EHRM: Massasurveillance Groot-Brittannië was in strijd met mensenrechten

Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens oordeelt dat de massasurveillance door inlichtingendiensten in Groot-Brittannië deels in strijd was met mensenrechten zoals het recht op privacy. Massasurveillance mag wel, maar is gebonden aan voorwaarden.

De zaak was aangespannen door journalisten en burgerrechtenorganisaties. Zij verzetten zich tegen drie punten: het vergaren van gegevens in bulk, het delen van informatie met buitenlandse inlichtingendiensten en het verkrijgen van communicatiegegevens via providers. Deze praktijken kwamen aan het licht door de onthullingen van Edward Snowden in 2013 over de werkwijze van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA en de Britse tegenhanger GCHQ.

Volgens de uitspraak was het verkrijgen van de data via achterdeurtjes bij providers niet wettig en daarmee is dat in strijd met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Dat artikel omschrijft het recht op eerbiediging van privésituaties in het familie- en gezinsleven. Het vergaren van gegevens in bulk op zich, ofwel de massasurveillance, was volgens het Hof niet in strijd met de wet. Toch heeft de Britse inlichtingendienst ook op dit punt artikel 8 overtreden concludeert het mensenrechtenhof, omdat er onvoldoende toezicht was op de selecties die werden gemaakt bij het vergaren van data.

Zowel met het vergaren van data in bulk als met het verkrijgen van communicatiegegevens via providers heeft de Britse inlichtingendienst ook artikel 10 overtreden, het recht op vrijheid van meningsuiting. Dat is zo omdat er te weinig waarborgen waren voor het omgaan met vertrouwelijk journalistiek materiaal. Het delen van informatie met buitenlandse inlichtingendiensten is volgens de uitspraak niet in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

In een document met vragen en antwoorden gaat het Hof in op de vraag of het Verenigd Koninkrijk nu zijn werkwijze moet aanpassen als het gaat om vergaren van inlichtingen. Een antwoord kan daarop niet gegeven worden, omdat de uitspraak is gedaan aan de hand van de wet die van toepassing was op het moment van de gebeurtenissen. Dat was de Investigatory Powers Act uit het jaar 2000. In 2016 is er een nieuwe versie van die wet aangenomen, maar die is nog niet volledig van kracht. De nieuwe wet voorziet inlichtingendiensten van meer bevoegdheden. De uitspraak van het Hof is bindend voor een betrokken staat en kan tot een wetswijziging leiden, wat hier dus niet aan de orde is. Ook eisten de aanklagers geen schadevergoeding.

De huidige uitspraak is gedaan door de op één na hoogste rechtbank van het Europees Hof van de Rechten van de Mens. Beide partijen kunnen nog in hoger beroep gaan. Bij 'hoge uitzondering' wordt zo'n beroep gehonoreerd.

Reacties (41)

[RoestVrijStaal]

Wacht even, het is dus dat de GB nog in de EU zit dat deze zaak nog behandeld wordt door de EHRM.

Blijkbaar vonden alle gerechtshoven in de GB de massasurveillance prima?

[wildhagen]

Wacht even, het is dus dat de GB nog in de EU zit dat deze zaak nog behandeld wordt door de EHRM.

EHRM heeft niks met de EU te maken, het staat er geheel los van. Het valt onder de Raad van Europa.

Zoals je in dit lijstje kunt zien, zijn ook niet-EU landen gewoon lid van de Raad van Europa: Turkije, Rusland, Armenië, Bosnië, Azerbeidzjan, Macedonië etc etc.

Dus ook na de Brexit blijven EHRM-uitspraken/verdragen/etc gewoon van kracht voor het VK.

[Reactie gewijzigd door wildhagen op 23 juli 2024 15:22]

[Dreamvoid]

Tenzij ze eruit stappen, wat de regering afgelopen Januari nog wilde, maar inmiddels weer heeft omgedraaid, maar de nieuwe post-Brexit wetten zijn nog niet geschreven. Oftewel: het kan alle kanten nog op.

