Eerste lancering van Europese Ariane 6 is uitgesteld tot 2022

De eerste lancering van Europa's Ariane 6-raket vindt op z'n vroegst pas in 2022 plaats. Het Europese ruimteagentschap wil daarnaast 230 miljoen euro extra hebben van de deelnemende lidstaten.

De vertraging heeft onder andere te maken met verschillende lockdowns in Europese landen door de coronacrisis, maar ook met technische problemen. Zo is er een probleem met de cryogene arm waarmee het voertuig aan het lanceerplatform vast zit. Het European Space Agency denkt nu dat de eerste keer dat de raket kan vliegen ergens in 2022 is, al geeft het ruimteagentschap geen prognose voor een specifieke periode.

ESA zei deze week tijdens een algemene vergadering dat het ook meer geld nodig heeft voor de ontwikkeling van de raket. Het gaat om in totaal 230 miljoen euro, zo'n zes procent meer dan aanvankelijk was begroot. De ontwikkeling van de raket kost inclusief dat nieuwe bedrag in totaal zo'n 3,8 miljard euro. ESA hoopt dat de lidstaten in de komende maanden akkoord gaan met het nieuwe budget.

Aanvankelijk was het de bedoeling dat de eerste vlucht van de raket een aantal kleine satellieten voor OneWeb omhoog zou brengen. Het is niet bekend of dat door kan gaan. OneWeb ging eerder dit jaar failliet, al heeft het inmiddels wel een doorstart kunnen maken. Voor de tweede missie van de Ariane 6 staat een lancering van een Galileo-satelliet gepland.

De eerste lancering van de raket zal gebeuren in de A62-configuratie. Die heeft twee boosters met vaste brandstof en moet vooral kleinere satellieten de ruimte in brengen. Er wordt ook gewerkt aan een zwaardere configuratie, de A64 met vier boosters. Die laatste is de voornaamste vervanger van de huidige Ariane 5-raket waar ESA al jaren een alternatief voor zoekt. De raket moet beter kunnen concurreren met goedkopere lanceeraanbieders zoals SpaceX.

Reacties (65)

Klassiek geval waarin Europa simpelweg zo ver achter huppelt dat je je de vraag stelt of het nog wel de moeite is van ermee door te gaan.

Amerika is/was ook zo (SLS), maar daar zie je tenminste de laatste jaren enorme veranderingen. Volgende maand staat de volgende lancering van SpaceX naar het ISS al gepland.

SpaceX is een enorme verandering in Amerika. Maar verder is er toch niet heel veel spannends als je kijkt wat een ULA doet bijvoorbeeld?

De volgende vraag is, hebben we echt een keuze op dit moment? Wat is het alternatief? Handel schrappen en compleet op SpaceX vertrouwen? We hebben nu al een Amerikaanse president gehad die de invoer van staal een gevaar voor de nationale veiligheid noemt. Wat als de volgende (of dezelfde...) zegt dat lanceren van satellieten voor andere landen een gevaar voor de nationale veiligheid is? Dan moeten we gaan hopen dat Rusland nog wel onze satellieten wil lanceren?

Als er nu meerdere commerciele aanbieders waren, inclusief een realistisch niet-Amerikaans alternatief, dan was het een ander verhaal geweest.

Het is toch van de zotte dat we iets "nieuws" nog niet kunnen lanceren terwijl dat nieuws al niet meer levensvatbaar is in deze tijd. Waarom wordt er niet in reusable rockets geinvesteerd. Toch bizar!

Ben ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.

Kortom, stekker eruit, en terug naar de tekentafel.

Dat is ariane 7. Dit is een tussenpaus die al in ontwikkeling was.

Met of zonder integer overflow bescherming?

Dat de esa niet even snel is met het ontwikkelen van een reusable raket ligt er gewoon aan dat ze daarvoor veel minder budget hebben gekregen van onze overheden dan SpaceX van hun investeerders. Groeten aan Den Haag en co voor het structurele onderinvesteren in wetenschap. Daar plukt SpaceX nu de vruchten van.

ESA is geen rakettenbouwer, ESA is een opdrachtgever. Voor het bouwen van raketten etc. gaan ze de markt op naar private bedrijven als ArianeSpace, AVIO, Safran, Airbus Space etc.

[Reactie gewijzigd door Maurits van Baerle op 31 oktober 2020 10:07]

Nee klopt, SpaceX gaat er op zijn eentje voor zorgen dat Amerika de huidige race naar de maan/mars gaat winnen.

