We hebben het al vaker gezegd en het is nog steeds onverminderd waar: je kunt geen betere upgrade voor een pc of laptop met een harde schijf bedenken dan het vervangen van die hdd door een ssd. In het verleden was een M.2-drive, vaak synoniem met een NVMe-drive, altijd de duurdere high-end oplossing. Voor budget-builds week je uit naar een 2,5"-drive. Inmiddels zijn legio M.2-drives goedkoper dan 2,5"-modellen, zodat er nog weinig reden is een SATA-drive boven een NVMe-drive te verkiezen.
In deze round-up kijken we naar het goedkopere segment ssd's, waarbij we 2,5"-formfactors even laten voor wat ze zijn en ons concentreren op M.2-drives. Let wel, we spreken expres niet over 'SATA-600' of 'NVMe'; een paar drives in deze round-up hebben weliswaar een M.2-formfactor, maar ook een tragere SATA-interface. Voor een budgetdrive is dat geen ramp, maar zoek je stiekem een beetje naar aardige prestaties, dan laat je ze beter in het schap liggen.
De ssd's die in deze round-up voorbijkomen, laten we meestal links liggen in onze productreviews, maar dat neemt niet weg dat er een aardige markt voor is. Dat lijkt ons een goede reden om de ssd's gezamenlijk te vergelijken. We hebben daarvoor een aantal ssd's in dit segment aangeschaft, omdat veel fabrikanten weinig samples van dergelijke producten voor reviewers beschikbaar hebben. We starten op de volgende pagina met een korte introductie van enkele ssd's die in deze round-up zijn opgenomen.
:strip_exif()/i/2004513922.jpeg?f=imagenormal)
In deze round-up kijken we naar de bekende budgetdrives als de SN550, ook wel bekend als de WD Blue SN550 maar niet te verwarren met de gewone WD Blue: dat is namelijk een SATA-drive, terwijl de SN550 een NVMe-drive is. Een drive die eveneens al vaak voorbij is gekomen als zeer budgetvriendelijk - maar nog steeds aardige prestaties levert - is de A2000 van Kingston.
Dat laatste merk heeft ook diverse drives die een segment lager zitten en veel goedkoper dan de NV1 wordt het momenteel niet. Die drive hebben we in 1TB- en 2TB-capaciteiten getest. Let op, want bij deze serie houdt Kingston blijkbaar geen vaste bom aan: ons 1TB-exemplaar is voorzien van een SM2263XT-controller, terwijl het 2TB-sample een Phison E13-controller combineert met ogenschijnlijk hetzelfde FH25608UCN1-4D-nand. Een ander merk dat vooral populair en bekend is door zijn 2,5"-drives, is Crucial. Op high-end vlak is het geen grote speler, maar in het budgetsegment vonden we de P2 en P5 interessant. We hebben er de 1TB-versie van gekocht en getest.
Een speciale vermelding verdient Lexar. Die naam is ongetwijfeld bij velen bekend, maar het merk is pas net weer actief op de Nederlandse markt. Van Lexar ontvingen we de NM610- en NM620-serie NVMe-drives. De eerste is op het echte budgetsegment gericht, terwijl het merk met de NM620-serie wat meer richting mainstream wil kunnen concurreren. In de nabije toekomst moet nog een nieuwe serie uitkomen die het hogere segment bedient: de NM800. Die krijgt in tegenstelling tot de twee NM6xx-series een PCIe Gen4-interface.
Verder hebben we 'the usual suspects' meegenomen, zoals Samsungs 980-drives, Intels 660-drive en de Core-versie van de MP600 van Corsair. We hebben geprobeerd te selecteren op een zo laag mogelijke prijs per gigabyte, maar zeker de drives met kleinere capaciteiten kunnen relatief nog flink prijzig zijn, met meer dan 15 cent per gigabyte. Uitschieter is bijvoorbeeld de 250GB-versie van de Samsung 980, die weliswaar voor slechts vijftig euro te koop is, maar wel 20 cent per gigabyte kost. Voor een paar euro meer koop je een 500GB-drive als de A2000 of Samsungs eigen 980 in 500GB-uitvoering.