[Tjolk]

Zoals @wildhagen al aangaf; het EVRM en de Raad van Europa heeft niets met de EU en dus niets met de Brexit te maken. Elke speculatie dat ze eruit kunnen stappen omdat de een of andere minister op zijn teentjes getrapt is, is niets meer dan dat: speculatie.

Vooralsnog heeft GB wel iets anders aan het hoofd dan nog eens ergens uitstappen waarbij ze zichzelf alleen nog maar meer in de vingers snijden en allerlei andere diplomatieke barrières opwerpen zonder dat ze er ook maar iets mee opschieten.

@hieronder:
Als GB uit de EU stapt zijn ze nog steeds lid van de RvE. Zolang ze daar lid van zijn, is er ook nog steeds de verplichting om het EVRM te onderschrijven en bekrachtigen. Ze kunnen natuurlijk prima uit de RvE stappen, en daarna dus ook het EVRM, maar dan ben je dus echt alweer 2 enorme stappen verder. GB isoleert zichzelf dan echt compleet op allerlei vlakken. Vanuit de RvE is namelijk nog veel meer geregeld dan alleen maar het EVRM.

Dus ja, het kan en als ze daadwerkelijk zouden willen dan zou de Brexit een eerste stap kunnen zijn om eventueel later ook ui de RvE te stappen waarna de mogelijkheid ontstaat om vervolgens ook nog uit het EVRM te stappen.

Ik zie eerder een iPhone op Android draaien dan dit gebeurt.

[Reactie gewijzigd door Tjolk op 23 juli 2024 15:22]

[MSalters]

Brexit is wél relevant.

Widhagen haalt één kant aan van de EU-EHRM relatie aan: er zijn niet-EU landen die wel aangesloten zijn bij het EHRM. Andersom is echter niet mogelijk: alle EU landen zijn EHRM lid.

Dat betekent dat direct na Brexit het VK nog lid is van het EHRM, net zoals Rusland. Maar Dreamworld heeft gelijk dat na Brexit de mogelijkheid ontstaat om ook het EVRM op te zeggen. En aangezien hier geen handelsverdragen aan hangen is dat een eenvoudige stap.

[RoestVrijStaal]

Een van de reden van de Brexit was het migrantenprobleem in de UK.

Omdat (uitgeprocedeerde) migranten niet zelf vertrekken noch als dat vriendelijk verzocht wordt, zal toch een paar grenzen opgezocht moeten worden om migranten te stimuleren om van het eiland af te gaan.

Botsen met wat de rechten voor de mens volgens het EHRM kunnen zijn, lijkt niet uitgesloten. Het lijkt daardoor niet ondenkbaar dat de GB ook uit de EHRM stapt.

[Maurits van Baerle]

Het EVRM stamt uit 1953 en staat volledig los van de EU. Het is andersom wel zo dat een land geen lid kan worden van de EU als het niet eerst ondertekenaar is van het verdrag. Nou zijn alle Europese landen (behalve Belarus) en zelfs een paar niet Europese landen ondertekenaars van het verdrag dus dat is nooit een probleem geweest in de praktijk.

[Binnux]

Leuk zo'n uitspraak. Goed of niet goed, er gebeurd niks mee omdat alles al weer anders is.

[Maurits van Baerle]

Het betekent natuurlijk wel dat zowel de Britse overheid als de verschillende privacywaakhonden tijdens het opstellen van de opvolger al rekening kunnen houden met wat wel en niet mag binnen het mensenrechtenverdrag.

[bbob]

Zo zou je denken dat het moet zijn.

De praktijk is het volgende men komt met een wet en werkwijze die niet mag volgens de rechten van de mens. Dan duurt het jaren voordat er een uitspraak komt. Komt er een uitspraak komt er een nieuwe wet, andere werkwijze die ook weer verstoot tegen rechten van de mens. Om die weer te toetsen ben je weet jaren verder en zou kan men decennia lang alles voor zich uit schuiven.

