Door Jelle Stuip

Redacteur

Beste Arm-laptops

Laptop Best Buy Guide

Beste Arm-laptop

In de zomer van 2024 introduceerde Qualcomm de Snapdragon X. Het was de eerste laptopprocessor van Qualcomm, die door vrijwel alle laptopfabrikanten in een laptopmodel werd toegepast. In eerste instantie ging het om de Snapdragon X Elite-processor met twaalf cores, terwijl vrij snel daarna ook laptops met een Snapdragon X Plus-processor verschenen. Onze eerste Best Buy Guide bevatte alleen laptops die voorzien was van een van beide processors, maar ondertussen heeft Qualcomm ook de Snapdragon X uitgebracht. Dat is het instapmodel met acht cores. Omdat er Snapdragon-laptops van 549 tot 2500 euro in de Pricewatch staan, hebben we een extra categorie toegevoegd, waarin we ons richten op de Arm-laptops tot zevenhonderd euro. In de tweede categorie kijken we naar de high-end Snapdragon-laptops.

Updates

07-10-2025 - Eerste versie van deze BBG.

Qualcomm of Intel/AMD?

Misschien ten overvloede, want deze laptops zijn ondertussen al een tijd op de markt, maar laptops met een Snapdragon-processor hebben een andere architectuur dan laptops met een Intel- en AMD-processor. De Arm-architectuur van de Snapdragon-chips betekent dat er aparte drivers voor geschreven moeten worden en idealiter aparte software voor gecompileerd moet zijn. Gelukkig kan de Arm-versie van Windows ook x86-software emuleren, maar je kunt in sommige gevallen tegen compatibiliteitsproblemen aan lopen. Het is raadzaam om te checken of jouw favoriete software (goed) werkt op een Qualcomm-chip, voordat je overstap maakt. Je kunt de compatibiliteit bijvoorbeeld op deze site checken.

Voordelen en opvolger X2

Over het algemeen zijn Arm-processors efficiënter dan de meeste processors van AMD en Intel. Ze halen een langere accuduur en doordat ze minder energie verstoken, hoeft de koeling minder hard te werken en maakt die daardoor minder herrie. Let wel, deze zaken zijn over het algemeen zo, maar er bestaan ook Intel- en AMD-laptops die een langere accuduur halen dan Qualcomm-laptops. Daarnaast zijn de snelste laptopchips nog altijd afkomstig van Intel en AMD. Dat zijn ook de processors die je in gamelaptops aantreft.

Een ander voordeel van laptops met een Snapdragon-chip is dat ze voorzien zijn van een npu die geschikt is om Copilot+-software te draaien. Sommige Intel- en AMD-laptops hebben dat ook, maar die zijn over het algemeen rond de 800 euro en duurder. Bij de Snapdragon-chips zit de vlotte npu al in het instapmodel.

Er is ook al een opvolger van de Qualcomm Snapdragon X aangekondigd. Dat gebeurde eind september 2025. Het nieuwe topmodel, de Snapdragon X2 Elite Extreme, liet indrukwekkende prestaties zien. Het gaat echter nog tot 'de eerste helft van 2026' duren voordat laptops met deze chip beschikbaar zijn. Bovendien is het de vraag hoe snel je die laptops dan daadwerkelijk kunt aanschaffen. Als Qualcomm net als bij de vorige generatie eerst het topmodel introduceert en daarna langzaamaan alle betaalbaardere chips, kan dat nog wel even duren.

Beste high-end Arm-laptop

Best Buy

Lenovo Yoga Slim 7 14Q8X9 (83ED005QMH) 14,5" • 2944x1840 • 1TB • Qualcomm Snapdragon X 5 van 5 sterren
(3 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 999,-

Als je een high-end laptop met Qualcomm-processor zoekt, is de Yoga Slim 7 het overwegen waard. Dit is de wat goedkopere instapuitvoering met Snapdragon Plus-processor en 16GB werkgeheugen. Deze laptop onderscheidt zich door zijn oledscherm met een hoge resolutie van 2944x1840 pixels en een refreshrate van 90Hz. Verder is de laptop voorzien van alles wat je op een high-end laptop mag verwachten: drie USB4-poorten, Wi-Fi 7, een camera met gezichtsherkenning en een mooie metalen behuizing. Verder heeft de laptop een mooie accuduur van dertien uur bij licht gebruik, maar het wordt nog mooier als je de laptop zwaar belast: dan wordt de accuduur nauwelijks korter. 

Een klein nadeel is dat de behuizing geen jackaansluiting heeft en dat de luidsprekers weinig volume weten te produceren. De duurdere uitvoering die we eerder testten ontving van ons een Excellent-award. Die versie kun je overwegen als je graag meer snelheid en vooral meer werkgeheugen wilt benutten. Op het moment van schrijven is die uitvoering met 1629 euro echter niet aantrekkelijk geprijsd.

Alternatief

ASUS Zenbook A14 UX3407QA-QD220W 14" • 1920x1200 • 1TB • Qualcomm Snapdragon X 4.5 van 5 sterren
(3 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 1.049,-

De Zenbook A14 is een van de lichtste laptops die je op dit moment kunt krijgen, want hij weegt slechts 995 gram en hij heeft bovendien een lange accuduur. De laptop is voorzien van een oledscherm met een relatief lage resolutie van 1920x1200 pixels en een gebruikelijke refreshrate van 60Hz. Je ziet in deze prijsklasse wel schermen met hogere resoluties en refreshrates, maar bij de Zenbook staat het scherm in dienst van de accuduur: een lagere resolutie verbruikt immers minder energie. Het scherm heeft een spiegelende afwerking en is uitstekend gekalibreerd. Verder heeft de laptop een stevige behuizing, die is gemaakt van een combinatie van aluminium en magnesium en voorzien van de gebruikelijke USB4-, USB-A- en HDMI-aansluitingen. Ook een camera met gezichtsherkenning zit erop.