De enigste bestaansreden is inderdaad (zoals je in je tweede alinea aangeeft) omdat we anders helemaal afhankelijk worden van Amerika (of een andere partij) voor het lanceren van onze satellieten en daarom zal het die miljoenen ook wel krijgen.

Maar ik vind dat we op algemeen tech vlak gewoon hopeloos achterlopen.

"Algemeen tech vlak"? Dan ben ik toch wel benieuwd in welke technologieen we achterlopen op andere landen.
Als het gaat om raketten, dan is er exact 1 bedrijf dat boven de rest uitsteekt en dat is SpaceX. Dat kun je moeilijk als maatstaf nemen. Amerika heeft verder niet zoveel om trots op te zijn.
Als het gaat om auto's, is Tesla de leider als het gaat om elektrische auto's, maar als het gaat om conventionele plofauto's dan kun je Europa gerust bij de top plaatsen.
Als het gaat om civiele techniek en dan met name waterwerken: onze kennis en expertise wordt wereldwijd gebruikt en niet omdat we zo goedkoop zijn.
Als het gaat om luchtvaart: Airbus is Europees.

Ik ben dus wel benieuwd: waar lopen we dan achter?

SpaceX steekt er inderdaad bovenuit.

Je geeft het zelf al aan => Tesla. "Conventionele plofauto's" zullen nog een tijdje rondrijden maar gaan er op termijn gewoon uit.

Voor de rest even rondkijken thuis en rondom je (ik gaf ook nergens aan dat ik enkel Europa <> Amerika bedoelde). Computers, tablets, GSM, TV... Heel veel zaken die je dagelijks of constant gebruikt komen gewoon niet uit Europa, tuurlijk zullen er hier wel een aantal onderdelen gemaakt/ontworpen zijn. Maar ik kan me toch niet van het beeld ontdoen dat we op heel veel vlakken geen voorloper zijn en in het algemeen "in dienst werken van".

[Reactie gewijzigd door GijsVos op 30 oktober 2020 15:29]

Computers, tablets, GSM, TV... Heel veel zaken die je dagelijks of constant gebruikt komen gewoon niet uit Europa,

GSM is Europees -> https://en.wikipedia.org/wiki/GSM
Het PAL systeem voor TV ook..

beide verouderd

Dat is wat ik zie, in Europa leunen we op onze oude innovaties.
Maar mensen zien niet dat we langzaam afglijden in het niets.

Hedendaags komt er niet veel innovatie uit Europa ten opzichte van USA en Azie.
USA heeft als voordeel dat software lucht is, en daardoor geen fysieke maak industrie nodig heeft om op Software gebied te innoveren.
Azie heeft de hardware, en wanneer je veel omgaat met hardware en bouwt krijg je vanzelf die expertise.

Hoe kunnen wij nou experts hier worden in bepaalde hardware als engineer achter onze PC als we niet meer echt met de productie dichtbij ons bezighouden. Dit gaat kort goed, ongeveer 1 generatie waarbij deels wat kennis wordt overgedragen.. Maar zolang er wat tijd overheen zit gaat heel wat kennis verloren en weten we in Nederland niet eens meer hoe we überhaupt een LCD scherm zouden moeten maken.

Probeer nu maar eens een bedrijf in Nederland op te richten + productie hier voor o.a. OLED of LCD schermen... denk maar niet dat je überhaupt de kennis en kunde hier kunt vinden daarvoor.
Scholen werken hier met veel te oude kennis, wat vroeger anders was. De kennis die er is, is vaak veroudert niet meer relevant of is alleen maar te gebruiken als simpele basis kennis.

Ik ben met je eens dat we het risico lopen als Europa achter te gaan lopen. Vergeet niet dat we nog steeds wel een aardig aantal zaken zijn waar we zeker goed meelopen zo niet voorop lopen. Als Nederland alleen al hebben we natuurlijk nog steeds innovatieve bedrijven zoals Philips in de gezondheidszorg (en vlak ze op dat gebied echt niet uit), we hebben ASML dat eigenlijk volledig verantwoordelijk is voor alle hardware dat nodig is om de nieuwere chips überhaupt te kunnen produceren dmv de EUV machines.

Vergeet ook niet dat we Duitsland nog hebben waar een hoop techniek bedrijven zitten waar heel erg veel omheen draait. Een Bosch dat eigenlijk in 90% van alle auto's wel te vinden is, een Siemens, etc. Tevens lopen we als Nederland erg voorop als het aankomt op Watermanagement, iets wat de komende 20 jaar nog wel eens van levensbelang gaat zijn voor veel landen.