[Maulwurfje]

Minder dan een jaar en de UK is verlost van dit orgaan, althans als Boris Johnson zijn brexit krijgt. Bij May haar brexit houdt de UK dacht ik zulke verdragen in stand.

[Maurits van Baerle]

Brexit gaat hier niets aan veranderen, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens stamt uit 1953 en heeft helemaal niets met de EU te maken. Het ziet er ook niet naar uit dat het VK er uit zal stappen. Zelfs Rusland maakt af en toe geluiden in die richting maar is er nog niet uitgestapt.

[Dreamvoid]

Eerder dit jaar wilde de Britse regeringspartij er nog wel uit stappen na Brexit, inmiddels is de 'intentie' om erin te blijven. Zoals met zo'n beetje alles rond Brexit, is nog niks zeker.

[Frubelaar]

Jij hebt duidelijk veel vertrouwen.
Regels zijn voor de bunhe.

[Maurits van Baerle]

Jij denkt dat al die privacywaakhonden en -organisaties die jaren voor deze zaak gestreden hebben tot aan het hoogste hof nu ineens gaan zeggen "weet je, laat ook allemaal maar..."? Integendeel, die zullen zich alleen maar gesterkt voelen door deze uitspraak.

[Rabb]

Voelen inderdaad, maar ze zijn weer 8 jaar verder voordat ze enige impact kunnen hebben.

[litebyte]

En dat is precies het probleem. Bestuurders en uitvoerders die verantwoordelijk er voor waren worden niet strafbaar vervolgd noch heeft het concequenties voor hun (loop)baan/functie.

[bbob]

Tja dat is meteen het mooie voorbeeld van klassenjustitie. Als gewoon burger die iets verkeerd doet hang je.
Ben je politicus of recent bank die mee helpt zwart geld wit te wassen, worden er geen personen te verantwoording geroepen.

[MSalters]

ALs je ING bedoeld, de Chief Risk Officer uit die tijd is ontslagen. Dat noem ik niet "zonder concequenties" [sic]

[bbob]

We zullen zien of het OM verplicht wordt tot vervolging. Normale mensen zouden vervolgt worden en kunnen het niet afkopen. Moet jij eens een wisselkantoor beginnen wetende dat er geld witgewassen wordt via jou kleine kantoortje. Dan ga je voor de bijl.

[MSalters]

De essentie van een klein wisselkantoortje is dat je direct met je neus op dat zwarte geld staat. Logisch dat je dan vervolgd wordt.

Nij ING was het probleem dat niemand het overzicht had om vast te stellen dat er zwart geld werd witgewassen. De boete is primair ómdat niemand het overzicht had - een organisatorisch falen, en dus een boete voor de organisatie.

[bbob]

Wat ik gelezen heb is dan men het aantal meldingen dat men mocht maken al bewust gereduceerd had.
Men was al een paar keer gewaarschuwd

Het kan niet zo zijn dat als je een grote organisatie bent dat je verantwoordelijkheden maar afschuift. Gewaarschuwd zegt genoeg dan moet je actie ondernemen.

Maar daar komt dus de klassenjustitie, klein is eenvoudiger aan te pakken. Zowel financieel uitkleden als straf voor personen. Het OM heeft ook een maatschappelijke taak en de boodschap nu is, grote bedrijven kunnen straffen afkopen zonder dan mensen persoonlijk aangesproken worden. Dat is een verkeerde boodschap.

[MSalters]

Het OM moet de afweging maken - wat is te bewijzen en wat niet? Nu heeft het OM een succesje. Hadden ze wel personen aangeklaagd, dan was er een serieuze kans geweest dat er een vrijspraak was gevolgd. Vergeet niet, er is recente ervaring (rondom Libor) met het aanpakken van personen, dus het OM heeft recente relevante ervaring.

