog maar weinig criminelen een SMS-je sturen.

[JeroenED]

Tussen kartel-leiders waarschijnlijk niet, maar de man op de hoek van de straat zal dat waarschijnlijk wel doen met z'n klanten. Daarbovenop zijn de kartel-leiders wel zo slim om crypto-phones te gebruiken, maar da's enkel omdat hun adviseurs het klappen van de zweep kennen. De politie weet gerust wel dat ze Navaro niet tussen de soep en de patatten klissen. Het zijn vooral (de vele) onzorgvuldigheden van de kleine garnalen die je hier mee pakt, maar die kleine garnalen zorgen er dan weer voor dat je bij bende-leiders en corrupte douaniers geraakt.

[GekkePrutser]

Tussen kartel-leiders waarschijnlijk niet, maar de man op de hoek van de straat zal dat waarschijnlijk wel doen met z'n klanten.

Denk je? Wie gebruikt er uberhaupt nog SMS tegenwoordig? Het is niet veilig en je moet er nog voor betalen ook. Volgens mij whatsappt iedereen nu gewoon. Of Signal/Telegram enz.

[dengregg]

ondertussen is onbeperkt sms'en al 20 jaar inbegrepen in alle bundels denk ik

[GekkePrutser]

Nou in 2002 was SMS zeker niet onbeperkt. Voor mij (prepay, niet NL) is het volgens mij nog steeds niet gratis, maar ik gebruik het nooit dus ik weet het eigenlijk niet. In 2011 wilde KPN nog whatsapp en dergelijke extra belasten omdat hun lucratieve SMS inkomsten in het gedrang kwamen. Het was hun plan om dit in 2015 te doen, echter is het daar nooit van gekomen omdat de wetgever hier gelukkig een stokje voor stak met de netneutraliteit. Wellicht is het nu gratis geworden maar op dat moment was het al te laat; de massa was allang over naar whatsapp en dergelijke.

Ook heeft SMS een hele slechte naam gekregen doordat er zo veel frauduleuze SMS betaaldiensten waren (prijs per ontvangen bericht!) die je vaak met hulp van de provider aanmeldden zonder dat je daar om gevraagd had. Dat was echt pure oplichting.

Maar zelfs als het gratis is, gebruiken mensen het nog? Ik krijg echt nooit meer SMS en ik stuur ze ook nooit. Wat ik krijg is 2FA authenticatie en spam.. Meer totaal niet.

Wat je met SMS ook niet hebt is groeps mogelijkheden en dat wordt steeds meer gebruikt.

[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 23 juli 2024 07:11]

[dengregg]

Nederland liep op dat gebied inderdaad achter. Het is vrij moelijk om terug te vinden wanneer de evolutie naar gratis sms'en in België begonnen is, maar heb al zeker gevonden dat proximus het bij pay en go al vanaf 2006 aanbood, en proximus is nooit eerste met zulke dingen

[SillieWous]

Zoals ik het lees hoef je alleen verbonden te zijn en dat levert al data op.

[Verwijderd]

Nee. Dat zie je verkeerd. Met meta data wordt ook bedoeld je locatie van nu, 3 dagen geleden of zelfs 6 maanden terug in de tijd waar jij om 04:00 's-nachts was. Jouw telefoon meldt zich namelijk herhaaldelijk aan bij verschillende masten. Daar wordt een log van gemaakt.

Ook van je gesprekken (inkomend, uitgaand) en op welk tijdstip. Met geringe data kan je best het e.a aan elkaar plakken als je ergens naar opzoek bent. Ik ben zelf ook een keer "gevolgd" in een lopend onderzoek. Geloof me maar dat het een inbreuk op mijn privacy was.

Ging zelfs zover dat men precies wist waar ik 6 maanden geleden was geweest, en wat mijn status update 3 maanden terug was op Instagram. Heel dat Meta heeft ook een technische backdoor om voor opsporingsbeamtenaren mee te kijken op o.a social media.

Sindsdien ben ik wel wakker geworden wat betreft commercieel + privacy. Dat gaat niet samen. Bovenstaande zaak is uiteindelijk op niks uitgelopen maar het laat wel even zien hoe ver men kan gaan. Ik vindt het kwalijk. Ik ben me ook meer van bewust dat er iemand mee kan kijken of luisteren. Zo simpel is het.

[biglia]

In het artikel staat nadrukkelijk "Belgische telefoonnummers". Dus van alle buitenlandse nummers op Belgisch grondgebied gaat minder bijgehouden worden? Ik vind dat niet gauw terug in dat wetsontwerp, maar ik heb natuurlijk niet alles nagelezen.