De Zenbook A14 is in verschillende uitvoeringen te krijgen. De interessantste versie is die met Snapdragon X-processor met acht cores en 32GB werkgeheugen. Het werkgeheugen is niet uitbreidbaar, dus als je kiest voor 32GB, ben je voorbereid op de toekomst. Deze laptop is voorzien van Wi-Fi 6E.

Alternatief

Microsofts Surface Laptop 7 is een heel mooi afgewerkte laptop met een premium uitstraling. Er zit een uitstekend scherm op, met een hoge helderheid van 570cd/m² en een hoge resolutie. Het is wel een lcd- en geen oledscherm, maar in zijn soort een heel goede display.

De bijzonder stille koeling en de prima accuduur maken de Laptop 7 fijn in gebruik. Als je deze laptop overweegt, zouden we de instapper met Snapdragon X Plus kopen. Die is vlot genoeg voor de meeste taken en op dit moment is de maximale hoeveelheid werkgeheugen 16GB. Er zijn ook snellere opties, die voorzien zijn van de Snapdragon X Elite, maar de meerprijzen die Microsoft daarvoor rekent zijn significant. Bovendien is de Laptop 7 zuinig afgesteld en daardoor geen snelheidsmonster. Wil je dat wél, dan kun je beter voor een andere optie gaan.

Dit is de zwarte versie met Windows 11 Home; er is ook een uitvoering met een lichtgrijze behuizing.

Beste Arm-laptop tot zevenhonderd euro

De instap-processor van Qualcomm heet 'Snapdragon X' en heeft acht cores. Laptops met deze processor worden vrijwel altijd geleverd met 16GB geheugen. Omdat Qualcomm het werkgeheugen op de package integreert, kun je het nooit upgraden. Het grote voordeel van laptops met een Qualcomm-processor is dat ze allemaal voorzien zijn van een npu die krachtig genoeg is om Copilot+-software te draaien. Bij Intel- en AMD-laptop is dat pas mogelijk bij de duurdere modellen.

Best Buy

Lenovo IdeaPad Slim 3 15Q8X10 (83N3003WMH) 15,3" • 1920x1200 • 512GB • Qualcomm Snapdragon X 4.5 van 5 sterren
(3 gebruikersreviews)
Prijs bij publicatie: € 549,-

Op het moment van schrijven is dit de goedkoopste laptop met een Qualcomm Snapdragon X-processor, maar ondanks die lage prijs krijg je veel waar voor je geld. De laptop heeft een 15,3"-scherm met een resolutie van 1920x1200 pixels, net wat meer dan gemiddeld. Er is verder 16GB niet-uitbreidbaar werkgeheugen aanwezig en een 512GB-ssd. De opslag kun je eventueel uitbreiden, want de laptop heeft een tweede M.2-slot, maar de maximale lengte is 42mm. Standaard 80mm-ssd's passen dus niet. 

Verder is de laptop voorzien van een toetsenbord met achtergrondverlichting, een SD-kaartlezer en een camera met een royale sensor van 5 megapixel. De laptop heeft Wi-Fi 6E en een behuizing waarbij de achterkant van het scherm van aluminium gemaakt is. Verder valt de laptop op door zijn stille koeling. Zijn er dan ook nadelen? Ja, deze uitvoering heeft weliswaar een ips-paneel, maar dat kan niet de volledige sRGB-kleurruimte weergeven, al mag je dat voor dit geld ook eigenlijk niet verwachten. Verder is de HDMI 1.4-aansluiting een beetje knullig, maar gelukkig zit er een USB-C-aansluiting op de laptop, waarop je een beeldscherm kunt aansluiten. Daarmee kun je om de limitering van de HDMI-aansluiting heen werken. 

De accuduur van deze laptop is minstens twaalf uur tijdens licht gebruik. Dat is de accuduur van de uitvoering die wij testten, met een 2560x1600-oledscherm. De uitvoering die we hier aanraden zou dus meer moeten halen. 

Alternatief

ASUS Vivobook 14 X1407QA-LY043W 14" • 1920x1200 • 512GB • Qualcomm Snapdragon X Prijs bij publicatie: € 599,-

Deze Vivobook X14 is een van de goedkopere Snapdragon X-laptops die je op dit moment kunt kopen en die toch veel waar voor zijn geld biedt. Het gaat om de versie met de eenvoudigste X1-26-100-processor en 16GB niet-uitbreidbaar werkgeheugen. Er zit een 80mm lange 512GB-ssd in, die je eventueel kunt vervangen. 

Het 14"-scherm heeft een voor deze prijsklasse net wat hogere resolutie van 1920x1200 pixels en een helderheid van iets meer dan 300cd/m². Het ips-paneel kan niet alle sRGB-kleuren weergeven, maar dat hoef je voor dit geld ook niet te verwachten. De laptop heeft Wi-Fi 6E, een verlicht toetsenbord en twee USB4-aansluitingen. Dat weten de meeste Intel- en AMD-laptop voor deze prijs niet te bieden. Ook de accuduur valt niet tegen, met bijna zeventien uur tijdens licht gebruik en zesenhalf uur tijdens zwaarder gebruik. 