Met die gerede kans op falen in het achterhoofd moet het OM ook weer aan de publieke taak denken. Dit soort zaken komen sowieso in het nieuws. Dan is het pijnlijk als het OM door de rechter publiekelijk wordt verteld dat ze de verkeerde rechtspersoon hebben vervolgd.

En jouw statements bevestigen dat beeld alleen maar. "Men was al een paar keer gewaarschuwd". Wie? De bank, of specifieke personen? Want als het de bank was (als geheel), dan volgt daaruit dat je ook de bank vervolgt

[bbob]

En jouw statements bevestigen dat beeld alleen maar. "Men was al een paar keer gewaarschuwd". Wie? De bank, of specifieke personen? Want als het de bank was (als geheel), dan volgt daaruit dat je ook de bank vervolgt

Je kan de bank vervolgen echter een bank is geen organisatie waarbij werknemers vrijgesteld zijn van vervolging zoals dat bij overheden en de meeste gevallen van overtredingen bij overheden het geval is, lees Pikmeer arrest.

Publiekrechtelijke rechtspersonen hebben alleen strafrechtelijke immuniteit indien zij een specifieke overheidstaak uitvoeren, die niet door private derden zou kunnen worden verricht.

In dit voorbeeld is de bank een mooi voorbeeld van een bedrijf dat als 3de een overheidstaak uitvoert, namelijk controle op witwassen. Individuele personen kunnen dus gewoon vervolgt worden.

Een bank gewaarschuwd wil zeggen dat personen in die bank de waarschuwing ontvangen hebben en er dus schijnbaar niet genoeg mee gedaan hebben. Dat is naar mijn mening voldoende om tot vervolging over te gaan.
Het signaal dat het OM nu afgeeft is, je mag de wet overtreden maar ben je groot genoeg kun je je straf dus afkopen. Bevestigd dus weer witteboordencriminaliteit valt schijnbaar niet onder strafrecht maar onder het nieuwe afkoopstrafrecht.

[MSalters]

...Pikmeer arrest...
In dit voorbeeld is de bank een mooi voorbeeld van een bedrijf dat als 3de een overheidstaak uitvoert, namelijk controle op witwassen. Individuele personen kunnen dus gewoon vervolgt worden.

Je hebt óf het arrest niet begrepen, óf hoe jurisprudentie werkt. Het Pikmeer arrest betreft overheden, en een bank is geen overheid. Jouw "dus" suggereert een conclusie die uit de premisse volgt, maar de premisse is irrelevant omdat het een ander soort rechtspersoon betreft.

[bbob]

De bank heeft een taak c.q moet zich aan regels houden betreft witwassen.
De bank als rechtspersoon is daar voor verantwoordelijk als het misgaat.
Als de bank zoals ik in de media kan lezen al meerdere keren gewaarschuwd is en er schijnbaar intern al een maximum werd gesteld aan meldingen die men kon doen zijn er dus personen in de bank die willens en wetens geen goede uitvoering hebben gegeven aan waarschuwingen.
Na waarschuwingen komt er naar mijn mening een punt waarop je personen als persoon mag en moet kunnen aanspreken.

[ELD]

Jammer dat sinds 2013 na het uitkomen van al deze activiteiten er vooral wetgeving is gekomen die nadelig is voor de privacy van de burger e.g. computercriminaliteit III.

[Rembert]

"het vergaren van gegevens in bulk, het delen van informatie met buitenlandse inlichtingendiensten en het verkrijgen van communicatiegegevens via providers"

Klinkt als onze sleepwet. Lijkt me dat met deze jurisprudentie ook de Nederlandse Staat voor het Europese Hof kan worden gesleept. Aangezien alle aangekondigde wijzigingen na het negatieve referendum nog altijd niet zijn doorgevoerd in de wet. En waarbij ik me afvraag of die wijzigingen voldoende zijn in de ogen van het Europese Hof.