Op het gebied van software blinken we niet uit, maar ook daar zie je bv ook goede ontwikkelingen ontstaan in het oosten van Europa. Waar erg veel talent vandaan komt.

Ik deel je mening dat we op moeten letten als Europa dat we niet overal worden ingehaald. Maar tegelijkertijd hebben we ook echt belangrijke gebieden waar we zeker voorop lopen.

Yep, als je om je heen kijkt zie je veel apparatuur die in het buitenland gemaakt is. Die worden bij je thuis gebracht door busjes van Volkswagen, Renault of Citroen. De bezorger moet zich langs jouw BMW wurmen. Allemaal hoogtechnische vervoersmiddelen, ontworpen en gemaakt in Europa.
Jouw opmerking:

Maar ik vind dat we op algemeen tech vlak gewoon hopeloos achterlopen

is dus gewoon totale borrelpraat. Er is geen onderbouwing.

Het "beeld" waar jij je niet aan kan onttrekken is niets meer dan dat.

[Reactie gewijzigd door multikoe op 30 oktober 2020 20:58]

Geleverd door, inderdaad.

Het beeld is meer dan dat, zelfs bij het voorbeeld dat je blijft aanhalen, de Europese autoindustrie, kopen we (nu en in de toekomst nog veel meer) batterijen in bij diverse niet Europese leveranciers.

Op vlak van ruimtevaart, IT, multimedia, communicatie (nog een geluk dat we Huawei bannen ;-)), batterijtechnologie, ... zijn de grote spelers simpelweg niet-Europees.

ITER en CERN zijn voorbeelden waar Europa goed in is.

Het heeft geen zin voorbeelden aan te halen van waar Europa goed in is. Dat deed ik ook al, maar het zal het "beeld" dat @GijsVos heeft van de staat van onze technologie-sector niet veranderen.

Maar ik vind dat we op algemeen tech vlak gewoon hopeloos achterlopen

kun je in een forum als dit makkelijk roepen want onderbouwing kost teveel lettertjes en dat is in het algemeen niet zo gewenst. Je komt er dus mee weg. Maar als je er even over nadenkt, dan is die uitspraak gewoon onzin.
Waar wij staan als Europa op technologisch vlak is helemaal niet zo makkelijk te duiden, daarvoor is "technologie" veel te divers. Jij en ik gaven verschillende voorbeelden van sectoren waar wij wel degelijk leidend zijn of op z'n minst meespelen in de top. En dan is onze opsomming nog niet eens volledig.

De enige mogelijke conclusie is dat we in bepaalde sectoren niet de beste zijn en in bepaalde sectoren wel. Maar goed, daar scoor je in een discussie natuurlijk geen punten mee

Het heeft geen zin voorbeelden aan te halen van waar Europa goed in is. Dat deed ik ook al, maar het zal het "beeld" dat @GijsVos heeft van de staat van onze technologie-sector niet veranderen.

Plofauto's en waterwerken, wauw. Daar gaan we het in de toekomst zeker mee redden.
Tuurlijk zal Europa wel in iets goed zijn. Maar in het algemeen wordt onze leefwereld simpelweg gedomineerd door Amerikaanse en Aziatische bedrijven.

kun je in een forum als dit makkelijk roepen want onderbouwing kost teveel lettertjes en dat is in het algemeen niet zo gewenst. Je komt er dus mee weg. Maar als je er even over nadenkt, dan is die uitspraak gewoon onzin.

Nee, als je een beetje rondkijkt zie je dat het helemaal geen onzin is.

Hoe je het onderbouwt wilt zien kun je nog kiezen.
- Supercomputers ?
- Big-tech bedrijven ?
- Omzet, winst, beurswaarde ?
- De huiskamer ? Uitgebreid met bijvoorbeeld persoonlijke data, zoekmachines, social media, communicatietools.

We hebben in Europa simpelweg bijvoorbeeld geen Microsoft, Apple, Samsung meer over of nooit gehad.
De tijd dat zo goed als iedereen met een Nokia rondliep en een Philips TV in de woonkamer had staan is gewoon voorbij. ASML daarentegen is een lichtpunt in Europa, kanttekening daarbij is dat ze de machines leveren, maar zelf geen chips ontwerpen.