Bij zwaar gebruik zul je de ventilator wel duidelijk horen, meer dan bij veel andere Snapdragon-laptops. Bij lichter, dagelijks gebruik is de koeling lekker stil. Om in te loggen is deze laptop voorzien van een camera met gezichtsherkenning, wat je niet vaak ziet in deze prijsklasse.

Testresultaten

Hieronder vindt je de testresultaten van alle laptops met een Qualcomm Snapdragon X-processor die Tweakers tot nu toe getest heeft.

  • Cinebench 24 Multi
  • Cinebench 24 Single
Cinebench 24 Multi
Laptop Cpu/soc Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Lenovo Yoga Slim 7 14Q8X9 SD X Elite X1E-78-100
1.017
Microsoft Surface Laptop 7 15" SD X Elite X1E-80-100
978
Samsung Galaxy Book4 Edge NP960XMB SD X Elite X1E-84-100
971
ASUS Vivobook S15 S5507QA-MA006W SD X Elite X1E-78-100
960
ASUS Zenbook A14 UX3407RA-QD906W SD X Elite X1E-78-100
930
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
862
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
835
Microsoft Surface Laptop 7 13,8" SD X Elite X1E-80-100
820
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
814
Samsung Galaxy Book4 Edge NP750XQA SD X Plus X1P-42-100
749
Lenovo IdeaPad Slim 3 15Q8X10 Snapdragon X X1-26-100
693
ASUS Vivobook S16 S3607QA-PL003W Snapdragon X X1-26-100
653
ASUS Vivobook 14 X1407QA-LY084W Snapdragon X X1-26-100
643
HP Omnibook 5 NGAI 16-ag1660nd Ryzen AI 7 350
618
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
558
Cinebench 24 Single
Laptop Cpu/soc Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Samsung Galaxy Book4 Edge NP960XMB SD X Elite X1E-84-100
127
Microsoft Surface Laptop 7 15" SD X Elite X1E-80-100
123
Microsoft Surface Laptop 7 13,8" SD X Elite X1E-80-100
117
HP Omnibook 5 NGAI 16-ag1660nd Ryzen AI 7 350
112
Samsung Galaxy Book4 Edge NP750XQA SD X Plus X1P-42-100
109
ASUS Vivobook S15 S5507QA-MA006W SD X Elite X1E-78-100
108
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
108
Lenovo Yoga Slim 7 14Q8X9 SD X Elite X1E-78-100
107
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
107
ASUS Zenbook A14 UX3407RA-QD906W SD X Elite X1E-78-100
107
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
106
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
101
ASUS Vivobook S16 S3607QA-PL003W Snapdragon X X1-26-100
96
ASUS Vivobook 14 X1407QA-LY084W Snapdragon X X1-26-100
96
Lenovo IdeaPad Slim 3 15Q8X10 Snapdragon X X1-26-100
95

Cinebench 24 test de processorkracht van de laptops: de Multi-test zet alle processorcores aan het werk, terwijl de Single-test zich richt op een enkele core. Deze software draait native op de Arm-architectuur.

  • Accutest browsen
  • PCMark 10 - Accu - Tijd
Accutest browsen 2013 (180cd/m²)
Laptop Accucapaciteit (Wh) Gemiddelde tijd in uren en minuten (hoger is beter)
Microsoft Surface Laptop 7 15" 66Wh
20u34m
HP OmniBook X 14-fe0100nd 59Wh
19u58m
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 58Wh
19u53m
ASUS Zenbook A14 UX3407RA-QD906W 70Wh
17u11m
ASUS Vivobook 14 X1407QA-LY084W 50Wh
16u38m
Microsoft Surface Laptop 7 13,8" 54Wh
16u33m
Samsung Galaxy Book4 Edge NP750XQA 61,2Wh
15u47m
ASUS Vivobook S15 S5507QA-MA006W 70Wh
12u53m
Lenovo Yoga Slim 7 14Q8X9 70Wh
12u52m
HP Omnibook 5 NGAI 16-ag1660nd 59Wh
12u25m
Lenovo IdeaPad Slim 3 15Q8X10 60Wh
11u49m
Samsung Galaxy Book4 Edge NP960XMB 61,8Wh
11u43m
Medion Sprchrgd 14 S30 65Wh
11u25m
ASUS ProArt PZ13 70Wh
10u26m
PCMark 10 - Accu - Tijd
Laptop Accucapaciteit (Wh) Gemiddelde accuduur in uren en minuten (hoger is beter)
ASUS Vivobook S16 S3607QA-PL003W 70Wh
8u12m
Lenovo IdeaPad Slim 3 15Q8X10 60Wh
7u57m
Samsung Galaxy Book4 Edge NP750XQA 61,2Wh
6u46m
ASUS Vivobook 14 X1407QA-LY084W 50Wh
6u30m
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 58Wh
6u2m
ASUS Zenbook A14 UX3407RA-QD906W 70Wh
6u
Microsoft Surface Laptop 7 15" 66Wh
5u57m
HP OmniBook X 14-fe0100nd 59Wh
5u54m
Microsoft Surface Laptop 7 13,8" 54Wh
5u16m
HP Omnibook 5 NGAI 16-ag1660nd 59Wh
5u3m
ASUS ProArt PZ13 70Wh
4u52m
Samsung Galaxy Book4 Edge NP960XMB 61,8Wh
4u48m
Medion Sprchrgd 14 S30 65Wh
0s

De browsetest scrolt door een vast set webpagina's heen, totdat de accu leeg is. Dit is een vrij lichte accutest. PCMark is een zwaardere accutest, die bovendien niet native draait op de Arm-architectuur, maar desondanks geschikt is als onderlinge vergelijking van deze Snapdragon-laptops.

