Het preventief bijhouden van gegevens van telecomklanten mag in België voortaan niet meer. Dat besliste het Belgische Grondwettelijke Hof in arrest na een klacht van onder andere de Liga voor Mensenrechten. Het Hof volgt daarmee het advies van het Europese Hof van Justitie.
Via de Belgische dataretentiewet uit 2016 werden verkeers- en locatiegegevens van alle Belgische gsm-nummers door Belgische telecomoperatoren tot op de dag van vandaag één jaar lang preventief bijgehouden. Op die manier konden politie- en inlichtingendiensten deze opvragen wanneer ze nodig werden geacht in een onderzoek.
Bij verkeersgegevens werd er bijgehouden met welk ander nummer iemand belde en sms’te alsook wanneer dat gebeurde. Dankzij de opgeslagen locatiegegevens kon men nagaan waar de dichtstbijzijnde gsm-antenne was waarmee een gsm-nummer verbinding had gemaakt op een bepaald tijdstip. De inhoud van de gesprekken werden niet afgeluisterd.
De uitspraak van het Belgische Grondwettelijke Hof over de datarententiewet komt er nadat onder andere de Belgische Liga voor de Mensenrechten en Frans- en Duitstalige advocatenbalies naar het Hof waren gestapt. Zij menen dat de massale opslag van gegevens in strijd is met het recht op privacy en stellen dat deze praktijk elke burger als mogelijke verdachte behandelt.
Een eerdere versie van de dataretentiewet uit 2013 was door het Belgische Grondwettelijke Hof in 2015 al naar de prullenmand verwezen nadat dezelfde organisaties deze hadden aangevochten. Het Belgische Hof volgde daarmee de uitspraak van het Europees Hof van Justitie dat in 2014 de Europese dataretentierichtlijn van 2006 vernietigde met terugwerkende kracht. In België kwam er toen een aanpassing op de dataretentiewet in 2016 die de toegang tot de bewaarde gegevens bemoeilijkte. De gegevens mochten evenwel nog algemeen en onbeperkt worden bijgehouden en daarom startte de organisaties een nieuwe procedure aan het Grondwettelijke hof. Het Hof vroeg in 2020 raad aan Europees Hof van Justitie dat in oktober van vorig jaar stelde dat deze praktijk in strijd was met de privacy. Het Belgische Hof is die redenering dus gevolgd.
Vincent van Quickenborne, de Belgische minister voor Justitie, heeft laten weten in een reactie dat hij werkt aan een nieuwe wet die het voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten mogelijk moet maken om met behulp van data criminaliteit te bestrijden maar ook de privacy moet garanderen.