Geteste drive |
Controller |
Nand |
Dram-cache |
Interface |
Corsair MP600 CORE |
Phison PS5016-E16 |
Qlc |
Ja |
PCIe 4.0 x4 (NVMe) |
Crucial P2 |
Phison PS5013-E13T |
Tlc |
Nee |
PCIe 3.0 x4 (NVMe) |
Crucial P5 |
Micron DMO1B2 |
Tlc |
Ja |
PCIe 3.0 x4 (NVMe) |
Intel 660p |
Silicon Motion SM2263 |
Qlc |
Ja |
PCIe 3.0 x4 (NVMe) |
Kingston A2000 |
Silicon Motion SM2263 |
Tlc |
Ja |
PCIe 3.0 x4 (NVMe) |
Kingston NV1 |
Silicon Motion SM2263XT, Phison PS5013-E13 |
Tlc Qlc? |
Nee |
PCIe 3.0 x4 (NVMe) |
Lexar NM610 |
Silicon Motion SM2263XT |
Tlc |
Nee |
PCIe 3.0 x4 (NVMe) |
Lexar NM620 |
Innogrit IG5216 |
Tlc |
Nee |
PCIe 3.0 x4 (NVMe) |
Samsung 980 |
Samsung Pablo |
Tlc |
Nee |
PCIe 3.0 x4 (NVMe) |
WD Blue |
Marvell 88SS1074 |
Tlc |
Nee |
SATA-600 |
WD Blue SN550 |
Sandisk 20-82-01008-A1 |
Tlc |
Nee |
PCIe 3.0 x4 (NVMe) |
Voor onze testprocedure voor solid state drives maken we gebruik van een AM4-systeem met een X570-chipset, Ryzen 7 3700X en 2x8GB DDR4-2666-geheugen.
We hebben de april-update van 2020 voor Windows 10, ofwel versie 2004, geïnstalleerd en deze uiteraard gefixeerd. Dat hebben we ook met de benchmarksoftware gedaan; de nieuwste versies van AS-SSD, ATTO en PCMark zijn geïnstalleerd en worden niet meer geüpdatet, om vergelijkingen eerlijk te houden.
Testconfiguratie
Moederbord |
ASUS Prime X570-A Pro |
Processor |
AMD Ryzen 7 3700X |
Geheugen |
Kingston HyperX Fury 2x8GB DDR4-2666 |
Systeemdrive |
Samsung 850 EVO 500GB |
Videokaart |
Nvidia Quadro K2000 |
Koeler |
AMD Wraith Prism |
Voeding |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Windows-versie |
2004, build 19041.330 |
Gebruikte software |
AS SSD 2.0.7316.34247 ATTO 4.01.0f1 PCMark 10 2.1.2177 64 NasPT 1.7.1 |
We testen de sequentiële lees- en schrijfsnelheid met AS-SSD, vooral om de specificaties die fabrikanten opgeven te controleren en om enkele eenvoudige cijfers over de prestaties van een ssd te genereren. Met datzelfde programma meten we ook de 4k-random lees- en schrijfprestaties in iops. Dat doen we met een queue depth van 1, omdat het gros van de consumentensoftware-activiteit daarmee werkt. ATTO gebruiken we om de overdrachtssnelheden met steeds grotere bestandsgroottes in kaart te brengen. De benchmark test de lees- en schrijfsnelheid van een testbestand met oplopende i/o-afmetingen, van 512 bytes tot 64MB. De gebruikte bestandsgrootte is 256MB en de queue depth is 4. Let wel dat ATTO comprimeerbare data gebruikt, wat een bestcasescenario voor de prestaties oplevert. AS-SSD gebruikt niet-comprimeerbare data en geeft een realistischer beeld, maar veel fabrikanten maken juist vanwege die comprimeerbare data gebruik van ATTO.
We hebben twee programma's voor praktijktests gebruikt. Allereerst hebben we de storagetest uit PCMark 7 vervangen door de vernieuwde PCMark 10-storagetest. Die benchmark is meer toegespitst op het testen van ssd's en heeft gemoderniseerde traces. We draaien de Full System Drive Benchmark van PCMark 10 en op high-end NVMe-drives draaien we ook de Drive Performance Consistency Test, die een zeer zware werklast op de ssd's loslaat. Voor de meeste consumentendrives is dat niet heel relevant en zeker niet voor SATA-drives.
De Storage-test van PCMark bestaat uit het afdraaien van traces van onder meer Adobe- en Office-software, waarbij de traces gesplitst zijn in het starten van de programma's en het gebruik. Ook worden gametraces uitgevoerd. Daarnaast bevat de test kopieer- en schrijftests met ISO-bestanden en collecties foto's. De Consistency-test gebruikt dezelfde traces, maar schrijft voorafgaand aan de eerste run eerst de ssd enkele malen helemaal vol, zodat de drive in zijn slechtst presterende toestand komt. We geven de steady-state-bandbreedte weer, die laat zien hoe de drive presteert als slc-caches en andere hulpmiddelen om prestaties te verbeteren niet meer werken. In de praktijk zullen weinig mensen hun ssd zo zwaar belasten, maar we nemen de benchmark mee om de geschiktheid van de drives voor zeer intensieve taken te testen.
Ten slotte draaien we onze eigen traces met behulp van Intels Nas Performance Toolkit, kortweg NasPT, op de test-ssd. Traces zijn opnames van alle bestandssysteembenaderingen, dus lees- en schrijfacties, die tijdens een paar scenario's zijn gegenereerd.