  • Helderheid wit
  • Gemiddelde gedetailleerde-kleurafwijking
Gemiddelde gedetailleerde-kleurafwijking
Laptop Type laptopscherm Gemiddelde kleurafwijking in ΔE2000 (lager is beter)
ASUS Vivobook S15 S5507QA-MA006W Oled
0,87
ASUS Zenbook A14 UX3407RA-QD906W Oled
1,19
Microsoft Surface Laptop 7 13,8" IPS
1,28
Microsoft Surface Laptop 7 15"
1,42
Lenovo Yoga Slim 7 14Q8X9 Oled
1,51
Lenovo IdeaPad Slim 3 15Q8X10 Oled
2,14
Samsung Galaxy Book4 Edge NP960XMB Oled
2,21
Medion Sprchrgd 14 S30 IPS
2,23
HP OmniBook X 14-fe0100nd IPS
2,82
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 IPS
2,96
ASUS Vivobook S16 S3607QA-PL003W IPS
4,29
ASUS ProArt PZ13 Oled
4,61
HP Omnibook 5 NGAI 16-ag1660nd IPS
4,76
ASUS Vivobook 14 X1407QA-LY084W IPS
6,07
Samsung Galaxy Book4 Edge NP750XQA
6,17

Als het om schermhelderheid gaat, is een hogere helderheid beter. Zit je in een donkere omgeving, dan kun je de helderheid altijd omlaag bijstellen, maar een lage helderheid maakt het scherm lastig afleesbaar. De gemiddelde gedetailleerde kleurafwijking probeert in een getal te vangen hoe goed het scherm gekalibreerd is. Lager is beter en een afwijking die lager dan drie is, zou met het blote oog niet zichtbaar moeten zijn.

  • WebXPRT 3 - LAeq
  • PCMark 10 Express - LAeq
  • Blender - LAeq

In de geluidstest kijken we in drie scenario's hoeveel geluid de koeling van de laptops maakt. WebXPRT simuleert browsen en daarbij hoeven veel laptops hun ventilator niet eens aan te spreken. PCMark simuleert dagelijks gebruik en Blender simuleert een volledige belasting op de processor.

Redactie: Jelle Stuip • Testlab: Niels van der Waa • Eindredactie: Marger Verschuur

Reacties (39)

Sorteer op:

Weergave:

Allereerst, hulde: ik vind het heel mooi dat er een BBG voor ARM laptops is.
Maar het gaat meteen over een oordeel van de laptop modellen, en dan blijft het erg oppervlakkig. Het zou wmb onderdeel moeten zijn van een groter verhaal over ARM computing. De focus ligt ook erg op windows, en zou juist linux als OS willen zien. Ook de praktische kant blijft erg onderbelicht met deze paar regels:
De Arm-architectuur van de Snapdragon-chips betekent dat er aparte drivers voor geschreven moeten worden en idealiter aparte software voor gecompileerd moet zijn. Gelukkig kan de Arm-versie van Windows ook x86-software emuleren, maar je kunt in sommige gevallen tegen compatibiliteitsproblemen aan lopen
Dat gaat mi erg makkelijk voorbij aan alle praktische bezwaren die er nu nog zijn, en dat het soms echt nog pionieren is op ARM. Jeff Geerling raadt voor de meesten af om een custom ARM aan te schaffen: YouTube: The Custom Arm PC Era is here.
Ik vraag me dus af: geldt dit dan niet voor deze laptops? Zijn alle drivers aanwezig voor windows/linux? Rare bugs? En hoe de performance / efficiency daaronder? Mijn gevoel zegt dat de laptops aangezet zijn, de benchmarks gedraaid en dat was het. Maar heeft iemand ook een maand lang de laptop echt gebruikt?

Ik zou graag een hardware fabrikant (het liefst Europees) zien, die de performance en efficiency van Apple silicon haalt, waar je linux op kan draaien, en bv ook GPUs op kan installeren. Ik zou dan zeker een linux laptop, server of workstation hiervoor overwegen; zelfs als nog niet alle kinderziektes opgelost zijn.

Het zou dus mooi zijn als tweakers ARM computing (of andere alternatieven) aandacht blijft geven, en ons wegwijs maakt in hoe goed het in de praktijk is.
Er zijn het afgelopen jaar meerdere reviews en artikelen geweest over arm laptops, met de voor- en nadelen van deze systemen uitgelicht en ja, dat had men misschien iets beter kunnen uitlichten.

De focus ligt op Windows omdat er niets anders te verkrijgen is. En hoewel Qualcomm al sinds voor de release aangeeft Linux belangrijk te vinden, zijn er vandaag nog altijd geen goede releases die Linux op deze toestellen mogelijk maken.

Voor Windows zijn uiteraard gewoon alle drivers aanwezig, daarom ook dat Microsoft zo de push zit te maken naar dit platform als alternatief voor x86-64.
Volgens mij zit het probleem vooral in de ARM driver support voor de hardware in de laptops. Niet zozeer in of er Linux distributies zijn die wel/geen ARM variant hebben.
Lenovo is over het algemeen zeer goed met Linux support. Ik heb nu een Thinkpad en die werkte echt in 1x out-of-the-box (welliswaar op intel) , Ik kan mij niet voorstellen dat een arm laptop zulke andere hardware heeft behalve de CPU/GPU.