[Reactie gewijzigd door GijsVos op 31 oktober 2020 18:13]

ASML, Nokia, Siemens, Philips zijn anders hele belangrijke bedrijven, en dat zijn nog maar een paar voorbeelden. Zeker ASML is zo'n beetje een van de belangrijkste bedrijven ter wereld als het gaat om vooruitgang in chipfabricage. Geen enkel ander bedrijf kan op dit moment ook maar iets leveren wat in de buurt komt. Alle grote chipfabrikanten kopen nu hun machines voor de nieuwe lijnen bij ASML.

Maar zowel computers, GSM's, TV's en dergelijk zijn ooit wel in productie geweest in Nederland. Al wel niet in Europa.

Ik denk dat hij echt Informatie Technology bedoelt.
Ik werk nu op een laptop ontworpen in de US (Apple) met software uit de US (Office, Microsoft) via een access point en switch (Ubiquiti) op een VDI workstation (VMware) wat draait op US hardware (HP/Dell).

Software is ook een ding wat in Europa niet echt van de grond komt. Spotify is de enige echte grote speler hierin die het op moet nemen tegen Apple en Google welke een veel groter budget en ecosysteem hebben.

Ik denk dat hij echt Informatie Technology bedoelt.

Nee, dat bedoelt hij niet. Deze discussie gaat over ruimtevaart en de Ariana raket. Hij bedoelde techniek in de zin van dingen die met veel lawaai omhoog de ruimte in gaan.

Dat bedoelde ik enigsinds wel.

Specifiek ruimtevaart lopen we hopeloos achter. En omwille van Amerikaanse wetgeving gaan we zelfs daar geen onderdelen voor mogen maken. ;-)

Vergeet Blue Origin niet.

Ok, die hebben nog niets laten zien, maar proberen wel met SpaceX mee te doen (volledig hergebruik).
Als die nieuwe raket van hen ook daadwerkelijk gaat vliegen (moeten we van de Ariane 6 ook nog maar afwachten), dan is alles wat niet 100% herbruikbaar is compleet overbodig.

Geef dan gewoon geld aan Airbus & Co als steun en ombouw naar het produceren van"utilities" en huur daarnaast gewoon ruimte bij de andere partijen. Kan je je dure geld tenminste volledig richten op missies en specialisaties die vreselijk belangrijk gaan worden dankzij de (relatieve) lage kosten van ruimte transport.

Laat SpaceX & Co lekker de UBER spelen, nemen wij die gewoon om onze experts en instrumenten te vervoeren voor de echt interessante missies.

Klassiek geval waarin Europa simpelweg zo ver achter huppelt dat je je de vraag stelt of het nog wel de moeite is van ermee door te gaan.

Maar zo ver achter is dat helemaal niet als ik het zo bekijk.

De Ariana 64 (die met 4 boosters) zou 11,500 kg in GTO kunnen brengen voor 90 miljoen per launch.

de falcon heavy kan, of 10.000kg in GTO brengen voor ook 90 miljoen (deels hergebruik)
of 26700kg voor 150 miljoen. (zonder hergebruik)

LEO heeft Ariana 62/64 niet zo veel te zoeken, dat kan de falcon goedkoper, maar daarbuiten lijkt ze toch aardig competitive.

Falcon heavy lancering kost Spacex geen 90 miljoen, dat is de prijs die ze in rekening kunnen brengen omdat er weinig concurrentie is.

SpaceX’s cost to a launch a newly built Falcon 9 is about $50 million. The company charges $62 million for a standard commercial Falcon 9 launch with a new booster, so the first mission results in about $12 million in profit.
bron

20% winst. Misschien kost een Falcon Heavy lancering 90 miljoen - 20% is 72 miljoen?

Starship lancering moet 2 miljoen per launch gaan kosten. Bizar hoe dat zoveel goedkoper kan.

[Reactie gewijzigd door pim op 31 oktober 2020 11:53]

Er is niets wat een private Europese onderneming tegenhoud om een eigen raket te bouwen. Maar als je kijkt naar wat ULA/Roskosmos/CNSA/ISRO/... doen, dan doet de ESA het zo slecht nog niet. Vergeet niet dat de VS nog altijd verder bouwt aan SLS, mede omdat er nu eenmaal ook een hoop payloads zijn die je niet kunt lanceren op een Falcon.

Het probleem met space startups in Europa is dat je naar het oosten moet kunnen lanceren om naar GEO of het ISS te gaan, wat financieel de meest interessante bestemmingen zijn. Aangezien dat Europa aan de westkust van het continent zit, is dat niet zo eenvoudig als je het veilig wilt doen. Terwijl China geen problemen heeft met stukken raket op bewoond gebied te laten vallen, ligt dat in Europa wat gevoeliger.