De light desktop workload bestaat uit het starten van het Windows 10-systeem, waarna alledaagse programma's als de Chrome-browser en Office-applicaties worden gebruikt. Om de testduur te verkorten, wordt de idle-tijd tussen transacties beperkt tot maximaal 100ms. De gemiddelde doorvoersnelheid in de trace is, na verkorting van de idle-tijd, 22,9MB/s. In totaal wordt 1,96GB gelezen en 1,37GB geschreven. 6,8 procent van de transacties is sequentieel.
Photoshop & Lightroom Heavy Workload is gebaseerd op een trace van Photoshop en Lightroom in een multitaskingscenario. Hierbij wordt gewerkt met Photoshop-bestanden die zeer veel geheugen gebruiken en daarmee een grote aanslag plegen op de scratchfile die gebruikt wordt voor het bijhouden van de history states. Gelijktijdig met het gebruik van Photoshop wordt er gebrowsed door een catalogus met 20-megapixelfoto's in Lightroom en worden foto's gekopieerd van een netwerkshare naar de lokale drive en van daaruit in Lightroom geïmporteerd.
Photoshop & Lightroom Heavy Workload is een zware trace. Om de testduur te verkorten, wordt de idle-tijd tussen transacties beperkt tot maximaal 100ms. De gemiddelde doorvoersnelheid in de trace is, na verkorting van de idle-tijd, 162,9MB/s. In totaal wordt 19,1GB gelezen en 56,0GB geschreven. 4,0 procent van de transacties is sequentieel.
De gametrace met de games Grand Theft Auto V en Rise of the Tomb Raider is een relatief lichte workload met veel idle-tijd tussen de transacties. Om de testduur te verkorten, wordt de idle-tijd tussen transacties beperkt tot maximaal 15ms. De gemiddelde doorvoersnelheid in de trace is, na verkorting van de idle-tijd, 54MB/s. In totaal wordt 13,0GB gelezen en 1,3GB geschreven. 31,2 procent van de transacties is sequentieel. Deze test betreft de gemiddelde doorvoersnelheid over de totale duur van de transacties in de trace. Dat wil zeggen dat de tijd waarin de ssd of harde schijf idle is, niet wordt meegeteld.
De CORE van Corsair is een van de goedkoopste PCIe Gen4-ssd's en in de synthetische tests zorgt dat met name bij lezen voor imposante resultaten; bij schrijven is het qlc-nand niet zo rap meer, tenzij veel threads worden ingezet. De Samsung-drives doen goede zaken, maar ook de Lexar NM620-ssd's scoren prima in AS-SSD.
Ook in ATTO zijn de Lexar-drives aardig rap met schrijven, maar bij lezen is de CORE met zijn snelle interface opnieuw de winnaar. Let wel dat we de 2TB-versie hebben getest. Die is ondanks de bescheiden prijs per gigabyte natuurlijk redelijk prijzig. De 1TB-versie kost ongeveer 130 euro en zal naar verwachting in grote lijnen vergelijkbaar presteren.
- AS-SSD - Read - Sequential
- Write - Sequential
- Read - 4K blokken
- Write - 4K blokken
- Read - 4K - 64 Threads
- Write - 4K - 64 Threads
- Atto - Read - QD 4 - 4 kB
- Read - QD 4 - 64 kB
- Read - QD 4 - 1 MB
- Write - QD 4 - 4 kB
- Write - QD 4 - 64 kB
- Write - QD 4 - 1 MB
De budget-ssd's in deze round-up zijn zonder meer prima voor alledaags gebruik en ook van een spelletje zijn ze niet vies. Wil je je ssd echt zwaar belasten, dan kunnen ze weleens tekortschieten. Op deze pagina hebben we de resultaten van de budgetdrives in onze zwaarste benchmark, de PCMark 10 Consistency-test, vergeleken met die van twee populaire high-end drives, de Samsung 980 Pro en WD Black SN850.
De twee high-end drives zijn in de PCMark 10 Consistency-test een stuk rapper dan de budgetdrives, met de SN550 van WD in 2TB-uitvoering als grote uitzondering. Die presteert erg goed in deze test, een resultaat dat mogelijk kan worden verklaard door de forse hoeveelheid nand-geheugen. De latency, en dan met name de schrijflatency, is wel een stuk hoger dan bij de high-end drives. De NV1 van 2TB blijft ver achter in deze test: de andere bom ten opzichte van de 1TB-variant lijkt daar debet aan te zijn.
In de prestatie-index 'Zwaar gebruik' scoren de twee high-end drives opnieuw een stuk beter dan de overige drives, waarbij vooral de SN850 van WD, nu de firmwareperikelen gepasseerd zijn, hoge prestaties voor een vrij schappelijke prijs biedt.