Als ik dan kijk op de Lenovo website bij support & ondersteuning kom ik niet heel ver met een Lenovo Ideapad, geen drivers of andere pagina's te vinden met de specifieke hardware die erin zit. (ook niet voor windows) Jammer.

Biij Fedora zelf kom ik dan vervolgens hier na enig zoekwerk over drivers:

https://fedoraproject.org/wiki/Thinkpad_X13s

Fedora 42 GA works relatively well out of the box. (GA is ondertussen de officiele Fedora geworden, Binnenkort komt Fedora 43 al uit).

BIOS configuration:
  • Secure Boot should be disabled (Security > Secure Boot > Secure Boot)
  • Linux Support should be enabled (Config > Linux > Linux Boot (Beta))
Alle andere opties staat bij "Fedora 41/42 should have fixed this" , dus het lijkt erop dat deze pagina ten tijde van Fedora 40 of eerder is ontwikkeld.
Ik kan mij niet voorstellen dat een arm laptop zulke andere hardware heeft behalve de CPU/GPU.
Dat klopt misschien wel, alleen dat betekent dus niet dat er Linux ARM64 drivers voor zijn. Als ik kijk naar de link die je post zie ik verschillende limitaties waardoor je over het algemeen nog niet echt lekker op zo'n systeem werkt
  • TPM support is missing
  • Virtualization is not available.
  • The system does not suspend correctly so you need to poweroff if leaving unused
  • Camera is not working. There are patches going upstream. You need to add cma=128M
  • Bluetooth doesn't always work.
Het lijkt allemaal leuk en aardig. Een Tweaker zou wel het een en ander aan de praat moeten kunnen krijgen. Maar zoals @Blokker_1999 aangeeft zijn er vandaag nog altijd geen goede releases die Linux op Qualcomm mogelijk maken (stabiel althans).

Overigens vind ik de ARM-driver support voor Windows ook nog tekort schieten. Ik zocht bijv. laatst naar een WLAN-USB dongle voor Windows ARM64, maar deze bestaan nog niet omdat er geen drivers beschikbaar zijn.

[Reactie gewijzigd door inflame op 8 oktober 2025 14:21]

Het staat nog allemaal in de kinderschoenen en de drivers zullen zig moeten gaan bewijzen of ze daadwerkelijk zo goed zijn als ze hier gepresenteerd worden.Er zijn windows versies in omlopp die bijde partijen ondersteunen ik weet alleen niet wat voor een os bij die laptops zit ik hoop dat het windows is ook al zou linux misschien in dit geval een betere oplossing zijn.
Het grote nadeel van Windows ARM-laptops is de performance bij applicaties/games die NIET native ondersteuning bieden maar gebruik moeten maken van emulatie.

Jammer dat dit aspect, buiten een kleine opmerking dat niet alles compatible kan zijn, volledig buiten beschouwing is gelaten. De "standaard" paar benchmarks worden gedraaid en dat was het. Adobe programma's zoals Photoshop en Lightroom kunnen geen gebruik maken van de GPU. Ook gamen is iets dat in veel gevallen slecht is vanwege het gebrek aan native support en de noodzaak om terug te vallen op emulatie (https://www.pcworld.com/a...rformance-in-7-games.html).

Een best buy guide is mijns inziens meer dan een paar benchmarks....
Ik denk dat we van tweakers mogen aannemen dat ze bekend zijn met de limitaties, en dat de laptops dus tegen elkaar worden afgewogen op basis van wat ze native kunnen, niet wat ze "verder nog kunnen via translatie".

Als je x86 nodig hebt dan lijkt het me nuttig om (nog) niet voor ARM te gaan want performance, maar zeker voor mensen die hun laptop vooral als draagbare tekstverwerker, mailmachine, youtubekijker en eventueel licht-ander-werk-verzetter gebruiken is dit heel interessant vanwege de hogere batterijduur en dat ze vaak een stukje lichter en minder een heethoofd zijn.
Door de simpele opzet van de BBG's (zeker in het nieuwe format waar iedere subcategorie zijn eigen guide heeft gekregen) denk ik dat ze het veel laagdrempeliger willen maken en vooral ook "niet-Tweakers" willen aanspreken.

Het is eigenlijk heel simpel: wil je een goede ARM-laptop dan kom je uit op een Macbook aangezien die de software kant WEL goed voor elkaar hebben. Binnen Windows zijn er nog altijd veel haken en ogen en eigenlijk te veel concessies om zonder zorgen ermee te kunnen werken. Als het werkt dan werkt het relatief goed maar zodra je terug moet vallen op emulatie kan dit als een kaartenhuis in elkaar vallen.
Het jammere is dat deze laptops worden gepresenteerd en geadverteerd alsof ze alles kunnen vervangen en net zo goed zijn als de gemiddelde intel/amd laptop terwijl er genoeg scenario's te bedenken zijn waarbij dit absoluut niet het geval is.

Het jammere is dat Tweakers hier, in nota bene een BBG, geen aandacht aan besteedt. Het was mooi geweest als ze ook wat Adobe software en games hadden getest, zowel native als via emulatie zodat mensen een compleet beeld krijgen.
Inderdaad waarom?