Het is niet voor niets dat Ariane Space helemaal vanuit Zuid-Amerika hun lanceringen doet.

De geografie houdt dus wel degelijk Europese ondernemingen tegen. Een semi-overheidsbedrijf zoals Ariane Space kan wel rond die hele logistiek van raketten naar de andere kant van een oceaan zeulen en infrastructuur op een geheel ander continent opbouwen. Om nog maar even achterwege te laten dat Frankrijk daar nog een laatste stukje koloniaal verleden er op na houdt met Frans Guyana zodat ze niet moeten onderhandelen met extra jurisdicties en reguleringen.

Maar voor een startup is dit eigenlijk niet doenbaar. De diameter van de Falcon 9 is exact zo gekozen dat ze die raket nog net met een vrachtwagen over het wegennet kunnen vervoeren. Zo kunnen ze hun fabriek en R&D in de bewoonde wereld hebben in California, hun test range op de buiten in Texas en hun lanceerplatform in Florida waar alle infrastructuur voor lanceringen al bestond. En dat allemaal terwijl transport bijna gratis is en het maar enkele dagen duurt om de raketten van locatie naar locatie te brengen.

Als we echt Europese startup launch providers willen die echt kunnen concurreren met SpaceX, dan gaat daar een grote inspanning van de Europese regeringen nodig zijn.

Veel aerospace startups richten zich ook niet op geostationaire banen. Zo is Schotland een lanceerbasis aan het plannen en heeft Skyrora al een proefraket vanaf de Shetlandeilanden gelanceerd.

Klopt, maar er is wel een kans dat als SLS (heeft niet voor niets de bijnaam The Senate Launch System) ooit af geraakt dat het maar een aantal missies gaat vliegen. Momenteel is het zo dat je niet alles met een Falcon/FH kan lanceren. Ik dacht omwille van de fairing, niet omwille van massa restricties.

[Reactie gewijzigd door GijsVos op 30 oktober 2020 15:45]

Europa gaat nooit stoppen met het hebben van eigen lanceermogelijkheden als de Ariane en de Vega. Daarvoor is het strategisch veel te belangrijk.

Bovendien zijn er meerdere Europese aerospace startups actief waarvan een of twee het waarschijnlijk ook wel gaan redden om daar nog lanceer mogelijkheden aan toe te voegen.

Maar SLS schuift ook maar door. Ding staat voor z'n green run straks een jaar op z'n test-stand. Nog geen static fire gebeurd.

Er zijn ook Europese start-ups. Je hebt bv https://www.isaraerospace.com/

En Copenhagen Suborbitals

SLS is nog steeds een drama. Mega-duur, mega-vertraagd en mega-nutteloos. Het is niet echt een VS versus Europa verhaal. SpaceX heeft namelijk zo'n beetje alles en iedereen ingehaald: inderdaad Arianespace, maar ook Boeing, Lockheed Martin en de Chinezen.

Voor Europa is een eigen lanceer-optie altijd strategisch noodzakelijk geacht. We willen gewoonweg niet van iemand anders afhankelijk zijn om dingen te kunnen lanceren. Daarom zullen ze ook wel met Ariane 6 doorgaan.

Ik hoop zelf stiekem dat er nog een Europese Elon Musk opstaat die iets als SpaceX aan deze kant van de oceaan gaat opzetten (misschien wel iets met bijvoorbeeld Skylon). Rijke mensen genoeg hier, maar op de een of andere manier heeft er niemand de visie en het idealisme om het te doen.

Rijke mensen genoeg hier, maar op de een of andere manier heeft er niemand de visie en het idealisme om het te doen.

Ik denk dat de visie en het idealisme er wel is, maar verder moet alles meewerken: de cultuur, het financiele klimaat, de overheden etc. Amerika is daarin wel goed: er is een groot potentieel aan technisch hoogwaardig personeel, er zijn veel technisch hoogwaardige toeleveranciers, het klimaat werkt mee voor activiteiten die in de buitenlucht kunnen gebeuren, het financiële klimaat is daar gunstig. Elon Musk is de juiste persoon op de juiste plek en in het juiste tijdperk. M.a.w.: als Elon Musk om wat voor reden dan ook per ongeluk in Europa terecht was gekomen, dan had hij niet kunnen bereiken wat hij nu bereikt.

Er speelt meer dan deze vergelijkingen met SpaceX. En wel een politieke reden. Een van de zaken die meetellen in het beleid van de Europese regeringen is onafhankelijke toegang tot de ruimte. Als EU wil je niet voor dit alles afhankelijk zijn van de VS, Rusland, China of India.