- PCMark 10 Consistency - Steady state bandwidth
- Steady state read latency
- Steady state write latency
De helft van de drives in deze round-up wil niet netjes in (diepe) slaapstand, getuige de halve watt aan idle-verbruik. Voor gebruik in een desktop geen ramp, maar bij je laptop wel iets om in het achterhoofd te houden, hoewel het ook aan een combinatie van platform en driver kan liggen: de powermanagement-features van de PCIe-link zijn soms nukkig. Onder belasting zijn de Blue-drives van WD met hun SATA-interface zuinig en zijn het de Corsairs, Samsungs en de Crucial P5 die wat meer verstoken.
Als we naar ons indexcijfer 'Licht gebruik' kijken, is Samsung met zijn 980-serie overall het rapst. De A2000 blijft een interessant en goedkoop alternatief, net als de SN550 van WD.
- Opgenomen vermogen, idle
- Opgenomen vermogen, seq. schrijven
- Opgenomen vermogen, random schrijven
Om je keuze wat te vereenvoudigen, hebben we in onderstaande tabel de prestatiecijfers van de 'Licht gebruik'-index gedeeld door de prijs per gigabyte van de betreffende drives. Daar komt een prijs-prestatieverhouding uit voort die toont welke drive de meeste 'bang for your buck' geeft.
De A2000 in 1TB-uitvoering van Kingston, een drive die veelvuldig in onze Desktop BBG's voorbijkomt, voert de lijst aan, gevolgd door de 1TB-uitvoeringen van de Samsung 980 en WD Blue SN550. Ook Intels 660p van 1TB is een prijsbewuste koop, en als je veel ruimte nodig hebt, kun je de NV1 van Kingston overwegen.
Met uitzondering van de 500GB-uitvoering van de Samsung 980 leveren kleinere capaciteiten in de regel een vrij ongunstige prijsprestatie-score, en los daarvan zouden we een drive kleiner dan 500GB ook niet als kooptip geven. Enkel in specifieke gevallen waarbij 250GB zeker niet voor capaciteitsproblemen gaat zorgen, loont het wellicht om die paar euro verschil tussen een 250GB- en 500GB-drive te besparen.
De sweetspot voor een prijs van rond de honderd euro blijft toch een drive van 1TB, en dan is de A2000 van Kingston vrij rap én een van de goedkoopste drives. Het kan nog goedkoper, bijvoorbeeld de NV1 van Kingston, maar dan lever je wel wat in op prestaties. Betere alternatieven zijn de 660p van Intel, de WD Blue SN550 of - voor twee tientjes meer - de Samsung 980 van 1TB.
In het 2TB-segment, eigenlijk alleen op het vlak van prijs per gigabyte nog enigszins budgetvriendelijk te noemen, kun je naar drives als de WD Blue SN550, of toch de NV1 van Kingston uitwijken. Let wel op dat die laatste het niet leuk vindt om zwaar te worden belast. De twee populairste series, de Samsung 980 en Kingston A2000, hebben beide helaas geen 2TB-variant.
De Kingston A2000 in capaciteiten van 500GB en 1TB krijgt samen met de 2TB-variant van de Kingston NV1 en de WD SN550 1TB dan ook het predicaat Great Value. De Samsung 980 1TB was bij zijn introductie nog wat prijzig, maar mag dankzij prijsdalingen en zijn uitstekende prestaties inmiddels een Excellent-award achter zijn naam schrijven.
Drive |
Prijsprestatie-verhouding |
Actuele prijs |
Kingston A2000 1TB |
6590 |
€ 219,22 |
Samsung 980 1TB |
6208 |
€ 99,99 |
WD Blue SN550 1TB |
5796 |
€ 202,48 |
Intel 660p 1TB |
5784 |
€ 151,86 |
Kingston NV1 2TB |
5606 |
€ 161,48 |
Samsung 980 500GB |
5423 |
€ 65,- |
WD Blue SN550 2TB |
5373 |
Onbekend |
Crucial P2 1TB |
5356 |
Onbekend |
Corsair MP600 CORE 2TB |
5280 |
€ 285,69 |
Kingston A2000 500GB |
5218 |
Onbekend |
Kingston NV1 1TB |
5213 |
Onbekend |
Lexar NM610 1TB |
5123 |
Onbekend |
Lexar NM620 1TB |
4600 |
€ 63,40 |
Lexar NM610 500GB |
4308 |
Onbekend |
Crucial P5 1TB |
4015 |
Onbekend |
Lexar NM620 512GB |
3802 |
€ 37,50 |
Samsung 980 250GB |
2805 |
€ 48,81 |
WD Blue 1TB |
2758 |
€ 156,16 |
WD Blue 500GB |
2259 |
€ 116,39 |
WD Blue 250GB |
1438 |
€ 79,90 |