Mijn M1 mini met MacOS en een AMD Laptop met WIN11 kunnen bijna alles wat zoek. Wat is de reden voor een laptop die veel minder kan? Linux? Deze zie ik niet in deze review.

[Reactie gewijzigd door pe0mot op 7 oktober 2025 07:15]

Het is eigenlijk heel simpel: wil je een goede ARM-laptop dan kom je uit op een Macbook aangezien die de software kant WEL goed voor elkaar hebben.
Voor mij is de hardware het "net niet". Privé gebruik ik een zakelijk model notebook voor browsing, kantoorachtige zaken, beetje coding, etc. Daar draai ik Linux op. Alles wat ik doe op deze notebook zou ook prima met ARM kunnen. x86-compatibiliteit heb ik niet nodig. Daar heb ik andere apparaten voor.

Tot nu toe zijn met ARM notebooks de hardwareondersteuning, prestaties en prijs ten opzichte van goede tweedehands (zakelijke) x86 notebooks kwalitatief uitermate teleurstellend.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 7 oktober 2025 11:50]

Het is eigenlijk heel simpel: wil je een goede ARM-laptop dan kom je uit op een Macbook aangezien die de software kant WEL goed voor elkaar hebben.
Tsja, dat is vast een gevalletje preken voor eigen parochie.

Voor mij is een Apple laptop een duur onding wat veel te veel tijd, energie en daarmee geld kost om te laten doen wat het moet doen.

Dus is het eigenlijk heel simpel: wil je een goede ARM-laptop dan kom je uit op Windows laptop uit met een recente ARM processor. ;)

[Reactie gewijzigd door The Lord op 7 oktober 2025 09:19]

Ik mocht van mijn werkgever een nieuwe laptop bestellen, met een budget. Veel collega's kiezen voor een MacBook Pro. Zelf werk ik privé zowel op (tweedehandse) MB pro's en Linuxlaptops terwijl ik voor het werk (software consultant dus heel de dag programmeren) al meer dan 12 jaar Linux gebruik. Op een MacBook kan je alles, maar ik heb de grafische kracht niet nodig dus heb ik voor hetzelfde geld een Thinkpad geconfigureerd zonder dedicated gpu en al het vrijgekomen budget in werkgeheugen, oled-scherm en schijfruimte gestoken. Intel Ultra 9 185H (16C/22T), 96GB ram, 2TB SSD, 16" 3840x2400 OLED scherm en nog een hoop kleinigheidjes... voor de prijs van een 12 core 14" MacBook pro met 24GB geheugen en 512GB SSD... Ja die MacBook is beter in videobewerking en in sommige benchmarks en weet ik veel maar voor mijn usecase zou ik gek zijn te kiezen voor de macbook ipv de ThinkPad. Die ThinkPad kwam zelfs met Ubuntu voorgeínstalleerd, alles werkt gewoon, de kaartlezer, vingerafdrukscanner, IR-webcam... Maar iedereen moet zijn eigen afwegingen maken en soms is een Apple laptop gewoon de beste keuze.
Wat zou dan niet op een MacBook Air draaien wat welbepaald een ARM Windows laptop draait?
Het gaat niet alleen om 'draaien'.

Bijvoorbeeld ook IPsec policies die onderdeel zijn van een hele set aan maatregelen voor domain, group en application isolation policies. In principe kan dat best met welk OS dan ook (mits de hardware er in voorziet), maar het beheer en de 'assurance' maken het al snel veel duurder (lees: TCO zou veelvoud per PC worden) dan een 'Windows omgeving'.

Los daarvan kan ik lezen en schrijven met Windows en zou ik jaren moeten investeren om datzelfde niveau op MacOS te krijgen voor mijn PC.
Mag toch hopen dat een systeembeheerder die bezig is met IPSec policies niet de BBG erbij gaat pakken voor zijn hardware keuzes.

De praktijk is dat, tenzij je gespecialiseerde software hebt, Macs prima inzetbaar zijn in dezelfde situaties als Windows. Op gaming na, is er niet meer de "software gap" die je in pak-em-beet de jaren '00, begin jaren '10 had.
Mag toch hopen dat een systeembeheerder die bezig is met IPSec policies niet de BBG erbij gaat pakken voor zijn hardware keuzes.
Ik hoop van harte wel. De BBG als artikel met reacties zijn simpelweg een goede informatiebron. Met de nadruk op een als in één van meerdere.
De praktijk is dat, tenzij je gespecialiseerde software hebt, Macs prima inzetbaar zijn in dezelfde situaties als Windows. Op gaming na, is er niet meer de "software gap" die je in pak-em-beet de jaren '00, begin jaren '10 had.
En dat is dus simpelweg een onjuiste, veel te kortzichtige, weergave van de praktijk. Nogmaals, het gaat niet alleen om software 'draaien'.

Wellicht dat een ander MKB praktijk voorbeeld meer tot de verbeelding spreekt.

Men neme een MKB met iets minder dan 50 werknemers die op oudere Windows PC's werkten. In een domein, beheerd met alle standaard hulpmiddelen die in Windows (client en server) zitten. Geleverd als (redelijk) "managed PC's" door een bedrijf.

De ZZP IT klusser die allerhande lokale (binnen het MKB bedrijf) helpdesk werkzaamheden deed kreeg het erdoor om de financieel afgeschreven werkplekken (half desktop, half lapptop, die wel langzaam aan vervanging toe waren, want er ging er wel eens 1 stuk) te vervangen door Macs. Onder het mom van precies deze 'alle software draait er op'.

Dat hebben ze geweten.