Jeetje.. Ik vraag mij toch af of niet gewoon het hele project stopgezet moet worden en nu als de wiedeweerga reusablility van scratch ontwikkelen. De afgelopen jaren zie je een enorm succes in reusability bij met name door SpaceX ontwikkelde raketten. Maar ook New Glenn is reusable en zelfs Electron zet in op reusability. Het is gewoon onzin om iets 1 keer te maken, 1 keer gebruiken en dan weg te gooien. Zo krijgen we de cost to space nooit omlaag. Zoals al vaker gezegd, wat zou een vliegticket wel niet kosten als we elke keer een 747 bouwde om die vervolgens bij aankomst op JFK weg te gooien.

Het is niet dat een SpaceX alles in een periode van 5 jaar ontwikkeld heeft. Het is heel erg makkelijk om te zetten 'schrappen en inzetten op reusability!'
Dat betekent dat wij, als europa, niets gaan betekenen in ruimte voor de komende 10-20-30 jaar.... Ik zou zeggen, laat dit project lopen en start een reusability project hiernaast waarmee de basis ontwikkeld word, expertise ontwikkeld word en we experts aantrekken om dit op te zetten. Laten wij de experts en expertise die in dit project zitten nou niet op straat zetten. Het is te duur om 'gewoon het hele project stop te zetten'

Ik ben het met je eens dat reusability interessant is, ik ben het niet met het sentiment eens dat het 'the only way' is. We zouden hier ooit expertises in moeten ontwikkelen, maar er is meer te doen in de ruimte dan alleen reusable rakketen de lucht in de schieten.

Ik ben het met je eens dat reusability interessant is, ik ben het niet met het sentiment eens dat het 'the only way' is. We zouden hier ooit expertises in moeten ontwikkelen, maar er is meer te doen in de ruimte dan alleen reusable rakketen de lucht in de schieten.

Nee maar daar begint alles mee, kost per kg. En laat die nou net enorm laag zijn bij SpaceX tegenover de concurrentie omwille van het hergebruik (en laten we eerlijk zijn, ook omdat het geen overheidsbedrijf is) waardoor ze zo goed als de gehele markt overgenomen hebben.

Ze zijn geen overheidsbedrijf, maar ze hebben natuurlijk wel kunnen doen wat ze gedaan hebben dankzij het kunnen gebruiken van NASA kennis en grote NASA funding voor de ontwikkeling. Ik zeg niet dat dat slecht is overigens, maar wel dat het onzin is om overheidsinstellingen af te doen als per definitie niet innovatief.

Ja, de overheidscontracten hebben natuurlijk geholpen in de ontwikkelingen, en nu nog. Win-win voor allebei. SpaceX (en anderen) kunnen zich focussen op het lanceren en NASA kan zich grotendeels bezighouden met onderzoek.

Bwa, je kan je toch niet ontdoen van het verschil tussen de ontwikkeling bij SpaceX en het hele SLS verhaal ?

Het Senate Launch System verhaal is inderdaad een aanfluiting.

Geen enkele private onderneming had de ontwikkeling van ruimtevaarttechnologie zover kunnen brengen als de publieke projecten van Nasa. Dat neemt niet weg dat er een moment komt waarop de meeste technologie wel aan de markt kan worden overgelaten. Nasa heeft die stap gezet onder dwang van het congres. In de VS is dan ook een grote militaire industrie die daar hard voor heeft gelobbyd.

Het is ook belangrijk om na te denken over de geopolitieke en strategische waarde van ruimtevaart. Willen we dat echt allemaal aan de markt overlaten en het risico lopen volledig afhankelijk te worden van andere machtsblokken?

Ik ben het met je eens dat reusability interessant is, ik ben het niet met het sentiment eens dat het 'the only way' is. We zouden hier ooit expertises in moeten ontwikkelen, maar er is meer te doen in de ruimte dan alleen reusable rakketen de lucht in de schieten.

Je haalt twee dingen door elkaar: spullen naar de ruimte brengen en dingen in de ruimte doen.
Dat eerste wil je zo goedkoop mogelijk doen want het is zoals op vakantie gaan: het gaat om de eindbestemming (voor de meeste dan). En het hergebruiken van je transport naar boven is daar de allerbelangrijkste factor in. Het is, alleen al vanwege de lagere kosten, "the only way"

600.000 euro uitgaande van:282miljoen en 467 pax. Exclusief kosten brandstof en crew. (Maar op het geheel zal dat pinda's zijn)

Ligt eraan, als je de crew ook weg moet gooien, dan wordt het snel duur

De reusability methode van de nasa aan het einde van de vorige eeuw (de space-shuttle) heeft ook wel aardig gewerkt. Maar bij naberekening bleek het toch in ieder geval geen financiëel voordeel opgeleverd te hebben.