Overigens mooi interactief kaartje over de inlichtingendiensten in Europa:
https://geheime-diensten-eu.herokuapp.com/

[inochiyo]

Wat gebeurd er dan met de vergaarde data? word er een vergoeding toegekend aan iedereen waarvan zn data vergaard is?

[lololig]

Lijkt me niet zo'n goed idee. Dan moet je van alle data gaan achterhalen of het terecht vergaard was en van wie de privacy geschonden is. Vervolgens moet je dan mensen boos maken door ze te vertellen dat je hun rechten hebt geschonden en daar dan een vergoeding voor geven waar weer niet iedereen het mee eens is.
Volgens mij kun je beter dan een eenmalige korting op de belasting doen oid.

[Anoniem: 24417]

was het maar zo mooi.
nee, er zal wel weer weinig gebeuren

[MSalters]

Nee, onzin, in Nederland is zo'n wet niet aangenomen. En dat is ook wel duidelijk uit het feit dat jij geen naam voor die wet hebt.

Het in in Nederland wél mogelijk om overheden aansprakelijk te stellen voor schade, en dat gebeurt dan ook regelmatig. Planschade claimen bij bestemmingsplannen is compleet normaal. Dat is al een tweede bewijs dat je die "wet" verzonnen hebt.

Ambtenaren en politici kun je niet aansprakelijk stellen voor acties van een overheid. Dat is logisch : ik kan jou ook niet aansprakelijk stellen voor de acties van je buurman. Daar is geen speciale wet voor nodig, het volgt uit de algemene regel dat een rechtspersoon niet verantwoordelijk is voor de acties van een andere rechtspersoon (tenzij een bijzondere regel dat expliciet anders bepaalt).

[Fijinees]

En waarom kunnen ambtenaren niet aansprakelijk worden gesteld?????? Wettelijk geregeld.

Een overheid overtreed de wet, dan moeten de verantwoordelijke ambtenaren persoonlijk worden gestraft. Zij hebben de wet overtreden. Zij hebben de daadwerkelijke actie ondernomen. Dus zijn ze verantwoordelijk. En ook als ze geen tegenactie hebben ondernomen zou dat moeten kunnen.

[MSalters]

Nogmaals: als jij dat stelt dat er een wet is, dan mag jij aanwijzen waar die wet staat. Zeg het maar: welk wetboek, welk artikel.

[Fijinees]

De rechter heeft er over geoordeeld, meerdere malen. En iedere keer was de overheid misschien aansprakelijk, maar konden ze niets doen. Dus staat het in de wet.

Overheden die toestaan dat er regels van een vuilstort worden overtreden. En ik weet vrijwel zeker dat de ambtenaren en politici die verantwoordelijk zijn voor de chroom-6 affaire ook weer vrijuit gaan. Teeven met zijn bonnetjes, en nog veel meer.

[MSalters]

En naar welke wet verwees de rechter daar? Je hoeft van mij niet naar een wet te verwijzen, je mag ook best een specifieke uitspraak aanhalen. Maar de claim "er zijn uitspraken" is net zo vaag als de claim "er is een wet".

Teeven met z'n bonnetjes heeft de Tweede Kamer verkeerd ingelicht. Dat vindt de Kamer niet goed, maar het is geen wet die hij daarmee overtreedt. Het gevolg van de Kamer verkeerd inlichten is dat de Kamer je kan wegsturen, wat overbodig werd nadat Teeven zelf aftrad.

[Fijinees]

Te lang geleden. Maar zoek even naar Teeven. De wet overtreden met een deal met een crimineel. Is Teeven vastgezet? Nee dus.

Gaan er nu ambtenaren en politici vast worden gezet voor de Chroom-6 affaire? Natuurlijk niet. Terwijl ze verwijtbaar hebben gehandeld.