Iedereen kreeg een laptop en moest anders inloggen. OK Dat is te doen.

Slechts 1 van de 3 beeldschermen werkte. Ow ja, zo werk ik niet was de reactie van de IT-er. Npg allemaal docks aanschaffen dus.

Inloggen op netwerkschijven en e-mail was wat irritant, maar ook niet onoverkomelijk. Wel als het wachtwoord volgens uitgerolde beleid gewijzigd moet worden voor die zaken. Dat was voorheen 1 actie.

Nu gaat er met Macs ook wel eens iets niet goed. Dus wilde men dan, zoals voorheen zonder enig probleem kon, inloggen op een andere en verder werken. Dat was voorheen je naam en wachtwoord invullen en gaan.

Nu zijn er gek genoeg ook mensen in het spel. En dan moet je rekening houden met 'hoe moet ik plakken'. En dan dus nog een paar honderd van dat soort vragen. Dat kost veel tijd en dus ook geld.

Klap op de vuurpijl voor de directeur was het jaarlijkse interne audit rapport van de ICT leverancier. Hun auditer had niet blind alles op non-compliant geknald, maar was gesprek met de ZZP IT-er aangegaan. De auditer had heel staccato de bevindingen geprobeerd over te brengen en dat was alsnog heel erg veel non-compliant. Toen was de directeur er wel klaar mee. Een groot gedeelte personeel al langer; dat was ook niet zo fijn voor het bedrijf.

Nogmaals, deze anekdote is niet om te zeggen 'Mac=slecht', maar dat de stelling 'Windows kun je zo door Mac vervangen' simpelweg veel meer haken en ogen heeft.
Nogmaals, deze anekdote is niet om te zeggen 'Mac=slecht', maar dat de stelling 'Windows kun je zo door Mac vervangen' simpelweg veel meer haken en ogen heeft.
Heel lang verhaal om te zeggen dat een migratie lastig is. Je kunt nu ook een willekeurige Mac-toko pakken en er een paar Windows-laptops geven en dan heb je precies dezelfde soort issues... (en ik kan het weten, want ik heb dat scenario mogen faciliteren :-))

Het gaat uiteraard om het nul-scenario. Als je nu de keuze gaat maken om Linux, MacOS of Windows als besturingssysteem te nemen, welke bezwaren zijn er dan... Dan is Mac of Windows in principe lood om oud ijzer qua software.
Heel lang verhaal om te zeggen dat een migratie lastig is.
Nee, het was een lang verhaal om duidelijk te maken dat
De praktijk is dat, tenzij je gespecialiseerde software hebt, Macs prima inzetbaar zijn in dezelfde situaties als Windows.
een veel gebezigde, maar veel te kortzichtige uitspraak is.
Je kunt nu ook een willekeurige Mac-toko pakken en er een paar Windows-laptops geven en dan heb je precies dezelfde soort issues... (en ik kan het weten, want ik heb dat scenario mogen faciliteren :-))
Daar geldt inderdaad precies hetzelfde; dat de software kan draaien is maar 1 klein onderdeel van 'werken'.
Het gaat uiteraard om het nul-scenario. Als je nu de keuze gaat maken om Linux, MacOS of Windows als besturingssysteem te nemen, welke bezwaren zijn er dan...
Het lastige is dat 'het nul-scenario' al heel veel afhankelijkheden heeft tenzij je een pasgeborene 392km ten zuidwesten van de Kilimanjaro van een laptop gaat voorzien. En misschien zelfs dan ook nog niet.
Dan is Mac of Windows in principe lood om oud ijzer qua software.
Dat is niet eerlijk hoor. ;) Nu zet je een in principe mogelijk extreem beperkende uitspraak als voorwaarde voor 'lood om oud ijzer qua software'. Terwijl de discussie ging over de uitspraken
Het is eigenlijk heel simpel: wil je een goede ARM-laptop dan kom je uit op een Macbook aangezien die de software kant WEL goed voor elkaar hebben.
en
De praktijk is dat, tenzij je gespecialiseerde software hebt, Macs prima inzetbaar zijn in dezelfde situaties als Windows.
en het beeld dat deze uitspraken schetsen.

En dat geldt natuurlijk ook voor MacOS -> Android / Linux / Windows / ander willekeurig smaakje én alle andere mogelijke combinaties die je ermee kan maken.
Veel.

Voorbeeldje: ik heb een Macbook Pro van 2015, en een veel goedkopere Lenovo Thinkpad van 2010.

Op de Lenovo gebruik ik een noodzakelijke kaartlezer om allerlei overheidsaccounts en bank initiëel te verifiëren. Dat werkt niet meer op de Macbook.

De oude Lenovo is weliswaar traag, maar wordt of werd tot recent nog steeds geupdate, en in principe draai ik er alle huidige applicaties op, ware die niet zo traag. Ook is deze veelvuldig gebruikt geweest op internationale reizen onder belastende omstandigheden en is nooit stuk geweest.

De Macbook Pro is altijd thuis geweest, netjes behandeld, beschermd met een cover, nooit stootjes gekregen of gevallen, en heeft toch een aantal drastische reparaties moeten ondergaan (zelf gedaan, Apple wilde gewoonweg het moederbord vervangen voor 1300 euro - neen dus). De Macbook krijgt geen updates meer en beetje bij beetje verlies ik het gebruik van programma's (ik kan ze niet updaten, en op een bepaald moment verliest de oude versie het gebruik door afgewezen interactie wegens te oud).