Het heeft inderdaad geen zin om iets 1 keer te maken en dan na gebruik weg te gooien. Maar bij ruimtevaart, zeker naar verder weg, is het in zijn geheel en schade-vrij terug halen nogal een uitdaging.

Voor de space-shuttle boosters en waarschijnlijk ook hier: Dat zijn effectief vaste-brandstof raketten. Die worden zo ongeveer rond de vaste brandstof heen opgebouwd. Zonder die brandstof missen ze structuur. Dat is lastig terughalen. Ook is het hervullen nogal een uitdaging. Dan is hergebruik niet echt praktisch. Recyclen van de verpakking is dan het best haalbare.

Voor de raket delen die serieus buiten de dampkring gaan: die krijgen nogal wat te verduren als ze terug de dampkring in gaan. Dat stelt nogal eisen aan een hitteschild en zo. Niet echt handig als dat alleen maar moet worden toegevoegd voor hergebruik. Ga dan uit van recycling en zie wat er over is als/zodra het op aarde land.

Daar tussen in zit best ook wel veel ruimtevaart. Daar is hergebruik inderdaad wel interessant. Zeker voor crew-vaartuigen, die hebben vanwege de mensen aan boord toch al zwaardere eisen. Dan is hergebruik misschien wel een idee. En ook de gas en/of vloeistof raketten hebben een zekere eigen structuur. Daarvan laat de commerciële ruimtevaart netjes zien dat hergebruik echt wel mogelijk is.

Het hergebruik van de Shuttle boosters was duurder dan nieuwe bouwen heb ik wel eens begrepen.

(de meeste 747s zijn al weggegooid inmiddels)

Ik meen dat ze praktisch allemaal vaker dan 1x hebben gevlogen 😝

Re-usabity wordt een speerpunt van de Ariane 7

ESA heeft al sinds de jaren '80 keer op keer studies gedaan naar reusability, maar is steeds tot de conclusie gekomen dat het eenvoudig niet rendabel was. Maar alle reusability concepten door de jaren heen (die ik heb gezien althans) gingen uit van een vliegtuig-achtig ontwerp met vleugels of een lifting body. NASA had bijvoorbeeld de X-33/Venturestar. En binnen ESA zijn concepten als gevleugelde flyback boosters onderzocht, maar ook lifting bodies (Hermes, IXV) en concepten als de EXV en FESTIP. En Duitsland heeft een tijdje zitten werken aan een twee-traps raket-vliegtuig, de Saenger

Ik denk dat gewoon niemand op het idee is gekomen om een relatief klassieke raket verticaal te laten landen, en dan ook nog op een drijvend platform, wat uiteindelijk verassend goed en betrouwbaar werkt.

Het lastige is zelfs met een betere concurrerende positie het qua kosten en ook puur qua hergebruik niet kan tippen aan de Falcon 9. Dat is natuurlijk vrij zuur gezien dit nog klassiek gebouwd is in een lang waterval-project en pas als het 'af' is gebruikt kan worden; hopelijk gaan ze iets meer (zichtbaar) met snellere kleinere iteraties aan de slag in plaats van dat ULA-model achterna te gaan.

Het lastige is zelfs met een betere concurrerende positie het qua kosten en ook puur qua hergebruik niet kan tippen aan de Falcon 9.

Ariana 64 (4 booster) 11500kg naar TGO voor 90 miljoen
falcon heavy 10000kg naar TGO voor 90 miljoen (met hergebruik).

Dat lijkt me toch wel aardig tippen eigenlijk.

LOE kan spaceX prima, maar daarboven heeft Ariana duidelijk nog wel een plekje.

Dat hangt er natuurlijk sterk van af wat je meer waard vind: dat hergebruik of die 1500Kg extra. Kan natuurlijk zijn dat je net die kilo's nodig hebt, en dan is het niet eens een keuze want dan valt de FH gewoon af.

Hergebruik is geen doel natuurlijk. Het kan een middel worden om de kosten te drukken.

Als ik een opdrachtgever ben dan wil ik gewoon X KG in een bepaalde baan krijgen. Kosten spelen daar bij een rol maar zijn niet het enige. Ik denk eerlijk gezegd dat er weinig tot geen opdrachtgevers zijn die hergebruik relevant vinden.

Ik denk dat dat ook wel afhangt van regelgeving en PR/Marketing/Aanzien; als je bekend staat als een bedrijf dat spullen na 1x gebruik weggooit is dat tegenwoordig meer een ding dan vroeger.

Een Ariane 5 of 6 concurreert ook normaal gesproken niet met een Falcon-9. Zolang er ook overheidscontracten te verdienen vallen, denk ik niet dat er bijzonder veel urgentie is om meteen naar herbruikbare raketten te wisselen. Sowieso denk ik dat de ESA veel meer op de Vega moet concentreren als het hier om gaat.
Maar sowieso lijkt vrijwel iedereen niet met de Amerikanen te kunnen meekomen. Alleen de Russen hebben officiële plannen voor iets herbruikbaars, en die komt op zijn vroegst pas in 2026 (Amur)

Nasa had hetzelfde probleem als ESA. Hoe lang hebben de Amerikanen niet gebruik moeten maken van Russische raketten om personeel naar en van het ISS te vervoeren?

Daarom was Nasa overstapt op een ander concept waarbij commerciele bedrijven een concessie kunnen winnen op het moment dat zij een werkend prototype hebben. Enter SpaceX, Blue Origin, en ULA. Meerdere commerciele welke in ongeveer dezelfde vijver vissen. Uiteraard bied Nasa en Darpa een uitgebreid scale aan consultancy diensten aan deze bedrijven. Echter de financiele risico's liggen bij de commerciele bedrijven..

Nasa zal nu steeds vaker gebruik maken van de SpaceX diensten om het ISS te bevoorraden (zowel personeel en goederen). De kosten van SpaceX zijn nu de nieuwe benchmark. Concurrenten zullen dus tegen dezelfde of lagere kosten hun diensten moeten aanbieden..

De Amerikaanse regering is dus steeds minder kosten kwijt aan ruimte 'reizen', terwijl innovatie momenteel op een hoog niveau ligt. Daarnaast kent de VS een veel betere ondersteuning aan startups dan Europa. Europa kent daarnaast teveel regulatie. Regulering beperkt vaak innovatie, zeker in een markt welke maar een paar spelers heeft..

Ik denk dat dat laatste wel meevalt in dit geval: zowel qua geld/draagvlak en innovatie onder regulering kan je prima aan de slag hier. Het zit hem er meer in dat niemand het durft; daar zijn we hier in het Noorden/Noord-Westen te risico-avers voor. SpaceX was bijvoorbeeld op z'n minst twee keer een paar dagen verwijderd van afblazen van het hele project en compleet failliet gaan. Ook was het gewoon 1 persoon die bedacht dat dat was wat er moet komen, en heeft daar ook zelf gewoon het geld in gestopt en het risico genomen.

Er zijn ook andere bedrijven die hetzelfde zijn gaan proberen (en succesvol, SpaceX is nu niet meer de enige herbruikbare, ook al is de meest recente presentatie van een concurrent nog vooral dat: een presentatie). Dat het werkt komt eigenlijk door dat ze hetzelfde model hanteren en haast software development principes op de hardware toepassen: begin klein, maak interaties, zorg voor incrementiele verbetering en faal snel zodat je verder kan met een alternatief of aanpassing.

Andere bedrijven, vooral ook dat samenvoegsel dat de ULA is, is meer klassiek ingericht, gebruikt vooral een samenraapsel van deels bestaande onderdelen en probeert big-bang in een keer een ding te ontwerpen en te bouwen, en als laatste dan nog 'eventjes' de integratie te doen. Dat werkt gewoon niet als je wil doen wat SpaceX aan het doen is. En ja, SpaceX heeft ook niet alles helemaal zelf bedacht, daar zit jaren aan overheidsonderzoek (via NASA en DARPA) achter wat door zo'n bedrijf dan goed in te zetten is.

Als we in de EU iets vergelijkbaars willen hebben we de ingrediënten alvast wel, allen de durf en non-nationalistische inzet om dat gewoon te gaan doen is er niet. Geld, kennis en locatie is er gewoon, maar dat is niet genoeg; daar moet ook een persoon een flinke drijver achter worden die haast dictatoriaal zo'n project kan leiden.

[Reactie gewijzigd door johnkeates op 30 oktober 2020 16:20]

Goed nieuws voor de James Webb Telescope, die is gemaakt om in een ARIANE 4 raket te passen.

EU space startups:
HyImpulse
Rocket Factory Augsburg AG