[Reactie gewijzigd door D100 op 7 oktober 2025 17:42]

Puur uit interesse, is de emulatie onder MacOS zo feilloos? Ook onder gaming?

Ik was onder de indruk dat dit momenteel nog serieus hit or mis is, ongeacht het OS.
Volgens mij wel ja. Draai regelmatig allerhande apps - nooit issues gehad met x86 op de M series.
Idd. Ik heb bijv een Mac Mini M1 in huis gehaald met ald hoofddoel om remote in te loggen met specifieke (niet nader te noemen noodzakelijk) remote software van de mini naar workstation op het werk, (van 2x4K schermen naar 2x4K schermen ). Dit wordt officieel ondersteund, maar werkt in de praktijk volkomen ruk (traag, jaggies en cursor bij enkele applicatie niet zichtbaar), daarnaast viel me de resolutie schaling op de M1 bar tegen. (Van Windows naar Windows werkt de software als een tierelier). As ik dit van tevoren had geweten had ik de M1 niet in huis gehaald.

Nu doet de M1 dienst als veredelde youtube/web browser....
idd en veel zaken compileren niet op windows arm. helaas zijn wij er ook ingetrapt met enkele laptops.
Photoshop en Lightroom zijn ook weer applicaties die door slechts een heel klein deel van Tweakers gebruikt worden en waar de redactie standaard geen benchmarks op heeft. Vergelijken wordt dan ineens zeer moeilijk.

En wanneer je doel is om te gaan gamen op een laptop hoop ik toch dat je ook daar je huiswerk maakt en dan snel tot de conclusie komt dat dit geen gaming laptops zijn, maar bedoeld voor het betere kantoorwerk. Mensen die heel de dag op de baan zijn of studenten die hele dagen op school doorbrengen. Voor dat soort van gebruikers is dit type van laptop ineens wel heel geschikt.

Maar in plaats van te zeggen wat slecht is kan je misschien op een vriendelijke manier aandragen hoe jij denkt dat men deze BBG op een praktische manier kan verbeteren?
Niet eens. ARM is heden niet sterk genoeg om AAA games te draaien, een dedicated GPU is hierbij nog steeds noodzakelijk.

Zij die geïnteresseerd zijn in ARM laptops zijn dat vooral voor de relatieve energiezuinigheid en dito hoge batterijduur.
Ze kunnen beter een hardware matige emulatie draaien alleen al omdat dat sneller is op de chip zelf bedoel ik.
Had wel graag geweten hoe "tweakbaar" deze laptops zijn.

Hoe eenvoudig is het om Linux te installeren op deze laptops en Windows te verwijderen?

Heb daar in het verleden nogal horrorverhalen over gehoord, bij WindowsARM-laptops.

Zou het wel fijn vinden om een goeie werkende Linux-laptop te hebben, zonder die logge X86.
Er zijn genoeg Linux distributies die ARM ondersteunen, maar veelal voor Servergebruik. Dan zal je snel hebben dat je speakers of Wifi niet wil draaien.

Ik denk dat Ubuntu wel een doeie kandidaat is om Snapdragons op laptops te draaien, hier de laatste ARM64 desktopversie.
De grote linux distros ondersteunen al decennia ARM.

De vraag is vooral staan die ARM laptops toe dat er met de bootloader geknoeid wordt?
Ik weet dat er serieus geprobeerd wordt dat moeilijker te maken, kijk maar naar Chrome & macbooks.
Ik dacht dat het op de surface apparaten ook geen eitje was.
Waarom een laptop voor €999,- met 16GB in plaats van uitvoering: Lenovo IdeaPad Slim 5 14Q8X9 (83HL003RMH) voor €799?
Is wel 8 cores ik plaats van 10, maar heeft even snelle NPU.

[Reactie gewijzigd door djwice op 7 oktober 2025 07:36]

Heeft ook een minder scherm qua resolutie/verversingssnelheid (60hz) en geen touch. Is 200 gram zwaarder, 4mm dikker en de batterij heeft ongeveer 20% minder capaciteit.
Goede punten, dank voor de aanvulling!
Bedankt voor deze BBG, heel interessant. Ik had wel graag ook de Intel/AMD chips gezien in de benchmarks om een beetje te begrijpen hoeveel snelheid je opgeeft voor stilte en accuduur.

Verder een vraag: werkt elke populaire M.2 SSD in het tweede M.2 slot van de laptops qua drivers? Ik hoor hier wel eens verschillende verhalen over.
In principe werkt elke SSD op elke SATA/NVMe controller. Voornaamste incompatibiliteit zit 'm erin als je de verkeerde maat neemt, of een grotere capaciteit plaatst dan de chipset/controller aankan

Ben je niet zeker, dan kan je op SSD of laptopfabrikantwebsites vaak wel een QVL lijst downloaden. Zie bv:

https://www.lenovo.com/us/en/compatibilityfinder/

https://www.crucial.com/upgrades/asus
Hoe zit het met de geschiktheid voor Linux?

Daar lijken mij deze ARM laptops toch juist interessant voor?
De Arm-architectuur van de Snapdragon-chips betekent dat er aparte drivers voor geschreven moeten worden en idealiter aparte software voor gecompileerd moet zijn.
Dat is vooral voor Windows het geval.

Voor de Linux kernel wordt dezelfde code gebruikt voor alle platformen, dus alle drivers die er voor je x86 PC zijn, zijn dus ook beschikbaar voor ARM (en SysV en MIPS).


Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn